Hitskin.com

**Učlanjen** : 26.09.2011

9.o2..1881. - U 59. godini života umro je Fjodor Mihailovič Dostojevski, velikan ruske i svetske realističke književnosti, verovatno jedan od najgenijalnijih duhova koje je dala svekolika književna istorija, tvorac dela čija je umetnička snaga do te mere impresivna da su mu se, hteli to ili ne, vraćali gotovo svi potonji literarni stvaraoci, a mnogi od njih, ne bez razloga, pred njim zanavek "bacali pero u trnje". Čini se, štaviše, da nikada nijedan književnik nije u tolikoj meri uticao na literaturu jednog vremena kao Dostojevski na literaturu XX veka, tj. na modernu književnost. U njemu su, manje ili više, nedostižan uzor videli bezmalo svi romansijeri minulog veka, među kojima su i oni vrhunski: Franc Kafka, Tomas Vulf, Andre Žid, Tomas Man, Virdžinija Vulf, Vilijem Fokner, Ernest Hemigvej, Žan Pol Sartr, Alber Kami... O stvaralaštvu Fjodora Dostojevskog pisali su ne samo slavni književni teoretičari, kao što su Leonid Grosman, Viktor Šklovski, Visarion Bjelinski, Lav Šestov, Mihail Bahtin, Berđajev, Jermilov, Lunčarski, Stejner, Đerđ Lukač, Hauzer i dr, već i sami pisci, među kojima su jedan Cvajg, Sartr, Kami. O njemu su razmišljali i Oskar Vajld, Alfred Adler, Andre Žid, Romen Rolan, Tomas Man... Rana dela Dostojevskog prožeta su odbranom otuđenja ljudske suštine "poniženih i uvređenih", a insiprisana socijalnim tragedijama malih ljudi. Kao učesnik utopijsko-socijalnog kružoka M. V. Petraševskog, uhapšen je i osuđen najpre na smrt, da bi zatim, u poslednjem času, carskim ukazom bio pomilovan i proteran na deset godina izgnanstva u Sibir. Dela nastala na robiji dočaravaju tešku tragiku ljudi koji svoje psihološke krize rešavaju ubistvom ili pobunom protiv sredine sa kojom su se sukobili, da bi na kraju, bar naoko, našli izlaz u hrišćanskom smirenju, krotkosti i unutrašnjem usavršavanju. Dubina psihologije, poniranje u podsvest, traganje za korenima ljudske tragike u čoveku - glavne su karakteristike dela Dostojevskog i osnovna preokupacija modernog romana. Dela: "Bedni ljudi", "Dvojnik", "Gazdarica", "Njetočka Nezvanova", "Slabo srce", "Pošten lopov", "Bele noći", "Poniženi i uvređeni", "Zabeleške iz podzemlja", "Zapisi iz mrtvog doma", "Zločin i kazna", "Kockar", "Idiot", "Zli dusi", "Mladić", "Krotka", "Braća Karamazovi"...

**Učlanjen** : 28.03.2011

Posle njega, ljudi su počeli da PADAJU S NEBA

Na današnji dan 1797. godine Francuz Andre Žak Garnerin prvi je upotrebio padobran, skočivši iz balona nad Parizom s visine 680 metara.

[You must be registered and logged in to see this image.]
Andre Žak Garnerin (FOTO: Wikimedia Commons / Edward Hawke Locker)

Garnerin je bio pronalazač padobrana od nekrutih materijala, a rani eksperimenti su mu bili zasnovani na padobranima u obliku kišobrana.

[You must be registered and logged in to see this image.]
nacrt prvog padobrana (FOTO: Wikimedia Commons / Tissandier collection)

Tokom prve faze Napoleonovih ratova (1792 - 1797) zarobili gu ga Britanci i predali ga Austrijancima, koji su ga držali u zarobljeništvu tri godine

[You must be registered and logged in to see this image.]
Građanka Anri i Garnerin na letu balonom 8. jula 1798. godine

Nakon što je oslobađen, učestvovao je u letovima balona na topli vazduh, a prvi skok mu je bio sa padobranom od svile iznad Parka Monseu, a sleteo je bez povreda pred zadivljenu publiku.

[You must be registered and logged in to see this image.]
Garnerin ispušta balon i spušta se padobranom

Garnerin je umro 1823. godine u nesreći kada ga je udarila greda dok je pravio balon

tanjug

[You must be registered and logged in to see this image.]

**Učlanjen** : 28.03.2011

Dan kad je Lajka postala prvi Zemljanin u svemiru

Na današnji dan, pre 57 godina, prvo živo biće, pas Lajka poslat je u Zemljinu orbitu.

[You must be registered and logged in to see this image.]
Foto: Russavia / Wikimedia Commons

Lajka, osim što je bila prvi "astonaut" ujedno je i prva žrtva svemirskih istraživanja.

Neki naučnici verovali su da ljudi ne bi mogli da prežive lansiranje ili uticaj kosmičkog prostora, tako da su stručnjaci koji su radili na svemirskom programu videli letove životinja kao neophodnu pripremu za svemirske misije sa ljudima. Amerikanci su se odlučili za šimpanze, dok je Sovijetski savez u svemir poslao psa.

Lajka je bila napušten pas, mešanac (bila je delom haski i delom terijer), težak oko šest kilograma i star oko tri godine. Uzeta je nasumično sa moskovskih ulica, pod pretpostavkom da je, pošto je ulični pas, već navikla na ekstremne uslove hladnoće i izgladnelosti. Ruski časopisi u to vreme objavili su da je Lajka "flegmatičan pas koji ne ulazi u sukobe sa drugim psima".

Bila je trenirana sa još dva psa, ali je na kraju odlučeno da je ona pravi putnik svemirske letelice.

Članovi misije Sputnjik 2 dalo joj je nekoliko imena i nadimaka, među kojima su bili Kudrijavka (Kudrava), Žučka (Bubica) i Limončik (Limunčić). Na kraju je prihvaćeno ime Lajka, rusko ime za nekoliko psećih rasa (doslovno znači lajavac).

Od samog početka znalo se da će Lajka umreti, jer Sputnjik 2 nije bio napravljen tako da može da se vrati na Zemlju.

Lajka je uginula pet do sedam sati nakon lansiranja usled stresa ali i velike toplote koja je nastala zbog kvara u kontrolnom sistemu za regulisanje temperature u letilici. Sputnjik 2, s telom Lajke, u narednih 158 dana obišao je Zemlju 2.570 puta. Sagoreo je prilikom ulaska u atmosferu Zemlje 14. aprila 1958. godine.

Pravi uzrok Lajkine smrti nije bio javno objavljen decenijama nakon leta.

