Pravoslavne crkve

Saborna crkva, Beograd


Saborna crkva Sv. arhangela Mihaila građena je od 1837. do 1840. na mestu stare crkve iz 1728, po planovima pančevačkog graditelja A. F. Kverfelda. Arhitektonski je oblikovana u stilu klasicizma, sa elementima baroka, kao jednobrodna građevina sa visokim zvonikom na zapadu

Opremanje i dekorisanje unutrašnjosti izvedeno je između 1841. i 1845. Nacrte za rezbarske radove izradio je poznati vajar i medaljar Dimitrije Petrović, dok je slikarske radove izveo Dimitrije Avramović, jedan od najznačajnijih srpskih slikara 19. veka, formiran pod uticajem bečke umetničke akademije i nazarenskih shvatanja u crkvenom slikarstvu.

Saborna crkva u Beogradu spada među najveće crkvene građevine podignute u Kneževini Srbiji. Vezuje se za prelomnu etapu u razvoju srpske umetnosti 19. veka i njeno približavanje zapadnoevropskim tokovima. Značajna je i kao katedralni hram grada za koji su vezani mnogi istorijski događaji iz prošlosti Beograda i Srbije.

U njoj se nalaze mošti kneza Stefana Štiljanovića, grobnice kneza Miloša i kneza Mihaila Obrenovića. U porti Saborne crkve sahranjeni su Dositej Obradović i Vuk Karadžić.



INFO

Saborna crkva Sv. Nikole, Sremski Karlovci



Gradnja Saborne crkve Sv. Nikole u Sremskim Karlovcima započeta je 1758. na inicijativu mitropolita Pavla Nenadovića, po planovima izrađenim u Beču, na mestu stare crkve iz turskog vremena. Majstori graditelji bili su Kosta Cincarin i Nemac Johanes. Godine 1760. zidani su toranj i kupola, po projektu Zaharija Orfelina, a crkva je potpuno završena 1762.

Jednobrodna je građevina sa polukružnom apsidom na istoku i dva visoka barokna zvonika na zapadu. Unutrašnji prostor podeljen je na pet traveja, između oltara i naosa nalazi se visoka oltarska pregrada. Prvi put je obnovljena posle velikog požara 1799, a veće izmene na fasadi izvedene su 1909. po nacrtima arhitekte Vladimira Nikolića, koji je uneo elemente neoklasicizma.

Ugovor za slikanje ikonostasa sklopljen je 1780. sa slikarima Teodorom Kračunom i Jakovo Orfelinom. Praznične ikone i dveri su Kračunove, dok su ostale ikone Orfelinov rad. Ikonostas predstavlja vrhunac umetničkih ostvarenja baroknog slikarstva u vojvođanskoj umetnosti. Prefinjenost oblika, rafinirani kolorit, pikturalnost izraza, dekorativne pozadine, odlike su Kračunovog slikarstva na ikonostasu, dok je Orfelin pokazao punu zrelost svog talenta upravo na ovom ikonostasu, posebno na prestonim ikonama, čiju će koncepciju i stil kasnije ponavljati i u drugim crkvama.

Saborna crkva Sv. Trojice, Niš



Saborna crkva Sv. Trojice podignuta je neposredno po oslobađanju Niša od Turaka 1872. Njen graditelj je Andrija Damjanov, koji se koristio iskustvima renesansno-manirističkog graditeljstva, ali je unosio i elemente nacionalne srednjovekovne arhitekture, što se vidi na kupolama crkve.

Crkva je građena kao trobroda bazilika pravpugaone osnove, iznad koje se nalazi pet kubeta. Svodovi naosa oslanjaju se na dva reda stubova. Na gornjoj galeriji sa severne strane nalazi se kapela posvećena Svetom Jovanu Krstitelju, dok se sa južne strane galerije nalazi kapela posvećena Svetom Simeonu Mirotočivom.

Živopisanje hrama preduzeto je tridesetih godina 20. veka, a radove je izvodio Vladimir Predojević. Rad je ocenjen kao veoma uspešan sa velikom tehničkom i kolorističkom savremenošću i jasnoćom sadržaja. Grandiozni ikonostas ima veliku umetničku vrednost i delo je velikog srpskog slikara Đorđa Krstića. On je 1885. naslikao 20 od 54 ikone, koliko mu je naručeno. Ostale ikone, takođe veoma vredne, delo su Pavla Čortanovića, Milutina Markovića i jedna iz 1880. Steve Todorovića. Armatura je urađena u duborezu sa pozlatom.

