Arheološko nalazište Viminacijum

Viminacijum je izuzetno arheološko nalazište u Srbiji u blizini Kostolca, koje vraća slavu rimskog nasleđa na teritoriji Srbije. Viminacijum je bio glavni grad rimske provincije Gornje Mezije /Moesia Superior/, vojni logor sa stacioniranom rimskom VII legijom Klaudija - Legio VII Claudia Pia Fidelis u periodu od 1. do 4. veka nove ere, koji je korišćen kao prelazni deo između Zapada i Istoka.

323. godine n.e. je Konstantin Veliki prebacio sedište Rimske Imperije u grad Bizantium na Istok, u Konstantinopolj /današnji Istambul/, kao formalni centar kulture i države. Prostor nekadašnjeg rimskog grada i vojnog logora Viminacijuma /više od 450 hektara šire gradske i 220 hektara uže gradske teritorije/, čini danas jednu od najuzbudljivijih arheoloskih i turističkih znamenitosti Srbije. Po pronađenim ostacima arheolozi tvrde da su u 4. veku i početkom 5. veka u Viminacijumu postojale velike palate od kamena, koje su imale neku vrstu centralnog grejanja putem tople vode. Značajnije palate Viminacijuma su bile ukrašene reljefima, mozaicima i statuama, koje i danas uzbuđuju njegove brojne posetioce. Mauzolej Viminacijuma je kvadratne osnove, dimenzija 20 x 20 metara, zidan od kamenih blokova i kvadera i ukrašen je stubovima. U središnjem delu mauzoleja Viminacijuma nalazi se centralna građevina dimenzija 5 x 5 metara, koja je zidana od zelenog škriljca zalivenog malterom. Na uglovima objekata mauzoleja u Viminacijumu su kameni postamenti koji su nosili stubove. U centralnom delu ovog objekta nalazi se grobnica. Pokojnik je spaljivan na licu mesta i na tom mestu je izrađena posebna drvena konstukcija koja je nosila telo pokojnika. Veoma je interesantno da je posle sahrane i nabačenog tankog sloja zemlje od nekoliko centimetara, ceo prostor zatvoren kamenom i veoma obogaćenim krečnim malterom. Ovaj način sahrane poznat kao bustum, iako poznat iz literature veoma retko se nalazi. Pogotovo je izuzetan u uslovima kada postoji mauzolej. Ličnost koja je sahranjena na ovom mestu izaziva posebno interesovanje. Sa sigurnošću možemo da kažemo da je na ovom mestu sahranjena, odnosno spaljena osoba koja je u rimskoj hijerarhiji zauzimala izuzetno visoko mesto. Osteološki materijal iz mauzoleja Viminacijum predat je na DNK analizu. Mauzolej Viminacijuma je opljačkan najverovatnije odmah posle 312. godine, posle Milanskog edikta i njegovi kvaderi i stubovi su korišćeni za gradnju grobnica iz IV veka. U neposrednoj blizini mesta spaljivanja u okviru mauzoleja, pronađeno je dvadesetak zlatnih predmeta, među kojima i pozlaćena fibula, tj kopča.