Iako Lajka nije preživela putovanje, eksperiment je dokazao da živi putnik može da preživi lansiranje u orbitu i podnese bestežinsko stanje.

11. aprila 2008. godine, ruski zvaničnici podigli su spomenik u znak sećanja na Lajku. Ovaj mali spomenik nalazi se u blizini vojno-istraživačke ustanove u Moskvi koja je pripremila Lajkin let u svemir, i predstavlja psa koji stoji na vrhu rakete.

Naučna i dnevna štampa tog vremena retko je pominjala Lajkinu žrtvu nakon ovog eksperimenta, jer je on bio u senci nadmetanja Sovjetskog saveza i Sjedinjenih Američkih Država. Tek u godinama koje su dolazile pokrenuto je pitanje etičkih aspekata ovog eksperimenta, a on je pokrenuo i niz rasprava o zloupotrebi životinja i testovima nad njima u svrhu napretka nauke.

Tek 1998. godine, nakon sloma sovjetskog režima, jedan od naučnika koji je učestvovao u eksperimentu, oglasio se u medijima izrazivši žaljenje zbog Lajkine smrti:

-Rad sa životinjama predstavlja vrstu patnje za sve nas. Prema njima se ophodimo kao sa bebama koje ne umeju da govore. Što više vremena prolazi, sve više mi je žao zbog toga. Nije trebalo to da uradimo... Nismo dovoljno toga saznali iz ove misije kako bismo time opravdali smrt psa...

Izvor: Zivotinje.rs

[You must be registered and logged in to see this image.]

**Učlanjen** : 05.09.2012

Danas je četvrtak, 13. novembar, 317. dan 2014. Do kraja godine ima 48 dana.

354. - Rođen hrišćanski sveštenik Sveti Aurelije Avgustin, episkop u rimskoj sjevernoj Africi, najznamenitiji predstavnik rane hrišćanske filozofije, takozvane patristike. U najvažnijem djelu "O državi Božijoj" istoriju čovječanstva objašnjavao je Božijim namjerama. Pri tome je pravio razliku između idealne, vječne "države Božije" i privremenih, prolaznih oblika zemaljske države. To djelo dugo je bilo doktrinarni osnov crkvene kritike svjetovnih ustanova.

1093. - Umro škotski kralj Malkolm Treći, tokom petog bezuspješnog pokušaja da pokori Englesku. Na vlast je došao 1057. pošto je u bici potukao i ubio kralja Magbeta, osvetivši mu se tako za ubistvo svog oca kralja Dankana Prvog 1040.

1312. - Rođen engleski kralj Edvard Treći, koji je tokom vladavine od 1327. do 1377. osvojio Škotsku. Izazvao je Stogodišnji rat sa Francuskom kad se 1340. proglasio i kraljem te zemlje.

1782. - Rođen švedski pisac Esajas Tegner, jedan od najistaknutijih pjesnika romantičara. Djela: ciklus pjesama "Saga o Fritjofu", pjesme "Vječitost", "Švedska", "Ptice selice", "Skidbladner".

1813. - Rođen srpski pisac Petar Drugi Petrović - Njegoš, crnogorski vladar i vladika, prema većini književnih kritičara najveći srpski pjesnik, čija je kruna stvaralaštva nenadmašni dramski spjev "Gorski vijenac". U osnovi je refleksivno-lirski pjesnik, što je uočljivo i u njegovim najvažnijim djelima, iako ona imaju epsko-dramski oblik, a njegov jezgroviti stil obojen je snažnim elementima mirnog klasičnog stiha i svježinom narodne pjesme. Glorifikovao je heroizam i osjećanje za slobodu Crnogoraca, koje je u nacionalnom pogledu posmatrao isključivo kao dio srpskog naroda. Rade Tomov Petrović - iz porodice koja je Crnoj Gori više od sto godina davala vladike - monaško ime je dobio po stricu, vladici i vladaru Crne Gore Petru Prvom, poznatom i kao Sveti Petar Cetinjski, koji ga je odredio za nasljednika. Školovao se u Cetinjskom manastiru i u Toploj kod Herceg Novog, a učitelj mu je bio i Sima Milutinović - Sarajlija koji ga je uputio u istoriju, filozofiju i književnost. Kao državnik položio je temelje moderne crnogorske države, ustanovio izvršnu vlast i senat, organizovao sudove, uveo poreze i izdejstvovao veću pomoć Rusije, ali nije ostvario san da zajedno sa Srbijom oslobodi Bosnu i Hercegovinu. Takođe je podigao prvu osnovnu školu, a 1834. je osnovao štampariju. Pritisnut bolešću, umro je 1851. u 38. godini života. Ostala djela: filozofski ep "Luča mikrokozma", spjev "Lažni car Šćepan Mali", misaone i lirske pjesme.

1831. - Rođen škotski fizičar Džejms Klerk Maksvel, najveći teorijski fizičar 19. vijeka. U oblasti elektromagnetizma formulisao je Maksvelove jednačine, stvorio elektromagnetsku teoriju svjetlosti, dao teorijski osnov radio-talasa i radio-tehnike, matematički formulisao mnoge pronalaske Majkla Faradeja, razvio talasnu teoriju svjetlosti i elektromagnetsku teoriju etera.

1850. - Rođen škotski pisac Robert Luis Balfur Stivenson, izvrstan stilista, neobično prisan i topao, koji je u djelima hrabrost i optimizam suprotstavljao sumnjama i kolebanju. Pokušao je da obnovi duh romantike. Djela: romani "Ostrvo s blagom", "Oteti", "Čudni slučaj doktora Džekila i gospodina Hajda", "Gospodar Balantrea", pripovijetke "Nove priče iz 1001. noći", putopis "Putovanje s magarcem".

1868. - Umro italijanski kompozitor Đoakino Antonio Rosini, autor 39 opera. Komponovao je u romantičarskom stilu, duhovito, spontano i originalno, s dopadljivom melodijom pokretljivog ritma i izražajnog orkestra. Djela: opere "Seviljski berberin", "Viljem Tel", "Tankredi", "Otelo", "Semiramida" "Bračna mjenica", crkvena muzika "Stabat Mater".

1871. - Rođen srpski izdavač slovenačkog porijekla Vladislav Ribnikar, osnivač lista "Politika", njen prvi direktor i glavni urednik. Završio je Filozofski fakultet u Beogradu, u Parizu i Berlinu je radio kao dopisnik jednog francuskog lista, a po povratku u Srbiju je pokrenuo "Politiku", čiji se prvi broj pojavio 25. januara 1904. Hroničari su zabilježili da je list "mirnim, ozbiljnim i odmjerenim tonom" odudarao od tadašnje štampe.