U hramu se čuvaju skupocene sasude koje je darovao 1913. ruski car Nikola II. Ivan Vasiljević III je 1902. poklonio crkvi veliki krst sa ruskim i srpskim svecima. Isti darodavac poklonio je i veliku ikonu Bogorodice koja je optočena čistim zlatom. Posebnu dragocenost ove crkve predstavljaju delovi mošti Svetog Velikomučenika Artemija, koji se sa posebnom pažnjom čuvaju u ovom Svetom Sabornom hramu. Veliku vrednost ima i plaštanica sa početka ovog veka rađena belom srmom i zlatnim žicama, optočena čipkom. Na zvoniku je veliki časovnik i 5 ogromnih zvona livenih u Vršcu od 1877. do 1881.



INFO

Crkva Sv. Preobraženja, Pančevo


Izgrađena je između 1873. i 1878. na mestu crkve s početka 18. veka, prema projektu arhitekte Svetozara Ivačkovića. Koncipirana je u neovizantijskom stilu, nastalom kao posledica romantičarskog zanosa prema herojskoj prošlosti i realne potrebe da se uspostavi kontinuitet sa najslavnijim ostvarenjima srpskog srednjovekovnog graditeljstva.

To je jednobrodna građevina krstoobrazne osnove sa kupolom monumentalne veličine i visokim zvonikom izdvojenim poput srednjovekovnog pirga. Precizno osmišljena fasadna dekoracija sa bogato profilisanim krovnim vencima, višedelnim prozorskim otvorima, polukružno završenim i čipkastim rozetama, ističe reprezentativnost Preobraženjskog hrama.

Za glavne neimarske poslove angažovani su Franja Erlmajer iz Beograda i Mihajlo Tomić iz Pančeva. Ikonostasnu pregradu, izvedenu prema projektu Milorada Ruvidića i Branka Tanazevića, oslikao je 1911. Uroš Predić u duhu akademskog realizma. Zidnim slikarstvom kojim dominiraju istorijske kompozicije Stevan Aleksić je ukrasio unutrašnjost crkve.

Crkva Sv. Tri jerarha (Almaška crkva), Novi Sad


Almaška crkva u Novom Sadu spada u monumentalna i reprezentativna crkvena zdanja kakva su građena u Vojvodini krajem 18. i početkom 19. veka. Koncipirana u klasicističkom duhu, izvedena je prema nešto izmenjenom projektu Martina Kovčarskog 1797.

To je jednobrodna građevina sa polukružnom oltarskom apsidom i visokim zvonikom koji dominira zapadnim pročeljem. Posebnu vrednost predstavlja ikonostasna pregrada za koju je slikanu dekoraciju izveo Arsa Teodorović, a bogatu rezbu Aksentije Marković, koji je najverovatnije ukrasio i propovedaonice posvećene Jovanu Zlatoustom, Vasiliju Velikom i Atanasiju Aleksandrijskom. Čudotvorna ikona Bogorodice Almaške sa Bogorodičinog trona zamenjena je kompozicijom Uroša Predića.

Uljane zidne slike na svodu naosa rad su Arse Teodorovića, dok je za partije u oltarskom prostoru iz druge polovine 18. veka angažovan Andrija Šaltist. Ikonostas Almaške crkve je jedno od najboljih ostvarenja Arse Teodorovića, na kome je do punog izražaja došao njegov precizan crtež. Iako pod velikim uticajem klasicizma, umetnik se nije odrekao barokno-rokajnih formi.

Crkva Rođenja Presvete Bogorodice (Ružica), Beograd



Nalazi se u istočnom podgrađu Beogradske tvrđave, u zgradi koja je u 18. veku prvobitno služila kao barutni magacin. Posle prelaska tvrđave u srpske ruke 1867-69. pretvorena je u vojnu crkvu nazvanu “Ružica”. U doba despota Stefana Lazarevića postojala je stara crkva istog imena, koju su Turci pri osvajanju Beograda 1521. porušili.

Crkva Ružica ozidana je od kamena i sa zvonikom priljubljena uz samu Beogradsku tvrđavu. Pred bočnim, glavnim ulazom u crkvu, od 1924. stoji “bronzana straža” – desno je srpski srednjovekovni vitez cara Dušana, levo srpski pešadinac iz Prvog svetskog rata.