U izuzetno bogatom fundusu nalaza sa Viminacijuma, posebno mesto zauzima otkriće fresko-oslikanih kasnoantičkih grobnica, jer je otkriveno vise od 13.500 grobova. Uglavnom sve fresko-oslikane grobnice Viminacijuma pripadaju kasno-antičkom periodu /izuzetak su dve grobnice sa početka druge polovina 3. veka/ i nalažene su u kasnoantičkom nivou nekropole, samostalno ili u prostoru unutar i izvan memorijalnih građevina. Na nekropolama Viminacijuma istraženo je desetak memorijalnih građevina /memoriae/, pravougaonih, kvadratnih, krstastih ili trikonhalnih osnova. Na lokalitetu Viminacijum prezentovane su tri memorije na dve lokacije, a u pokrivenom objektu prezentovane su dve memorije. Memorija označena kao G-4816 je jedan od najreprezentativnijih objekata te vrste na nekropolama Viminacijuma. Radi se o krstoobraznoj memoriji sa 11 grobnih mesta. Orijentisana je sever - jug, sa devijacijom od 35 sepeni severnim delom ka zapadu. Ulaz u memoriju je sa južne strane. Građena je od opeke vezane krečnim malterom. Ulazilo se kroz ulaz dužine 5 metara, od čega su samo stepenice u dužini 3,70 metara. Ovim vrlo strmim stepenicama silazilo se na dubinu od oko 3 metra, na kojoj se nalazio pod objekta. Pretpostavljena niveleta prvog stepenika bi odgovarala niveleti temena krstastog svoda nad centralnim prostorom. Širina ulaza je 0,95 metara. Očuvana su samo poslednja dva stepenika, dok su ostali uništeni radom mehanizacije. Centralni prostor je kvadratnog oblika. Zidovi su bili omalterisani krečnim malterom sa primesama tucane opeke. Malter je fresko oslikan. Očuvani su mestimično tragovi zelene boje, dok ivice grobnih pregrada prati crvena bordura. Pod memorije pokriva sloj maltera koji je i vezivao leptiraste podne pločice, koje su danas očuvane samo u centralnom delu. Na opekama stepenica i podnim pločicama uočavaju se izlizane ivice od stalnog korišćenja - odnosno hodanja tokom dužeg perioda prilikom poseta preminulim članovima porodice.

Na severu, istoku i zapadu lokaliteta Viminacijum nalaze se po jedna pravougaona konha sa tri grobne pregrade. Ulazna konha na južnoj strani ima po dve grobne pregrade levo i desno od ulaza. Sve grobne pregrade bile su zasvedene. Svi grobovi su opljačkani i uništeni.


Terme (thermae) predstavljaju tipično rimske građevine. Kao objekti javnog karaktera pojavljuju se u vreme rimskog Carstva, kako u Rimu tako i u provincijama. One ne predstavljaju samo mesta za održavanje higijene već i mesta za odmor i razne društvene aktivnosti. Po svom arhitektonskom sklopu terme predstavljaju objekte koji su se razlikovali od grada do grada. Tako se i viminacijumske terme mogu izdvojiti ne samo po svojoj raskoši, već i specifičnom arhitektonskom rešenju. Dug period u kome su bile u upotrebi (I-IV vek) omogućava da se jasno prate pojedine faze u gradnji. Arheološkim iskopavanjima registrovano je ukupno 5 konhi od kojih su 4 u funkciji tepidarijuma (bazeni sa toplom vodom) dok je peta konha predstavljala frigidarijum (bazen sa hladnom vodom). Terme su očuvane u nivou hipokausta na kome se mogu pratiti više faza izgradnje. Ostaci fresko-maltera ukazuju da su terme bile raskošne. Pod starijih termi Viminacijuma, koji se nalazio na stubićima od opeka bio je prekriven mozaikom. Veliki broj žižaka ukazuje na činjenicu da su terme korišćene i noću. Za vreme vladavine cara Hadrijana, Viminacijum postaje centar rimske provincije Gornje Mezije, koja je teritorijalno obuhvatala današnju Srbiju. Opljačkan i uništen sredinom V veka u najezdi Huna, Viminacijum je ostao zaboravljen pod zemljom kao Pompeji. Ta analogija, ali i činjenica da ostaci rimskog grada i vojnog logora Viminacijuma predstavljaju svetski kulturni i istorijski dragulj, razlog su što je Viminacijum dobio naziv "balkanski Pompeji". Viminacijum je bio glavni odbrambeni punkt ovog dela Limesa, pa je stoga u njemu, od Filipa I do Galijena, povremeno bio kovan i carski novac od srebra. Danas je Viminacijum jedno od najznačajnijih kulturnih turističkih znamenitosti Srbije i omiljena turistička destinacija i sadržaj naših putovanja. Od nedavno uspešno proširujemo saradnju, boravkom i dodatnim pogodnovima koje su gostima - posetiocima Viminacijuma na raspolaganju - udoban smeštaj u atrijumu C Viminacijuma, namenjem posetiocima i turistima obuhvata 4 jednokrevetne, 6 dvokrevetnih i 3 trokrvetne sobe. Uz postojeće sadržaje, ova pogodnost boravka na samom nalazištu omogućava jedinstvene doživljaje rimskog nasleđa na Dunavskom limesu u Srbiji istraživačima i brojnim posetiocima iz čitavog sveta.

