Alžir

Narodna Demokratska Republika Alžir
الجمهورية الجزائرية الديمقراطية الشعبية
Tagduda Tadzayrit Tugduyant Tagherfant

Glavni grad Alžir
Službeni jezik arapski
Predsednik: Abdelaziz Buteflika
Premijer: Abdelmalek Selal
Nezavisnost: Od Francuske
5. jula, 1962.
Površina
— ukupno 2.381.741 km² (10)
Stanovništvo
— 2014. 38.700.000 [1] (33)
— gustina 14/km²
Valuta Alžirski dinar
Vremenska zona UTC +1
Internet domen .dz
Pozivni broj +213

Alžir (arap. الجزائر, al-Jazāʼir — ostrva), ili službeno Narodna Demokratska Republika Alžir (arap. الجمهورية الجزائرية الديمقراطية الشعبية) je najveća država u Africi. Nalazi se u severozapadnoj Africi, u srednjem delu Magreba sa izlazom na Sredozemno more na severu. Graniči se sa Tunisom na severoistoku, Libijom na istoku, Nigerom na jugoistoku, Malijem i Mauritanijom na jugozapadu, i Marokom na zapadu.

Alžir je najveća država u Africi, najveća Arapska država i najveća država Mediteranskog basena.

Većina obalskog pojasa je brdovita, ponegde čak planinska, i ima nekoliko (malo) dobrih luka. Teritorija južno od obale, Tel je vrlo plodna. Dalje na jugu se proteže Planina Atlas i pustinja Sahara. Alžir (Algiers), Oran i Konstantin su najveći gradovi.

Domorodačko berbersko stanovništvo Alžira je bilo pod vlašću stranih okupatora 3000 godina. Feničani (1000. p. n. e.) i Rimljani (200. p. n. e.) bili su najznačajniji okupatori, sve do dolaska Arapa u 8. veku. Ipak, osvajanja nisu bila jednosmerna; u srednjem veku berberska dinastija Fatmid, poreklom iz Alžira, preuzela je vlast nad Egiptom, mada je ubrzo napustila severnu Afriku.

Alžir su u Otomansku imperiju uvrstili Kair ad Din i njegov brat Aruj koji su Alžirsku obalu koristili kao bazu za piratske pohode. Njihova piraterija je vrhunac dostigla oko 1600. godine, a posle se centar aktivnosti pomera u Tripoli, Libija. Pod izgovorom uvrede njihovog konzula, Francuzi su izvršili invaziju na Alžir (Algiers) 1830. godine. Žestok otpor od ljudi kao što je Emir Abdelkader usporili su osvajanje Alžira koje je tehnički kompletirano tek početkom 20. veka.

Ipak, u međuvremenu su Francuzi uvrstili Alžir u sastavni deo metropolske Francuske, i taj status je trajao do kolapsa četvrte republike. Desetine hiljada doseljenika iz Francuske, Italije, Španije, i sa Malte je došlo u Alžirsku primorsku ravnicu gde su osnivali farme i zauzimali najbolje delove alžirskih gradova, koristeći francusku vladavinu i njenu konfiskaciju javnog zemljišta. Ljudi evropskog porekla u Alžiru (takozvani pied-noir), alžirski starosedeoci-Jevreji su bili punopravni državljani Francuske počev od kraja 19. veka - za razliku od velike većine alžirskih Muslimana koji su ostali izvan francuskog zakona, i nisu imali ni francusko državljanstvo ni pravo glasa. Tkanje alžirskog društva je bilo napeto do pucanja u ovom periodu: pismenost je masovno opadala, dok se zbog konfiskacija zemlje većina stanovništva sve više uzbunjivala.

Godine 1954. Front nacionalnog oslobođenja (FLN) je započeo gerilski Alžirski rat za nezavisnost; posle gotovo decenije urbanog i ruralnog ratovanja, uspeli su da izguraju Francuze 1962. Većina od 1.025.000 pieds-noirs, kao i 91.000 harkis (profrancuskih Alžiraca muslimana), ili oko 10% stanovništva Alžira je 1962. pobeglo iz Alžira u Francusku, za samo nekoliko meseci.

Prvi alžirski predsednik, vođa FLN-a, Ahmed Ben Bela, je bio zbačen od strane svog nekadašnjeg saveznika, i ministra odbrane, Huarija Bumedijena, 1965. Alžir je potom bio relativno stabilan narednih skoro 25 godina, pod jednopartijskim socijalizmom Bumedijena i njegovih naslednika.

Tokom 1990-ih, Alžir je zapao u krvavi građanski rat, pošto je vojska sprečila islamističku političku partiju, Front islamskog spasa, da preuzme vlast, posle prvih višepartijskih izbora. više od 100.000 ljudi je pobijeno, često u ničim izazvanim masakrima civila, od strane gerilskih grupa poput Oružane islamske grupe.