Posle velikih oštećenja, nastalih posle Prvog svetskog rata, crkva je obnovljena 1925. zahvaljujući prilozima Beograđanki čiji su članovi porodice učestvovali u ratovima za oslobođenje. Izrezbareni ikonostas je uradio Kosta Todorović, a ikone na njemu naslikao jeromonah Rafailo Momčilović.

Celu zapadnu stranu crkvene lađe pokriva kompozicija na kojoj je predstavljena prva novozavetna Hristova propoved – Beseda na gori, gde među slušaocima sede vojni sveštenik Petar Trbojević, kralj Aleksandar I i kraljica Marija Karađorđević, kao i kralj Petar I i ruski car Nikolaj II Romanov. Ovaj živopis crkve radio je poznati ruski akademski slikar Andrej Bicenko.

Unutrašnjost krase tri lustera (polijeleja) napravljena od istrošenih čaura, topovske municije, oficirskih mačeva i vojničkih kubura vojnika sa Solunskog fronta. Zato se i našla na listi deset jedinstvenih crkava u svetu na zvaničnom sajtu Društva ljubitelja neobičnosti.

Srpska pravoslavna crkva, Kikinda



Srpska pravoslavna crkva u Kikindi, posvećena svetom Nikoli, podignuta je u drugoj polovini 18. veka. Građevina klasicističkih arhitektonskih odlika ima izrazito dekorativnu zapadnu fasadu, sa rizalitom ukrašenim timpanonom i pilastrima dorskog stila.

Oslikavanje ikonostasa pripisivano je Teodoru Iliću Češljaru, a novije stilske analize pokazuju da je kikindski ikonostas rad mladog Jakova Orfelina iz 1773. Barokno-rokajna oltarska pregrada, razvijenog ikonografskog programa, podeljena je u tri zone. Blagovesti u prvoj, predstavljaju najkvalitetniji barokni rad bogatog kolorita, dok su na većini ostalih kompozicija vidljiva preslikavanja, oštećenja i retuši. U drugoj su scene Praznika, originalnih kompozicionih rešenja i prozračne palete, kao i niz monumentalnih figura apostola u teškim draperijama. Treća zona, izvedena u izrazito baroknom maniru, prikazuje Raspeće i figure proroka.

Dve zidne slike u ulju, Tajnu večeru na severnom zidu naosa i Vaskrsenje Hristovo na južnom, slikao je 1790. Teodor Ilić Češljar u maniru kasnobaroknog stila, rokajne palete, sigurnog crteža i kompozicije. U priprati su zidne slike Ljubomira Aleksandrovića, nastale krajem 19. veka.

Crkva Sv.Đorđa, Smederevo



Crkva sv. Georgija, u centru Smedereva, delo graditelja Andreja Damjanova iz 1854. godine, jedna je od prvih crkvenih građevina iz sredine prošlog veka u Srbiji, koji označava prekretnicu u srpskoj arhitekturi na putu ka novom, nacionalnom stilu. Monumentalna po razmerama i arhitektonskom oblikovanju, ova crkva je građena sa željom da podseća na srednjovekovnu crkvu manastira Manasije, koja je graditelju poslužila kao uzor. Zajedno sa kasnije podignutim reprezentativnim zdanjem Suda i Opštinskog doma, danas uokviruje glavni smederevski trg.

Crkva je trobrodna, osnove upisanog krsta, ima poligonalnu apsidu, đakonikon i proskomediju, pevnice, zatim pet vitkih kubeta i masivni barokni zvonik na zapadu. Prostorno je podeljena na oltarski deo, naos i malu pripratu, iznad koje je galerija. Svod crkve drži šest snažnih stubova obloženih sivo zelenkastim veštačkim mermerom, sa vizantijskim kapitelima povezanim lukovima. Crkva je stilski je oblikovana u srpsko-vizantijskom duhu, mada je prisutna i barokna drugostepena plastična dekoracija, što je odraz vremena u kome je zidana.

Živopis i ikone ikonostasa izradio je 1935. slikar Andreja Vasiljević Bicenko iz Kijeva, sa puno smisla za sklad boja i sa istančanim osećajem za materiju. Ikosnostas, pevnice, propovedaonica, presto za arhiepiskopa, ram za prestonu ikonu sv. Georgija i dva nalonja, isklesani su od belog venčačkog mermera u vizantijskom stilu sigurnom rukom umetnika Evgenija Lavcevića iz Beograda.