Vika, skelet najstarijeg pronađenog mamuta u Evropi, otkriven početkom juna nadomak arheološkog lokaliteta Viminacijum, bio je pre više miliona godina jedan je od tropskih južnih mamuta koji su iz Severne Afrike prešli u Evropu. Otkriće mamuta na Viminacijumu smatraju najvrednijim u Srbiji, te razgledanje nalazišta predstavlja istinski nezaboravan doživljaj svakom posetiocu.

Ispod mamuta pronašli grobnice pune zlata!



Na par stotina metara od nedavno pronađenih kostiju mamuta otkivene su nove grobnice sa zlatnim predmetima lepe izrade, rekao direktor Arheološkog projekta Viminacijum dr Miomir Korać
Drustvo Viminacijum

KOSTOLAC - Direktor Arheološkog projekta Viminacijum dr Miomir Korać rekao je da su u Viminacijumu nedaleko od kostiju mamuta otkivene nove grobnice sa zlatnim predmetima lepe izrade.

"Nismo očekivali da tu nađemo grobove, na par stotina metara od nedavno pronađenih kostiju mamuta. U grobnicama smo pronašli zlatne predmete - perle, novčiće, vrlo lepe izrade", kazao je Korać opisujući novo otkriće na arheološkom lokalitetu kod Kostolca.

Nekoliko stotina metara odatle arheolozi su naišli i na objekat pravougaone osnove sa razuđenim prostorijama, čiju namenu još uvek ne mogu da definišu.

"Moguće je da se radi o delu sa radionicama koji bi asocirao na neku vrstu industrijskog modela. Vrlo je solidno građen, plitko, pa ćemo brzo moći da definišemo detaljnije šta je to ustvari", ispričao je Korać.

On je dodao da je u ovom trenutku teško reći da li je to baš "industrijski kompleks" i da će više znati narednih dana.

"Očito da je život bujao izvan granica grada Viminacijuma i sada možemo da kažemo da je teritorija grada veća od onih pretpostavljenih 450 hektara, što je vrlo interesantan podatak za nas arheologe", istakao je Korać.

Direktor projekta Viminacijum rekao je da je posebno interesantno što su na ovom lokalitetu u grobnicama pronađeni ostaci kreča.

"U Viminacijumu je u vreme Marka Aurelija bila kuga i imali smo masovno naslagane pokojnike zalivene krečom, ali ja do sada nisam u izvorima pronašao podatke da je kreč bio dezinfikaciono sredstvo protiv kuge u periodu antike. Možda ova izolovana nekropola ukazuje baš na to", objasnio je Korać.

Kada je u pitanju iskopavanje kostiju mamuta, trenutno se skidaju gornji slojevi zemlje iznad pronađenih ostataka skeleta, koji predstavljaju opasnost za arheologe. Deo kljove koji je do sada iskopan je dužine više od 1,40 metra, a pojavljuju se i nove kosti.

Korać je naglasio da je značaj i vrednost Viminacijuma u tome što predstavlja slobodan prostor za istraživanje, jer nema savremenog grada nad njim kao što je slučaj u Milanu, Budimpešti, Londonu, Beogradu.

"Tek će Viminacijum dati važna saznanja i pokazati gde se grešilo, a gde smo bili u pravu", ocenio je Korać.

kurir