Škotska

Desetak kilometara južno od Alforda nalazi se roskasti sedmospratni dvorac Craigievar. Dvorac je sagradio William Forbes 1620. godine. Više je bio namjenjen kao rezidencija nego kao utvrđenje, iako ima masivna vrata, čeličnu kapiju i imao je dvorište opasano zidom sa kulom na svakom uglu, od kojih se jedna zadržala i do danas. Dvorac je bio luksuzno opremljen. Njegov interijer je do danas ostao skoro nepromijenjen.

Unutra ima mnogo toga za vidjeti: velika dvorana sa kaminom, muzička galerija, tajno stepenište, likovni atelje, Kraljičina soba ,oslikani plafoni, sobe za poslugu i još mnogo toga. Dvorac je bio u vlasništvu porodice Forbes sve do 1963. godine kada je prešao u vlasništvo države.

 

 

    William Forbes je, kao mlađi sin, morao da se osamostali i ostavi traga u svijetu. Zaradio je bogatstvo trgovinom, pogotovo na unosnom škotsko-sjevernonjemačkom tržištu. Između 1610. i 1626. uložio je sav zarađeni novac u izgradnju dvorca Craigievar.

Dvorac Balmoral potiče iz 16. vijeka, kada je zapravo bio kula. 1848. su ga posjetili Kraljica Viktorija i Princ Albert. Šuma u okolini dvorca je podsjetila Princa Alberta na Thuringiu u njegovom zavičaju. Princ je kupio kulu i imanje kao poklon za Kraljicu. 1853. godine William Smith je odabran da izgradu dvorac u škotskom baronskom stilu. Novi dvorac je sagrađen oko 90 metara sjeverno od starog i završen je 1855. godine. Tokom godina dvorac je pretrpjeo izmjene i prepravke od strane kraljevske porodice, a zadnju prepravku je napravio Vojvoda od Edinburga koji je povećao baštu i vrt.

Uzimajući u obzir njegovu veličinu i ljepotu ne čudi zašto ga je Kraljica Viktorija zvala ''ovaj divan raj''.

Gradnju dvorca je započeo 1628. godine John Erskine (1558 - 1634), Vojvoda od Mara, kao bedem protiv moći Farquharsona. 1689. godine, za vrijeme kratkotrajne pobune Jakobita, dvorac je spalio Crni pukovnik, John Farquharsion od Invereya. 1748. Kraljevske vlasti su iznajmile na 99 godina i renovirale dvorac da bi služio kao kasarna garnizona, kako bi smirili nemirnu provinciju Mar.

Iako je iznajmljen na 99 godina, garnizon se povukao iz Braemara 1797. godine. 1807. dvorac je vraćen Farquharsonima od Invercaulda. James, deseto dijete Johna Farquharsona, koji je naslijedio oca 1750. godine pozabavio se proširivanjem dvorca i imanja. Umro je 1805. godine.

Jedino od jedanaestoro Johnove preživjele djece, kćerka Catherine Farquharson, je naslijedila dvorac. Ona se 1799. godine udala za James Rossa od Balngowana, drugog sina poznatog admirala, Sir Charles Lockhart Rossa. Nakon smrti Catherininog brata, James Ross je uzeo prezime Farquharson tako da je nastavak loze bio osiguran.

Dvorac se nalazi u blizini sela Glamis, oko 10 kilometara zapadno od Forfara. Dvorac je poznat po tome što se radnja Sheakspearovog ’’Macbeth’’-a odigrava u njemu. Među najstarijim i najukletijim dijelovima dvorca je Duncanova dvorana, koja podsjeća na pogubljenje Kralja Duncana od strane Macbetha. Iako je stvarno mijesto ubistva u blizini Elgina, ovo je tradicionalna Shakespearova scena zločina.

 

    Dvorac Glamis, koji datira uglavnom sa kraja 17. vijeka, sadrži dijelove građevina koje su postojale i ranije, a smatra se da je bila kraljevska rezidencija u 11. vijeku. Kralj Robert II je dao pravo na oblast Glamis porodici Lyon 1372. godine.

