"Dogodilo se na današnji dan"

• Godina 1918: Velika kneginja Anastasija (*1901) [kategorija: Smrti]

  • Godina 1918: Velika kneginja Marija (*1899) [kategorija: Smrti]

  • Godina 1918: Velika kneginja Olga (*1895) [kategorija: Smrti]

  • Godina 1918: Velika kneginja Tatjana (*1897) [kategorija: Smrti]

  • Godina 1928: Svetolik Radovanović, srpski geolog i paleontolog. [kategorija: Smrti]

  • Godina 1938: Herman Hupen, jedan od najboljih i najpoznatijih strip crtača sveta. [kategorija: Rođenja]

  • Godina 1945: U Potsdamu je počela konferencija o posleratnoj budućnosti Evrope. Na skupu koji je okončan 2. avgusta predstavnici zemalja pobednica u Drugom svetskom ratu — SSSR-a, SAD i Velike Britanije — Staljin, Truman i Čerčil. [kategorija: Događaji]

  • Godina 1945: Princ Aleksandar (Petrov) Karađorđević, princ Srbije. [kategorija: Rođenja]

• Godina 1959: Bili Holidej, američka džez i bluz pevačica. [kategorija: Smrti]

  • Godina 1968: U Iraku je oborena vlada Abdula Arefa, a na vlast je došlo desno krilo partije Baas. Predsednik republike, a kasnije i vlade, postao je general Ahmed Hasan el Bakr. [kategorija: Događaji]

  • Godina 1969: U Španiji, general Fransisko Franko imenovao je za svog naslednika princa Huana Karlosa, koji je preuzeo vođstvo države 22. novembra 1975, dva dana nakon diktatorove smrti. [kategorija: Događaji]

  • Godina 1973: U Avganistanu je proglašena republika nakon vojnog udara kojim je prekinuta četrdesetogodišnja vladavina kralja Mohameda Zahir Šaha. Predsednik je postao bivši premijer Sardar Muhamed Daud Kan. [kategorija: Događaji]

• Godina 64: Izgorelo dve trećine Rima u požaru. Car Neron je optužio hrišćane da su podmetnuli požar, čime je sebi dao izgovor da ih progna iz Rima. [kategorija: Događaji]


  • Godina 1100: Gotfrid Bujonski, krstaš (*1060.) [kategorija: Smrti]

  • Godina 1290: Kralj Edvard I je proterao Jevreje iz Engleske. [kategorija: Događaji]

  • Godina 1536: Engleski kralj Henri VIII izdejstvovao od parlamenta donošenje odluke o nepriznanju papske vlasti. Time se utro put ka stvaranju nezavisne protestantske Anglikanske crkve. [kategorija: Događaji]

  • Godina 1610: Mikelanđelo Merizi da Karavađo, italijanski slikar. [kategorija: Smrti]

19.07.

• Godina 1427: Stefan Lazarević, srpski knez (1389-1402), sin kneza Lazara i kneginje Milice. [kategorija: Smrti]
• Godina 1545: Brod „Meri Rouz“, ponos ratne flote engleskog kralja Henrija VIII, potonuo je u kanalu Solent između obale južne Engleske i ostrva Vajt. Život je izgubilo više od 700 ljudi. [kategorija: Događaji]
• Godina 1553: Meri Tjudor proglašena je za kraljicu Engleske. Udajom za španskog princa Filipa približila se Vatikanu i progonila protestante, zbog čega je nazvana Krvava Meri i Katolkinja Meri. [kategorija: Događaji]
• Godina 1814: Semjuel Kolt, koji je napravio revolver nazvan po njegovom prezimenu. [kategorija: Rođenja]
• Godina 1834: Edgar Dega, francuski slikar, grafičar i vajar. [kategorija: Rođenja]

20.07.

• Godina 1031: Rober II Pobožni, francuski kralj (* 972.) [kategorija: Smrti]
• Godina 1304: Frančesko Petrarka, italijanski pisac. [kategorija: Rođenja]
• Godina 1402: Mongolski kan Tamerlan u bici kod Angore, sadašnje Ankare, pobedio osmansku vojsku i zarobio sultana Bajazita I, koji je 1403. umro u ropstvu. [kategorija: Događaji]
• Godina 1654: Potpisan anglo-portugalski sporazum kojim su počeli dugogodišnji saveznički odnosi Engleske i Portugala. [kategorija: Događaji]
• Godina 1813: Hajduk Veljko, srpski junak. (* 1780.) [kategorija: Smrti]
• Godina 1847: Maks Liberman, nemački postimpresionistički slikar. [kategorija: Rođenja]
• Godina 1855: ivojin Mišić, srpski vojskovođa. [kategorija: Rođenja]
• Godina 1866: U austrijsko-pruskom ratu, u kojem je Italija bila na strani Pruske, Austrijanci kod ostrva Vis potpuno razorili italijansku flotu. Poginulo više od 600 ljudi. Vidi Bitka kod Visa [kategorija: Događaji]
• Godina 1866: Bernhard Riman je bio nemački matematičar [kategorija: Smrti]
• Godina 1890: orđe II, grčki kralj. [kategorija: Rođenja]
• Godina 1917: Potpisana Krfska deklaracija o stvaranju zajedničke države Srba, Hrvata i Slovenaca. Deklaraciju potpisali premijer Srbije Nikola Pašić i predsednik Jugoslovenskog odbora Ante Trumbić. [kategorija: Događaji]

21.07.

• Godina 976: Osnovana austrijska kneževska loza Babenberga koja je vladala Austrijom do 1246. Njihov porodični arhiv postao osnovni fond današnjeg Državnog arhiva u Beču. [kategorija: Događaji]

• Godina 1425: Manojlo II Paleolog, vizantijski car (* 1350.) [kategorija: Smrti]

• Godina 1542: Papa Pavle III formirao inkviziciju, kongregaciju kardinala sa ovlašćenjima da progone jeretike, kako bi pojačao borbu protiv protestantizma. [kategorija: Događaji]

• Godina 1718: Zaključen Požarevački mir između Turske, Austrije i Mletačke republike, posle turskog poraza u ratu od 1714. do 1718. Tim mirom Turska Austriji prepustila severnu Srbiju, južno od Save, Banat i deo Srema. [kategorija: Događaji]

• Godina 1773: Papa Klement XIV izdao papsku bulu „Dominus ac Redemptor“ kojom je raspustio jezuitski red. [kategorija: Događaji]

Na današnji dan Nil Amstrog zakoračio na Mesec
Autor: Agencija TANJUG

Amstrong i njegov kolega Edvin Baz Oldrin su se jedan za drugim spustili na Mesec i dva i po sata šetali Mesecom

[You must be registered and logged in to see this image.]

NJUJORK - Ovo je mali korak za čoveka, ali veliki za čovečanstvo, čuvena je rečenica koju je na današnji dan, 21. jula 1969. godine, izgovorio američki astronaut Nil Amstrong, prvi čovek koji je zakoračio na Mesec i tako ušao u istoriju.

Amstrong i njegov kolega Edvin Baz Oldrin su se jedan za drugim spustili na Mesec. Tokom dvoiposatnog boravka na satelitu, dvojica astronauta su postavili američku zastavu i prikupili 21,5 kilograma materijala za istraživanje. Dok su oni šetali po mesečevoj površini, treći član posade Majkl Kolins čekao ih je za komandama svemirske letilice u orbiti. Kao prva misija sa zadatkom da spusti ljude na Mesec, Apolo 11 je lansiran 16. jula iz Svemirskog centra Kenedi na Floridi.

To je ujedno bila i peta misija u okviru programa Apolo sa ljudskom posadom i treća sa ljudskom posadom koja je letela prema Mesecu. Ceo događaj je emitovan u direktnom prenosu širom sveta.Armstrong je umro lane, u 82. godini.

 22.07.

• Godina 1456: Neuspešno završena turska opsada Beograda. Ugarske snage predvodio je Janoš Hunjadi. [kategorija: Događaji]

  • Godina 1461: Karlo VII Pobednik, francuski kralj (* 1403.) [kategorija: Smrti]

  • Godina 1478: Filip I od Kastilje, kralj Kastilje i Leona († 1506.) [kategorija: Rođenja]

  • Godina 1739: Turska vojska u bici kod Grocke pobedila Austrijance i primorala ih da napuste Srbiju i Beograd. Beogradskim mirom 18. septembra Beograd i teritorije severno od Zapadne Morave posle 21 godine ponovo pripali Otomanskom carstvu. [kategorija: Događaji]

  • Godina 1784: Fridrih Vilhelm Besel, nemački astronom i matematičar. († 1846.) [kategorija: Rođenja]

 23.07.

