Ronjenje na dah

Ronjenje na dah je boravak pod vodom u cilju obavljanja sportskih ili drugih aktivnosti, sa privremenim prekidom spoljašnjeg disanja ili apnejom, kojoj prethodi dubok udisaj vazduha. To je najstarija i najraširenija vrsta ronjenja od postanka čoveka do danas. Vodene dubine oduvek su bile predmet čovekovog interesovanja, prvo kao izvor hrane i zarade a kasnije i kao prostor za ratovanje, istraživanja i bavljenje sportom. Poznato je da su ljudi savladali veštinu ronjenja još u davna vremena. Lovci na bisere i korale su ronili na dah i do 40 metara dubine. Od tad pa do danas razvio se ceo niz podvodnih disciplina kao što su:

   podvodni hokej
   podvodna fotografija
   podvodni ribolov
   dubinsko ronjenje
   ronjenje na dah (apneja)
   ronjenje u vodenim strujanjima.





Apnea u sportu podrazumeva zadržavanje daha (nedisanje) i ronjenje u inspiratornoj apneji, čija dužina i dubina zavise od niza faktora: doba, pola, vitalnog kapaciteta, treninga, zamora, motivisanosti, straha, ambijentalnog pritiska i temperature okoline. Na površini, apnea prosečnog čoveka iznosi od 30" do 90". Apneja se može produžiti prethodnom hiperventilacijom ili udisanjem čistog kiseonika, pa tada može trajati 7 minuta i više. Dobri sportisti obično rone na dah do dubine od 25 metara.



Sve više je zastupljeno verovanje da to nije sport, već način (stil) života, za koji je potrebno mnogo volje i predanosti, kao i bistar um! Svako može da roni na dah, ako je zdrav, a poželjno je da za to ima i lekarsko odobrenje, radi svoje lične sigurnosti. Takođe, poželjno je da ima i osnovni nivo znanja (bar jedan kurs), kako bi mogao pravilno da primenjuje svoje umeće. Godine 1994. osnovana je prva svetska asocijacija za razvoj ronjenja na dah u sigurnosti - AIDA International, sa sedištem u Lozani, koja se pored ostalog bavi i edukacijom slobodnih ronioca na dah (freediver-a). U našoj zemlji 2004. godine osnovana je AIDA Srbija, udruženje ronilaca na dah, kao jedan njen ogranak. U okviru udruženja postoje edukovani i ovlašćeni instruktori koji drže kurseve za slobodne ronioce, a sve informacije mogu se dobiti na njihovom zvaničnom sajtu. Postoje ekipna i individualna takmičenja na regionalnom i međunarodnom nivou. Posebnim pravilnikom utvrđena su sva pravila ponašanja i bodovanja, kao i discipline u kojima se priznaju postignuti rezultati.



Discipline se dele na tzv. “indoor” (bazenske) i “outdoor” (u moru), a ukupno ih je 8. Bazenske, ili “indoor” discipline podrazumevaju postizanje i merenje pređene dužine, kao i vreme trajanja apnee, dok “outdoor” discipline podrazumevaju merenje postignute dubine. AIDA Int. priznaje samo rezultate postignute isključivo u ovih 8 disciplina. Sve ostale, slične ili drugačije, discipline mogu se smatrati samo “demonstracionim” ( u jezerima, rekama, pod ledom itd. ), bez mogućnosti postavljanja svetskih rekorda. Posebno se rangiraju žene i muškarci, a postoji i ekipno rangiranje.

Statička apneja

(Static Apnea - STA) ili poznatija samo kao “Statika” izvodi se tako što ronilac zadržava dah najduže koliko može, pored tela zaranja i svoj respiratorni sistem u vodu, a vreme njenog trajanja meri se od momenta uranjanja respiratornog sistema u vodu do njegovog izranjanja iz vode. Rezultati ove discipline priznaju se bez obzira u kakvoj vodi su postignuti ( bazenu, reci, jezeru, moru… ).

