Tradicionalne kuće , jedinstvena gradnja

Moravka kuća - kuća sa lukovima



Све до почетка XX  века у српском народу су била уобичајена два типа грађења куће – брвнара или динарска кућа, заступљена у западним областима, и бондручара или моравска кућа, моравка, честа у централној, источној и јужној Србији. Брванара је грађена од дрвета, од брвана, и имала је кров од дрвених плоча – шиндре. Моравка је имала костур од дрвета који се испуњавао лакшим материјалом и блатом – бондруком.



Који год да је тип био у питању, кућа је обично имала два дела – један који се звао кућа, у коме су били огњиште, софра и троношци, и други – соба, у коме се спавало и где је била и пећ. Моравска кућа је у Поморавље стигла током сеоба народа са Косова и развила се од такозване косовске приземљуше. Најпре јој је додат трем, потом још једна соба, па онда проширење трема – чардак, на коме се и спавало. Ако кућа има спрат, трем, има два дела – ајет и доксат – горњи део који је служио за одмор. Тремови су најпре били од лепих дрвених греда да би се касније појавили и лукови, који су посебна карактеристика моравске куће. Нажалост, ове лепе куће су у XX веку замењене модернијим (и ружнијим) типовима, а данас их можемо видети у дубини сеоског дворишта, запуштене и оронуле, како служе углавном као остава. Последњих година понегде се и подигне понека кућа моравског типа, а овај начин грађења преживео је једино код манастирских конака.

srpskikod.

Moravska kuća ili Moravka se gradi najčešće u dolini Morave ali i u celoj istočnoj Srbiji. Pojava ove kuće u ovim krajevima je najpre posledica migracionih kretanja.

Piše: Milenko Radović, dipl.inž.građ.




Moravska kuća

Ove oblasti naselilo je stanovništvo Kosova, Metohije a jednim delom i Makedonije. Ono je donelo ne samo formu i oblik kuće već i način građenja.

Za razliku od Zapadnih dodirnih oblasti Starog Vlaha, Šumadije i Podrinja gde su kuće od drveta, kuće moravskog prostora su uglavnom bondručare.

Prostorna organizacija počiva, po svoj prilici, na dvodelnoj cifciskoj kući sa dva odelenja i podužnim tremom. Trem na podužnoj strani čini osobenost ovoga tipa kuće. Dok na dinarskoj brvnari nemamo pojavu trema dotle na ovoj kući trem postaje jedno od njenih obeležja. Trem se u daljem razvoju predvaja u dva dela: “ajat” koji ostaje pri zemlji i “doksat” koji je iznad tla i služi kao mirniji i izdvojeni prostor za sedenje i odmor. Kasnije će doksat prerasti u novo odelenje u razvoju dvodelne kuće. Trem pored toga što je bio deo prostornog razvoja moravske kuće on je i snažan elemenat njenog likovnog obeležja. U početku građen u grednom sistemu sa stubovima i jastucima od drveta u kasnijem vremenu na ovaj sistem se dodaju, na razne načine, lučne ispune.

U daljoj težnji za likovnim efektima, ovi polukruzni luci dobijaju prelomne linije tako da postaju kitnjaste arkade. Svakako da ovaj postupak ne doprinosi arhitektonskim vrednostima moravske kuće.

Tolou – tradicionalne kuće kineske pokrajine Fujian



Tulou je tip kineskih nastambi naroda Hakka, i drugih, na jugozapadu jugoistočne kineske pokrajine Fujian. Većina ih je izgrađena između 12-og i 20-og stoljeća. Pod zaštitom UNESCO-a nalazi se 46 ovih objekata. kao “izvanredan primjer graditeljske tradicije i funkcionalnosti određenog tipa komunalnog života i obrambene organizacije u skladnom odnosu s prirodnim krajolikom.

Smješteni između polja riže, čaja i duhana, Tuloui su zemljane nastambe visoke nekoliko katova, okrenute prema unutra, kružnog ili kvadratnog tlocrta u kojima je moglo biti smješteno do 80 obitelji.

Manji unutrašnji objekti su okruženi sa velikim vanjskim zidovima, koji sadržavaju kružne hodnike, spremišta hrane i prostore za život.