• Godina 1757: Domeniko Skarlati, italijanski kompozitor, virtuoz na čembalu. [kategorija: Smrti]

  • Godina 1759: Rusi u Sedmogodišnjem ratu, pod komandom generala Petra Semjonoviča Saltikova, potukli prusku armiju u bici kod Kaja, na istoku Nemačke. [kategorija: Događaji]

  • Godina 1828: Vilijem Bart iz Mičigena, SAD, patentirao „tipografer“, koji se smatra prvom pisaćom mašinom. [kategorija: Događaji]

  • Godina 1840: Britanski parlament doneo zakon o ujedinjenju Gornje Kanade, s pretežno engleskim, i Donje, s pretežno francuskim stanovništvom, u jednu političko-upravnu celinu sa zajedničkim parlamentom. [kategorija: Događaji]

  • Godina 1875: Ajzak Merit Singer, američki pronalazač, koji je 1851. usavršio prvu šivaću mašinu koja je ušla u široku upotrebu. [kategorija: Smrti]

 24.07.

  • Godina 1567: kotska kraljica Marija Stjuart primorana je da abdicira zbog antiprotestantske politike. Naredne godine pobegla je u Englesku gde je zatvorena, a nakon 18 godina tamnovanja optužena je za učestvovanje u izdaji i pogubljena. [kategorija: Događaji]

  • Godina 1701: Antoan da la Mot Kadilak osnovao je na obali reke Mičigen trgovački centar Ponšartren, koji se kasnije razvio u grad Detroit. [kategorija: Događaji]

  • Godina 1704: Britanske snage pod komandom admirala Džordža Ruka preuzele su Gibraltar od Španaca. [kategorija: Događaji]

  • Godina 1783: Simon Bolivar, južnoamerički revolucionar, vojskovođa i državnik. (†1830.) [kategorija: Rođenja]

  • Godina 1799: Napoleon je izvojevao svoju poslednju pobedu u osvajanju Egipta, potukavši tursku vojsku kod Abukira. [kategorija: Događaji]

25.07.

• Godina 306: Rimska vojska u Eburakumu (današnji Jork) izvikala za cara Konstantina I, sina preminulog Konstancija I Hlora. [kategorija: Događaji] 

  • Godina 306: Konstancije I Hlor, rimski car. [kategorija: Smrti] 

  • Godina 1261: Aleksije Stratigopul, carski vojskovođa Mihaila VIII Paleologa ušao u nebranjeni Konstantinopolj (Carigrad). Latinski car Balduin II pobegao iz njega. Tako je prestalo da postoji Latinsko carstvo. [kategorija: Događaji] 

  • Godina 1593: Kralj Francuske Anri IV, kralj Navare pre dolaska na francuski presto 1589. i vođa francuskih protestanata, prešao u katoličanstvo. [kategorija: Događaji] 

  • Godina 1712: Vojska švajcarskih protestanskih kantona u bici kod Vilmergena potukla snage katoličkih kantona, čime su u Švajcarskoj okončani verski ratovi. [kategorija: Događaji]

26.07.

• Godina 1567: 1847. Liberija, država oslobođenih američkih robova koji su se doselili u Afriku, postala prva nezavisna republika u Africi. [kategorija: Događaji]

  • Godina 1817: U Radovanjskom lugu kod Velike Plane u zoru, ubijen je vođa Prvog srpskog ustanka Đorđe Petrović Karađorđe. [kategorija: Događaji]
 
  • Godina 1817: Branvel Bronte, engleski književnik. († 1848.) [kategorija: Rođenja]

  • Godina 1817: Karađorđe Petrović, vođa srpskog ustanka protiv Turaka, rodonačelnik dinastije Karađorđević. (*1768?) [kategorija: Smrti]

  • Godina 1856: Džordž Bernard Šo dobitnik Nobelove nagrade za književnost [kategorija: Rođenja]

 27.07.

• Godina 916: Kliment Ohridski, slovenski prosvetitelj. [kategorija: Smrti]

  • Godina 1189: Veliki župan Stefan Nemanja ugostio je u Nišu nemačkog cara Fridriha I Barbarosu na njegovom proputovanju kroz Srbiju u Trećem krstaškom ratu, i ponudio mu savez protiv Vizantije. [kategorija: Događaji]

  • Godina 1540: Pod optužbom za veleizdaju, pogubljen je Tomas Kromvel, glavni savetnik engleskog kralja Henrija VIII. [kategorija: Događaji]

  • Godina 1675: U bici kod Sazbaha, u Holandskom ratu, poginuo je francuski vojskovođa Anri Tiren, komandant francuske vojske u Tridesetogodišnjem ratu. [kategorija: Događaji]

  • Godina 1789: Kongres SAD osnovao je Odeljenje za spoljne poslove, koje je kasnije postalo Stejt department. [kategorija: Događaji]

Dogodilo se na današnji dan - 28. jul

- Danas je po pravoslavnom kalendaru praznik Sveti mučenici Kirik i Julita. Ova svetiteljka plemićkog roda ostala je vrlo mlada udovica i živela je sama sa sinom Kirikom. Bila je predana hrišćanka i sina je krstila odmah po rođenju. Kada je Dioklecijan naredio progon hrišćana, Julita je sa detetom pobegla u grad Selevkiju, ali tamo je uhvaćena i izvdena pred sud. Bila je čvrsta u svojoj veri, a sudija je pokušao da je pokoleba držeći u rukama dečaka i milujući ga. Kirik je vikao i otimao se, pa ga je sudija u besu bacio niz kamene stepenice. Dečak izdahnu, a njegova majka zablagodari Gospodu što joj je sina udostojio mučeničkog venca. Julita je posečena posle mnogih muka 304. godine. Deo čudotvornih moštiju ovih svetitelja nalazi se u Ohridu u crkvi Svete Bogorodice Bolničke.

1330. - Srpski kralj Stefan Dečanski je kod Velbužda do nogu potukao vojsku bugarskog cara Mihajla Šišmana i tako onemogućio njegov dogovor s romejskim (vizantijski) carem Andronikom III Paleologom da Bugarska i Romeja zajednički napadnu Srbiju i okončaju njenu vojnu nadmoć na Balkanskom poluostrvu.

1586. - Ser Thomas Harriot doneo je krompir u Evropu.

1750. - Umro je Johan Sebastijan Bah, nemački kompozitor, jedan od najznačajnijih stvaralaca u istoriji muzike. U svoje vreme više je cenjen kao orguljaš nego kao kompozitor. Tek je Feliks Mendelson izvođenjem njegove "Pasije po Mateju" otkrio njegov muzički genije. Bahovo stvaralaštvo znači raskidanje sa srednjevekovnim misticizmom, kao i vrhunac i završetak baroknog polifonog stila. Komponovao je preludijume, fuge, tokate za orgulje, svite, violinske koncerte, svetovne i duhovne kantate i dr. Glavna dela: "Dobro temperovani klavir", "Umetnost fuge" za klavir, "Brandenburški koncerti"...

1794. - Giljotiniran je Maksimilijan Robespjer, jedan od najznačajnijih vođa Francuske buržoaske revolucije i vođa najrevolucionarnije partije svoga vremena - Jakobinaca. Uz njega su na giljotini završili i njegovi najbliži saradnici: Sen Žist, Leb, Kuton...

1821. - Peru je proglasio nezavisnost od Španije.

1830. - U Julskoj revoluciji u Francuskoj oboren je kralj Šarl X, a na presto je došao Luj Filip.

1899. - Rođen je srpski književni i pozorišni kritičar Velibor Gligorić, predsednik Srpske akademije nauka i umetnosti od 1965. do 1971. Uređivao je više časopisa, iskazavši se kao zastupnik realizma i oštar polemičar. Dela: "Kritike", "Lica i maske", "Matoš - Dis - Ujević", "Pozorišne kritike", "Srpski realisti", "Ogledi i kritike", "U vihoru", "Branislav Nušić", "Portreti", "Senke i snovi", "Knjiga života", "Kuća smrti".