1899. - Umro srpski fotograf, grafičar i litograf Anastas Jovanović, prvi srpski fotograf, koji je 1846. postao vlasnik treće foto-kamere u svijetu. Kao darovitog crtača knez Miloš Obrenović ga je poslao da studira drvorez i bakrorez u Beču, gdje se upoznao i s fotografijom. Zahvaljujući njemu, sačuvani su likovi mnogih istaknutih ličnosti tog doba, ali i običnih građana i njihovih porodica. Dio njegove zaostavštine je i izvanredna "Panorama Beograda".

1903. - Umro francuski slikar i grafičar Kamij Pisaro, jedan od glavnih predstavnika impresionizma. Slikao je jednostavne pejzaže, mrtvu prirodu i figure, oprobao se i u grafičkim tehnikama, posebno u bakrorezu. Znatno je uticao na evropsko slikarstvo.

1912. - Rođen francuski pisac rumunskog porijekla Ežen Jonesko, član Francuske akademije, čije su tzv. antidrame preobrazile pozorište 20. vijeka. Njegova djela, na granici tragedije i komedije, prožete satiričnim duhom, razotkrivaju apsurdnost zapadnoevropske civilizacije i toj antidramaturgiji sve je drukčije od zašećerenog sklada bulevarskog pozorišta, pa i klasike. Djela: drame "Ćelava pjevačica", "Žak ili pokornost", "Lekcija", "Stolice", "Žrtve dužnosti", "Pastirov kameleon ili pariska improvizacija", "Makbet", "Novi stanar", "Nosorog", "Ubica bez plate", "Kralj umire", "Leteći pješak", "Igra pokolja", "Žeđ i glad", "Kuga", "Čovjek s koferima", "Crno i bijelo", radio drama "Salon automobila", roman "Usamljenik".

1913. - Grčka i Turska potpisale sporazum o miru.

1941. - Prvi britanski nosač aviona "Ark rojal" u Drugom svjetskom ratu pogođen njemačkim torpedom u blizini Gibraltara i potonuo je sljedećeg dana.

1942. - Kod Gvadalkanala u Tihom okeanu u Drugom svjetskom ratu počela trodnevna bitka japanske i američke flote i avijacije, koja je označila preokret u ratu na Pacifiku. Japanci su pretrpjeli manje gubitke u brodovima, ali je strateški uspjeh pripao Amerikancima, koji su osim brodova uništili gotovo kompletnu japansku diviziju.

1944. - Partizanske jedinice oslobodile Skoplje u Drugom svjetskom ratu.

1945. - Francuski general Šarl de Gol glasovima svih 555 poslanika izabran za predsjednika privremene vlade, poslije čega je formirao koalicioni kabinet u koji je ušlo i pet komunista.

1945. - Ahmed Sukarno postao predsjednik Indonezije.

1956. - Vrhovni sud SAD presudio da je neustavna rasna segregacija u javnim autobusima.

1965. - Umro srpski arheolog Vladimir Petković, profesor Beogradskog univerziteta, upravnik Narodnog muzeja u Beogradu i član Srpske akademije nauka i umjetnosti, stručnjak za srpsku srednjovjekovnu umjetnost. Bio je urednik specijalizovanog časopisa "Starinar" i prvi direktor Arheološkog instituta SANU. Rukovodio je otkopavanjima Stobija i Caričinog Grada. Djela: "Pregled crkvenih spomenika kroz povjesnicu srpskog naroda", "Srpsko slikarstvo u Srednjem vijeku", monografije o manastirima Žiča, Ravanica, Studenica, Kalenić i Dečani.

1970. - Hafez al Asad vojnim udarom bez prolivanja krvi uzeo vlast u Siriji.

1974. - Umro italijanski filmski režiser i glumac Vitorio de Sika, jedan od tvoraca neorealizma. Filmovi: "Čistači obuće", "Kradljivci bicikala", "Stanica Termini", "Ćoćara", "Umberto D.", "Vrt Finci Kontinijevih".

1975. - Svjetska zdravstvena organizacija objavila da su velike boginje prvi put u istoriji iskorijenjene u Aziji.

1977. - Kao znak protesta zbog podrške Moskve Etiopiji u ratu za teritorije, Somalija naredila sovjetskim savjetnicima da napuste zemlju i zabranila da SSSR koristi pomorske baze.

1980. - Američki svemirski brod "Vojadžer 1" poslao je prve snimke Saturna, napravljene iz blizine.

1985. - Od erupcije vulkana Nevado del Ruis u centralnoj Kolumbiji razoren grad Armero i poginulo je oko 25.000 ljudi.

1989. - Istočnonjemački parlament za premijera izabrao komunističkog reformistu Egona Krenca.

1991. - Fudbalska reprezentacija Jugoslavije pobijedila u Beču Austriju rezultatom 2:0 i postala finalista Evropskog prvenstva u Švedskoj, ali joj je zbog sankcija protiv Savezne Republike Jugoslavije kasnije uskraćeno pravo da se bori za titulu evropskog prvaka.

1994. - Referendumom 52,2 odsto Šveđana izglasalo pristupanje njihove zemlje Evropskoj uniji.

1995. - U bombaškom napadu islamskih terorista američki vojni centar u Rijadu u Saudijskoj Arabiji poginulo sedam ljudi, uključujući pet Amerikanaca.

1995. - Izraelske trupe poslije 28 godina okupacije napustile Dženin, prvi grad na Zapadnoj obali predat Palestincima u skladu s mirovnim sporazumom Izraela i PLO.

2001. - Vrhovni sud Hrvatske poništio odluku donesenu za vrijeme režima bivšeg hrvatskog predsjednika Franje Tuđmana o oduzimanju stanarskog prava Srbima koji su za vrijeme rata izbjegli iz Hrvatske.

2003. - Vojna lica koja su napustila stanove u Federaciji BiH i dobila stan u nekoj drugoj državi ne mogu vratiti stan u FBiH, odlučio Parlament FBiH.

2003. - BiH, Albanija, Bugarska, Hrvatska, Makedonija, Rumunija i Srbija i Crna Gora potpisale u Rimu niz sporazuma, ustanovljavajući slobodnu trgovinsku zonu za 55 miliona ljudi.

2009. - Američka agencija za istraživanje svemira NASA saopštila da je na Mjesecu pronađena značajna količina vode u zaleđenom stanju.

[You must be registered and logged in to see this image.]

**Učlanjen** : 06.06.2011

Na današnji dan, 30. novembar

[You must be registered and logged in to see this image.]

30. novembra 1977. godine svet je napustio Miloš Crnjanski, jedan od najznačajnijih srpskih pisaca 20. veka.

Crnjanski je rođen 26. oktobra 1893. godine u Čongradu, u Austrougarskoj (danas Mađarskoj), u osiromašenoj građanskoj porodici, a odrastao u Temišvaru, u patrijarhalno-rodoljubivoj sredini koja će mu kult Srbije i njene prošlosti usaditi u dušu kao najdražu relikviju.