Dinamika sa perajama

(Dynamic with fins - DYF) je disciplina u kojoj je dozvoljena, tj. obavezna upotreba peraja ili monoperaja, kao jedinog i osnovnog pomagala tokom zarona. Radi se tako što ronilac roneći, pokušava da pređe najveće moguće rastojanje, u horizontalnom položaju ispod površine. Preronjena dužina se meri od tačke gde je zaronjen respiratorni sistem u vodu do tačke gde izroni iz vode. Rezultati ove discipline se priznaju ako su postignuti u bazenima minimalne dužine od 25m

Dinamika bez peraja

(Dynamic without fins - DNF), kao što i samo ime kaže, uslovljena je isključivo ljudskim pogonom, bez upotrebe bilo kakvih pomagala. Dakle, princip je isti kao i kod DYF, ali ronilac vrši potisak kroz vodu svojim sopstvenim telom (rukama i nogama). Mnogima je to najprirodnija disciplina kojom se prelazi udaljenost, pa im je i najdraža. Zahteva samo dobru tehniku prsnog plivanja, kao i opštu fizičku spremnost. Rezultati se priznaju kao i kod DYF.



"I am OK"

Sve tri discipline izvode se isključivo u bazenima, pa je priznavanje postignutih rezultata time i uslovljeno. Postoje i tzv. “penali” koji nose određen broj bodova, a koji se oduzimaju takmičaru od ukupnog broja bodova za tu disciplinu, ako ronilac počini neku manju grešku (npr. preuranjeni ili zakasneli start, povlačenje po dnu bazena, “surfing” peraja po površini itd.). Takođe, AIDA ne toleriše nikakve oblike “sambe” (blage drhtavice) ili BO (Black-out, tj. padanje u nesvest), te takmičar biva u tom slučaju diskvalifikovan. Validan rezultat je samo onaj kada takmičar izvede svoj nastup tehnički ispravno i na kraju nastupa pravilno odradi tzv. “surface protocol” (skine masku ili naočare s lica, rukom da znak i istovremeno jasno izgovori sudijama da je “OK” ). Ovo važi za sve discipline. Ostale discipline spadaju u “outdoor” discipline i izvode se isključivo u moru.

Konstantni balast



(Constant weight – CWT) podrazumeva da ronioci zaranjaju i izranjaju upotrebljavajući isključivo svoja peraja ili monoperaje i ruke bez povlačenja uz konop ili menjanja balasta ( količine tegova ). Držanje za konop je dozvoljeno samo na dubini gde prestaje zaron i počinje izron, tj. na maksimalno postignutoj dubini. Constant weight je opšta sportska disciplina ronjenja na dah gde dolaze do izražaja pravilan izbor i karakteristike peraja ili monoperaja i njihova pravilna upotreba.
Konstantni balast bez peraja

(Constant weight without fins – CNF) je disciplina koja podrazumeva da ronioci zaranju i izranjaju bez upotrebe peraja i bez povlačenja uz konop, koristeći samo svoju sopstvenu snagu. Ovo je najteža sportska dubinska disciplina, jer nema nikakvog dodatnog pogona ili balasta prilikom zaranjanja. Ova kategorija zahteva perfektnu koordinaciju između potisnih pokreta ruku i nogu i izjednačavanja pritiska, tehnike ronjenja i plovnosti. Jedino je dozvoljena sigurnosna vrpca, koja se jednim krajem kači za konop a drugim za ronioca, i koja slobodno klizi po konopu, te mu omogućava nesmetano zaranjanje i izranjanje. Služi da ronilac ostane orijentisan uz konop.