Crkva brvnara, Dub



Prema predanju, crkva Vaznesenja Hristovog u Dubu, kod Bajine Bašte, nastala je 1792. godine, dok je u letopisu zabeleženo da je obnovljena 1828. Izgleda da je hram podignut na temeljima starije bogomolje. Brvnara u Dubu spada među naše najveće i najlepše crkve ove vrste.

Građena je od masivnih talpi, sa petougaonom oltarskom apsidom i naknadno dograđenim dubokim tremom. Trem je u donjem delu zatvoren, dok su lučni otvori gornjeg dela završeni profilisanim daskama. Visoki dominantni krov pokriven je sitnim klisom. Graditeljskom veštinom i obradom detalja, od kojih se ističe rezbarija vrata, dovratnika i nadvratnika kao i delova mobilijara (drveni stojeći čiraci i polijelej), hram u Dubu predstavlja najreprezentativniji primer crkve brvnare osaćanskog tipa.

U dupskoj riznici, koja broji čak 17 ikona, posebnu pažnju zaslužuju carske dveri, nastale krajem 17. veka i verovatno prenete iz neke starije crkve. Izvedene su u najboljim tradicijama srpskog srednjovekovnog duboreza, ali su danas, na žalost, dosta oštećene kako duborezne, tako i slikane partije. Nekoliko ikona – uključujući i dve prestone – predstavljaju dela ruske provenijencije iz prvih decenija 19. veka, bez većih likovnih vrednosti.

Sakralni objekti

Verski sastav stanovništva Srbije je, zahvaljujući burnoj i dimaničnoj istoriji, veoma raznovrstan. Najveći broj vernika u Srbiji je pravoslavne vere (84,98%), slede rimokatolici (5,48%), muslimani (3,2%) i protestanti (1,08%), a ostale religije su slabije zastupljene.

Crkve i verske zajednice koje u Srbiji imaju viševekovni istorijski kontinuitet su: Srpska pravoslavna crkva, Rimokatolička crkva, Slovačka evangelička crkva, Reformatska hrišćanska crkva, Evangelistička hrišćanska crkva, Islamska verska zajednica i Jevrejska verska zajednica. Sve crkve i verske zajednice u Srbiji imaju punu unutrašnju autonomiju i nezavisnost od države.

U Srbiji je država odvojena od crkve. Na osnovu saradnje između države i verskih organizacija, država pomaže u unapređivanju verskog obrazovanja, poboljšanju materijalnog položaja sveštenika, zaštiti verskog identiteta, unapređivanju verskih sloboda i tolerancije i izgradnji, obnovi i održavanju hramova i verskih objekata.

INFO

Bogorodica Ljeviška



Najznamenitija srednjovekovna građevina u Prizrenu svakako je nekadašnja katedralna crkva, Bogorodica Ljeviška, koju je 1306-07. obnovio kralj Milutin na ostacima crkve iz 13. veka. Od trobrodne crkve napravljena je petobrodna crkva, sa pet kupola, narteksom i egzonarteksom iznad kojeg je postavljen zvonik sa dve kapele.

U stvari, protomajstor crkve Nikola napravio je originalno rešenje spajanjem trobrodne bazilike u osnovi i koncepcije hrama upisanog krsta u gornjoj konstrukciji. Tokok turske vladavine pretvorena je u džamiju, obijene su i prekrečene freske.

Dva sloja fresaka čine suštinu umetničke zaostavštine ove crkve. Prvi sloj je sa početka 13. veka i sastoji se od tri freske (Svadba u Kani, Isceljenje slepog i Bogorodica sa Hristom Hraniteljem). Drugi sloj fresaka nastao je između 1307. i 1313. godine, a autori su grupa talentovanih slikara na čelu sa Astrapom. Izdvajaju se portreti ktitora i povorka Nemanjića, predaka kralja Milutina, koji su natprirodne veličine. Osnovna novina živopisa je prodor novih tema iz ciklusa Stradanja i Čuda, uvećavanje broja figura koje učestvuju u scenama i razvijanje simboličnog jezika, alegorijskog, metaforičkog i personifikacijskog značenja, što ukazuje na usvajanje novog vizantijskog umetničkog stila, renesanse Paleologa.

