Sandro Botticelli

Sandro Botičeli (1445-1510), italijanski umetnik rane renesanse, radio je za porodicu Mediči dugi niz godina. Za Medičijeve iz Kastela koji su poreklo vodili od Kozimovog starijeg brata, Lorenca, Botičeli će dobiti zadatak da radi na ulepšavanju letnjeg dvora, palate u Kastelu, po kojoj su i nosili ime. Dvadesetak godina Botičeli je radio na ulepšavanju Kastela i u njoj nastaju neke od njegovih najlepših alegorija- Rađanje Venere i La Primavera.

Botičeli je oko 1482. godine naslikao La Primavera, Alegoriju proleća. Danas je ova slika jedna od najcenjenijih mitoloških alegorija iz perioda rane renesanse. Botičeli nije ni naslovio ovu sliku te njen današnji naziv dugujemo Đorđu Vazariju, istoričaru umetnosti koji ju je 1550. godine video u palati Kastelo, nedaleko do Firence. Takođe, iako se to ne može utvrditi sa stoprocentnom sigurnošću, pretpostavlja se da je sliku poručila porodica Mediči. Danas se Alegorija proleća nalazi u Galeriji Ufici u Firenci.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Sandro Botičeli, Alegorija proleća, oko 1482.

Centralni deo kompozicije zauzima Venera, rimska boginja ljubavi i lepote. Ovde bismo sa sigurnošću mogli da zaključimo da ona predstavlja vrhunsku harmoniju lepote i vrline, ideal humanističkog učenja. Ona na neki način predsedava celom grupom koja je predstavljena, a ogrnuta je narandžastim ogrtačem koji je i simbol porodice Mediči. Venera stoji ispod luka ispletenog od mirte, biljke koja je njen simbol jer je, prema legendi, njome prekrila svoju nagost kada je rođena, iz mora i morske pene. Iznad nje, sićućni Kupidon, s povezom preko očiju, odapinje strelu nasumice prema grupi koja se nalazi levo od Venere- to u krugu plešu tri Gracije, boginje dražesnosti, lepote i plodnosti, a Homer piše i da su one Venerina stalna pratnja. I na njima, tačnije na njihovim grudima, nalazi se simbol porodice Mediči, u vidu nakita. One ovde predstavljaju klicanje prirode zbog povratka proleća. Muška figura u levom uglu slike predstava je Merkura koji, štapićem, uklanja poslednje oblake.

U desnom uglu kompozicije uočavamo Zefira, boga proleća koji proviruje kroz stabla, grleći Hloru, bledunjavu, žućkasto-zelenu, kako bismo preveli njeno ime, koja je simbol neplodne zemlje. Zefir je zatim pretvara u Proleće, raskošnu Floru u bogatom cvetnom ogrtaču sa pupoljcima, puzavicama, venčićima procvetalim na svetloj haljini. Zumbuli, ljubičice, različci, zelenike cvetaju na Florinoj haljini i podsećaju na stihove najvećeg pesnika sa dvor Medičija, Anđela Policijana :

Bela je ona, i odora joj je bela
Mada i ružama i cvećem i travom oslikana…

[You must be registered and logged in to see this image.]

Florina procvetala haljina

Botičeli se ističe kao jedan od najboljih „slikara cveća“ čitave italijanske umetnosti. Gajio je ne samo poetsku sklonost prema cveću već je aktivno učestvovao u skupovima grupe humanista u letnjikovcu Medičijevih u Koređu, prilikom tumačenja i čitanja Istorije prirode Plinija Starijeg i Botanike Grka Diskorda. Prema drugim izvorima, inspracija je za Botičelija bila Lukrecijeva poema O prirodi ili Ovidijev opis dolaska proleća u V knjizi Fasti.

Botičeli je bio i izuzetan esteta, detalji kojima posvećuje izuzetnu pažnju, nakit, frizure, metalni predmeti, oklopi, oružjem, moda vremena u kojem je živeo vidljivi su na svakom od radova. Kao dečak je izvesno vreme proveo šegrtujući u zlatarskoj radionici, verovatno kod svog brata Antonija, i zadržao ljubav prema dragom kamenju i njegovoj obradi, koja u Firenci dostiže savršenstvo.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Ukrasi na haljini, drago kamenje u kosi i raskošne figure su simbol Botičelijevog dela

Za tumačenje Botičelijevog dela mora se uzeti i snažno delovanje neoplatonističke škole, koja je u to vreme izuzetno značajna u Firenci i čiji je vrhunski predstavnik Marsilij Fičino koji uči kako postoji idealni kontinuitet između najviših pogleda antičkih filozofa, koje je utemeljila Platonova misao, i Jevanđelja. Paganska božanstva predstavljana su kao alegorije sa moralističkom podlogom- Venera predstavlja humanitatis, što podrazumeva Umerenost, Čestitost, Blagost i Sjaj. Naručilac ovog dela, Lorenco di Pjerfrančesko di Mediči, bio je sledbenik Fičina i moguće je da Lorenco pravi Botičeliju nacrt za ovu alegorijsku kompoziciju. Ako uzmemo u obzir i to da je Fičino Lorencu izradio horoskop kojim upravlja Venera, jasno nam je zašto je ona tako snažan simbol na njegovim porudžbinama Botičeliju.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Flora- otelotvorenje proleća

Botičelijevo delo je vekovima bilo intrigirajuća predstava zbog neizvesnosti oko naručioca, istorijskih ličnosti koje predstavljene u figurama božanstava i simbolike koja doseže dalje od mitoloških bića, ali je ova filozofska, neoplatonistička ostala najverovatnija. Pad porodice Mediči u Firenci, na sreću, nije dotakao granu porodice koja je živela u Kastelu, te Botičelijevi radovi nisu bili u opasnosti posle Savonaroline stroge polemike uperene protiv opasnosti od neopaganstva.

Botičeli je oduvek bio religiozan, ali je smatrao da može doći do pomirenja klasičnih ideala sa hrišćanskim učenjem. Botičeli je predstavio tri faze Platonske Ljubavi kojima upravlja humanistička Venera koja ih usklađuje. Prva faza je Strast koja podstiče ljubav na zemlji i pretvara je u lepotu (koju povezujemo sa Hloris, Zefirom i Florom). Druga faza je preobraćanje u višu ljubav, predstavljenu sa tri Gracije- Nevinost koja okreće leđa zemaljskom životu, između Lepote i Sladostrasnosti, a treća je povratak najvišim sferama na koje ukazuje Merkur. Alegorija proleća postaje himna zagrobnog života, božanske ljubavi od koje sve potiče i kojoj se sve vraća.

[You must be registered and logged in to see this image.]

frezyspark.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Return Judith to Bethulia

Chloris and Zephyrus

[You must be registered and logged in to see this image.]

Mysticak Nativity

Agony in the garden

Pope Sixstus II