 

    Lyoni su do tada bili poznati kao Grofovi od Strathmorea i iako su već tri puta bili proglašavani plemićima, Škotski Grofovi su postali 1677. a Grofovi Ujedinjenog Kraljevstva tek 1937. godine, kada je Elizabeth Bowes Lyon, Vojvotkinja od Yorka, postala Kraljica Engleske.

Kraljica Elizabeta, poznatija kao Kraljica Majka, je provela većinu svog djetinjstva u Glamisu, a Princeza Margaret je tu i rođena 1930. godine. Dvorac je ostao u vlasništvu porodice sve do danas. Posjeduje prelijepe kolekcije oružja, namještaja, slika i tapiserija. Takođe, mnoge legende su vezane za ovaj dvorac.

 

    Porodična kapela je ukleta od strane Sive dame, za koji se vjeruje da je duh Dame Janet Douglas, koja je spaljena na lomači kao vještica na brdu pored dvorca 1537. godine. Bila je optužena da je podmetnula otrov Kralju. Veoma je moguće da su optužbe bile izmišljene iz političkih razloga. Njen duh je skoro viđen u kapeli u prisustvu mnogobrojnih svjedoka. Priča se i da se pojavuje iznad kule-sata.

 

    Mladi crnac, odnosno duh crnog sluge koji je bio zlostavljan prije nekih 200 godina, pohodi kamenu klupu pored vrata Kraljičine sobe.

Dvorac Floors je najveći naseljeni dvorac u Škotskoj. Dvorac je dom Vojvode i Vojvotkinje od Roxburgha. Sagradio ga je 1721. godine William Adam za Johna Kera, prvog Vojvodu od Roxburgha.

U okolini dvorca se nalazi drvo zelenike koja označava mjesto gdje je Kralj James II poginuo od eksplozije ogromnog topa, poznatog kao Lav, za vrijeme opsade obližnjeg dvorca Roxbourgh 1460. godine.

 

    1892. godine Innes-Ker, Vojvoda od Roxburgha, je oženio Mary Goelet, kćerku američkog milionera. Mary je sa sobom, kao miraz, donijela ogroman plijen iz Francuske revolucije, koji je nakon revolucije presao Altlantik. Sa novcem od miraza Innes-Ker je proširio dvorac, napravio impresivnu kapiju i dvije bočne zgrade.

Dvorac se nalazi nam mijestu koje je ključno za kontrolisanje Liddesdalea i granične oblasti za vrijeme Englesko-škotskih ratova. Prvi oblik dvorca na ovom mijestu je bilo drveno uporište koje je najvjerovatnije sagradio Nicholas De Soulis oko 1240. godine. Dvorac je ostao pod vlašću De Soulisa sve do 1320. godine, kada je William De Soulis optužen za pripremanje zavjere protiv škotskog Kralja Roberta Brucea, te su mu dvorac i imanje konfiskovani.

 

    Od 1332. godine dvorac je bio u vlasništvu engleza Sira Ralpha De Nevillea, dok ga 1338. godine nije zaposjeo William Douglas, vitez od Liddesdalea, koji je zahtijevao vlasništvo nad dvorcem. William je izgladnio lokalnog šerifa do gladi jer je i on smatrao da ima prava na dvorac. Nakon ubistva Kralj se složio sa Williamom i dao mu dvorac.

1353. William je ubijen iz osvete nakon što se priklonio Engleskoj. Naredni vlasnik dvorca je bio Hugh De Dacre, koji je ponovo izgradio dvorac od kamena. Iz Dacreovih ruku dvorac je prešao Daglaseima, koji su nastavili da dograđuju i utvrđuju dvorac.

 

    Početkom 15. vijeka  mnoge vojvode su prelazile na englesku stranu, i pošto je dvorac bio na strateški važnom mijestu, on je oduzet Dogulaseima i dodijeljen Grofovima od Bothwella, kojima se više vjerovalo. U 17. vijeku strateška važnost dvorca postaje manja, tako da je on napušten i već u 18. vijeku postaje ruševina. Dvorac je krajem 19. vijeka obnovio Sir Walter Scot.

Dvorac se nalazi u gornjem Nithsdaleu. 25 kilometara zapadno od Moffata. Drumlaring je jedna od tri škotske kuće koje posjeduje Vojvoda od Buccleucha i Queensberryja, druga dva su Braxholme i Bowhill.