Najdublje i najtrajnije senzacije svojih dečjih i dečačkih godina doživljavao je u tipično srpskim nacionalnim i verskim sadržajima: crkvena škola, ikona Svetoga Save, tamjan, pravoslavno srpsko groblje sa ritualom sahrane i zadušnica, večernje priče i pesme o Srbiji, hajdučiji i nabijanju na kolac — sve se to u dečakovim emocijama pretvaralo u trajan nemir i nepresušan izvor nada, radosti, sumnji, razočaranja i podizanja.

Borio se u Prvom svetskom ratu u austrougarskoj uniformi, pri čemu je ranjen, a veći deo ratnih godina je proveo u bečkoj bolnici. Period od 1935. do 1941. godine proveo je u diplomatskoj službi u Rimu i Berlinu, nakon čega se preselio u London i, kasnije, dobio britansko državljanstvo. Sredinom šezdesetih godina prošlog veka vratio se u Jugoslaviju.

Miloš Crnjanski preminuo je 30. novembra 1977. u Beogradu. Testamentom je svoju zaostavštinu poklonio Narodnoj biblioteci Srbije, a sahranjen je u Aleji zaslužnih građana na beogradskom Novom groblju.

Od njegovih dela se, svakako, najviše ističu “Seobe”, a u red bisera srpske literature spadaju “Dnevnik o Čarnojeviću”, “Druga knjiga Seoba”, Roman o Londonu”, zatim zbirka “Lirika Itake”, a tu su i drame “Nikola Tesla”, “Maska” i “Konak”. Ne treba zapostaviti ni njegove slavne poeme “Lament nad Beogradom”, “Serbija” i “Stražilovo”.

Razmisli dva puta pre nego što otvoriš usta [You must be registered and logged in to see this image.]

**Učlanjen** : 06.06.2011

Preminuo Oskar Vajld, veliki engleski književnik – 1900. godina

[You must be registered and logged in to see this image.]

Dogodilo se na današnji dan, 30. novembar

Umro je engleski pisac irskog porekla Oskar Vajld. Njegovo demonstrativno kršenje viktorijanskih društvenih konvencija završilo dvogodišnjom kaznom zatvora zbog homoseksualizma. Umro u egzilu u Parizu u bedi i nemilosti. Stogodišnjica njegove smrti svečano je obeležena u Londonu u Vestminsterskoj opatiji, u Parizu, Dablinu i Njujorku.

Na današnji dan 1900. godine umro je slavni umetnik Oskar Vajld.

Za života je bio vrlo kontraverzan, a i do danas je ostao poznat – koliko po svojoj umetničkoj genijalnosti, toliko i po neobičnoj ličnosti.

Gotovo da danas nema čoveka koji nije barem čuo za njegova dela „Slika Dorijana Greja" (The Picture of Dorian Gray) ili „Važno je zvati se Ernest" (The Importance of Being Earnest).

Zanimljivo je da je Oskar umro kao katolik. Naime, ležao je bolestan u izgnanstvu u Parizu, u hotelu „d'Alsace".

Imao je svega 46 godina, a bolovao je od meningitisa. Pozvali su sveštenika.

Došao je otac Kutber Dune, irski katolički sveštenik, koji je zatim pokrstio Vajlda po katoličkom obredu.

Budući da se Vajld sećao da je već jednom katolički kršten kao dečak, ovo je krštenje bilo uslovno, jer katolik može biti samo jednom kršten, ali je ipak obavljeno za svaki slučaj. Otac Dune je tom prilikom dao Vajldu i bolesničko pomazanje.

Vajld je umro svega pet dana nakon katoličkog krštenja, upravo na današnji dan 1900. godine. Njegovi posmrtni ostatci i danas se nalaze u Parizu, na poznatom groblju Per Lašez.

To je verovatno najpoznatije groblje na svetu zbog velikog broja slavnih osoba koje su na njemu sahranjene (Džim Morison, Onore de Balzak, Isadora Dankan, Frederik Šopen, Molijer, Marsel Prust, Đoakino Rosini i mnogi drugi).

Ostali događaji na današnji dan:

1700. U bici kod Narve, švedske trupe kralja Karla XII pobedile nadmoćniju rusku vojsku Petra I. U bici poginulo oko 10.000 Rusa i 600 Šveđana. Na isti dan 1718, Karlo XII, simbol nacionalnog junaštva, poginuo u napadu na Norvešku.
1835. Rođen američki pisac Semjuel Lenghorn Klemens, poznat kao Mark Tven, jedan od najvećih humorista svetske književnosti.
1838. Meksiko objavio rat Francuskoj. Francuska tri dana ranije okupirala grad Vera Kruz.
1853. Rusija u Krimskom ratu uništila tursku flotu u bici kod crnomorske luke Sinope.
1872. U Glazgovu odigrana prva fudbalska utakmica dve reprezentacije, Engleske i Škotske. Meč završen rezultatom 0:0.
1874. Rođen engleski državnik Vinston Lenard Spenser Čerčil, premijer Velike Britanije od 1940. do 1945. i od 1951. do 1955, vođa Konzervativne stranke od 1940. Kao jedan od velikih protagonista pobede nad fašističkim silama, učestvovao na svim važnim savezničkim konferencijama. Autor zapaženih književno-publicističkih dela, za „Memoare iz Drugog svetskog rata" 1953. dobio Nobelovu nagradu za književnost.
1900. Umro engleski pisac irskog porekla Oskar Vajld. Njegovo demonstrativno kršenje viktorijanskih društvenih konvencija završilo dvogodišnjom kaznom zatvora zbog homoseksualizma. Umro u egzilu u Parizu u bedi i nemilosti. Stogodišnjica njegove smrti svečano obeležena u Londonu u Vestminsterskoj opatiji, u Parizu, Dablinu i Njujorku.
1939. Više od 20 sovjetskih divizija napadom na Finsku počelo sovjetsko-finski tzv. zimski rat, okončan mirovnim ugovorom u martu 1940. Finska prinuđena da se odrekne Karelijske prevlake i grada Viborga, na istoku zemlje.
1939. Streljan mađarski revolucionar Bela Kun, jedan od osnivača Komunističke partije Mađarske i vođa revolucije 1919. Uhapšen u staljinističkim čistkama i na montiranom procesu u SSSR-u osuđen na smrt. Rehabilitovan 1956.
1955. Umro jugoslovenski kompozitor Josip Slavenski, profesor Muzičke akademije u Beogradu. Spojio elemente muzičkog folklora pojedinih balkanskih naroda s modernom evropskom muzičkom tehnikom.
1957. U Beču umro srpski slikar Paja Jovanović, predstavnik akademskog realizma, autor žanr-scena i velikih kompozicija iz srpske istorije. Posle 1906. stekao evropsku slavu slikajući portrete vladara i aristokrata.
1967. Aden, Južni Jemen i Južnoarapska Federacija stekli nezavisnost posle 128 godina britanske kolonijalne vladavine i formirali Narodnu Republiku Južni Jemen. Na isti dan 1970, država preimenovana u Narodnu Demokratsku Republiku Jemen.
1975. Afrička država Dahomej promenila naziv u Narodna Republika Benin.
1995. Savet bezbednosti Ujedinjenih nacija jednoglasno usvojio odluku da 31. januara 1996. bude okončana troipogodišnja mirovna misija u Bosni i Hercegovini.
1996. Oko 150.000 ljudi protestovalo ulicama Beograda zbog poništenja izborne pobede opozicione koalicije Zajedno na lokalnim izborima.
1996. Vlada i pobunjenici u afričkoj državi Sijera Leone potpisali sporazum o okončanju šestogodišnjeg građanskog rata.
1999. Putnički brod s 302 putnika prevrnuo se blizu istočne obale Kine. Nesreću preživele 22 osobe.
2000. U Pjongjangu se sreli rođaci iz Severne i Južne Koreje koji su gotovo 50 godina bili razdvojeni.
2002. Turska ukinula 15 godina dugo vanredno stanje na jugoistoku države, završena era sukoba turskih snaga i kurdskih separatista, tokom koje je poginulo oko 30.000 osoba.
2003. Umrla Amerikanka Gertruda Ederli, prva žena koja je, 1926, preplivala Lamanš.
2004. Filipine pogodila snažna oluja tokom koje su sravnjena tri obalska grada. U višednevnim vremenskim nepogodama poginulo više od 840 osoba.
2005. Džon Sentamu, poreklom iz Ugande, jedan od lidera borbe protiv rasizma, formalno inaugurisan kao prvi britanski nadbiskup crnac.
2006. Haški tribunal osudio bivšeg generala Vojske Republike Srpske Stanislava Galića na doživotni zatvor zbog kampanje artiljerijskih i snajperskih napada na Sarajevo od 1992. do 1994.