1900. - Louis Lassing iz Konektikata postao je tvorac prvog hamburgera.

1914. - U Americi je prvi put odigran fokstrot, okretna igra u 4/4 taktu.

1933. - U Njujorku je dostavljen prvi muzički telegram.

1941. - U odmazdi za požare u nemačkim garažama, Nemci su u Beogradu u Drugom svetskom ratu streljali više od 120 ljudi, mahom Jevreja i pripadnika narodnooslobodilačkog pokreta.

Na današnji dan, 2. avgust
IZVOR: BETA

1100. Engleski kralj Vilijam II, sin Vilijama I Osvajača, ubijen je strelom u šumi za vreme lova.

1552. Dogovorom u Pasauu poništen je Augsburški Interim iz1548, a luterani (protestanti) su dobili slobodu veroispovesti u Nemačkoj, što je ozakonjeno na saboru u Augsburgu 25. septembra 1555.

1589. Zbog prelaska na stranu hugenota, francuskog kralja Anrija III ubio je pristalica katoličke Svete lige, dominikanac Žak Kleman.

1788. Umro je Tomas Genzboro, poznati engleski portretista i pejsažista i jedan od osnivača britanske Kraljevske akademije umetnosti.

1799. Umro je francuski pronalazač Žak Etjen Mongolfje, koji je sa bratom Žozefom Mišelom 1783. konstruisao prvi vazdušni balon napunjen zagrejanim vazduhom.

1802. Napoleon Bonaparta proglašen je "doživotnimkonzulom" Francuske, što mu je dalo pravo da imenuje naslednika.

1830. Francuski kralj Šarl X Burbonski abdicirao je pod pritiskom Julske revolucije u Parizu, koja je izbila zbog kraljeve odluke da ukine slobodu štampe, raspusti parlament i promeni izborni zakon.

1858. Britanski parlament usvojio je zakon (India Bill) kojim jeindijska vlada stavljena pod upravu britanske krune.

1876. Rođen je srpski lingvista Aleksandar Belić, predsednik Srpske kraljevske akademije (posle Drugog svetskog rata Srpska akademija nauka i umetnosti) od 1937. do smrti 1960, osnivač moderne dijalektologije, autor "Pravopisa srpskohrvatskog jezika".

1903. U Makedoniji je počeo Ilindenski ustanak za oslobođen je od turske vlasti tokom kojeg je stvorena "Kruševska republika". Republika se održala samo 11 dana, a ustanak je u krvi ugušen.

1921. Umro je italijanski operski tenor Enriko Karuzo, proslavljeni izvođač dela Verdija i Pučinija i italijanskih kancona. Jedan je od prvih pevača koji je snimio gramofonsku ploču.

1922. Umro je Aleksandar Graham Bel,izumitelj telefona (1876).

1928. Italija je potpisala 20-godišnji ugovor o prijateljstvu sa Etiopijom.

1934. Umro je nemački predsednik Paul fon Hindenburg, a Hitlerje sebe proglasio firerom (vođa) i preuzeo apsolutnu vlast.

1935. Velika Britanija je donela zakon prema kojem je reformisansistem upravljanja u Indiji, odvojeni su Burma i Aden od Indije, garantovana veća lokalna samouprava u provincijama i formirano centralno zakonodavstvo u Nju Delhiju.

1936. Umro je francuski inženjer i pilot Luj Blerio, pionir vazduhoplovstva, koji je 1909. prvi avionom preleteo Lamanš.

1939. Albert Ajnštajn upozorio je američkog predsednika Ruzvelta da nemački naučnici rade na proizvodnji bombe sa uranijumom, posle čega su u SAD počeli (početkom 1940) istraživački radovi za proizvodnju atomske bombe.

1945. Završena je Potsdamska konferencija na kojoj su sovjetskivođa Staljin, predsednik SAD Truman i premijer Velike Britanije Atli postigli dogovor o demilitarizaciji i denacifikaciji Nemačke i njenoj podeli na okupacione zone posle Drugog svetskog rata.

1970. Britanski vojnici su u Severnoj Irskoj prvi put upotrebili gumene metke radi smirivanja nereda.

1980. U eksploziji na železničkoj stanici u Bolonji poginuloje 85 i ranjeno više od 200 ljudi. To je bio najteži teroristički napad u Evropi posle Drugog svetskog rata i izazvao je talas masovnih protesta širom Italije.

1990. Iračka vojska napala je Kuvajt i okupirala ga za jedandan. Slanjem trupa u Kuvajt, irački predsednik Sadam Husein pokrenuo je događaje koji su doveli do Zalivskog rata i stacioniranja američkih trupa u regionu.

1992. Alžirske snage bezbednosti uhapsile su 50 naoružanih islamskih ekstremista i oduzele njihovo skladište oružja u kojem je pronađeno 150 bombi.

1994. Pod pretnjom pooštravanja međunarodnih sankcija SRJ, vlada Srbije pozvala je lidere bosanskih Srba da prihvate mirovni plan Kontakt grupe za Bosnu i upozorila ih da će u suprotnom biti odgovorni za zločin protiv sopstvenog naroda.

1997. Vođa najjače liberijske gerilske frakcije Čarls Tejlor proglašen je predsednikom Liberije, čime je posle sedmogodišnjeg građanskog rata okončana borba za vlast u zemlji.

1999. U sudaru dva voza u istočnoj Indiji poginulo je 285, aranjeno oko 300 ljudi.

2001. Bosanski Srbin, general Radislav Krstić osuđen je u Haguna 46 godina zatvora zbog masakra nad bosanskim Muslimanima u Srebrenici 1995, najvećeg ratnog zločina u Evropi posle Drugog svetskog rata. U aprilu 2004. Žalbeno veće Haškog tribunala prvosnažno je osudilo Krstića ma 35 godina zatvora.

2002. Snage UNITA-e su zvanično rasformirane, njenim generalimasu oduzeti činovi i oni su integrisani u vojsku Angole.

2004. Umro je legenda francuske fotogradije i svetski priznat fotograf Anri Kartije-Breson

Na današnji dan, 9. avgusta

Dogodilo se na današnji dan - 9. avgust

- Danas je po pravoslavnom kalendaru praznik Sveti velikomučenik Pantelejmon. Sasvim mlad, postao je lekar, a sveštenik Ermolaj ga je krstio i naučio veri Hristovoj. Pantelejmon - što znači svemilostivi - izlečio je čudotvorno, imenom Hristovim, jednoga slepca kog su drugi lekari uzalud pokušavali da izleče; tada su ga, iz zavisti, prijavili kao hrišćanina. Svetitelj je išao na sud pred cara Maksimijana gde je takođe izlečio jednog uzetnog čoveka od dugotrajne bolesti, što je mnoge neznabošce privuklo hrišćanstvu. Osudili su ga i sve muke podnosio je mirno i trpeljivo uz pomoć Gospoda kome se usrdno molio. Osuđen je na posečenje mačem zajedno sa sveštenikom Ermolajem. Postradao je vrlo mlad, 9. avgusta (27. jula po starom kalendaru) 304. godine, pod nekom maslinom koja se potom cela okitila plodovima. Njegove mošti postale su celebne, a ime svetog Pantelejmona priziva se pri vodoosvećenju i jeloosvećenju zajedno sa svetim Ermolajem i ostalim besrebrenicima i čudotvorcima. Najlepši hram posvećen ovom svetitelju nalazi se na Svetoj Gori.

1778. - Kapetan Kuk proplovio je kroz Bermudski trougao.

1803. - Na Havaje su stigli prvi konji.

1813. - Poginuo je Hajduk Veljko Petrović, jedan od najvećih junaka Prvog srpskog ustanka. Istakao se naročito u borbama oko Banje i Varvarina i u odbrani Negotina. O njegovom junaštvu Vuk Karadžić je između ostalog zapisao: "Po srcu i po tjelesnom junaštvu bio je prvi ne samo u Srbiji, nego se slobodno može reći i u celoj Jevropi svoga svuda ratnoga vremena. U vrijeme Ahila i Miloša Obilića on bi zaista njihov drug bio, a u njegovo vrijeme Bog zna da li bi se oni mogli s njim porediti."

