Donji grad na Kalemegdanu čuva mnogobrojne tajne

Otkrivena najstarija ulica u Beogradu!


Donji grad na Kalemegdanu čuva mnogobrojne tajne davnih vremena. Dečiji grob star oko 1.500 godina, kao i najstarija sačuvana beogradska ulica samo su delovi ove istorijske riznice koje su ovih dana otkrili arheolozi.

Šta se još "krije" u Donjem gradu i šta su arheolozi otkrili tokom najnovijih ovogodišnjih iskopavanja, na delu od Istočne do Vidin kapije, za MONDO otkriva naučni savetnik Arheološkog instituta u penziji dr Marko Popović.

Arheolozi su tokom nedavnih istraživanja naišli na dosta zanimljive i složene situacije – otkrivena je pristupna komunikacija ka Istočnoj kapiji Donjeg grada koja je predstavljala glavni ulaz u Donjogradsko naselje, pronađena je i kaldrmisana ulica iz prve polovine 16. veka koja je praktično najstarija beogradska sačuvana ulica, kao i dečiji grob iz 4. ili sa početka 5. veka...


Duž severoistočnog bedema, gde su u otkobru arheolozi sa Arheološkog instituta u Beogradu otpočeli iskopavanja, nalaze se i veliki turski objekti koji su najverovatnije odgovorali potrebama pristaništa.

“Mi smo samo otkrili delove tih objekata, budući da ograničnem sredstvima nismo mogli da širimo istraživanja dalje. Tu su velike prostorije, vrlo lepo građane klesanim kamenom, a svodovi su od tankih opeka. Naravno, sve je to dosta urušeno, jer je taj deo grada stradao krajem 17. veka i 1.717 godine kada je 14. avgusta eksplodirao veliki barutni magacin u Donjem gradu tokom austrijske opsade Beograda“, rekao je Popović

Kada su Austrijanci zauzeli Beograd, otpočela je i velika rekonstrukcija grada i iz tog perioda arheolozi su nedavno našli vrlo impresivne ostatke fortifikacija (utvrđenja) koje nažalost nisu nikada bile završene.

“To je jedna velika tzv. kontra garda koja se nalazila ispred Istočne kapije i od nje su sačuvani masivni lukovi sa stupcima, koji su do sada bili zatrpani šutom. Oni su sada otkriveni, međutim, ta linija kontra garde se produžava sve do ispod Jakšićeve kule i to će biti predmet naših daljih istraživanja“, kazao je Popović i najavio da će u fokusu biti ostaci fortifikacija sa početka 18. veka.

Sa ovogodišnjim istraživanjima u Donjem gradu, arheolozi su definitivno potvrdili da na severoistočnom frontu, to je prostor između Istočne kapije (Karla VI) i Vidin kapije, postoji veoma moćan i dobro očuvan kulturni sloj iz rimskog i ranovizantijskog vremema.

U jednoj sondi, ispod prilaza Istočnoj kapiji, otkriven je kulturni sloj koji pokazuje indicije o životu naselja u priobalju Save i Dunava, u doba antike 2. i 3. veka, a zatim i u doba rane vizantije 5. i 6. veka.

“Tu su sad prve indicije, jer istražena površina je veoma mala, ali otvara mogućnosti da se programiraju istraživanja na celom prostoru severoistočnog fronta gde postoji vrlo dobro očuvan kulturni sloj iz doba antike i kasne antike sa vrlo dobrim arheološkim nalazima, a takođe, ako se otvore veće površine, tu će verovatno biti i mogućnosti da se otkriju neki objekti koji bi tu mogli da budu prezentovani“, rekao je Popović.

Postoje i indicije da se tu nalazi i sloj iz 9. i 10. veka, koje već postoji u Donjem gradu, ali još nije potvrđeno da li ga ima i na ovom lokalitetu gde su sada rađena iskovanja na prostoru ispod Jakšićeve kule.