Za razliku od drugih tipova objekata širom svijeta, sa arhitekturom koja odslikava društvenu hijerarhiju, Fujian Tulou ima jedinstvenu karakteristiku i predstavlja model zajedničkog življenja jednak za sve.

Sve sobe su istih dimenzija, sa istom vrstom materijala i nije bilo “prostorija na vrhu” za više slojeve; malobrojna obitelj imala je okomiti set od prizemlja do najvišeg kata, dok je veća posjedovala dva ili tri takva okomita seta.

Tulou je, obično, naseljavao jedan veliki porodični klan od nekoliko generacija; a neki veliki tului imali su i više od jednog klana i bili su poznati kao “malo kraljevstvo za obitelj” ili “užurban mali grad. Osim same zgrade, mnogi objekti kao što su bunari, ceremonijalno dvorište, kupaonice, praonice, oružarnice, bile su zajedničko vlasništvo.

Kada bi klan porastao, objekat bi se radijalno širio, dodajući još jedan vanjski koncentrični prsten, ili gradeći još jedan tulou u blizini. Na ovaj način je klan uvijek ostajao zajedno.

Prvi tuloui su bile razmjerno male, pravokutne ili kvadratne zgrade, otvorenog tipa bez kamenih temelja. Od kraja 14. stoljeća do početka 17. stoljeća kao odgovor na poboljšanje razvitka poljoprivrede (kao što je uzgoj stoke) u Fujianu, i često napade razbojnika (privučeni prosperitetom područja) podižu se mnogo veći tuloui.

Kao rezultat povećanja obrade duhana i čaja između sredine 17. i prve polovice 20. stoljeća, tuloui se dalje razvijaju tako da svojom veličinom i ukrasima odražavaju bogatstvo lokalne proizvodnje.
Fujian Tulou, prema tradicionalnoj kineskoj ideji o “FengShui”, u skladu sa zahtjevima života i obrane, je mjesto gdje cijela obitelj i rodbina žive zajedno.

Najslavniji tuloui su: Selo Chuxi u općini Yongding, Zhenchenglou u Hongkengu (Yongding), Chengqilou u selu Gaotou (Yongding), Tianluokeng Tulou, skupina kod grada Zhangzhoua (općina Nanjing), Yuchanglou u Selu Xiabanliao (Nanjing), Eryilou u selu Dadi kod grada Zhangzhoua, i dr.



svetokonas.

Tradicionalne kuće u Engleskoj



Želja za očuvanjem starina i uređenjem vrtova i okućnica vjerojatno je duboko ukorijenjana u samoj engleskoj tradiciji. Nevjerojatno šarmantni vrtovi prepuni cvijeća te stara krovišta od trske koja kućama daje pomalo i bajkovit izgled dočekuju vas na svakom koraku u proputovanju Velikom Britanijom, a posebno u pokrajini Devonshire te predstavljaju romantičan povratak u prošlost.

Starih slamnatih krovišta je nekada bilo i u kontinentalnoj Hrvatskoj. Danas je ta tradicija skoro zamrla, a stari majstori koji posjeduju tu drevnu vještinu su rijetki i gotovo sigurno će s njihovim odlaskom i taj zanat biti zaboravljen.

Ove predivne tradicionalne kuće ili engleske kamene kolibe (cottage) posjetioce oduševljavaju svojim krovovima od trske. Upotreba trske upotpunjena je korištenjem opeke i kamena.

Kamen se u neobrađenim i nepravilnim oblicima povezuje s cementom te čini većinski dio zidova, dok se crvena opeka koristi u gradnji zidnih okvira za prozore te dimnjaka. Trijem je, također, izrađen od neobrađenog kamena, a moguće je susresti se s nadstrešnicama iznad trijema, koje su izrađene većinom od crvene opeke. Prozori na ovim kućama su uski, dugački i dvokrilni, a ponekad se na njima mogu vidjeti i metalne konstrukcije u obliku široke mreže.

Unutrašnjost ovih kuća je, također, jednostavna. Većinom sadrže dnevnu i spavaću sobu te kuhinju, hodnik i kupaonicu. U dizajnu i rasporedu prostorija ove se kuće navode načelom praktičnosti te maksimalnom funkcionalnošću. Svaki kutak tradicionalne kuće je u potpunosti iskorišten i prilagođen načinu života onih koji u njoj žive.