1817. - Na ulicama nemačkog grada Karlsruea pojavio se Jozef Drans, na vozilu sa dva drvena točka. Bio je to prvi bicikl, konstruisan bez sedla i pedala. Kasnije je pedale konstruisao Nemac Moris Fišer, a 1885. godine Englez Danlop konstruisao je i gumene točkove.

1945. - Američke vazdušne snage bacile su na Japan i drugu atomsku bombu. Tada je teško razoren Nagasaki, trgovačka i ratna luka Japana, sa oko pola miliona stanovnika. Bomba je eksplodirala na 600 metara iznad grada i bila je nešto snažnija od one bačene na Hirošimu. Oko 36 hiljada ljudi je poginulo, a ranjeno je preko 40 hiljada, dok je u požaru izgorelo 20 hiljada zgrada. Šest dana posle eksplozije atomske bombe nad Nagasakijem, japanski car Hirochito objavio je bezuslovnu kapitulaciju Japana.

1945. - Na trećem zasedanja AVNOJ se u Beogradu proglasio privremenom Narodnom skupštinom Demokratske Federativne Jugoslavije. Istog dana usvojen je i zakon o biračkim spiskovima i donesena je odredba o pravu glasa žena i omladine iznad 18 godina.

1965. - Singapur je dobio nezavisnost od Malezije.

1992. - U Barseloni su završene 25. Olimpijske igre, na kojima je učestvovalo 15.000 sportista iz 172 zemlje. Zbog sankcija UN, Jugosloveni nisu mogli da se takmiče u ekipnim sportovima, ali su medalje izborili naši strelci - Jasna Šekarić srebrnu, a Aranka Binder i Stevan Pletikosić bronzanu.

Na današnji dan, 12. avgust

1851. - Isaac Singer dobio je patent za svoj pronalazak - šivaću mašinu.

1877. - Tomas Edison izumeo je edisonfon - spravu za snimanje zvukova.

1914. - Počela je Cerska bitka u Prvom svetskom ratu u kojoj je srpska vojska do nogu potukla austrougarsku vojsku i odnela prvu savezničku pobedu u ratu. Od 200.000 austrougarskih vojnika koji su pokušali da okupiraju Srbiju, u njoj nije ostao nijedan, izuzev 4.500 zarobljenika. Tokom krvavih borbi, gubici austrougarskih trupa dostigli su 27.000, a iz stroja je izbačeno više od 16.000 srpskih vojnika, od kojih je 2.107 poginulo. Austrougarski vojnik i novinar Egon Ervin Kiš zapisao je o tim dramatičnim trenucima u dnevniku: "Armija je potučena i nalazi se u bezobzirnom, divljem i paničnom begu. Jedna potučena vojska - ne, jedna razbijena rulja, jurila je u bezumnom strahu prema granici."

1955. - Umro je Tomas Man, književnik koji bez sumnje predstavlja jednu od centralnih pojava ne samo nemačke već i evropske književnosti prve polovine XX veka, izuzetnog kulturnog poslenika vazda zainteresovanog za probleme svoga doba, humanistu koji celokupnom svojom pojavom daleko nadilazi okvire germanske kulture, ali i, prema pojedinim mišljenjima, jednu od najkontroverznijih pojava literature minulog veka; stoga i ne čudi mnoštvo kako raznolikih tako i oprečnih interpretacija Manovog dela i kompleksne stvaralačke ličnosti. Valja napomenuti da upravo Tomas Man, koji je aleksandrinizam kao umetničku poziciju svesno izabrao (uspevajući pri tom da preuzet materijal estetski funkionalizuje u strukturu - stoga u pismu Teodoru Adornu i govori o "višem prepisivanju"), celokupnim svojim delom posvedočuje da stvaranje večnih vrednosti ne počiva u grubom odbacivanju tradicije, već u neprestanom uzdizanju iznad nje. Ovaj veliki poštovalac minulog tradiciji nije robovao (njegovoj pripovedačkoj umetnosti nikada nije pretilo da postane epigonska), nego ju je neprestano prevazilazio (čak i onu tradiciju koju je sam stvarao), rekapitulirao i kritički osvetljavao putem prepoznatljive ironije, parodije i humora. Svesno se oslanjajući na tradiciju, Tomas Man stvarao je, dakle, posve netradicionalno, s tim što njegovom umetničkom oblikovanju nikada nije zapretila opasnost od "dekadentnog rastakanja". Man, dakle, kao što primećuje Margerit Jursenar, pripada grupi onih retkih i "po prirodi opreznih i zamršenih umova", neretko "tajnovitih" i "neustrašivih", te uistinu "konzervativnih po tome što ne dopuštaju gubitak nečega što pripada akumulaciji hiljadugodišnjih bogatstava", no ipak "subverzivnih u njihovoj neprestanoj reinterpretaciji". Ovaj naoko hladan i uzdržan analitičar, ali i ljupko-podrugljivi mislilac britkog pera koji svagda "računa s naličjem rečenog", nikada nije pripadao nijednoj školi niti književnom pravcu, već je, kao i svi pangenijalni duhovi, svoje obimno delo stvarao jedino po meri sopstvene zakonomernosti. Mnogi komentatori i znalci Manovog umetničkog opusa veruju da je ovaj književnik, iako vrstan kao autor novela izuzetne umetničke vrednosti ("Tonio Kreger", "Smrt u Veneciji", "Tristan", "Prevarena", "Mario i mađioničar", da pomenemo samo najčuvenije) i esejista oštrih zapažanja, prevashodno romansijer par excellence. I doista, osmotrimo li Manovo književno stvaralaštvo kao jedinstvenu celinu, ali i unutar razvoja nemačke književnosti, čini se da nije preterano reći da glavni doprinos ovog stvaraoca počiva upravo u oblasti romana. Počev od mladalačkog romana "Budenbrokovi" koji se, bar kada je o tematici reč, nadovezuje na reprezentativna dela naturalističke književnosti (kao što je ciklus romana "Rugon Makar" korifeja naturalističke poetike Emila Zole, čijoj je popularnosti u Nemačkoj, uzgred rečeno, doprineo i Hajnrih Man) i zahvaljujući kojem Man već sa 26 godina postaje ne samo zreo već i poznat stvaralac, preko autobiografskog romana "Kraljevsko visočanstvo", u kom je prisutna ideja o strogoj sreći, nedovršenih "Ispovesti varalice Feliksa Krula", dela kojim Man, parodirajući ispovednu prozu i koristeći strukturu pikarskog romana, ukazuje na konfrontaciju građanina i umetnika, koji se ovde javlja kao sumnjivo lice, "Čarobnog brega", prema mnogima centralnog masiva Manovog stvaralaštva, "Josifa i njegove braće", u kom autor produbljuje, dograđuje i parodira biblijsku tematiku, "Lote u Vajmaru", romana o starom Geteu i njegovom susretu sa voljenom Lotom putem kojeg Man, služeći se Geteom kao neprikosnovenom veličinom germanske tradicije, upućuje Nemačkoj reč osude u želji da upozori na put Hitlerovog režima, "Dr Faustusa", neosporne krune Manovog stvaralaštva u kom, vraćajući se Narodnoj knjizi o Faustu, Geteu i Ničeu, autor kritički osvetljava politička i ratna zbivanja ali i avangardnu umetnost, pa do romana "Izabranik", koji stoji na samom zalasku piščevog romansijerskog rada - Tomas Man ne samo da je nemački roman uveo u krug evropskog romana već je stvorio i specifičnu vrstu romana koja se, zbog svoje slojevitosti i kompleksne strukture, opire jednoznačnom tipološkom određenju.

1754. - Rođen francuski kralj Luj Šesnaesti, koji je stupio na prijesto 1774. Posljednji je monarh feudalno-apsolutističke Francuske. Njegovo pogubljenje na giljotini 21. januara 1793. najavilo je jakobinski teror u Francuskoj revoluciji.

1775. - Kralj Engleske Džordž Drugi objavio da je u kolonijama u Americi izbila otvorena pobuna protiv engleske vlasti.

1839. - Na početku "Opijumskog rata" sa Kinom Velika Britanija zauzela Hong Kong.