 

    Dvorac je sagrađen na mijestu na kojem je u 14. vijeku bio dvorac porodice Douglas. Porodica je 1617. godine nagrađena za podršku Kralju Jamesu VI pa je William Douglas, prvi Vojvoda i treći Grof od Queensberryja, naredio gradnju sadašnjeg dvorca koji je više odgovarao njegovom statusu. Gradnja dvorca ga je gotovo dovela do bankrota.

Drumlanrig je sagradio između 1679. i 1691. godine James Smith i njegov punac Robert Mylne, Veliki majstor Kraljevske masonske lože. Kuća je građena oko dvorišta, sa kružnim tornjem na svakom uglu.

 

    Drumlanrig i titular od Queensberryja je prenesena na Vojvode od Buccleucha 1810. godine nakon smrti četvrtog Vojvode od Queensberryja, čiji jedini doprinos dvorcu je bio to što je posjekao okolne šume da bi održao svoj raskošni život u Londonu. Porodica Bucchleuchs je u dvorac donijela ogromnu kolekciju namještaja i umjetničkih djela, uključujući radove Holbeina, Rembranta i Da Vincija.

Na litici tridesetak kilometara južno od Ayra u jugozapadnoj Škotskoj nalazi se dvorac Culzean. Culzean je utvrđenje nepravilnog oblika, sagradila ga je porodica Kennedy pred kraj 16. vijeka, i bio je skoro 200 godina star kada je Sir Thoms Kennedy uspio da dobije titulu Grofa od Cassilisa 1762. godine. Umjesto da se preseli iz svoje staromodne kuće u dvorac Cassilis, Sir Thoms je odlučio da popravi i renovira Culzean kako bi ga učinio dostojnijim i udobnijim.

    Nakon Thomasove smrti 1775. godine njegov brat David zapošljava jednog od najboljih arhitekata tog vremena, Roberta Adama, da pretvori Culzean iz zapuštene tvrđave u grandiozan, romantičan i moderan dvorac.

Robert Adam je radio na dvorcu Culzean 15 godina (od 1777. do 1792. godine). Gradnja se odvijala u 4 faze. U prvoj fazi 1777. godine Adam je postojeći L oblik dvorca pretvorio u četvrtast dodajući trospratno krilo. Novi kuhinjski blok je takođe bio dodan  nekoliko godina ranije od strane devetog grofa. U drugoj fazi 1779. godine Adam je renovirao novo kriloi dodao destileriju, mljekaru i spavaće sobe u zapadnom dijelu dvorca. U trećoj fazi 1785. godine kuhinjsko krilo, koje je izgradio deveti Grof, je srušeno i na tom mjestu Adam je sagradio kulu sa sobama. U četvrtoj fazi 1787. godine Adam je nacrtao finalne planove dvorca. Pošto nije bilo mjesta za klasične spiralne stepenice, Adam je napravio ovalne, koje su bile osvjetljene kupolom iznad njih. 1945. godine porodica Kennedy je dala donaciju dvorcu preko Nacionalne fondacije Škotske i tražila da im se da zadnji sprat dvorca za generala Eisenhowera u znak zahvalnosti, što je i učinjeno.

Ovo utvrđenje je promijenilo mnoge vlasnike. Orginalnu građevinu je izgradila, u periodu od 1220. do 1240. godine, porodica Stewart. 1263. godine dvorac su preuzeli McDonaldsi uz podršku Kralja Norveške. Stewarti su povratili dvorac kada je Robert Bruce napao Norvežane 1307. godine. 1406. godine Engleska flota je uništila Brodick.

 

    Pravo na ostrvo Arran je bilo dodjeljeno Lordu Hamiltonu 1470. godine. On postaje Grof od Arrana 1503. godine i ponovo gradi Brodick kao kuću sa kulom. 1528. godine Šerif od Butte šalje sinove da razore Brodick zbog zavade sa Hamiltonima. Brodick je ponovo razoren 1544. godine, ovaj put uz pomoć Henryja VIII.

Dvorac je ponovo izgrađen 1545. godine kada je Grof od Arrana postao Vojvoda od Chatelheraulta (francuska titula). Campbelli su preuzeli dvorac 1639. ali su ga Hamiltoni povratili 1651. pomoću Cromwella. Tada je sagrađena topovska kula da bi se zaštitio dvorac od dlčoazećih neprijatelja.

