Dalaj Lama

Tenzin Gjatso, 14. Dalaj Lama

Dalaj Lama je izvorno titula poglavara žute sekte tibetanskog budizma. Na mongolskom jeziku “dalaj” znači “ocean”, a lama (tib. bla ma) je što i na sanskrtskom guru. Titulu je 1578. mongolski vladar Altan-kan udijelio Sonamu Gyatsou, poglavaru samostana Drepung, najistaknutijem lami u to vrijeme. Budući da se Sonam Gyatso računao kao treća inkarnacija te linije nasljedovanja, posthumno je titula udjeljena i njegovim prethodnicima. Tibetanski budisti vjeruju da je dalaj lama jedna od nebrojenih inkarnacija (utjelovljenja) bodhisatve milosrđa Avalokitešvare (tib. "Chenrezig" [spyan ras gzigs]).

Nakon smrti jednoga dalaj lame visoki redovnici kreću u potragu za djetetom koje će proglasiti idućom inkarnacijom linije dalaj lama, a otkrivaju ga po tome što dijete “prepoznaje” predmete koji su pripadali umrlom dalaj lami. Dijete za koje nađu da je novoutjelovljeni dalaj lama tada odvode u Lhasu, gdje ga do odrasle dobi poučavaju ostali visoki lame. Potraga za novim dalaj lamom obično traje nekoliko godina. Izbor novog dalaj lame gotovo uvijek je bio praćen političkim unutarhijerarhijskim i izvanhijerarhijskim manipulacijama. U borbama za vlast u vrhu tibetanske budističke hijerarhije bilo je ubijeno pet dalaj lama. U dijelom samostalnoj državi, a dijelom u autonomnoj jedinici u sastavu Kine, dalaj lame su do 1959. djelomično imale i svjetovnu vlast. 14. dalaj lama te je godine nakon tibetanske pobune i kineske vojne intervencije otišao u izbjeglištvo.

Kao titula dalaj lama se piše malim slovom, a kao zamjena za osobno ime velikim slovom, Dalaj Lama.

U borbama za vlast u vrhu tibetanske budističke hijerarhije bilo je ubijeno pet dalaj lama od strane budističkih dvorjana. Od 17. veka do 1959. godine, Dalaj Lama je bio poglavar Tibetanske vlade i upravljao je zemljom iz glavnog grade Lase. U delom samostalnoj državi, a delom u autonomnoj pokrajini u sastavu Kine, dalaj lame su do 1959. delimično imale i narodnu vlast. 14. dalaj lama Tenzin Gjatso je te godine, nakon tibetanske pobune i kineske vojne intervencije, otišao u izbeglištvo u Indiju i od tada je dobio nešto moći da vlada u izgnanstvu. On sada traži veću autonomiju Tibeta.


Spisak Dalaj Lama

Bilo je ukupno 14 dalaj lama:

Gendun Drup (1391—1474)
Gendun Gjatso (1475—1541)
Sonam Gjatso (1543—1588)
Jonten Gjatso (1589—1616)
Lobsang Gjatso (1617—1682)
Cangjang Gjatso (1683—1706)
Kelcang Gjatso (1708—1757)
Jamphel Gjatso (1758—1804)
Lungtok Gjatso (1806—1815)
Cultrim Gjatso (1816—1837)
Kendrup Gjatso (1838—1856)
Trinli Gjatso (1857—1875)
Tubten Gjatso (1876—1933)
Tenzin Gjatso (1935—danas, od 1959. godine je u egzilu)

Tenzin Gjatso, rođen 6. jula 1935. je četrnaesti po redu tibetanski duhovni i svetovni vođa. Tibetanci veruju da je Dalaj Lama reinkarnacija Bude, čiji duh nakon smrti ulazi u telo novorođenog dečaka kojeg identifikuju tradicionalnim metodama.



Tenzin Gjatso peti je od šesnaestoro dece u poljoprivrednoj porodici na Tibetu u pokrajini Ćinghaj. Sa dve godine proglašen je kao „Tulku“, reinkarnacija trinaestog Dalaj Lame. Dana 17. novembra 1950., sa petnaest godina, proglašen je čelnikom Tibeta i najvažnijim političkim upravnikom, u vreme kada se Tibet suočavao sa nasilnom okupacijom Narodne Republike Kine.

Tenzin Gjatso je Tibet napustio 1959. godine i sklonio se u Indiju nakon neuspeha Tibetskog pokreta otpora gde je pokušavao da uspostavi centralnu tibetsku administraciju, ujedno tražeći način kako da sačuva tibetsku kulturu i prosvetu, a hiljade izbeglica sledilo je Dalaj Lamu u Indiju.

Harizmatični i priznati javni govornik, Tenzin Gjatso je prvi Dalaj Lama koji je otputovao na Zapad gde je nastojao da upozna svet s budizmom i da promoviše koncept univerzalne odgovornosti, etike i međureligijske komunikacije.