Razmisli dva puta pre nego što otvoriš usta [You must be registered and logged in to see this image.]

**Učlanjen** : 06.06.2011

Rođen Sir Vinston Čerčil, političar i nekadašnji premijer Velike Britanije – 1874. godina

[You must be registered and logged in to see this image.]

Dogodilo se na današnji dan, 30. novembar

Rođen je engleski državnik Vinston Lenard Spenser Čerčil, premijer Velike Britanije od 1940. do 1945. i od 1951. do 1955, vođa Konzervativne stranke od 1940. Kao jedan od velikih protagonista pobede nad fašističkim silama, učestvovao na svim važnim savezničkim konferencijama. Autor zapaženih književno-publicističkih dela, a za 'Memoare iz Drugog svetskog rata' 1953. dobio je Nobelovu nagradu za književnost.

Na današnji dan rođen je Vinston Čerčil u jednoj od najuglednijih britanskih aristokratskih porodica.

Otac mu je bio Lord Rendolf Čerčil, mlađi sin sedmog vojvode od Merlbruha i ugledni političar (jedno vreme i britanski ministar finansija).

Majka mu je bila Dženi Džeromi, poznata lepotica, ćerka američkog milionera Leonarda Džeromija, koga su nazivali „kralj Vol Strita".

Vinston je rođen u palati Blenhajm, slavnom sedištu vojvoda od Merlbruha u Oksfordširu.

Zanimljivo je da je mladi Vinston rane godine proveo u Irskoj, gde mu je deda bio dvorjanin.

Sa 26 godina već je napisao tri knjige i bio izabran za zastupnika u britanskom parlamentu.

Budući da mu je otac umro mlad, on se trudio da brzo postigne što više u životu, u strahu da će i sam rano umreti.

Međutim, doživeo je 90 godina života. Za svoje literarne radove dobio je Nobelovu nagradu za književnost.

Manje je poznato da je Čerčil bio i strastveni slikar. Naslikao je preko 570 slika, a jedna od njih je prodata za čak milijun funti.

Razmisli dva puta pre nego što otvoriš usta [You must be registered and logged in to see this image.]

**Učlanjen** : 28.03.2011

A hteli su da ga zovu “srbljak”, “stopar”, “pet-grošić”...

Na današnji dan 1873. godine uveden je dinar kao novčana jedinica

[You must be registered and logged in to see this image.]

Srbija je pristupila Novčanoj konvenciji koju su u Parizu 1865. potpisale Francuska, Belgija, Italija i Švajcarska. Donesen je zakon o kovanju novca – 20 i 10 dinara u zlatu i srebrnjaka od pet, dva, jedan i pola dinara.

Time je otklonjen monetarni haos i upotreba više od 40 vrsta tuđeg metalnog novca – dukata, forinti, talira.

Jedan dinar vredeo je 100 tadašnjih poreskih para.

Osnovna jedinica novog srpskog novčanog sistema, prema prvom nacrtu zakona, trebalo je da se zove “srbljak”. U toku skupštinske rasprave o projektu zakona bilo je i predloga da se novac nazove “stoparac”, “stopar”, “pet-grošić”, “franak”. Na kraju je prihvaćeno kako je Skupštini i predloženo u Projektu zakona, na je srpska novčana jedinica dobila već izranije poznato ime dinar.

Naziv “dinar” za novac uopšte, ali i za određenu novčanu jedinicu, potiče iz starog Rima. Rimljani su još u III veku pre n.e. kovali srebrni novac, zvan “denarius”. U vreme rimskog carstva taj novac je kolao no celom Sredozemlju. U istočnom delu carstva, ova reč je dobila grčki oblik “denarion”, što se u novogrčkom izgovaralo “dinarion”.

U to vreme se pojavila i najava ukidanja u platnom prometu Srbije dotadašnje obračunske jedinice groš od 40 para, kao i računanje no dvojnim kursevima za stranu valutu (poreski i čaršijski tečaj).

blic

[You must be registered and logged in to see this image.]

**Učlanjen** : 28.03.2011

Na današnji dan 1346. godine Stefan Dušan krunisao se u tvrđavi Kale u Skoplju, na Uskrs, za “cara Srba i Grka”. Istovremeno je proglašena srpska patrijaršija (Arhiepiskopija uzdignuta na rang Patrijaršije) s prvim srpskim patrijarhom Joanikijem. Bio je to period najvećeg ekonomskog, vojnog, političkog i kulturnog uspona srpske feudalne države.