 

    1844. godine dvorac je uvelko peruređen. Dodano je kuhinjsko krilo, duplo duže od starog dvorca, i napravljeni su novi ulazi u dvorac. Dvorac je korišten kao lovačka loža i rezidencija sve do 1957. godine. Posljednji Hamilton je umro 1957. godine i dvorac je preuzela kraljevska vlast umjesto neplaćenih poreza. Brigu o dvorcu je preuzela Nacionalna fondacija Škotske.

Dvorac Edinburgh godišnje posjeti približno milion ljudi. Ako se izuzme Londonska kula, dvorac Edinburgh je najposjećeniji spomenik u Velikoj Britaniji. Oko 600. godine tri stotine ljudi se okupilo oko njihovog Kralja Mynyddoga u njegovom utvrđenju  Din Eidyn. Ovo je prvo pominjanje imena mjesta koje danas zovemo Edinburgh. 638. godine Din Eidyn je okupiran od strane Yorkshireskih Anđela. 

Nakon toga je mijesto dobilo naziv Edinburgh, koji se održao do danas.

1296. godne Edvard I, engleski Kralj, napada Škotsku i okupira dvorac Edinburgh. U noći 14. marta 1314. godine Sir Thomas Randolph, nećak Kralja Roberta Brucea, se sa svojim ljudima popeo preko sjeverne stijene na dvorac Edinburgh, iznenadio engleski garnizon i povratio dvorac.

    16. maja 1568. godine Mary, Kraljica Škota, je otplovila u Englesku, i njen maloljetni sin je postao Kralj Škotske. Za sobom je ostavila podjeljenu naciju. Sir William Kirkcaldy je bio čuvar dvorca Edinburgh. Kada je 1571. godine htio da podrži protjeranu kraljicu, kraljeve pristalice su opkolile dvorac, ali pošto je najbolja artiljerija bila u dvorcu, nisu mogli da prodru unutra. Opsada je trajala dvije godine, sve dok Engleska nije poslala namjesnika Mortona. U maju 1573. godine, nakon razornog jedanaestodnevno bombardovanja, istočni zidovi su se srušili, Kirkcaldy se predao nakon čega je i pogubljen. Namjesnik Morton je skoro odmah počeo obnovu porušenog dvorca. Dvorac je do danas ostao u vlasništvu škotske države.

Dvorac Inveraray se nalazi na jezeru Fyne, između  Glasgowa i Obana. Sagrađen je sredinom 18. vijeka i predstavlja fin primjer ranog škotskog baronskog stila. Izgradio ga je Vojvoda od Argyla, a čije je dvorac i danas sjedište. Unutrašnjost dvorca je urađena u francuskom neoklasičnom stilu. Glavna sala se proteže čitavom visinom dvorca i ukrašena je ogromnom kolekcijom oružja. U dvorcu se takođe nalaze i velike kolekcije slika i tapiserija, te predmeta koje su od velikog značaja klanu Campbella.

Fotografije Škotske s kraja 19. stoljeća



U mnoštvu arhivskih fotografija koje je Knjižnica američkog Kongresa objavila na svojem Flickru nalazi se i gotovo stotinu fascinantnih fotografija Škotske iz posljednjeg desetljeća 19. stoljeća: svi ovi zanimljivi pogledi na škotske gradove, sela, planine, rijeke i obalu snimljeni su otprilike između 1890. i 1900. godine te su fotografije objavljene u jednoj zbirci koja je tiskana u Detroitu 1905. Osim pogleda na Škotsku kakva je bila prije više od stoljeća, ono što ove fotografije čini zanimljivima jest složen postupak kojim su nastale: na svojevrstan se način radi o kombinaciji fotografije i ilustracije jer su snimljeni crno-bijeli negativi postupno dopunjavani bojom kroz kompliciran i dugotrajan litografski proces tijekom kojega je u svakom koraku pomoću posebnog litografskog kamena prekrivenog asfaltom nanošen novi sloj boje.

(velikabritanija.net)



Pogled na Edinburgh s dvorca





Pogled na edinburšku ulicu Princes St. i Edinburški dvorac
 s vrha Scottova spomenika

Loch Ness in Scotland