Godine 1989. dobio je Nobelovu nagradu za mir za svoj nenasilni otpor kineskoj okupaciji.

Ovde se nalazi nekoliko životnih instrukcija ovog budističkog duhovnog vođe:



Zapamtite da velika ljubav i velika dostignuća zahtevaju i veliki rizik

Kada izgubite ne zaboravite da iz poraza izvučete pouke

Cenite i poštujte sebe

Cenite i poštujte druge

Budite odgovorni u svemu što radite

Kada ne dobijete ono što želite, pomislite da je to možda i srećna okolnost

Naučite pravila da biste znali kako da ih propisno kršite

Ne dozvolite da mala svađa povredi veliko prijateljstvo

Kada vidite da ste napravili grešku, odmah preduzmite sve korake da tu grešku ispravite

Provodite određeno vreme totalno sami, svakoga dana

Budite spremni da se promenite, ali ne odstupajte od svojih vrednosti i ciljeva

Zapamtite da je tišina ponekad najbolji odgovor

Proživite dobar i častan život. Bićete zadovoljni kada ostarite i kada se budete okrenuli u nazad i pogledali u Vaš život

Atmosfera ljubavi u Vašem domu je najvrednija donacija u Vašem životu

Širite svoje znanje. To je jedini način da postanete besmrtni

Budite pažljivi prema planeti Zemlji

Svake godine posetite neko mesto na kome nikada niste bili

Zapamtite da je najbolje prijateljstvo ono u kome ljubav prema prijatelju prevazilazi potrebu za prijateljem

Sudite o uspehu po onome koliko ste uložili truda da bi nešto ostvarili

Razmišljajte o trenutnim poslovima, a ne o onim koji su se desili u prošlosti.

Neverovatna palata Potala – nekadašnja rezidencija Dalaj Lame




Lasa je glavni grad Tibeta i tradicionalno sedište Dalaj Lame. Nalazi se na Tibetanskoj visoravni na visini od 3.600 metara nadmorske visine. U Lasi se nalazi i nekadašnja rezidencija Dalaj Lame, Potala koja je izgrađena na vrhu svetog brda Putua.

Sve od kraja 14. veka pa do pripajanje Tibeta Kini 1951. godine Dalaj Lame, kao Božiji kraljevi, su vladali tom regijom, iako su već od početka 18. veka pa sve do početka 20. veka bili pod vlašću kineskih knezova.

Potala, u grubom prevodu znači Budin brdo, i ona je od 17. veka pa sve do kineske invazije na Tibet, kad je i tadašnji Dalaj Lama pobegao u Indiju, bila i zvanična rezidencija Dalaj Lame.



U 17. veku je ovu palatu, visoku 117 metara i dugačku skoro 360 metara gradilo više od 7.000 radnika. Palata je toliko velika i grandiozna, da ako bi se posmatrala sa drugim spojenim ’’pomoćnim’’ građevinama njena ukupna površina bi zauzimala 130.000 metara kvadratnih. Samo spoljni zidovi koji su štitili palatu su bili debeli 5 metara.

Sa oko 1.000 svojih prostorija palata predstavljala lavirint beskonačno oslikanih hodnika, raznih umetničkih drvenih i kamenih stepenicama i bogatih dvorana za molitvu sa skupocenim kipovima i slikama kojih je bilo oko 200.000.

Deo Potale čini i Bela palata koja u stvari predstavlja stambene prostorije sveštenike i monahe, kao i upravno administrativne prostorije i prostorije za seminare i štamparija.

U Crvenoj palati se nalazi mauzolej u kojem se nalaze balzamovana tela umrlih Dalaj Lama koji su sahranjeni u u pozlaćenim pagodama od kojih se najviše ističe pagoda 5. Dalaj Lame koja je ujedno i najviša sa svojih 15 metara visine. Ono što karakteriše ovu pagodu je i činjenica da je napravljena od skupocenog tropskog drveta, ali i to da je obložena sa 4 tone zlata.

Iako je ovo jedna monumentalna građevina koja obiluje istorijsko kulturnim značajem i nasleđem, palata Božanskih kraljeva je na žalost već nekoliko decenija napuštena, mada i takva i dana danas oduševljava posetioce.



Sadašnji Dalaj Lama, je kao što znamo verski i politički vođa lamaizma(lamaizam predstavlja poseban oblik budizma koji sadrži elemente domaće Bon religije koja je karakteristična po izrazitom verovanju u zle duhove). On je ujedno i običan smrtnik koji se, prema Budinom učenju, nalazi na putu spoznaje, i koji se nalazi daleko ispred svih ostalih. Samim tim, on je Budin naslednik.

Dalaj Lama se smatra otelotvorenjem, tj reinkarnacijom Bodisatve koji je po budizmu biće koje se nalazi između Bude i čoveka.

