Gana

Gana (engl. Ghana), ili zvanično Republika Gana (engl. Republic of Ghana) je država u zapadnoj Africi. Na jugu izlazi na Gvinejski zaliv, deo Atlantskog okeana, a graniči na zapadu sa Obalom Slonovače, na severu sa Burkinom Faso i na istoku sa Togom.

Gana je članica: UN, OAJ, Komonvelta.


Reč Gana znači „kralj ratnik“ i to je bila titula vladara srednjovekovnog carstva Gane, iako se ovo carstvo nalazilo severnije od današnje Gane. Od imena Gana dobijeno ime Gvineja, kojim su nazivane neke oblasti u Zapadnoj Africi.



Gana se nalazi na obali Gvinejskog Zaliva samo nekoliko stepeni severno od ekvatora i zbog toga ima toplu klimu. Gana zauzima 238.535 km2. Gana se graniči sa Obalom Slonovače na zapadu, na severu se nalazi Burkina Faso, a na istoku Togo. Reljef Gane uglavnom je ravan ili brežuljkast. Uzvisine se nalaze samo na zapadu i krajnjem istoku zemlje, uz togoansku granicu (najviši vrh Maunt Adjafato, 880 m). Središnja Gana pokrivena je gustom šumom čija se površina poslednih decenija smanjuje zbog seče, a severne dve trećine zemlje i uski obalni pojas pokriva savana. Veliko akumulacijsko jezero Volta sa površinom od 8.500 km² značajno je za privredu zemlje.




Iako je moderna Gana preuzela ime srednjovekovnog trgovačkog carstva u zapadnoj Africi, nema istorijskih dokaza o povezanosti dveju država. Stara Gana je obuhvatala područje današnje Mauritanije i Malija. Pre dolaska Evropljana današnja Gana je bila periferno područje velikih carstava koja su imala središta na južnom rubu Sahare. Evropljani su se od prvih kontakata krajem 15. veka do sredine 19. veka ograničili na osnivanje obalnih trgovačkih stahica u kojima se trgovalo uglavnom robovima i zlatom (otuda potiče i kolonijalni naziv Gane, Zlatna obala).

Britanci su u drugoj polovini 19. veka istisnuli ostale kolonijalne sile i zauzeli unutrašnjost zemlje. Ulogu trgovine robljem i zlatom u privredi preuzeo je plantažno uzgajanje kakaovca i proizvodnja kakaa koji su doneli Gani značajne prihode. Pokret za samoupravu i nezavisnost koji je ojačao nakon Drugog svetskog rata doveo je zemlju do osamostaljenja 1957. kao prvu nezavisnu državu „crne“ Afrike, pod vodstvom harizmatičnog Kvame Nkrumaha.

Vladavina Nkrumaha trajala je do 1966. kada je svrgnut u vojnom udaru. Njegova politika pan-afričkog socijalizma imala je pogubne posledice po privredu; zemlja je nagomilala veliki spoljni dug, a nestašice hrane postale su stalna pojava. Od 1966. do 1981. trajalo je razdoblje političke nestabilnosti sa čestim vojnim udarima i smenama vlada. Tada vlast preuzima poručnik ratnog vazduhoplovstva Džeri Rolings koji je uspeo da poboljša stanje u zemlji i dva puta, 1992. i 1996. da pobedi na relativno slobodnim predsedničkim izborima. Rolingsa je nakon izbora 2000. zamenio opozicioni vođa Džon Kufuor. Nemiri u Obali Slonovače na početku 2000-ih pomogli su Gani zbog rasta cene kakaoa, najvažnijeg ganskog izvoznog proizvoda, iako ni Gana nije bila pošteđena plemenskih sukoba na severu zemlje.



Kao i mnogim drugim afričkim državama, gansko stanovništvo je jezički heterogeno, tako da je engleski, jezik bivših kolonizatora, zadržan kao službeni i jezik međusobne komunikacije. Najbrojnije jezično-etničke grupe su Akan (44%), Moši-Dagomba (16%), Iv (13%) i Ga (8%). Među religijama najviše vernika ima hrišćanstvo 63%, potom slede tradicionalna afrička verovanja 21% i islam 16%.

Najpoznatiji Ganac današnjice je Kofi Anan, generalni sekretar Ujedinjenih nacija od 1997.


Privreda Gane temelji se na poljoprivredi i rudarstvu. Glavni izvozni proizvodi su zlato, kakao i drvo. Izvozi se i električna energija proizvedena u hidroelektrani Akosombo na reci Volti. BDP je u 2004. bio oko 2.300 dolara po stanovniku, mereno po PPP-u.

Državni praznik: 6. mart.


Glavni grad Akra
5°33′N 0°15′W
Službeni jezik engleski
Oblik države Ustavna demokratija
— Predsednik Džon Dramani Mahama
Nezavisnost: Od Ujedinjenog Kraljevstva
6. marta 1957.
Površina
— ukupno 238.540 km2  (79)
— voda (%) 3,5
Stanovništvo
— 2010. 24.233.431 [1] (49)
— gustina 88,2/km2
Valuta Kedi
Vremenska zona UTC +1
Internet domen .gh
Pozivni broj +233