Od jula 2006. na Listu svetske kulturne baštine UNESCO-a upisani su manastiri Pećka patrijaršija i Gračanica i crkva Bogorodice Ljeviške, uz prethodno upisan manastir Dečani, pod zajedničkim nazivom “Srednjovekovni spomenici na Kosovu (Srbija)”. A od 2006. nalazi se i na UNESCO Listi svetske baštine u opasnosti, zbog nestabilne situacije koja vlada u AP Kosovo i Metohija, trenutno pod upravom UNMIK-a. Poseta manastiru moguća je samo uz vojnu pratnju KFOR-a.



INFO

Crkva Sv. apostola Petra i Pavla (Petrova crkva), Novi Pazar



Crkva Sv. apostola Petra i Pavla, poznata i kao Petrova crkva, pripada najstarijim srednjovekovnim sakralnim spomenicima na tlu Srbije. Istorijski izvori ne daju podatke o vremenu njenog nastanka, ali je pominju kao episkopsko sedište još u 10. veku. Na njenom mestu se nalazio ranohrišćanski objekat koji je podignut u 6. veku. Nalazi se u blizini Novog Pazara.

Za srpsku istoriju ovaj hram ima poseban značaj, jer se za njega vezuju ključni događaji iz života Stefana Nemanje: njegovo krštenje, sabor protiv bogumila i predaja vlasti sinu Stefanu. Da je Petrova crkva kontinuirano živela kao hrišćanska bogomolja više od deset vekova, dokazuju brojne intervencije vršene kako na arhitekturi tako i na živopisanoj dekoraciji.

Osnovna koncepcija građevine, zasnovana na kružnoj osnovi sa kupolom, ostala je do danas dominantna, ali je u prepravkama izvođenim u nepoznato vreme dopunjena novim elementima (galerija, prstenasti brod kasnije prekinut aneksom nepravilnog četvrtastog oblika).

Tri sloja fragmentarno sačuvanog živopisa datuju se prema stilskim karakteristikama u period 9-10. vek, kraj 12. kao i poslednje decenije 13. veka. Postojanost poštovanja ovog drevnog kultnog mesta u prethodna dva stoleća pokazuje nekropola sa velikim brojem monumentalnih nadgrobnih spomenika.

Crkva je 1979. upisana u UNESCO Listu svetske kulturne baštine kao deo celine Stari Ras sa Sopoćanima.

Crkva Sv. Ahilija, Arilje



U središtu Arilja, na istaknutom položaju sa kojeg dominira okolinom, nalazi se crkva Sv. Ahilija, zadužbina kralja Dragutina. Sagrađena je krajem 13. veka, a živopisana je 1296. godine, o čemu svedoči sačuvani natpis na fresci u prstenu kupole.

Svojom arhitekturom ubraja se u spomenike raške škole. To je jednobrodna građevina sa kupolom, pripratom i kasnije dozidanom spoljnom pripratom. Ima trodelni oltarski prostor i pravougaone pevnice. Šestougaono kube koje se uzdiže nad centralnim delom i fasade raščlanjene slepim arkadama i pilastrima, crkvi daju naglašenu notu vertikalizma.

Crkva se ističe kao galerija dragocenih fresaka, koje se oslanjaju na tokove monumentalnog, plastičnog stila 13. veka. Najviše sačuvanih fresaka je u priprati, delimično u naosu, a neznatno u spoljnoj priprati. U višim zonama naosa su Veliki praznici, Stradanja Hristova i scene iz Bogorodičinog života, u prvoj zoni naosa su stojeći svetitelji i povorke Nemanjića i srpskih arhiepiskopa i episkopa.

Najzanimljiviji deo fresko-ansambla čine portreti kraljeva Dragutina sa modelom crkve u rukama, njegovog brata Milutina, Kateline, Dragutinove žene i Dragutinovih sinova, Vladislava i Uroša. Ovde su prvi put u srpskom zidnom slikarstvu ktitori i vladari prikazani sa izrazitom željom za glorifikacijom kraljevske vlasti. Ariljski živopis je vesnik novog stila, kojim će dvorska slikarska radionica kralja Milutina obeležiti slikarsku umetnost Srbije početkom 14. veka.