Jedno od glavnih pitanja je naravno i kako se postaje Dalaj Lama. Pa prema budističkoj tradiciji, Dalaj Lama može biti samo dečak koji je rođen u istom satu u kojem je pređašnji Lama preminuo, i to nakon što budistički monasi izvrše složen ceremonijalni obred. Dalaj Lama je u početku bio samo verski vođa, ali je vremenom preuzeo i svetovnu vlast.

Treba napomenuti da pored Dalaj Lame, postoji još jedan lama sa visokim položajem a to je Pančen Lama inkarnacija Amitaba Bude. On je po položaju neposredno ispod Dalaj Lame, i njegova titula znači veliki učenjak.

Lasa je prepuna sakralnih spomenika, manastira i hramova koji kriju veliko kulturno i versko blago, kao i prebogatu pisanu baštinu ove miroljubive zemlje. Jedan od simbola ovoga grada je palata Potala, tradicionalna zimska rezidencija dalaj-lame. Ta palata nalazi se na vrhu brda Margpori (izgradio ju je 5. dalaj-lama) i jedna je od najvećih i najveličanstvenijih građevina na svetu.
U tom velikom zdanju je više od hiljadu prostorija, hramova, kapelica i dvorana i ona je danas jedan od zaštitnih znakova ovoga grada. I pre je na ovom brežuljku vekovima bilo hramova i manastira, utvrđenja ili palata, čiju gradnju možemo pratiti sve do ujedinitelja Tibeta, kralja Songtsän Gampo, koji je vladao u 7. veku. Ali, 1645. godine započet je građevinski poduhvat pa je ovaj strmi brežuljak pretvoren u veličanstveno zdanje koje se sastoji od niza masivnih građevina koje kao da su urasle u njega. Veliko zdanje sastoji se od većeg broja palata, manastira i upravnih zgrada, a svaka od njih razlikuje se veličinom i visinom. Palata Potala predstavlja kulminaciju novog duha u tibetskoj arhitekturi, koja polako počinje da se oslobađa od do tada dominantnog uticaja indijskog budističkog graditeljstva.



Sama palata dobila je ime po svetoj planini Potali u severnoj Indiji, koja je prema indijskoj mitologiji tajno prebivalište boga Šive. Za Tibetance to ime nije nikada imalo geografsko značenje, već je poslužilo da se njime označi prebivalište Bude Avalokitešvare (Avalokiteshvara), čije reinkarnacije su dalaj-lame. Naravno da se time želelo ukazati i na to ko oličava vlast na Tibetu. Iako se najčešće pogrešno misli da je dalaj-lama duhovni poglavar Tibeta, on to nije. Njegova funkcija je u prvom redu državnička, kao i funkcija pančen-lama, koji tradicionalno vladaju u manastiru Tašilungpo (Tashilungpo) u središnjem Tibetu, blizu grada Šigatsea (Shigatse).



Posle smrti dalaj-lame, dok se ne pronađe njegov naslednik (Tibetanci veruju da se dalaj-lame, kao i druge visoke lame, ponovno reinkarniraju u istoj funkciji), zemljom vlada regent. Dalaj-lamine prostorije su na najvišem spratu ove velike građevine - na 13. spratu, s kojeg se pruža pogled na sam grad i na obronke Himalaja. Iako se Tajlanđani možda s ovim ne bi složili, najveći zlatni kip Bude na svetu ne nalazi se u Bangkoku, već u Lasi, tačnije, u Potali. Ovo veliko zdanje u sebi krije i najkoncizniji i najopširniji budistički kanon, stare prevode klasičnih budističkih tekstova (Kangyur) i nove (Tangyur). Svi ovi tekstovi budističke filozofije verno su sa sanskrita prevedeni na tibetanski, a potom opet na sanskrit, pa je zanimljivo da je ovaj drevni filozofski jezik Indije ostao najsačuvaniji upravo na Tibetu. Stoga ne čudi što su baš tibetanski monasi najtraženiji predavači sanskrita na svetskim univerzitetima.

DVA DANA KADA SE NIŠTA NE MOŽE URADITI



Postoje samo dva dana u godini kada se ništa ne može uraditi.
Jedan se zove juče, a drugi se zove sutra.
Zato je danas pravi dan da volite, da vjerujete, da radite i da uglavnom živite.


Dalaj Lama

Opasno putovanje



Svake godine na stotine Tibetanaca rizikuje da bude ubijeno ili zatvoreno, da se smrzne i umre na putu prilikom bekstva iz Tibeta kroz Nepal do dalaj-laminog doma u izbeglištvu. Jedan nedavno izbegli monah sa Tibeta rekao je da je krenuo na opasno putovanje zato što je želeo da „vidi boga pre nego što on napusti zemlju“.

Barem jednom godišnje posetite mesto koje ne poznajete
Zašto? Upoznavanje novih mesta i ljudi obogaćuje život. Lepe trenutke pamtimo ceo život.

Dalaj Lama

Ponekad je najbolja stvar koja vam se može dogoditi ta da ne dobijete ono što želite.

Slijedite tri pravila – poštujte sami sebe, poštujte druge i preuzmite odgovornost za svoja djela.