Okruženje oko kuće stvara osjećaj slobode i privatnosti te čovjeka odmara od svakodnevne užurbanosti. Kuće starijeg datuma zbog prostranog vrta i dvorišta uvučene su i skrivene od života koji se odvija na ulicama, dok modernije varijante svojom jednostavnom arhitekturom uljepšavaju krajolik uz cestu.

Dvorište je većinom prepuno raznih biljki, od cvijeća do drveća, te ove kuće čini još simpatičnijima. Ponekad se nađe i koja kuća koja je u manjoj ili većoj mjeri omotana u neku biljku koja se uspinje njenim zidovima.

Varijacija ovih kuća je mnogo. Ima ih i manjih i većih dimenzija, dok se u gradnji koriste staromodnije i modernije verzije opeka i kamena što doprinosi profinjenijem ili rustikalnijem izgledu same kuće. Jedno od bitnijih obilježja ovog stila gradnje je to da je nevjerojatno integriran i usklađen s okolišem.



Posebnu draž „engleskim kolibama“ daje bunar, koji je najčešće prisutan na imanjima starijeg datuma. Kao i kuća, bunar je također okrunjen gustim obodom od trske koji natkriva njegovu kamenu strukturu i štiti ulazak oborina u pitku vodu. Neki svoje bunare i danas koriste.

Osim kuća, na ulicama nekih engleskih gradova mogu se susresti i crkve s krovovima od trske. Jednostavna gradnja od opeke boje kamena s nekoliko baroknih rozeta na prozorima još je više pojednostavljena ovim prirodnim krovom te jedino svojom visinom odskače od ostale arhitekture.

Uzevši u obzir nesumnjivo jedinstven i unikatan izgled krova izrađenog od trske, te još jedan prirodni fenomen vezan uz trsku – taj da u trsku ne zalaze nikakvi nametnici niti insekti, ove nevjerojatno simpatične engleske kamene kolibe s razigranim okućnicama su zaista pravo oličenje kućice iz snova.

Prosječni vijek trajanja krova od trske, uz redovito održavanje odnosno obnovu svakih 20-ak godina, je preko 200 godina.

izvor: centarnekretnina

Gasshō-zukuri-jedinstveni primjeri japanske arhitekture



Stara povijesna sela Shirakawa-go i Gokayama su izvanredni primjeri tradicionalnih naselja koja su savršeno prilagođeni njihovom okolišu. Zbog toga je Shirakawa-go, zajedno sa selom Gokayama, 1995. god. upisano na UNESCO-v popis mjesta svjetske baštine u Aziji.



Shirakawa je planinsko selo u blizini vrha planine Haku (gorje Ryōhaku) gdje njezina općina Ōno graniči s prefekturom Ishikawa, ali i sa selom i općinom Gokayama u prefekturi Toyama na sjeveru. Kroz područje prolazi rijeka Shō, koja teče prema gradu Nanto (Toyama) na sjeveru, i gotovo sva sela se nalaze uz njezine uske obale ispod planina. Njegovih 95.7% prekriva planinska šuma i jedno je od najsnježnijih područja u Japanu, što je jedan od razloga nastanka jedinstvene japanske arhitekture kuća tzv. gasshō-zukuri (合掌造り) stila.

Kuća od prirodnih materijala u Engleskoj



Liza i Rič su izgradili ovu neverovatno lepu malu kuću odmah pored potoka u Somersetu, Engleska. Vodili su se svim principima održive gradnje, pa su za omotač kuće koristili drveće iz lokalne šume, a za izgradnju zidova sami su pravili kob, tj materijal dobijen kombinacijom gline, peska i slame. Ovaj neverovatno jak materijal je savršen za gradnju održivih kuća. Glinu su uzimali iz potoka.



Krov je izrađen od krovnih obloga od kedra. Ovakav krov ima vek trajanja 50 - 80 godina. Zidovi na severnoj i istočnoj strani su od bala slame, a na južnoj i zapadnoj je Rič od koba napravio pravo umetničko delo. On je takođe napravio sve prozore i vrata u kući.

