Teodor Žeriko

Théodore Gericault

Teodor Žeriko (fr. Théodore Géricault; 26. septembar 1791 — 26. januar 1824) je bio značajan francuski slikar i litograf, poznat po slici Splav Meduza. Ta slika je označila početak romantizma u likovnoj umetnosti. Jedan je od osnivača romantizma.

Rođen je u Ruanu u Francuskoj i obrazovan je u tradiciji engleske umetnosti Karla Vernea i klasične kompozicije Pjera Narsisa Žerena, koji je bio rigorozni klasicista. Žeriko je brzo napustio školovanje i odlučio je da proučava dela u Luvru, gde je kopirao dela Peter Paul Rubensa, Ticijana, Dijega Velaskeza i Rembranta. To je radio od 1810. do 1815.

Prvi veliki rad Konjanik carske garde izlagao je u pariškom salonu 1812. i primetio se uticaj Rubensa i interes za tekuće teme. Sa tim uspehom i sa ambicijom promenio je smer. Sledećih nekoliko godina Žeriko je izradio male serije konja i konjanika.

Izlagao je Ranjenog konjanika u pariškom salonu 1814. na tome radu je mnogo više radio, ali slabije je bio primljen. Dve godine nakon toga proučavao je konstrukciju i kompoziciju likova, a to je proizlazilo iz njegove predodređenosti za dramu i ekspresiju.

Odlazio je u Firencu i Rim (1816-1817), gde je bio fasciniran Mikelanđelom. Sam Rim inspirisao ga je za veliko platno Trka berberskih konja, rad epske kompozicije i apstrahtne teme. Žerko to platno nikad nije završio i vratio se u Francusku.

Žeriko se stalno vraćao vojnim temama, pa je napravio i seriju litografija sa vojnim temama. Njegov najznačajniji rad je Splav Meduza (1819). Oslikao ga je prema stvarnom događaju, kada je kapetan ostavio posadu i putnike da umru. Taj incident je postao nacionalni skandal, a Žeriko je dramatičkom interpretacijom predstavio tragediju na monumentalnu skalu. Slika sa jedne strane optužuje korumpiranost, a sa druge strane dramatizira večnu temu čovekove borbe sa prirodom. Mladi Ežen Delakroa je pozirao za jednog od likova, koji su umirali. Ta slika je kod nas poznata i pod nazivom Brodolomci fregate Meduza.

Klasično oslikavanje likova i struktura kompozicije su u kontrastu sa turbulentnošću teme i slika predstavlja jedan most između neoklasicizma i romantizma. Na sliku su uticale mnoge slike koje je Žeriko izučavao. Slika je jako delila umetnike na pariškom salonu 1819, kada je prvi put bila prikazana. U Engleskoj je slika 1820. bila vrlo dobro primljena. Jedno vreme je Žeriko slikao u Londonu.

Nakon povratka u Francusku naslikao je seriju slika psihijatarskih pacijenata. Na tim slikama je uspevao da dokumentuje psihološke pojedince. Poslednje što je radio bilo je proučavanje epskih kompozicija uključujući Otvaranje vrata španske inkvizicije i Afrička trgovina robovima. Žerikovo zdravlje je bilo narušeno i zbog pada sa konja i zbog tuberkoloze. Umro je 1824. u Parizu.

Сплав Медуза (1817-1818)