TAJNA DEČIJE GROBNICE


U delu koji je istraživan u nivou ranovizantijskog sloja, na prelazu između kasno-antičkog i ranovizanstijskog perioda, to bi bio 4. odnosno početak 5. veka, pronađena je dečija grobnica sa posmrtnim ostacima.

Međutim, Popović kaže da to otkriće nije ništa neobično, jer su se ljudi tada sahranjivali duž pristupnih komunikacija.

“Mi smo dosad imali najbliži grob ovom prostoru u okviru današnjeg ZOO vrta, a ovaj grob je sada dosta bliži. Nekada je obala bila mnoga bliže padini i Donjogradski plato, ovakav kakav jeste, nije postojao u to vreme. To je bilo dosta uže. Ali je postojao deo naselja, i duž te prilazne komunikacije se po antičkom običaju sahranjivalo“, objasnio je Popović

On kaže da otkriće tog dečijeg groba samo potvrđuje da se to mesto nalazi negde blizu trase pristupne komunikacije.

DONJI GRAD – ARHEOLOŠKI REZERVAT


Popović kaže da Donji grad predstavlja pravi arheološki rezervat i prostor za buduća arheološka istraživanja.

On je istakao da je se na tom prostoru Zoološki vrt “sigurno ne može širiti niti podizati nikakva savremena infrastruktura“.

“To je prostor za istraživanja u budućnosti, to nije prostor koji se može istražiti, pa privesti nekoj drugoj nameni, jer mi nemamo prava da uništimo sve one podatke koje taj prostor krije za one generacije koje dolaze posle nas“, istakao je Popović.

On kaže da srpski arheolozi koji istražuju lokalitet Beogradske tvrđave i Donjogradskog platoa raspolažu savremenom metodologijom istraživanja, ali da moraju da ostave mogućnost drugima koji će raditi kroz 20 do 50 godina da istražuju taj prostor sa daleko većim šansama i naprednijim analizama.

ARHEOLOŠKI PARK


Donji grad sam po sebi većim delom jeste arheološki park, ali ipak treba da sadrži karakter tog slobodnog prostora u kome mogu da se nađu određeni sadržaji. Ali, u svakom slučaju tu ne može da dođe do neke radikalne gradnje kao što postoje ambicije, navodi Popović.

“Čak ne može ni ono što je bila ideja bivšeg gradonačelnika da se Donji grad rasparceliše i podeli za teniska igrališta. To nije rešenje, jer je to u suprotnosti sa spomeničkim nasleđem koje tu postoji“, istakao je Popović.

BEOGRAD IMA SAMO BEOGRADSKU TVRĐAVU!


Beogradska tvrđava predstavlja "embrion iz koga se razvio grad" i cela istorija ispisana je na toj tvrđavi.

“Mi ne možemo da se luksuziramo i da to što je ostalo kao poslednji ostatak prošlosti grada jednostavno uništimo podređujući je nekim trenutnim savremenim potrebama. Najveći deo urbanog nasleđa Beograda, od antike preko srednjovekovnog grada do danas, nalazi se ispod savremenog grada i po prirodi stvari to je prostor koji se neprekidno uništava i to se ne može sprečiti, jer savremeni grad živi na ruševinama starog. Ali, Beogradska tvrđava koja nije povređena savremenim gradnjama ona mora da ostane kao neka vrsta rezervata“, istakao je Popović.

On je naveo da u narednih nekoliko godina neće biti rađena nikakva arheološka istraživanja u Gornjem gradu, odnosno gornjem delu Beogradske tvrđave, kako ne bi rasipali snage i sredstva.

Arheološka istraživanja na prostoru severoistočnog fronta Donjeg grada počela su u oktobru, a završena su pre par dana i predstavljaju nastavak ranije vršenih istraživanja.

U planu za iduću godinu je da se nastave istraživanja na prostoru, od Istočne kapije prema bedemu iza koga se nalazi Zoološki vrt.

mondo