Liza i Rič svoje slobodno vreme provode u posetama brojnim britanskim festivalima i učenju svih zaiteresovanih tehnikama drvoreza.



Kuće od koba se mogu izgraditi sa malo novca, ali sa puno vremena i entuzijazma.

Ukoliko želite da sagradite jednu takvu kuću, Liza i Rič su dali par korisnih saveta. Kvalitet koba zavisi od grubosti peska, a pre početka gradnje mora se testirati kvalitet gline. Najjednostavnije je to uraditi na sledeći način. Pomešajte glinu i pesak u različitim proporcijama 3:1, 2:1, 3:2, 1:1, 2:3, 1:2 i 1:3. Svaku kombinaciju temeljno promešati i dodati samo toliko vode da se zrna drže zajedno. Od dobijene smese napraviti kompaktne kugle prečnika oko 6cm. Uzeti loptu izmedju palca i kažiprsta, a drugom rukom stiskati loptu pod pravim uglom. Lopta od idealne kombinacije materijala ne bi trebala da se savije više od 0.5cm. Zatim, svaku loptu treba ispustiti sa 1m visine. Ukoliko se razbije, znači da je presuva i sadrži više peska nego što je potrebno. Ukoliko se lopta deformiše, sadrži previše vode ili gline. Idealna kombinacija gline, peska i vode će održati prvobitni oblik bez obzira na spoljašnje uticaje.



Nakon što ste otkrili idealnu kombinaciju gline, peska i vode iste te materijale ćete mešati na veliko. Prvo se mešaju glina i pesak, a zatim dodaje voda malo po malo, da bi se sve grudvice razbile. Potom se dodaje slama sve dok smesa ne počne da izgleda kao čvrsta supstanca. Nije dobro ako je mekana, kao blato. I materijal za izgradnju kuće je spreman.

Pogledajte kako možete sami da napravite kob:



ekokuce.

La Maison du Gouffre: Kuća između stijena



Castel Meur, također poznata kao La Maison du Gouffre ili “kuća između stijena”, je šarmantna kućica izgrađena između dvije velike stijene koja još od 19. stoljeća privlači turiste u inače mirno malo selo Plougrescant u Francuskoj.



Malena kuća je izgrađena 1861. godine, u vrijeme kada građevinske dozvole nisu postojale i kada je svako mogao graditi po svojoj volji. Kako bi se zaštitio od surove klime i čestih oluja, originalni vlasnik je odlučio da izgradi svoju kuću između dvije velike stijene. Nakon njegove smrti u kući su živjeli njegovi potomci, a trenutni stanar je njegova unuka koja se vratila iz SAD-a u malenu kućicu nakon što je tamo prodala svoj business.



Kući je trenutno zabranjen pristup, jer se jedan japanski turista popeo na krov i pri tome ga oštetio… La Maison du Gouffre je sada ograđena zidom, i turisti je mogu posmatrati samo sa sigurne udaljenosti.



pixelizam.

Kuća Klein Bottle


Kuća “Klein Bottle” je letnjikovac koji je dizajnirao renomirani Robin Bojd. Nalazi se na poluostrvu Mornington na sat vremena od Melburna. Neobični dizajn dobijen je iz matematičkog modela. U matematici “Klein Bottle” je nepodesiva površina ( površina koja ne razlikuje spoljašnjost od unutrašnjosti). Kuća je napravljena oko centralnog dvorišta, dok nivoe povezuje glavno veliko stepenište. Eksperimentalnost prostora daje kući futuristički izgled, a crveni enterijer i savremeni nameštaj samo pojačavaju taj utisak.



gradnja

Kule za golubove, Iran



U Iranu su tokom 16. i 17. stoljeća izgrađene brojne kule koje su služile kao kuće za golubove, koji nisu bili pripitomljeni i cijeni zbog mesa – već zbog svog izmeta koji su mještani prikupljali i koristili za poboljšanje rasta dinja, lubenica i krastavica.