Obrazloženje za ovaj postupak car Dušan je našao u učenju hrišćanske crkve. Sve što je nekada Gospod darovao prvom hrišćanskom caru, Konstantinu Velikom, prešlo je u Dušanove ruke. Misli se na zemlje i velike gradove „grčkog carstva“. Dušanova titula sada je glasila: Voljom Božjom, Blagoverni i Hristoljubivi car Srbljem i Grkom i zemlje pomorske i svemu disu (zapadu).

[You must be registered and logged in to see this image.]
Reprodukcija: Paja Jovanović

Srbija je bila teritorijalno veća nego ikad: sem zemalja ranije srpske kraljevine, obuhvatala je Epir, Tesaliju, Akarnaniju, Etoliju i svu Makedoniju do Hristopolja (sadašnja Kavala), izuzev Soluna, kao i celu današnju Albaniju.

Dušan je pokušao da uspostavi zakonitost kao princip: prema Dušanovom zakoniku, usvojenom 1349. i dopunjenom 1354. zakon je jači i od suprotne volje vladara. Prerana smrt 1355. sprečila ga je da stvori državu koja bi zamenila Vizantijsko carstvo, na čije se tradicije – političke i pravne on oslanjao.

Srpska vojska je pre proglašenja carvstva osvojila grad Ser 25. septembra 1345. godine. Osvojena je i Halkidika, uključujući Svetu goru Atonsku. Uvidevši da je Vizantijsko carstvo oslabilo, Dušan odlučuje da na ruševinama Vizantije podigne imperiju jednog mladog naroda punog snage.

[You must be registered and logged in to see this image.]
Foto: Wikipedia

Nakon svih osvajanja Stefan Dušan je odlučio da se proglasi za cara. Sklopio je dogovor sa Svetom gorom, koja je vizantijskog cara oduvek smatrala za svog jedinog i legitimnog vladara.

Svetogorski Protat je odlučio da se Dušanovo ime spominje u svim molitvama posle imena vizantijskog cara Jovana V. Za uzvrat, Dušan se obavezao da će poštovati autonomiju Svete gore. Kralj Stefan Dušan se proglasio za cara oko Božića (25. decembra 1345.) u gradu Seru. Prema ustaljenim običajima carigradski patrijarh je krunisao careve na Istoku, a papa careve na Zapadu. Pošto se nije mogao nadati da će ga iko od ove dvojice krunisati, srpska arhiepiskopija je uzdignuta na rang patrijaršije.

(D. Z.) / telegraf.rs

[You must be registered and logged in to see this image.]

Gost

18.april.1506. godine

Na današnji dan 1506. godine položen je kamen temeljac za izgradnju bazilike Sv. Petra u Vatikanu. Prema predaji, na tom se mjestu nalazi grob Sv. Petra, jednog od dvanaest Isusovih apostola, a prva je crkvica izgrađena još u 4. stoljeću. Osim što je unutarnjom površinom najveća katolička crkva na svijetu, poznata je po freskama na stropu koje je oslikao veliki Michelangelo.

Gost

18.april. 1783.godine

Američka revolucija, osmogodišnji rat trinaest američkih kolonija za neovisnost od Ujedinjenog kraljevstva na današnji je dan 1783. godine službeno završio dogovorom o prestanku oružanih sukoba, a formalni kraj doživio je potpisivanjem mira u Parizu kada se britanska kruna odrekla bilo kakvih prava na teritorije preko oceana, što je dovelo do formiranja SAD.

Gost

18. april. 1906.godine

Trusno područje Kalifornije posljednji je razorni potres doživjelo na današnji dan 1906. godine kada je u ranu zoru udar magnitude koja se procjenjuje na 8,25 stupnjeva Richtera probudio San Francisco. Velika razaranja popratio je požar koji je progutao dobar dio grada, a u katastrofi je poginulo 3 tisuće ljudi.

Gost

18. april. 1954. godine

Egipat je od početka godine proživljavao neke od najtežih trenutaka u svojoj burnoj povijesti, a jedan sličan dogodio se na današnji dan 1954. godine kada je Gamal Abdel Naser preuzeo vlast na izborima od prvog predsjednika Muhammada Naguiba, s kojim je dvije godine ranije svrgnuo s trona kralja Faruka.

Gost

18.april.

1853. - Prvi voz u Aziji išao je na relaciji Bombaj-Tana, dugoj 36 kilometara.
1869. - Održan je prvi međunarodni kriket meč u San Francisku.
1906. - U zemljotresu i požaru koji su zahvatili San Francisko, poginulo je oko 4.000 ljudi, a uništeno je oko 75% grada.
1923. - Poljska aneksira centralnu Litvaniju.
1946. - Raspušta se Društvo naroda, tri meseca nakon osnivanja UN.
1949. - Republika Irska izlazi iz Komonvelta.
1955. - Umro je Albert Ajnštajn, slavni teoretičar fizike i tvorac teorije relativnosti.
1956. - Grejs Keli se udala za princa Renijea od Monaka.
1980. - Zimbabve (Rodezija) proglašava nezavisnost od Velike Britanije.

Gost

Na današnji dan 19. aprila

1588. Umro Paolo Veroneze, jedan od najznačajnijih slikara Venecijanske škole u XVI veku.

1689. U Rimu umrla švedska kraljica Kristina Augusta. Kraljica postala 1632. u 8. godini, abdicirala 1654. zbog tajnog prelaska u rimokatoličku veru, zabranjenu u Švedskoj.

1713. Rimsko-nemački car Karl VI izdao statut porodice Habzburg "Pragmatična sankcija" da bi osigurao presto za kćerku Mariju Tereziju.

1775. Porazom britanske vojske kod Leksingtona i Konkorda počeo američki rat za nezavisnost od Velike Britanije.

1783. Kongres SAD objavio kraj rata za nezavisnost.

1824. Engleski pesnik Džordž Gordon Bajron umro od malarije u Grčkoj, gde je učestvovao u borbi Grka za oslobođenje od Turaka.

1839. Potpisan Londonski sporazum kojim su evropske države priznale nezavisnost Kraljevine Belgije.

1867. Turski izaslanik na Kalemegdanu knezu Milošu Obrenoviću predao ključeve Beograda i drugih srpskih gradova iz kojih se povukla turska posada. Kao simbol osmanske suverenosti nad Srbijom ostala turska zastava, uz srpsku, na zidinama Beogradske tvrđave.

1881. Umro engleski političar i državnik Bendžamin Dizraeli. Bio lider konzervativaca 1868. i premijer dva puta.

1882. Umro engleski prirodnjak Čarls Robert Darvin, autor teorije o evoluciji živih bića koju je objavio u knjizi "Postanak vrsta putem prirodnog odabiranja".