Bela crkva Karanska, Užice





Belu crkvu Karansku, posvećenu Blagoveštenju, podigao je i ukrasio freskama između 1340–42. župan Petar Brajan sa ženom Strujom, sinom i tri kćeri. Njihovi portreti naslikani su na severnoj strani zapadnog dela naosa, dok su njima nasuprot predstavljeni sveti Nemanjići: Simeon Nemanja, Sava, kralj Milutin i aktuelni vladar, kralj Dušan sa sinom Urošem i ženom Jelenom. U Karanu su portretski prikazani i priložnici zaslužni za podizanje hrama.

Crkva je jednobrodna građevina sa tri traveja i polukružnom apsidom. Presvedena je poluobličastim svodom i nadvišena kupolom kružnog tambura. Ovde je sačuvan prvobitni zidani ikonostas oslikan freskama. Verovatno su se dvojica majstora trudila oko oslikavanja. U oltaru su predstave Bogorodice s anđelima i Poklonjenje arhijereja, dok su u naosu Veliki praznici, scene iz Bogorodičinog života, starozavetne kompozicije, predstave pojedinačnih svetitelja i galerija istorijskih portreta. Na zapadnoj strani hrama prizidana je u 19. veku jednostavna priprata.

U toku arheoloških istraživanja 1975. otkrivene su grobnice ktitora, što ukazuje na nameru osnivača da im crkva Blagoveštenja bude i mauzolej. Starinu kultnog mesta pokazuju i brojni rimski nadgrobni spomenici sa reljefima i natpisima u okolini.

Crkva Sv. Stefana (Lazarica)



Crkva Sv. Stefana je pridvorna bogomolja (za potrebe dvora) koju je knez Lazar podigao unutar zidova novosagrađenog prestonog grada Kruševca, najverovatnije između 1377-78. i 1380. Poslužila je za graditeljski uzor mnogim kasnijim crkvama.

Hram pripada prvoj fazi moravskog stila, sa trolisnom osnovom sažetog tipa, sa tri traveja, kupolom nad srednjim i pripratom koja je prvobitno imala bočne prolaze. Nad pripratom se izdiže kula-zvonik sa katihumenom i kapelom na spratu. Crkva je zidana po vizantijskom modelu, naizmeničnim smenjivanjem horizontalnih redova kamenih tesanika sa po tri reda opeke.

Kameni prepleti oko prozora i perforirane rozete predstavljaju najefektnije dekorativne elemente koji, uklopljeni u dobro zamišljene i proporcionisane arhitektonske oblike, čine izuzetno skladnu celinu.

Izgleda da živopis prvobitno nije ni postojao, a crkvu je, po svemu sudeći, oslikao zograf Andra Andrejević sa svojom družinom tek 1737-1740, od čega su sačuvani samo fragmenti. Ikonostas iz 1844, verovatno rad slikara Živka Pavlovića.

U poslednje vreme oko crkve se vrše obimna arheološka iskopavanja. Otkopani su temelji mnogih građevina starog grada, od kojih je najbolje očuvan ostatak visoke kule.



INFO

Hram Svetog Save, Beograd



Hram svetog Save je najveći srpski pravoslavni hram, najveći pravoslavni hram na Balkanu i jedna od najvećih pravoslavnih crkava na svetu. On se nalazi u istočnom delu Svetosavskog trga, na Vračarskom platou, u Beogradu. Podignut je na mestu za koje se smatra da je Sinan paša 1595. spalio mošti svetog Save, osnivača Srpske pravoslavne crkve. Ovaj spomen-hram predstavlja organski deo savremene živopisne siluete Beograda, čineći jedno od njegovih glavnih obeležja.

Zidanje Hrama počelo je 1936. po projektu arhitekata Bogdana Nestorovića i Aleksandra Deroka, ali je zbog Drugog svetskog rata, a potom i novih komunističkih vlasti prekinuto. Nastavak gradnje usledio je 1985. sa arhitektom Brankom Pešićem kao protomajstorom, ali se ubrzo dogodio raspad Jugoslavije, građanski rat i ekonomske sankcije. Obnavljanje radova krenulo je 2000. i do 2003. je potpuno završen eksterijer, a u toku je završetak radova na enterijeru. Izgradnja crkve je finansirana isključivo dobrovoljnim prilozima. Pored Hrama izgrađene je Parohijski dom, a planirana je i nova zgrada Patrijaršije.