Kako bi lakše skupili ovaj dragocijeni resurs, Iranci su gradili kule visoke i preko 18 metara, sa promjerom koji je iznosio od 10 pa sve do 20 metara. Ove strukture su bile ispunjene malim gnijezdima, a u svakoj od njih je moglo stati i do 14.000 golubova. Kule su i danas nevjerovatan primjer arhitekture, a svaka je građena kao varijacija jednog od osam tradicionalnih oblika, ali ipak na neki način jedinstvena.



Tipična kula za golubove je cilindričnog oblika, izrađena od cigle, kreča i gipsa. Kako bi zaštitili golubove od predatora, kule su građene kao neprobojne utvrde, sa otvorima dovoljno velikim da kroz njih prođu golubovi, ali opet dovolnjo malim da zasutave velike ptice kao što su jastrebovi, sove ili vrane. Unutrašnjost se sastoji od beskonačnih balkona (gnjezdarica) rasutih duž zidova koji su napravljeni pod određenim uglom, kako bi izmet golubova iz njih padao direktno u centar.



Na svom vrhuncu, Isfahan je imao oko 3000 kula za golubove, a danas ih je ostalo svega 300 razasutih po raznim selima u regiji, u različitim stanjima zapuštenosti. Zbog modernih gnojiva i hemikalija golubovi su izgubili svoju vrijednost, a ove veličanstvene strukture su uglavnom zaboravljene i napuštene.



pixelizam.

Rajačke pimnice – istočna Srbija/Negotinska Krajina


Istorija vinarstva predstavljaju dragoceni deo srpskog kulturnog nasleđa. Njen materijalni dokaz – Rajačke pivnice (pimnice) jedinstven je i u Srbiji i u okruženju.

Pivnice su živi svedok načina života i običaja tradicionalnih vinarskih zajednica Srba u Istočnoj Srbiji kroz vekove. Selo Rajac specifično je po tome što poseduje posebni deo sela gde su smešteni autentični vinski podrumi – pimnice.

Pimnice su izgrađene još u 18. veku od drva i kamena i dan danas ih lokalno stanovništvo koristi za odlaganje vina. Tokom posete možete probati vino a u nekim i prespavati, okruženi predmetima iz 18. i 19. veka.

Saksavajman



Ova tvrđava nalazi se na obodu Kuska u Peruu i bivša je prestonica carstva Inka.



Facinantan je način na koji je masivno kamenje složeno. Naime, toliko je zbijeno da je između njih nemoguće provući čak ni parče papira.

Cement starih Rimljana jači od današnjih blokova


Stari Rimljani su napravili cement sastavljen od vulkanskog pijeska i kamena, koji je jači od današnjih betonskih blokova, što im je omogućilo da stvore građevine koje "stoje" i nakon 2.000 godina!

Istraživači su, prateći uputstva rimskog arhitekte Vitruviusa iz 30. godine prije nove ere, napravili materijal koji se pokazao neuporedivo otpornijim od moderne gradnje.

"Recept" se sastoji od vulkanskog pijeska, koji, u kombinacijom sa kamenom, čvrsto drži i štiti građevine.

Istraživanje, koje je vodila vulkanolog Meri Džekson sa Univerziteta Berkli, pokazuje da je mješavina koju su pri gradnji koristili Rimljani bila i neuporedivo manje opasna za prirodnu okolinu.

Istraživači su napravili istu mješavina za gradnju kao što je bila Vitruviusova, ostavili je da se stvrdne 180 dana, i nakon toga je pregledali rentgenom.

Otkrili su da se stvorio tvrdi kristal minerala koji sprečava pojavu mikroskopskih pukotina - glavnog uzroka propadanja modernog betona izrađenog od cementa!

Rim je smješten između dva vulkanska područja - Brda Alban na jugu i Monti Sabatini na sjeveru.

Stari rimski građevinari eksperimentisali su sa više vrsta vulkanskog pepela prije nego su našli optimalni sastojak za gradnju.

Odlučili su se za kombinaciju crvenog i crnog vulkanskog pijeska iz pepela Pozolane Rose, na Brdu Alban.

U vrijeme prvog rimskog cara Avgusta, savršeni materijal za gradnju bio je izuzetno važan, jer je taj car započeo tradiciju gradnje spomenika i obnove građevina, od kojih su se neke održale do danas.

Srpska tradicionalna gradnja