1906. Umro francuski fizičar i hemičar Pjer Kiri, jedan od utemeljivača nauke o radioaktivnosti. Sa suprugom Marijom Kiri Sklodovskom i Anrijem Bekerelom 1903. podelio Nobelovu nagradu za fiziku.

1911. U Portugalu crkva odvojena od države.

1921. Na snagu stupio zakon o podeli Irske na Republiku Irsku i Severnu Irsku, koja je ostala pokrajina Velike Britanije.

1932. Vlada Kraljevine Jugoslavije donela Zakon o zaštiti zemljoradnika kojim je proglašen šestomesečni moratorijum na dugove i obustavljena prisilna zaplena imovine. Oko 709.000 seljaka dugovalo sedam milijardi dinara, mahom zelenašima i trgovcima.

1943. Počeo ustanak Jevreja u Varšavi, koji je, uz više hiljada žrtava, ugušen 16. maja. Nemački nacisti tokom borbi potpuno razorili i spalili Varšavski geto, a 58.000 ljudi poslato u koncentracione logore.

1945. Američke trupe u Drugom svetskom ratu zauzele nemački grad Lajpcig.

1951. U Londonu održano prvo takmičenje za Mis sveta. Pobedila Mis Švedske.

1960. Prvi predsednik Južne Koreje, Singman Ri, povukao se sa vlasti pod pritiskom studentskih protesta širom zemlje zbog izbornih prevara.

1967. Umro nemački državnik Konrad Adenauer, jedan od osnivača i lider Hrišćansko-demokratske unije posle Drugog svetskog rata, kancelar Zapadne Nemačke od 1949. do 1963.

1975. Indija lansirala prvi veštački satelit.

1984. Lansiran prvi kineski telekomunikacioni satelit.

1993. Više od 80 pripadnika jedne američke verske sekte, uključujući njihovog vođu Dejvida Koreša, ubili federalni agenti kad su, posle 51 dana opsade, upali u sedište sekte u teksaškom gradu Vako.

1994. U Francuskoj na doživotnu robiju osuđen nacistički ratni zločinac iz Drugog svetskog rata Pol Tuvije.

1995. Od eksplozije automobila-bombe u devetospratnoj zgradi federalnih institucija u Oklahoma Sitiju u SAD poginulo 168, a više od 400 ljudi povređeno. Napad izvršio bivši američki vojnik Timoti Mekvej. Nad njim 2001. izvršena smrtna kazna.

2002. U svojoj vili u Italiji umro norveški antropolog, naučnik i istraživač Tor Hejerdal koji se proslavio kada je na splavu “Kon-Tiki” 1947. prešao Pacifik.

Gost

Na današnji dan 20.aprila.

1526. U bici kod Panipata mogulski vođa Baber s 2.000 boraca porazio 10.000 vojnika sultana Ibrahima od Delhija, čime je počela dvoipovekovna vladavina Mogula nad Indijom.

1653. Vođa engleske revolucije Oliver Kromvel raspustio Parlament, Vojno veće donelo nov Ustav, a Kromvel imenovan z doživotnog lorda-protektora.

1657. U englesko-španskom ratu engleska flota, pod komandom admirala Roberta Blejka, napala i potopila svih 16 španskih ratnih brodova u luci Santa Krus na Tenerifima, a potom razorila grad.

1768. Umro italijanski slikar Kanaleto, jedan od najboljih pejzažista XVIII veka.

1792. Francuska objavila rat Austriji, Pruskoj i Sardinskoj kraljevini.

1808. Rođen Napoleon III, car Francuske od 1852 do 1870. Posle poraza u francusko-pruskom ratu zbačen sa prestola, a u Francuskoj roklamovana Treća Republika.

1841. U filadelfijskom listu "Grahams magazin" objavljena pripovetka Edgara Alana Poa "Ubistva u ulici Morg", koja se smatra prvom detektivskom pričom.

1889. U Austriji rođen Adolf Hitler, osnivač Nacional-socijalističke partije, kancelar i diktator Nemačke od 1933. do 1945.

1893. Rođen katalonski slikar i vajar Huan Miro, jedan od najznačajnijih nadrealističkih umetnika XX veka.

1893. Rođen američki filmski glumac Harold Lojd, jedan od najslavnijih komičara nemog filma.

1912. Rođen irski književnik Bram Stoker, autor "Drakule".

1919. U Beogradu počeo Osnivački kongres Socijalističke radničke partije Jugoslavije, koja je 1920, na kongresu u Vukovaru promenila ime u Komunistička partija Jugoslavije.

1936. Italijanske trupe okupirale Etiopiju.

1947. Umro ralj Danske Kristijan X. Veliku popularnost stekao otporom nemačkoj okupaciji za vreme Drugog svetskog rata.

1972. Američki svemirski brod "Apolo 16" spustio se na Mesec.

1984. Velika Britanija objavila da će njena administracija u Hongkongu prestati s radom 1997.

1986. Pijanista Vladimir Horovic, koji je napustio Rusiju 1925, održao, posle 61 godine, prvi koncert u SSSR.

1992. Snage bosanskih Srba izvršile blokadu Sarajeva, zahtevajući podelu grada. Blokada i granatiranje grada trajali tokom celog rata koji je završen potpisivanjem Dejtonskog sporazuma u novembru 1995.

1995. Umro jugoslovenski političar i pisac Milovan Đilas, jedan od najbližih saradnika Josipa Broza Tita do 1954. Posle serije članaka objavljenih u beogradskom dnevniku "Borba", u kojima je kritikovao tadašnje jugoslovensko rukovodstvo, smenjen je sa svih funkcija, a potom postao najpoznatiji jugoslovenski disident.

1999. Tokom vazdušnih napada NATO na Jugoslaviju u hramu Svetog Save u Beogradu liturgiju služili ruski i srpski patrijarh Aleksej II i Pavle, posle koje su se "Molitvom za mir" obratili desetinama hiljada ljudi okupljenih na platou ispred najveće beogradske crkve.

Gost

Dogodilo se na dan 21. aprila.

753 p.n.e Romul, prema istoričaru Marku Terentiju Varonu, osnovao Rim.

1142. Umro francuski filozof i teolog Pjer Abelar. Kao zastupnik laičke nauke i antičke filozofije verovao u ljudski razum i poricao crkvene dogme. U književnosti poznat po ljubavnim pismima Eloizi.

1509. Umro engleski kralj Henri VII, osnivač dinastije Tjudor. Njegovim dolaskom na presto 1485. okončan četrdesetogodišnji rat dinastija Lankaster i Jork, “Rat dve ruže".