Hram je izgrađen u srpsko-vizantijskom stilu, sa četiri zvonika visoka 44 m. Visina vrha kupole iznosi 70 m, dok je glavni pozlaćeni krst visok još 12 m, što vrhu Hrama daje ukupnu visinu od 82 m, a nadmorsku visinu od 134 m (64 m iznad nivoa reke Save). Zbog toga ova crkva zauzima istaknuto mesto na beogradskom horizontu i vidljiva je sa svih prilaza gradu. Hram zauzima površinu od 3500 m² u prizemlju, uz dodatnih 1500 m² na tri galerije na prvom nivou. Postoji još i galerija od 120 m² na drugom nivou, na kome se nalazi i spoljašnji vidikovac koji se prostire oko cele kupole. Hram se u pravcu istok-zapad proteže 91 m, a u pravcu sever-jug 81 m. Kupole su ukrašene sa 18 pozlaćenih krstova u tri veličine, dok se u zvonicima nalazi 49 zvona.

Crkva može da primi 10.000 vernika, a na zapadnu horsku galeriju može da stane 800 horista. Ispod poda hrama je izgrađena riznica i kripta svetog Save, kao i grobna crkva svetog kneza Lazara, ukupne površine oko 1800 m². Hram je obložen belim mermerom i granitom, a živopisanje, koje tek predstoji, biće urađeno u tehnici mozaika. Predviđeno je da se u glavnoj kupoli nalazi ogroman mozaik Hrista Pantokratora.



INFO

Crkva sv. Đorđa, Oplenac



Spomenička celina na Oplencu, blizu Topole, obuhvata ostatke utvrđenja sa kulom, crkvom Rođenja Presvete Bogorodice iz 1811. godine, konakom i spomenikom Karađorđu, kao i mauzolej sa crkvom Sv. Đorđa, zadužbinom kralja Petra I Karađorđevića, izgrađenom između 1910. i 1912.

Crkva Sv. Đorđa projektovana po nacrtima arh. Koste Jovanovića i svoju monumentalnost duguje zamisli da bude mauzolej porodice Karađorđević. Ima krstoobraznu osnovu, sa tri polukružne apside kojima se završavaju severni, istočni i južni krajevi krsta, i pripratom. petokupolna je, sa četiri kupole na krajevima krsta i petom, većom, nad njihovim presekom. Fasade su obložene belim venčačkim mermerom i sa dva kordonska venca podeljene na tri dela. Posebna pažnja posvećena je zapadnom pročelju na kome dominira mozaička predstava patrona crkve, rad Paje Jovanovića. Portal i prozori su ukrašeni dekorativnom plastikom u stilu moravskog prepleta.

Radovi na crkvi završeni su za vreme kralja Aleksandra 1930, kada su naos i kripta,koja se prostire ispod cele površine naosa, ukrašeni raskošnim mozaičkim kompozicijama rađenim po uzoru na najreprezentativnije primere srpskog srednjovekovnog slikarstva. Opremanje unutrašnjeg prostora povereno je arh. Nikoli Krasnovu. Poseban utisak raskoši i bogatstva ostavlja pod izveden od raznobojnog poliranog mermera.

U crkvi se nalaze dva sarkofaga, u severnoj pevnici kralja Petra, a u južnoj pevnici Karađorđa, osnivača dinastije Karađorđević.



INFO

Freske Rilskog manastira


Rilski manastir, kako samo ime kaže, nalazi se na planini Rili, uz reku Rilu, u jugozapadnoj Bugarskoj, opština Ćustendil. Pored gvozdene crkve u Istanbulu, i svetogorskog manastira Zografa, ovo je vrlo važna duhovna tačka bugarske pravoslavne crkve u samoj Bugarskoj.



Rilski manastir

Osnovan je u X veku od strane velikog isceljitelja, i kanonizovanog sveca, Svetog Jovana Rilskog. U ovom postu, govorićemo samo o freskama ovog manastira.



Sveti Jovan Rilski

Za razliku od ostalih, spoljna strana unutrašnjeg dela Rilskog manastira oslikana je freskama. Kada posle dugog puta uđete u ogroman manastirski kompleks, osetićete kako vas duhovna energija prožima. Celo mesto, okolina, crkva, kao i nekoliko manastirskih muzeja maksimalno je nabijeno energijom.