Slobodan zaron

(Free immersion – FIM) odlikuje se time što ronioci u ovoj disciplini bez upotrebe peraja uz pomoć ruku zaranjaju i izranjaju povlačeći se uz konop. Slobodan zaron je sportska dubinska disciplina sa najmanje uzbuđenja, jer brzina i dubina zarona zavise samo od harmoničnog povlačenja po konopu. Pravilima nije definisano da li glava ili noge idu prvi prilikom zarona, a to zavisi od mogućnosti izjednačavanja pritiska svakog pojedinca. Neki takmičari u ovoj disciplini kombinuju obe vrste zarona.


Promenljivi balast

(Variable weight – VWT) je disciplina u kojoj takmičari zaranjaju uz pomoć balastnog tega, a izranjaju upotrebljavajući ruke i noge, sa ili bez povlačenja konopa. Variable weight je jedna od dve dubinske discipline u kojoj se upotrebljavaju "sanke" za zaranjanje u dubinu. Stariji tip sanki je bio tipa "head first", kao što je prikazano u filmu Luca Besona «The Big Blue» ali sada se upotrebljava novi tip sanki za zaranjanje tipa "feet first" radi lakšeg izjednačavanja pritiska kod takmičara i većih postignutih dubina.

Bez granice

(No limit – NLT) je disciplina sa najmanje (ili bez) ograničenja. Važi za najopasniju disciplinu, jer se radi o ekstremnim dubinama. Ronilac zaranja pomoću balastnog tega, a izranja pomoću metoda koji sam odabere (najčešće pomoću balona ili specijalnih vazdušnih prsluka). Mehaničkim pogonom spušta se niz metalnu sajlu do određene dubine. Na njemu se nalazi boca sa vazduhom pod pritiskom, na koju je namontiran balon. Povlačenjem sigurnosne ručice, ventil na boci se otpušta, balon se puni vazduhom i ronilac, praktično, biva “katapultiran” na površinu. No Limit je apsolutna dubinska disciplina. Ovde se danas postižu dubine preko 200m. Dakle, ako sa opremom koja treba ronioca da vrati na povrišinu nešto krene loše, površina je suviše daleko i – smrt je zagarantovana.



Za svaki vid ronjenja, kao i za svaki drugi sport, potrebna je odgovarajuća oprema. Za ronjenje na dah neophodni delovi opreme su: maska i peraja. Dodatni delovi opreme su: odela, olovni pojasevi itd... Godišnja granica ne postoji. Svako ko ima zdravo srce (i zdrav razum!) može da roni na dah..


Postoje određeni aspekti treniranja za poboljšanje ličnih performansi u apneji. Osim tehnike disanja, za pravilan zaron i dužu apneu poželjno je primenjivati neke elemente Joge, vežbe istezanja, tzv. aerobne i anaerobne vežbe, kao i meditaciju, radi boljeg opuštanja tela i uma.




Wikipedia

Ronjenje je izuzetno zahtjevna ljudska aktivnost. Apsolutni početnici rone na maksimalnoj dubini od 3 metra zbog problema sa izjednačavanjem tlaka u srednjem uhu koju uzrokuje hidrostatički tlak. Oni koji su naučili tehnike izjednačavanja tlaka zarone nešto dublje ovisno o individualnim predispozicijama, ali rijetko preko 10 metara dubine. Za dubine preko deset metara, već je potreban sustavni rad i učenje naprednih tehnika, pa tako prosječan podvodni ribolovac roni do 20-25 m dubine koje predstavljaju vrlo rizične dubine. Vrhunski istrenirani podvodni ribolovci koji su sve posvetili ovoj diciplini, zaranjaju do najviše 50-60 metara dubine, što postaje ekstremno opasno. Stoga se podvodni ribolov, uz slobodno ronjenje (na dah) svrstava pod ekstremne sportove.

Sportaši koji se bave slobodnim ronjenjem postižu puno veće dubine, budući da je cilj zarona kod njih drugačiji, pa tako trenutni svjetski rekord iznosi nevjerojatnih 214 m, a postavio ga je Austrijanac Herbert Nitsch.