1863. - Umro ruski glumac Mihail Sejmonovič Ščepkin, najznačajniji umjetnik tadašnjeg ruskog i svjetskog pozorišta, koji je nastojao da objasni tajne glumačkog stvaralaštva i bio uzor generacijama glumaca. Smatra se pretečom pozorišnog reditelja i glumca Konstantina Sergejeviča Stanislavskog.

1912. - Rođen američki filmski glumac, režiser i baletski igrač Džin Keli, jedna od najznačajnijih figura u istoriji mjuzikla. Briljantno je spojio klasični balet s modernim igračkim senzibilitetom. Filmovi: "Amerikanac u Parizu", "Ples na kiši", "Gusar", "U grad!", "Poziv na igru", "Helo, Doli!".

1914. - Japan objavio rat Njemačkoj u Prvom svjetskom ratu, zahvaljujući čemu su mu na Versajskoj mirovnoj konferenciji 1919. dodijeljene mnoge njemačke kolonije u Tihom okeanu.

1926. - Umro američki glumac italijanskog porijekla Rudolf Valentino, najpopularnija filmska zvijezda početkom 20. vijeka. Njegova iznenadna smrt u 31. godini izazvala je masovnu histeriju, posebno ženske publike. Premda skromnih glumačkih mogućnosti, proslavio se u nijemim filmovima ulogama zavodnika, stekavši milione obožavateljki. Filmovi: "Četiri jahača apokalipse", "Dama s kamelijama", "Šeik", "Šeikov sin", "Krv i pijesak", "Mladi radža", "Gospodin Boker", "Crni orao".


1927. - Američki anarhisti italijanskog porijekla Nikola Sako i Bartolomeo Vanceti - premda potpuno nevini - pogubljeni u Masačusetsu /SAD/, uprkos protestima širom svijeta.

[You must be registered and logged in to see this image.]   1814.   - Rođen je ruski pesnik Mihail Jurjevič Ljermontov. Zbog svojih slobodoumnih stihova, dva puta je po kazni bio slat na Kavkaz. Njegova dela napisana još u dečačkom dobu predstavljaju izuzetno zrela pesnička ostvarenja, te su ušla u sve pesničke zbirke i antologije. Pisao je poeme: "Demon", "Pesma o trgovcu Kalašnikovu", "Mciri", pesme: "Prorok", "Pesnik", "Izlazim sam na put...", "Jedro", "Povodom pesnikove smrti", "Misao", "Otadžbina", "Zbogom, neumivena Rusijo...", "Oblaci", dramu "Maskarada" i roman "Junak našeg doba".

1929. - Naziv Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca promenjen je u Kraljevina Jugoslavija.

1895 - Rođen je Sergej Aleksandrovič Jesenjin, jedan od najpopularnijih ruskih pesnika 20. veka. Njegovo pesničko delo, kao i njegov život, koji je okončao samoubistvom u 30. godini, imali su značajan uticaj na evropsko pesništvo ("Kafanska Moskva", "Povratak u zavičaj", "Ispovest mangupa", "Sovjetska Rusija").

1684. - Rođen francuski slikar Žan Antoan Vato, tipičan predstavnik rokokoa, čije je slikarstvo delikatnog kolorita i osjetljivog crteža uglavnom posvećeno temama iz društvenog života aristokratije.

1813. - Rođen italijanski kompozitor Đuzepe Verdi, uz Riharda Vagnera najistaknutiji romantičarski operski stvaralac 19. vijeka. Njegove prve opere izražavaju slobodarske nacionalne ideje pokreta rizorđimento, a kasnija djela su vrhunac italijanskog romantizma - spoj tradicionalne melodioznosti i psihološke karakterizacije ličnosti, uz izvanredno usaglašeni tekst i muziku. Djela: opere "Nabuko", "Travijata", "Trubadur", "Rigoleto", "Bal pod maskama", "Moć sudbine", "Don Karlos", "Aida", "Otelo", "Falstaf".

1837. - Umro francuski ekonomista Šarl Furije, socijalista-utopista koji je smatrao da je kapitalizam "asocijalan", jer su u njemu pojedinci u stalnom ratu jedni protiv drugih. U takvoj ekonomiji "arhitekta mašta o požarima... a staklar o gradu koji bi porazbijao sva stakla". Ekonomsko-društveni razvoj je razvrstao u tri perioda: predindustrijski, "rasparčanu, neprijatnu industriju" u kapitalizmu i društvenu, privlačnu industriju. Smatrao je da se društvo može preobraziti u harmoniju pomoću eksperimentalnih zajednica /falange/ u kojima ljudska individualnost dostiže vrhunac, što doprinosi opštoj harmoniji. Djela: "Novi industrijski i društveni svijet", "Teorija četiri pokreta", "Sabrana djela" /šest knjiga, posthumno/.

[You must be registered and logged in to see this image.]

1985. - Umro američki filmski glumac i režiser Orson Vels, čiji je već prvi film "Građanin Kejn" - djelo virtuozne izražajne snage i originalnosti, tehničkih novina i novog načina montaže - jedan od najboljih u istoriji kinematografije. Izgradio je osoben stil i svako njegovo djelo nosi pečat snažne i originalne ličnosti. Dobio je 1971. godine nagradu "Oskar" za životno djelo. Ostali filmovi: režija i gluma - "Veličanstveni Ambersonovi", "Dama iz Šangaja", "Magbet", "Otelo", "Zrno zla", "Gospodin Arkaden", "Proces", "Ponoćna zvona", "Istine i laži", gluma - "Sirotica iz Lovuda", "Treći čovjek", "Hotel `Internacional`".

[You must be registered and logged in to see this image.]

1985. - Umro američki filmski i pozorišni glumac ruskog porijekla Jul Briner. Igrao je u mnogim filmovima, ali je vjerovatno najviše upamćen po ulozi u muzičkom filmu "Kralj i ja", za koji je nagrađen "Oskarom", a i u pozorištu je godinama igrao u istoimenoj predstavi. Ostali filmovi: "Deset Božijih zapovijesti", "Anastasija", "Braća Karamazovi", "Solomon i Saba", "Sedmorica veličanstvenih", "Taras Buljba", "Zapadni svijet".

[You must be registered and logged in to see this image.]

2004. - Američki glumac Kristofer Riv, poznat po filmskoj ulozi strip junaka Supermena, umro u 52. godini.

Danas je utorak, 22. oktobar, 296. dan 2013. Do kraja godine ima 69 dana. Na današnji dan:

[You must be registered and logged in to see this image.]

1797 - Francuz Andre Žak Garnerin prvi je upotrebio padobran, skočivši iz balona nad Parizom s visine 680 metara.

1811 - Rođen je mađarski kompozitor Franc List, romantičarski muzičar i pijanistički virtuoz koji je izgradio modernu klavirsku tehniku i znatno uticao na razvoj evropske muzike 19. veka. Stvorio je simfonijsku poemu i novu koncepciju sonate i koncerta, komponujući ih u jednom stavu. Dela: klavirske kompozicije "Godine hodočašća", "Ljubavni snovi", "Sonata h-mol", simfonije "Faust", "Dante", simfonijske pesme "Prelidi", "Mazepa", "Taso", "20 mađarskih rapsodija", niz klavirskih koncerata, oratorijuma, misa, solo pesama. Napisao je mnoštvo studija i eseja, kao i biografiju Frederika Šopena.

1883 - U Njujorku je izvođenjem opere "Faust" francuskog kompozitora Šarla Gunoa otvoreno zdanje Metropoliten opere.

1906 - Umro je francuski slikar Pol Sezan, čije je izrazito revolucionarno shvatanje umetnosti preobrazilo slikarstvo, ali i podstaklo ogorčen otpor konzervativaca. Bio je u mladosti pod uticajem baroka, romantizma i impresionizma, ali je uspeo da pronađe sopstveni put nakon povlačenja u rodni Eks-an-Provans. Nastojao je da prirodu ne analizira i reprodukuje, već da stvori sintezu oblika u prirodi i izrazi šta pred njom oseća. Naslikao je više stotina slika (predeli, mrtve prirode, portreti, kompozicije), uključujući remek dela poput "Kuće obešenog", "Plave vaze", "Kartaša", "Autoportreta", "Zaliva pred Estakom", "Planine Sent-Viktoar", "Kupačica".