Sveci pravoslavne crkve

Da li na ovu ushićenost utiče vizantijska plava boja, magični ambijent, ili nešto treće može sa diskutovati, a ovde pogledajte neke od fresaka koje smo izabrali za vas:

Freska Isusa Hristosa,



Isus Hrist

Freska Boga Oca, naime, kao i u Ruskoj pravoslavnoj crkvi, tako i Bugari, skloni su maštarenju, pogotovu pri oslikavanju samog Boga, pa evo kako su uspeli:



Bog Otac

Grehovi ljudski i večita borba sa i usled njih je prikazana na ovom zidu. Naime svaka od grešnih situacija je nezavisno prezentovana, gde demoni ili đavolji reprezentuju neki od poroka: srebroljublje, pijanstvo, gramzivost, izdaju, krađu i tako redom, a anđeli onu drugu duhovnu dimenziju. Ovako nešto uglavnom se ne može videti u manastirima Srpske Pravoslavne Crkve.



Ljudski grehovi

Posebnu pažnju privukla nam je ova ogromna freska, koja verovatno oslikava Poslednji ili Strašni sud. Horde anđela sa jedne i đavola sa druge strane kreću u finalnu ali i večnu borbu dobra i zla. Očekuje se drugi silazak Isusa Hrista čija grafička reprezentacija se ovde ne vidi. Zanimljivo i originalno zamišljeno, zar ne?



Borba dobra i zla

Za sve koji letuju u Grčkoj, povratak mogu organizovati i odličnim auto putem kroz Bugarsku. Odvajanje ka ovoj svetinji nalazi se na pola puta od prelaska Grčko-Bugarske granice prema Sofiji. Razmislite najozbiljnije o ovom prelogu, oni koji ga prihvate, biće oduševljeni.

Manastir Novi Jerusalim u Rusiji



Ovaj manastir je poznat i pod nazivom manastir Vaskrsenja. Glavna crkva ovog manastira je identična jerusalimskoj koja nosi čak i isti naziv. Osnovao ga je patrijarh Nikon 1656. godine kao svoju rezidenciju na periferiji Moskve. U 2.svetskom ratu Nemci su minirali zvonik i demolirali crkvu. 2009. godine je predsednik Medvedev dao ukaz o renoviranju Novog Jerusalima.

Manastir David Gareja u Gruziji



Ovaj manastir se nalazi na granici sa Azerbejdžanom i isklesan je u kamenu. Izgrađen je u 6. veku od strane asirskih monaha, a od 9. veka pripada Gruzijskoj pravoslavnoj crkvi. Obuhvata kompleks od nekoliko stotina crkava, ćelija i kapela. Često je uništavan od Mongola, Persijanaca i sovjetske vojske koja je tu napravila vojni poligon

Manastir Esfigmen u Grčkoj



Ovaj hram, čiji ostaci datiraju iz 5. veka, je posvećen Vaznesenju Hristovom. Manastir je intenzivno sarađivao sa srpskim vladarom carom Stefanom Urošem. Od 70-tih godina prošlog veka, monasi ovog manastira su se samoizolovali od ostalih manastira na Atosu. Imenovani su kao raskolnički monasi koji pripadaju grupi “starokalendaraca”.

Manastir Sveti Pajsije u Egiptu



U pustinju Vadi El Natrun smešten je ovaj manastir izgrađen u 4. veku. Nalazi se u sredini slane pustinje gde je izolovan. Pripada Koptskoj pravoslavnoj patrijaršiji u Aleksandriji.

Manastir Svetog Mihajla u Palestini u Izraelu



Ovaj manastir je poznat i pod nazivom Debre Sultan i nalazi se na krovu Crkve Svetog Groba u Jerusalimu. Pripada Etiopskoj pravoslavnoj crkvi koja danas broji 45 miliona vernika.

Manastir Safron u Turskoj



Ovaj manastir je takođe smešten na platou Tur Abdin na jugu Turske, blizu granice sa Sirijom. Manastir ima 365 soba. Sagrađen je u 5. veku i bio je sedište Sirijske pravoslavne crkve od 1160. do 1932. godine.

Manastir Vaskrsenja Smolni u Rusiji



Manastir je smešten na obali Neve u Sankt Petersburgu. Izgradnju ovog manastira je započela još 1748.godine Jelisaveta, ćerka Petra Velikog, po zamisli italijanskog arhitekte. Pripada Ruskoj pravoslavnoj crkvi, a danas se koristi primarno kao koncertna sala.