Na čelu države je predsednik republike čiji mandat traje 5 godina. Alžir ima univerzalno pravo glasa. Predsednik je na čelu Saveta ministara i Visokog bezbednosnog saveta. On postavlja premijera, koji je na čelu vlade. Premijer postavlja Savet ministara.

Alžirski parlament je dvodomni, sastavljen od donjeg doma, Nacionalnog narodnog veća (APN), sa 380 članova i gornjeg doma, Nacionalnog saveta, sa 144 člana. APN se bira na svakih 5 godina.

Alžir je podeljen u 48 wilayas, ili pokrajina:

Adrar (Adrar)
Šlef (Chlef)
Laguat (Laghouat)
Um el Buagi (Oum el Bouaghi)
Batna (Batna)
Bedžaja (Bejaia)
Biskra (Biskra)
Bešar (Bechar)
Blida (Blida)
Bujra (Bouira)
Tamanraset (Tamanghasset)
Tebesa (Tebessa)
Tlemsen (Tlemcen)
Tijaret (Tiaret)
Tizi Uzu (Tizi Ouzou)
Alžir (Alger)
Dželfa (Djelfa)
Džidžel (Jijel)
Setif (Setif)
Sajida (Saida)
Skikda (Skikda)
Sidi Bel Abes (Sidi Bel Abbes)
Anaba (Annaba)
Gelma (Guelma)
Konstantin (Constantine)
Medeja (Medea)
Mostaganem (Mostaganem)
Msila (M'Sila)
Maskara (Muaskar)
Vargla (Ouargla)
Oran (Oran)
El Bajad (El Bayadh)
Ilizi (Illizi)
Bordž Bu Areridž (Bordj Bou Arreridj)
Bumerdes (Boumerdes)
El Tarf (El Taref)
Tinduf (Tindouf)
Tisemsilt (Tissemsilt)
El Ujed (El Oued)
Henšela (Khenchela)
Suk Ahras (Souk Ahras)
Tipasa (Tipaza)
Mila (Mila)
Ajn Defla (Ain Defla)
Nama (Naama)
Ajn Temušent (Ain Temouchent)
Gardaja (Ghardaia)
Relizan (Relizane)

Sektor ugljovodonika je podrška privrede, učestvujući sa 60% u budžetu, 30% u BDP-u i sa preko 95% u zaradi iz izvoza. Alžir je peti u svetu po rezervama prirodnog gasa i drugi je u svetu po izvozu gasa; 14. je po rezervama nafte.

Alžir ima velike spoljne dugove. Finansijski i ekonomski indikatori su se popravili sredinom 1990-ih, delom zbog politike reformi podržanih od strane MMF-a, i reprograma duga Pariskom klubu. Alžirske finansije su imale koristi tokom 2000. i 2001. od privremenog skoka cena nafte, i čvrste državne fiskalne politike, što je dovelo do velikog rasta trgovinskog suficita, rekordno visokih deviznih rezervi, i redukcije spoljnog duga. Konstantni vladini napori da razvije raznovrsnost privrede privlačenjem stranih i domaćih investicija izvan energetskog sektora su imali malog uspeha u smanjivanju visoke nezaposlenosti, i unapređenju životnog standarda. 2001, vlada je potpisala sporazum sa Evropskom unijom, koji bi trebalo da snizi takse, i poveća trgovinu. BDP po stanovniku 2012. godine je bio $7500, što Alžir svrstava u bogatije zemlje u Africi.

Oko 90% Alžiraca živi u severnim, priobalnim delovima Alžira, ali oko 1,5 miliona Beduina živi na jugu u pustinji. Mešana berberska i arapska populacija je uglavnom islamske veroispovesti (99%); ostale religije su zastupljene samo u ekstremno malim grupama, uglavnom sačinjenim od stranaca.

Zvanični jezik je Arapski, maternji jezik za oko 80% populacije, koja koristi dijalekatsku formu „Dardža“ („Darja“); ostalih otprilike 20% govori berberske jezike poput Kabile, (Kabyle), Čauia (Chaouia), Tamahaka (Tamahaq) (osim jedne oaze, Tabelbala, gde se govori dijalekat jezika Songaj (Songhay).) Dosta ljudi govori francuski, ali to je jezik koji se mahom uči u školama, a vrlo retko je maternji jezik.

Islam je dominantna religija Alžira sa 99% od ukupnog broja stanovništva. To uključuje u 150.000 pripadnika Ibadi pravca u regionu Gardaje.

Pre revolucije Alžir je imao i oko 140.000 Jevreja, od kojih je nakon revolucije većina iselila u Francusku, a samo njih 6.500 ostalo u zemlji.

U državi postoji i oko 10.000 hrišćana.

Rai, lokalno razvijena forma pop muzike, je vrlo popularna u Alžiru, a uživa i popularnost u inostranstvu, mahom u Francuskoj gde živi veliki broj Alžiraca. Tradicionalnije forme uključuju Čaabi muziku (Chaabi music) (alžirska folk muzika), i Andaluzijsku muziku (Andalusi music), „klasičnu“ muziku Alžira, descended from the courtly tradition of Moorish Spain.