1925 - Rođen je američki pop umetnik Robert Raušenberg. Postao je slavan pedesetih godina 20. veka baveći se paralelno slikanjem, vajanjem, štampom, fotografijom i performansima. Prošao je put od apstraktnog ekspresionizma do pop-arta. Bio je prvi američki umetnik koji je osvojio prvu nagradu na Bijenalu u Veneciji 1964.

1927 - Umro je srpski pisac Borisav Stanković, poeta ljudskih strasti, prolaznosti života i ljudske tragike, dubok analitičar društvenih procesa i psiholoških tipova. Opisivao je rodno Vranje i degeneraciju starih trgovačkih porodica, patrijarhalnu atmosferu rodnog grada i potčinjenost pojedinca svemoćnom sudu čaršije. Sjajan poznavalac ljudske psihe, naročito je rado slikao likove izraženih čulnih osobina kojima gospodare strast i dert. Dela: knjige pripovedaka "Iz starog jevanđelja", "Stari dani", drame "Koštana", "Tašana", roman "Nečista krv", memoari "Pod okupacijom".

1947 - Ustanovljena zastava Ujedinjenih nacija.

1952 - Otkrivena planeta 2244 Tesla.

1962 - Predsednik SAD Džon Kenedi saopštio je da su na Kubi postavljene sovjetske lansirne rampe i naredio je vojnu blokadu te karipske zemlje. Narednih dana svet se nalazio na ivici nuklearnog sukoba, ali je direktna komunikacija Kenedija i sovjetskog lidera Nikite Hruščova smirila situaciju. U zamenu za obećanje SAD da Kuba neće biti napadnuta Sovjeti su vratili brodove sa raketama. Dogovor je podrazumevao i da će biti uklonjeni američki raketni sistemi iz Turske, što nije nikada učinjeno.

1964 - Francuski pisac i filozof Žan Pol Sartr odbio je Nobelovu nagradu za književnost.

2000 - U Siudad de Meksiku održana najveća šahovska simultanka na svetu uz učešće 10. 045 šahista.

2008 - Zvaničnici Evropske unije dogovorili su plan uvođenja "plave karte", koji ima za cilj da privuče visoko obrazovane pojedince iz zemalja u razvoju i predstavlja konkurenciju američkoj "zelenoj karti". Svrha uvođenja "plave karte" je povećanje konkurentnosti Unije u odnosu na SAD i druge zapadne zemlje.

Danas je petak, 29. novembar, 333. dan 2013. Do kraja godine ima 32 dana. Na današnji dan:

[You must be registered and logged in to see this image.]

1314 - Umro je francuski kralj Filip IV Lepi, koji je 1306. proterao iz Francuske sve Jevreje i konfiskovao im imovinu. U sukobu za prevlast nađačao je papu Bonifacija VIII i preneo je papsku stolicu u Avinjon. Radi učvršćenja pozicije u borbi protiv vatikanske kurije 1302. je - prvi put u istoriji Francuske - sazvao Skupštinu triju staleža, čime je građanski stalež počeo da učestvuje u političkom životu zemlje.

1780 - Umrla je austrijska carica, češka i mađarska kraljica Marija Terezija, koja je tokom vladavine od 1740. do smrti 1780. sprovodila reforme u duhu prosvećenog apsolutizma, ali i germanizaciju i nasilno pokatoličavanje. Srbima u Potisko-pomoriškoj granici ukinula je privilegije, čime je podstakla njihove seobe u Rusiju od 1751. do 1753. (koje je literarno opisao Crnjanski u Seobama). Da bi osigurala osporavani presto (zbog problema nasleđivanja prestola po ženskoj liniji), vodila je Rat za austrijsko nasleđe od 1740. do 1748. u kojem joj je 1745. pruski kralj Fridrih II Veliki preoteo Šleziju (osim jednog malog dela) i učestvovala je u Sedmogodišnjem ratu od 1756. do 1763.

1854 - Umro je srpski državnik i pisac prota Mateja Nenadović, vojvoda iz Prvog srpskog ustanka, tvorac i prvi predsednik Praviteljstvujuščeg sovjeta - neke vrste ondašnje vlade. Sa stricem Jakovom pokrenuo je u valjevskoj i šabačkoj nahiji Prvi srpski ustanak. Komandovao je delom ustaničkih snaga 1806. u boju na Mišaru kod Šapca u kojem su Turci potučeni do nogu. Kao prvi diplomata obnovljene Srbije putovao je u Petrograd kako bi uspostavio diplomatske odnose s Rusijom i zainteresovao rusku vladu za podršku i pomoć. Posle propasti ustanka 1813, u emigraciji je svim silama nastojao da zainteresuje velike sile za stvar Srbije i prisustvovao je Bečkom kongresu 1815. s punomoćjem srpskih vođa. Posle Drugog srpskog ustanka postao je valjevski knez, ali je uklonjen zbog nesuglasica s knjazom Milošem Obrenovićem, a zbog sukoba s knezom Mihailom 1840. prognan je iz Srbije. Vratio se 1842. kad su Obrenovići oboreni s vlasti i postao je državni savetnik. Napisao je "Memoare", jedno od najboljih memoarskih dela srpske književnosti, pune dragocenih podataka o događajima i ljudima u vreme Prvog srpskog ustanka.

1864 - U Send Kriku u američkoj državi Kolorado jedinica pukovnika Džona Čivingtona je masakrirala najmanje 400 Čejena i Apača, koji su se predali i bila im je obećana zaštita na mestu gde su se ulogorili.

1918 - Okončano je zasedanje Podgoričke skupštine, na kojem je tri dana ranije, proglašeno bezuslovno prisajedinjenje Kraljevini Srbiji. Nikola Petrović svrgnut je s prestola zbog veleizdaje i nenarodne politike. Između ostalog on je potpisao kapitualaciju svoje zemlje 1916. (ne samo vojske, nego zemlje) i ostavio je svoj narod i vojsku i pobegao je u Italiju.

1922 - Rođen je srpski književnik Dušan Radović, dečji pisac i novinar. Radio je u listovima "Zmaj", "Pionir", "Kekec" i "Poletarac" i bio urednik dečjih redakcija Radija i Televizije Beograd. U široj javnosti je posebno upamćen po radio emisiji Studija B "Beograde, dobro jutro", kojom je od 1976. osam godina budio Beograđane obiljem satiričnih dosetki i duhovitih komentara, obeleženih svojevrsnom mudrošću. Dela: zbirke pesama "Poštovana deco", "Smešne reči", "Vukova azbuka", "Pričam ti priču", "Ponedeljak", "Utorak", "Sreda, "Četvrtak", dramska dela "Kapetan Džon Piplfoks", "Tužibaba", "Če" (s Matijom Bećkovićem), aforizmi "Beograde, dobro jutro", TV serija "Na slovo, na slovo".

1924 - Umro je italijanski kompozitor Đakomo Pučini, čije se opere odlikuju jakim emocijama, patetičnošću i sentimentalnošću. Dela: opere "Boemi", "Toska", "Madam Baterflaj", "Turandot", "Manon Lesko", "Devojka sa Zapada", "Đani Skiki".

1943 - U Jajcu je u Drugom svetskom ratu Drugo zasedanje Antifašističkog veća narodnog oslobođenja Jugoslavije konstituisalo AVNOJ kao vrhovno zakonodavno i izvršno predstavničko telo naroda Jugoslavije i ustanovilo Nacionalni komitet oslobođenja Jugoslavije. Objavljeno je da je odlučeno "da se Jugoslavija izgradi na demokratskom, federativnom principu kao zajednica ravnopravnih naroda", a kraljevskoj vladi koja se nalazila u izbeglištvu (kao i većina vlada okupiranih zemalja Evrope) je zabranjen povratak u zemlju.

1945 - U Jugoslaviji je ukinuta monarhija i sva prava kralja Petra II Karađorđevića. Ustavotvorna skupština je usvojila deklaraciju o proglašenju republike prema kojoj je Jugoslavija "savezna država republikanskog oblika, zajednica ravnopravnih naroda koji su slobodno izrazili svoju volju da ostanu u Jugoslaviji".

1947 - Generalna skupština UN izglasala je podelu Palestine na jevrejski i palestinski deo, s Jerusalimom pod kontrolom svetske organizacije, što je 1948. omogućilo stvaranje države Izrael.

