Komanči
Zahvaljujući konjaničkim veštinama bili su najdominantnija indijanska nacija američkog zapada.

Francuzi o njima prvi put pisali 1701. godine, ali pre toga Numunu su već napustili planine, otkrili konje i do sredine 18. veka bili su poznati kao Komanči.

Komanči, koji su ime dobili po Ute reči za „svakoga ko želi da se bori samnom stalno“ bili su najstrašniji ratnici u istoriji i formirali su nomadsku kulturu koja je poslužila kao model za druge indijance.

Njihova zemlja, koju danas zovu Komančerija, obuhvatala je veći deo današnjeg Teksasa, Nju Meksika, Oklahome, Kanzasa i Kolorada i potrajala je do sredine 19. veka.

Sve do sada, i pored činjenice da su dva veka kontrolisali ogromnu teritoriju sa oko 40.000 stanovnika, arheolozi gotovo da nisu ni priznavali postojanje Komanča.

„Mislili smo da su Komanči imali kulturu koja je zamišljena kao nevidljiva“, rekao je listu „Arheologija“ Severni Fauels, arheolog sa Bernard koledža.

„Ako su i podizali logore, to su radili tako da američka konjica nije mogla da pronađe nikakav trag o njima posle svega nekoliko dana. Šta su onda arheolozi mogli da urade posle dva veka?“, dodao je on.

Ali crteži na stenama otkriveni poslednjih godina u kanjonu Rio Grandea u Nju Meksiku pokazuju da su Komanči ipak iza sebe ostavili neke dokaze o postojanju, a nova generacija arheologa, zajedno sa samim Komančima, ponovo iščitava kolonijalna dokumenta i slika drugačiju sliku Komanča.

Ta nova slika u supritnosti je sa dosadašnjim klišeom Komanča kao brutalnih divljaka koji su sprečavali širenje granice godinama.Gospodari južnih nizija sada se smatraju izvanrednim taktičarima i diplomatama koji su uspeli da okupe na hiljade ratnika kako bi ih iskoristili da sprovedu političke i ekonomske interese.

„Ako pogledamo širi kontekst, Komančerija je bila pravi politički i kulturni centar Jugozapada“, kaže istoričar sa Oksforda Peka Hamalainen.

Komanči su, smatraju sada stručnjaci, decenijama dominirali tadašnjim španskim a kasnije meksičkim provincijama i retka belačka naselja više su bila okrenuta Komančeriji nego vladi u Meksiko sitiju.

Neki stručnjaci smatraju i da su Komanči imali carske aspiracije i da period od kraja 17. do 19. veka označava uspon i pad carstva Komanča.

Novootkriveni crteži na stenama Novog Meksika mogli bi, nadaju se arheolozi, da bace svetlo na tu „rupu“.

Fauels, koji predvodi tim arheologa, 2007. pokrenuo je ambiciozni projekat mapiranja strmih litica kanjona Rio Granda i tada su, među svetilištima Pueblo indijanaca, otkrili i crteže koje nisu mogli da pripišu ni drevnim stanovnicima, ali ni turistima, kaubojima, članovima lokalnih bandi koji su tu takođe ostavljali svoje grafite, crteže…

Crteži koji su ih zbunjivali su bili trouglastog oblika. Tek godinu dana kasnije, sa otkrićem još jedne stene sa prikazima konja, ceremonijalnih rituala i tipija – koju su uradili indijanci iz prerije – Fauel je shvatio da su trougli zapravo tipiji.

Ubrzo su na više mesta u kanjonu otkrili slične crteže. Kada su ih pokazali predstavnicima plemena čiji su preci nekada živeli u dolini Rio Grandea ispostavilo se da su ih uradili Komnanči.
Kako su crteži rađeni u raznim periodima od kraja 17. do 19. veka arheolozima je pružena jedinstvena mogućnost da prošetaju njihovom istorijom i vide kako su Komanči predstavili svoja sela, konje, bitke, zemlju, lov, životinje, ali i pljačkaške pohode i trgovinske ekspedicije.

Krajem 2013. Fauelsov tim je pronašao još jednu kamenu ploču sa konjem i nepoznatim predmetom. Član njegovog tima, Komanči Džimi Arterberi odmah je znao o čemu je reč – na slici je prikazan konj u galopu i kometa na nebu. Oboje hrle ka suncu.

Pošto su proverili istorijske podatke, ispostavilo se da je 1680 tokom dana bila vidljiva kometa u ovim predelima, a Komanči koji je uradio crtež tako je slavio vezu između sunca, konja i događaja na nebu.

Izvor: Tanjug, Telegraf