Ronjenje u podvodnom ribolovu počinje pripremom za zaron. Priprema zarona uključuje potpuno opuštanje na površini te ventilacija, koju se ne smije pobrkati sa hiperventilacijom, jer je hiperventilacija glavni uzrok stradavanja ronilaca na dah. Zatim slijedi pregib u struku, podizanje nogu čija težina se koristi za zaron te jedan ili dva lagana zamaha rukom. Dalje ronilac nastavlja zaron finim i zaobljenim pokretima nogu, pazeći da perajama ne stvara buku. Dok zaranja, ronilac mora svako malo izjednačavati tlak u srednjem uhu koristeći se nekom od tehnika izjednačavanja tlaka.

Ronilac uvijek mora biti savjestan, te pratiti sve signale koje mu odašilje tijelo, kako bi na vrijeme krenuo u izron. U ronjenju je svako forsiranje iznimno opasno i uvijek treba imati na umu da nijedna riba nije vrijedna vlastitog života.

Ribolov kopljem, odnosno ostima pojavio se vjerojatno vrlo davno u prvobitnoj čovjekovoj zajednici (paleolitik). Zamisao da se ribu gađa kopljem s obale ili iz čamca, ubrzo je slijedila zamisao da se ribu lovi potpuno uronjen u more, što je ovisilo o čovjekovoj sposobnosti da pliva i roni.



Dvadesetih godina 20. stoljeća popularan je bio podvodni ribolov uz pomoć ronilačkih naočala, ali veliki skok u napretku podvodnog ribolova predstavlja izum ronilačke maske koji je ubrzo slijedio.



Ubrzo je postalo jasno da je podvodni ribolov vrlo selektivan lov, da se u podvodnom ribolovu love veliki primjerci riba i da se od podvodnog ribolovca traže vrhunski preduvjeti za uspješan lov, te da sve te karakteristike označavaju sportski karakter tog načina ribolova. Nakon čega su ubrzo uslijedila organizirana natjecanja u podvodnom ribolovu, najviše u Francuskoj, pa Italiji te Španjolskoj.

Srpsko udruženje ronilaca na dah tuguje zbog nestanka najbolje na svetu

Udruženje ronilaca na dah „AIDA Srbija“ uputilo je telegram saučešća porodici Natalije Molčanove, svetske rekorderke u ronjenju na dah, koja je u nedelju nestala u Iberijskom moru, u blizini španskog ostrva Formentera.

“Duboku saučestvujemo u vašem bolu. Natalija Molčanova će nam svima nedostajati, kao ronilac, učitelj, ali pre svega kao čovek. Ceo život je posvetila ronjenju na dah i neprocenjiv je njen doprinos ovom sportu. Bila je legenda ronjenja, a o njoj će ostati legenda u ronilačkom svetu”, poručili su predsednik AIDA Srbija Uroš Kojić i član borda Aida International Petar Bojović.

Natalija Molčanova (53) je dva puta bila gost Beograda 2013. godine i u junu ove 2015. godine, gde je učestvovala na Svetskom bazenskom prvenstvu u ronjenju na dah.

Pre dve godine na takmičenju je bila ubedljivo najbolja i osvojila je zlato u sve tri bazenske kategorije, a ove godine se okitila sa dve zlatne medalje.

Natalija Molčanova je držala svetske rekorde u šest disciplina. U dinamici bez peraja u bazenu Molčanova je držala rekord od 182 metra, a taj rekord je postigla na prvenstvu u Beogradu 2013. godine. U dinamici sa perajima držala je svetski rekord od 237 m, a u statici 9 minuta u dve sekunde.



Ona je najnagrađeniji ronilac sa 41 svetskim rekordom i 23 svetske titule.Dva dana nakon njenog nestanka porodica i međunarodno udruženje za razvoj ronjenja na dah "AIDA International", čiji je član AIDA Srbija, saopštili su da potraga nije dala rezultate i da je smatraju mrtvom.


Blic.

Foto: Samo Jeranko