2001 - Umro je engleski muzičar Džordž Harison, bivši član "Bitlsa", legendarne četvorke iz Liverpula. Iako u senci tandema Džon Lenon - Pol Makartni, bitno je doprineo radu "Bitlsa" i stvorio je više nezaboravnih pesama.

Danas je sreda, 1. januar, prvi dan 2014. Do kraja godine ima 364 dana. Na današnji dan:

[You must be registered and logged in to see this image.]

45 p.n.e. - Stupio je na snagu novi kalendar, nazvan Julijanski, kojim je rimski državnik Gaj Julije Cezar, prema savetima grčkog astronoma iz Aleksandrije Sosigena, reformisao računanje vremena tako što je za početak godine odredio januarske kalende, odnosno 1. januar. Do tad su na januarske kalende konzuli stupali na dužnost, a godina je započinjala na martovske kalende - 1. marta. Julijanski kalendar je zasnovan na Sunčevoj godini od 365 dana i šest sati, ali je u njemu godina duža od Sunčeve 11 minuta i 14 sekundi, pa je svaka četvrta prestupna, ali se svakih 128 godina pojavljivao dan ''viška''. Da bi to bilo eliminisano, papa Grgur XIII je, prema savetima astronoma, reformisao kalendar 1582. i Gregorijanski kalendar je sada praktično međunarodni. Julijanski kalendar su zadržale jedino neke pravoslavne crkve - Srpska pravoslavna crkva, Ruska crkva, Jerusalimska patrijaršija, kao i neke druge.

1502 - Portugalski moreplovci uplovili su u zaliv Guanabara i iskrcavši se nazvali su to mesto Sao Sebastijan da Rio de Žaneiro (Sveti Sebastijan sa januarske reke) - pošto je bio dan kad se obeležava uspomena na tog svetitelja. Na tom mestu nastao je grad koji je 1763. postao glavni grad portugalske kolonije (vicekraljevstvo) Brazil, potom prestonica nezavisnog carstva od 1822. do 1889. i republike od 1899. do 1960, kada je za glavni grad određena novoizgrađena Brazilija. Pre Ria prestonica kolonije bio je grad Baija.

1776 - Vođa američke borbe za nezavisnost Džordž Vašington razvio je zastavu Velike Unije, prvu nacionalnu zastavu SAD, posle poziva engleskog kralja Džordža III pobunjenim kolonistima da se predaju.

1801 - Stupanjem na snagu Akta o ujedinjenju - stvoreno je Ujedinjeno Kraljevstvo Velike Britanije i Irske. Do tada to su bila tri kraljevstva pod jednom krunom - Engleska, Škotska i Irska.

1823 - Rođen je mađarski pesnik srpskog porekla Šandor Petefi, najveći pesnik mađarske književnosti. Oličenje mađarskog romantizma. Otac mu je bio Srbin a majka Slovakinja, ali se on u potpunosti osećao kao Mađar. S 15 godina postao je vojnik, a tokom Mađarske revolucije 1848. bio je glavni ideolog omladinskog pokreta. Poginuo je 1849. u bici kod Segešvara u 26. godini - tačnije tada mu se gubi svaki trag (imao je čin majora). Prve pesme je napisao kao gimnazijalac i ubrzo je postao najomiljeniji i najčitaniji mađarski pesnik. Odredio je nov pravac mađarske književnosti. Dela: roman ''Krvnikovo uže'', epska poezija ''Vitez Janoš'', ''Apostol'', lirska poezija ''Izabrane pesme'', ''Petefijeve pesme''.

1833 - Velika Britanija je proglasila suverenitet nad Folklandskim ostrvima u Atlantiku, oko 500 kilometara istočno od obale Argentine. Taj arhipelag je ranije bio španski posed.

1863 - Tokom Američkog građanskog rata predsednik SAD Abraham Linkoln potpisao je Emancipatorsku proklamaciju kojom je ukinuto ropstvo, što je dodatno izazvalo bes 11 južnih robovlasničkih država koje su se borile za otcepljenje.

1872 - Stupio je na snagu prvi Zakon o poroti u Srbiji, donet oktobra 1871. na osnovu ustava iz 1869.

1877 - Britanska kraljica Viktorija I proglašena je caricom Indije.

1881 - Umro je francuski revolucionar Luj Ogist Blanki, osnivač i član tajnih revolucionarnih udruženja. Dva puta je osuđivan na smrt. Nazivali su ga ''Okovani Prometej'' jer je u tamnicama proveo 36 godina i pet meseci. Konspirativan rad, zavereničke grupe i oružani ustanak smatrao je jedinom taktikom proletarijata. Diktaturu proletarijata zamišljao je kao diktaturu male grupe profesionalnih revolucionara.

1895 - Rođen je američki političar i pravnik Edgar Džon Huver, šef Federalnog istražnog biroa (FBI) od 1924. do smrti 1972. Predvodio je borbu protiv organizovanog kriminala, posebno tridesetih godina 20. veka u vreme prohobicije. Reformisao je FBI i znatno unapredio metode policijske borbe protiv kriminala uspostavljanjem prve kartoteke otisaka prstiju i kriminološke laboratorije. Mnogi ga smatraju mračnom figurom američke političke scene, jer je godinama progonio niz istaknutih američkih liberala, uključujući crnačkog borca za ljudska prava Martina Lutera Kinga pa i filmskog glumca Čarlija Čaplina (koji je bio deklarisani komunista).

1901 - Države Novi Južni Vels, Viktorija, Kvinslend, Južna Australija, Zapadna Australija i Tasmanija osnovale su australijsku zajednicu s Edmundom Bartonom kao prvim predsednikom vlade. Australija je imala status dominiona u sastavu Britanske imperije i potom komonvelta.

1912 - Kina proglašena Republikom, a za prvog predsednika izabran Sun Jat Sen.

1915 - Rođen je srpski pisac Branko Ćopić, član Srpske akademije nauka i umetnosti, nadahnut pripovedač, tvorac zanimljivih i upečatljivih likova i događaja, koje je opisao svežim, sočnim i slikovitim jezikom. Diplomirao je na Filozofskom fakultetu u Beogradu. U partizanskom pokretu je učestvovao od 1941. Počeo je da piše kao đak učiteljske škole i pre Drugog svetskog rata je objavio zbirke pripovedaka ''Pod Grmečom'', ''Borci i bjegunci'' i ''Planinci''. Njegova prozna dela su prožeta lirikom, živopisnim realističkim slikanjem života na selu, poznavanjem mentaliteta i psihologije ljudi Grmeča i Podgrmečja, njegovog zavičaja, vedrinom i vitalnošću duha. Napisao je veći broj knjiga za decu: ''Bojna lira pionira'', ''Put u vedrinu'', priče ''U svetu leptirova i medveda'', ''Bosonogo djetinjstvo'', zbirke pesama ''Ognjeno rađanje domovine'', ''Ratnikovo proljeće''. Zbirka pripovedaka ''Bašta sljezove boje'', za koju je dobio Njegoševu nagradu. Izvršio je samoubistvo 1984. u Beogradu. Ostala dela: romani ''Prolom'', ''Gluvi barut'', ''Ne tuguj, bronzana stražo'', ''Osma ofanziva'', zbirke pripovedaka ''Rosa na bajonetima'', ''Surova škola'', ''Doživljaji Nikoletine Bursaća''.

1925 - Naziv glavnog grada Norveške promenjen je u Oslo - do tada grad se zvao Kristijanija.

1954 - Objavljen prvi broj časopisa ''Zmaj''.

1958 - Stupio je na snagu Ugovor o osnivanju Evropske ekonomske zajednice (EEZ), koji su 25. marta 1957. u Rimu potpisale Belgija, Zapadna Nemačka, Italija, Luksemburg, Francuska i Holandija. Zajednici nazvanoj potom Evropska zajednica, sada Evropska unija, 1973. su pristupile Velika Britanija, Irska i Danska, 1981. Grčka, 1986. Španija i Portugal, 1995. Švedska, Finska i Austrija, 2004. Estonija, Kipar, Letonija, Litvanija, Malta, Mađarska, Poljska, Slovačka, Slovenija i Češka, a 2007. Rumunija i Bugarska i 2013 Hrvatska.