"Splav Meduze" jedna je od najpoznatijih slika francuskog slikara romantizma Teodora Žerikoa. Slika je nastala 1818-1819, kada je umetnik imao 27 godina i vrlo brzo je postala ikona francuskog romantizma.
Na slici je predstavljena grupa ljudi na splavu za spasavanje posle potopa francuskog ratnog broda "Meduze" koji je udario u obalu zapadne Afrike 15. jula 1816. Najmanje 147 ljudi se našlo na brzopleto konstruisanom splavu, ali su svi umrli osim petnaestoro koji su morali da se suoče sa glađu, dehidratacijom, kanibalizmom i ludilom koje ih je obuzimalo.
Sam događaj je u tom trenutku predstavljao pravi skandal. Ističe se činjenica da je kapetan Meduze bio mornar bez iskustva, postavljen na poziciju iz političkih razloga, kao istaknuti anti-bonapartista. Slika predstavlja ciničnu optužnicu fracuske postnapoleonovske vlasti.
Događaj je zaokupio mladog umetnika i, pre nego što je počeo rad na samoj slici, dugo je istraživao sam događaj. Proučavao je okolnosti u kojima se događaj odvijao, intervjuisao je dva preživela čoveka, detaljno je konstruisao splav u razmeri. Obilazio je bolnice i mrtvačnice kako bi proučavao, iz prve ruke posmatrao boju i teksturu mesa umirućih i mrtvih. Kao što je umetnik i očekivao, slika je posmatrana kao vrlo kontroverzna kada se prvi put pojavila na pariskom Salonu 1819. gde je privlačila strastvene reči hvale, ali i osuđivanja u istoj meri. Ipak, slika je stvorila Žerikoovu međunarodnu reputaciju, a danas predstavlja jedan od najznačajnijih vesnika romantizma u francuskom slikarstvu.
Na slici je predstavljen trenutak kada, posle 15 dana izgubljenog plutanja na moru, 15 preživelih ugledaju brod koji im se približava. Slika je ogromnih dimenzija (491x716 cm) i većina naslikanih figura je u prirodnoj veličini, a oni koji su u prvom planu, skoro su dvostruko veći, okružuju posmatrača i uvlače ga u fizičku akciju, gde i sam postaje jedan od učesnika.
Splav jedva plovi po moru, a ljudi na njemu su potpuno ispijeni, slomljeni i očajni. Jedan starac drži leš svoga sina na kolenima, drugi čupa kosu iz besa i poraza. Nekoliko mrtvih tela je razbacano po splavu u prvom planu gde čekaju da ih morski talasi odnesu u njihovu morsku grobnicu. Ljudi u sredini su upravo spazili brod, jedan drugom ga pokazuju dok jedan afrički član posade, Žan Šarl, stoji na praznom buretu i frenetično maše maramicom ne bi li privukao pažnju posade na brodu.
Piktoralna kompozicija je konstruisana od dve piramidalne strukture. Jarbol na levoj strani platna formira prvu piramidu čiju bazu čini horizontalna grupacija mrtvih i umirućih figura u prvom planu, formiraju osnovu iz koje se uzdižu preživeli u piramidi čiji vrh predstavlja figura koja u očajanju maše spasilačkom brodu.
Posmatračeva pažnja se prvo koncentriše ne središte platna, zatim prati tok tela preživelih koji ga navodi na emocionalni vrhunac mahanja spasilačkom brodu – iz mora umiranja i smrti, posmatračev pogled se fokusira na život i nadu.
Paleta je sačinjena od bledih tonova mesa, i tamnih tonova odeće, mora i oblaka. Cela slika je tamna i preovlađuju tamni, mrki tonovi za koje je Žeriko verovao da najefektivnije izražavaju tragediju i bol.
Očaj, strah, bol i smrt preplavljuju posmatrača svaki put kada stane pred ovu sliku, što je i navelo francuskog istoričara umetnosti Žila Mišeleta da izjavi da je "celo naše društvo u stvari na Splavu Meduze," a ova konstatacija i danas ne gubi na aktuelnosti.

Официр царске гарде на коњу

Дерби у Епсому 1821

Teodor Žeriko, „Poljubac“, 1822.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Study of the Head of a Youth

[You must be registered and logged in to see this image.]

Wounded Cuirassier Leaving the Field of Battle, 1814

[You must be registered and logged in to see this image.]

Horse Head, 1815

[You must be registered and logged in to see this image.]

Riderless Racers in Rome, 1817,[16] The Walters Art Museum

[You must be registered and logged in to see this image.]

The Capture of a Wild Horse, 1817

[You must be registered and logged in to see this image.]

Portrait of Laure Bro, 1818

[You must be registered and logged in to see this image.]


Heroic Landscape with Fishermen, 1818

[You must be registered and logged in to see this image.]

Portrait Study of a Youth, ca. 1818–1820

[You must be registered and logged in to see this image.]

Horse in the Storm, 1820–1821

[You must be registered and logged in to see this image.]

White Arabian Horse, before 1824

[You must be registered and logged in to see this image.]

Nude, Musée Bonnat (Bayonne)

[You must be registered and logged in to see this image.]

Portrait of a Kleptomaniac, 1822 (Museum of Fine Arts, Ghent)

[You must be registered and logged in to see this image.]

The Woman with a Gambling Mania, 1822 (Louvre, Paris)

[You must be registered and logged in to see this image.]

Man Suffering from Delusions of Military Rank,
1822 (Collection Oskar Reinhart am Römerholz, Winterthur)

[You must be registered and logged in to see this image.]

La Monomane de l'envie (Insane Woman), 1822 (Museum of Fine Arts of Lyon)

[You must be registered and logged in to see this image.]

A kidnapper, 1822–1823
(Museum of Fine Arts, Springfield, Massachusetts)