1959 - Revolucionarni pokret ''26. jul'' pod vođstvom Fidela Kastra odneo je pobedu na Kubi, a general Fulhensio Batista je posle potpunog rasula njemu lojalnih trupa pobegao u Dominikansku republiku.

1993 - Češka i Slovačka postale su samostalne države, čime je prestala da postoji Čehoslovačka, osnovana 1918.

1999 - Zvanično je puštena u promet jedinstvena evropska valuta - Evro. Banke su počele da novu valutu koriste nakon tri dana.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Danas je četvrtak, 2. januar, drugi dan 2014. Do kraja godine ima 363 dana. Na današnji dan:

[You must be registered and logged in to see this image.]

1833. - Britanske trupe zauzele su Folklandska ostrva u Atlantskom okeanu. Taj arhipelag udaljen je oko 500 kilometara od argentinske obale i nalazi se u južnom Atlantiku. Dan ranije London je proglasio suverenitet nad ostrvima, izbacivši s njih argentinski garnizon.

1837. - Rođen je ruski kompozitor, pijanista i dirigent Milij Aleksijevič Balakirjev, pokretač i idejni vođa kompozitorske grupe, po njemu nazvane Balakirjevljev kružok ili ''Velika petorica''. Grupu su činili još Cezar Kjuj, Modest Musorgski, Nikolaj Rimski-Korsakov i Aleksandar Borodin. Nadovezujući se na ruskog kompozitora Mihaila Glinku, izgradio je muzički stil na elementima folklora, prvenstveno ruskog i orijentalnog. Dela: simfonijske poeme ''Rusija'', ''Tamara'', muzika za ''Kralja Lira'', klavirske kompozicije, uključujući fantaziju ''Islamej''.

1839. - Francuski pionir fotografije Luj Dager snimio je prvu fotografiju Meseca.

1846. - Otvorena je prva čitaonica u tadašnjoj Kneževini Srbiji, nazvana Srpsko čitalište, kasnije Čitalište beogradsko. Slične čitaonice ubrzo su osnovane i u drugim gradovima Srbije.

1870 - Osnovana prva srpska glumačka škola. Odluka da se u Beogradu osnuje glumačka škola doneta je decembra 1869. godine, jer se osećala potreba za školovanim glumačkim kadrom. Zvanično je otvorena 2. januara 1870. godine. U njoj su predavali: Aleksa Bačvanski - teoriju glume, Jovan Bošković - srpsku književnost, Jovan Đorđević - francuski i nemački jezik i istoriju, kapelnik Dragutin Reš - pevanje (skaliranje), Mioković - mačevanje, Ducman, bivši štalmajstor kneza Mihajla - jahanje. Prvi učenici glumačke škole bili su: Petar Dobrinović, Toša Anastasijević, Mara Grgurova-Đorđević, Sofija Đorđević-Peleš, Dimitrije-Papa Dukić, Kosta Đorđević-Karagalija, Nikola Živković Mirabo i dve sestre Rudić... Škola je prestala sa radom novembra iste godine, pošto je ocenjeno da nije dala veće umetničke razultate. Od svih učenika najviše je postigao Pera Dobrinović. Glumom su nastavili da se bave i Marija Grgurova-Đorđević, Sofija Peleš i Toša Anastasijević. Dimitrije Dukić napustio je pozorište, ali je kao profesor gimnazije napisao istorijsku dramu ''Carica Milica'', koja je 1898. godine izvedena u Narodnom pozorištu u Beogradu.

1920. - Rođen je američki pisac i profesor biohemije Isak Asimov, pisac naučno-fantastične proze. Naučno-popularna dela: ''Hemikalije života'', ''Zvezde i njihovi putevi'', ''Unutar atoma'', ''Svet nitrogena'', ''Ljudski mozak'', ''Nauka, brojevi i ja''. Književna dela: ''Ja, robot'', ''Čelične pećine'', ''Golo sunce'', ''Vasionske struje'', ''Zadužbina'', ''Druga Zadužbina'', ''Zadužbina i carstvo'', ''Kraj večnosti''.

1959. - Lansiran je prvi vasionski brod ka Mesecu, sovjetska ''Luna I'' bez ljudske posade.

1959. - Dan pošto je srušio režim diktatora Fulhensija Batiste i ušao u Havanu, Fidel Kastro je za privremenog predsednika Kube naimenovao Manuela Urutiju.

1971. - Tokom fudbalske utakmice Seltika i Rendžersa, u škotskom gradu Glazgov srušio se deo tribine na stadionu ''Ajbroks park'' i poginulo je 66 navijača.

1987 - Rođena Nađa Higl, plivačica, svetska šampionka.

2007. - Umro je Tedi Kolek, legendarni gradonačelnik Jerusalima, koji je tim gradom upravljao gotovo tri decenije. Kolek, koji je dobio ime po ocu cionizma Teodoru Herclu, bio je prvi čovek Jerusalima od 1965. do 1993. godine u čak šest mandata. Neobični gradonačelnik, poznat po činjenici da je njegov privatni telefonski broj dostupan svima, rođen je 1911. nedaleko od Budimpešte, a odrastao je u Beču. Bio je blizak saradnik oca izraelske nacije Davida Ben-Guriona i član njegovog kabineta.

Dogodilo se na današnji dan - 16. januar

1493. - Kristofor Kolumbo vratio se u Španiju sa svog prvog putovanja.

1547. - Ivan IV Grozni, veliki moskovski knez, krunisao se i postao prvi car Rusije.

1908. - U Beogradu je otvoren hotel "Moskva", podignut na mestu gde je bila kafana "Velika Srbija". Zgradu su projektovali srpski arhitekta Jovan Ilkić i grupa arhitekata iz Sankt Petersburga.

1909. - Engleski polarni istraživač ser Ernest Šaklton otkrio je južni magnetski pol.

1919. - U SAD-u je stupila na snagu Prohibicija kojom je bila zabranjena proizvodnja, prodaja i transport opojnih pića.

1920. - U Parizu je održana prva skupština Društva naroda.

1927. - Umro je srpski geograf Jovan Cvijić, osnivač antropogeografije i geomorfologije u Srbiji i Srpskog geografskog društva, profesor i rektor Univerziteta u Beogradu, predsednik Srpske kraljevske akademije, počasni doktor pariske Sorbone i Karlovog univerziteta u Pragu. Veoma su značajni njegovi radovi o morfologiji i hidrografiji Dinarskog krša i drugih kraških predela, tektonici i glacijaciji planina Balkanskog poluostrva, studije o Jadranskom primorju, balkanskim kotlinama i poljima, Šumadiji i Panonskom basenu i o migracijama jugoslovenskih naroda. Odigrao je izuzetnu ulogu kao savetnik srpske delegacije na mirovnim pregovorima u Parizu posle Prvog svetskog rata. Dela: "Osnove za geografiju i geologiju Makedonije i Stare Srbije" (tri toma), "Antropogeografski problemi Balkanskog poluostrva", "Balkansko poluostrvo i južnoslovenske zemlje", "Geomorfologija" (dva toma), "Etnogeografske karte jugoslovenskih zemalja", "Geografska karta Jugoslavije", "Govori i članci" (četiri toma).

1969. - Češki student filozofije, Jan Palah, zapalio se u Pragu na Vacvalskim namjestima u znak protesta zbog sovjetske invazije na Čehoslovačku.

1979. - Suočen sa pobunom u vojsci i nasilnim demonstracijama protiv svoje vlade, iranski šah Mohamed Reza pobegao je u Egipat. Dve nedelje kasnije, Ajtolah Homenini, duhovni vođa Islamske revolucije, vratio se posle 15 godina egzila i preuzeo je vlast.

1991. - Otpočela je operacija "Pustinjska oluja". Ova vojna operacija u Zalivu vođena je pod komandom SAD-a protiv Iraka povodom agresije koju je u avgustu 1990. godine Irak izvršio na Kuvajt. Cela operacija vođena je bez iakvih ograničenja i poštovanja pravila ratnog prava. Koalicija na čelu sa SAD-om nastupila je sa silom nesrazmernom iračkoj, sa najmodernijim oružjem čija je upotreba izazvala teške ekološke posledice, brojne ljudske gubitke i materijanu štetu.

1998. - U eksploziji metana u rudniku "Soko" u Čitluku kraj Sokobanje poginulo je 29 rudara.