1699. Umro Žan Rasin, francuski pesnik.

1816. Rođena engleska književnica irskog porekla Šarlota Bronte.

1828. Rođen francuski teoretičar umetnosti i filozof Ipolit Ten, član Francuske akademije od 1878. Kao teoretičar francuskog naturalizma, uticao na Emila Zolu i čitavu generaciju pisaca koja je s naučno-ekperimentalnim pretenzijama pristupala književnosti.

1836. Teksašani porazili Meksikance u bici kod San Hasinta, što je omogućilo nezavisnost Teksasa, koji je 1845. ušao u sastav SAD.

1856. Australija prva u svetu uvela osmočasovni radni dan.

1882. U Narodnom pozorištu u Beogradu izvedena prva srpska opereta "Vračara" Davorina Jenka, autora srpske himne "Bože pravde".

1910. Umro američki pisac Mark Tven.

1915. Rođen američki filmski glumac meksičkog porekla Entoni Kvin, dobitnik dva “Oskara” za filmove "Viva Zapata" i "Žudnja za životom". Proslavio se i filmom "Grk Zorba".

1918. Poginuo nemački pilot Manfred fon Rihtofen, Crveni Baron, u Prvom svetskom ratu oborio 80 aviona.

1926. Rođena Elizabeta II, kraljica Velike Britanije od 1952.

1941. Šefovi diplomatija Nemačke i Italije Joahim fon Ribentrop i grof Galeako Ćano u Drugom svetskom ratu dogovorili se o podeli Jugoslavije na nemačko i italijansko područje.

1945. Poslednje nemačke trupe povukle se iz Bolonje.

1945. Sovjetska armija ušla u predgrađe Berlina.

1946. Umro engleski ekonomist Džon Mejnard Kejnz, poznat po delu "Opšta teorija zaposlenosti, kamata i novca" koje je donelo radikalan preokret u ekonomskoj teoriji.

1960. Prestonica Brazila premeštena iz Rio de Žaneira u Braziliju.

1967. Vojnim pučem u Atini uspostavljen režim "grčkih pukovnika" koji su sedam narednih godina sprovodili vojnu diktaturu.

1971. Umro Fransoa Divalije, Papa Dok, predsednik Haitija od 1957. Diktatorski režim održavao uz pomoć gangsterske milicije "Tonton Makut".

1993. Vrhovni sud Bolivije na 30 godina zatvora osudiuo bivšeg diktatora Luisa Garsiju Mesu zbog masovnih ubistava i kršenja Ustava.

1996. Koalicija levog centra "Maslinovo drvo" pobedila na izborima u Italiji. To je prva pobeda levice u Italiji od Drugog svetskog rata.

1997. Prvi kineski vojnici ušli u Hongkong u okviru priprema za prelazak te britanske kolonije 1. jula pod suverenitet Kine.

1999. U vazdušnim napadima NATO na Jugoslaviju pogođeni poslovna zgrada "Ušće" u Novom Beogradu i Žeželjev most na Dunavu u Novom Sadu.

2000. Parlament Rusije ratifikovao rusko-američki Sporazum o ograničavanju nuklearnog naoružanja, START 2.

2003. U Francuskoj u 70. godini umrla Nina Simon, američka džez-pevačica. Bila izvrstan pijanista i borac za prava crnaca.

2003. Kapetan Jugoslovenske narodne armije Miroslav Radić dobrovoljno se predao srpskim vlastima i 17. maja izručen Haškom tribunalu, pred kojim je optužen za ratne zločine u Vukovaru, s Miletom Mrkšićem i Veselinom Šljivančaninom.

Gost

Dogodilo se na današnji dan, 22. april
1451. Rođena kraljica Kastilje Isabela I, jedna od najznačajnijih ličnosti španske monarhije. S mužem, kraljem Aragona Ferdinandom II, osnivač španske države. Bila pokrovitelj Kolumbovih pomorskih ekspedicija.

1500. Portugalski moreplovac Pedro Alvares Kabral na putu za Indiju otkrio Brazil.

1529. U Saragosi potpisan ugovor kojim su Španija i Portugalija odredile granice interesnih zona u Tihom okeanu.

1724. Rođen jedan od najvećih svetskih mislilaca, nemački filozof Imanuel Kant, čije je delo imalo ogroman uticaj na ukupnu filozofiju.

1766. Rođena francuska književnica Ana Lujza Žermen Neker, baronica od Stal-Holštajna, poznata kao Madam de Stal. Knjigom "O Nemačkoj" dala veoma značajan doprinos teoriji francuskog i evropskog romantizma. Njen salon u Parizu bio mesto okupljanja intelektualaca toga vremena.

1838. Britanski brod "Sirijus" prvi prešao Atlantski okean koristeći isključivo parni pogon. Putovanje od britanske luke Kork do američke luke Njujork trajalo 18 dana i 10 časova.

1870. Rođen Vladimir Iljič Uljanov Lenjin, vođa Oktobarske revolucije u Rusiji 1917, osnivač Komunističke partije i prvi sovjetski lider.

1881. Rođen ruski političar Aleksandar Fjodorovič Kerenski, predsednik privremene vlade od jula 1917. Smenjen u Oktobarskoj revoluciji posle čega je emigrirao u Francusku, a kasnije u SAD.

1904. Rođen američki naučnik Robert Openhajmer. Tokom Drugog svetskog rata vodio laboratoriju u Las Alamosu u kojoj je istraživana mogućnost proizvodnje atomske bombe.

1915. Nemačka vojska u Prvom svetskom ratu na zapadnom frontu kod Ipra prvi put upotrebila bojni otrov.

1916. Rođen američki violinista Jehudi Menjuhin, jedan od najvećih violinističkih virtuoza XXveka. Debitovao u osmoj godini kao solista u violinskom koncertu Feliksa Mendelsona.

1933. Umro engleski inženjer Frederik Henri Rojs, koji je s Čarlsom Rolsom 1906. osnovao automobilsku kompaniju "Rols-Rojs".

1944. Na aerodromu Benina kod Bengazija u Libiji u Drugom svetskom ratu formirana Prva vazduhoplovna eskadrila Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije, koja je posedovala 16 borbenih aviona "Spitfajer".

1969. Britanac Robin Noks Džonston uplovio u luku Falmut i time okončao prvo putovanje oko sveta jedrilicom. Putovanje trajalo 312 dana.

1975. U Hondurasu vojnim pučem smenjen predsednik, general Osvald Lopez Arelano.

1990. Na prvim višestranačkim izborima u Hrvatskoj pobedila Hrvatska demokratska zajednica, a njen lider Franjo Tuđman izabran za predsednika Predsedništva Hrvatske. Po proglašenju nezavisnosti Hrvatske od Jugoslavije 25. juna 1991. Tuđman postao predsednik Hrvatske.

1992. U seriji ekspolozija u kanalizacionom sistemu u meksičkom gradu Gvadalahara poginulo oko 200 ljudi.

1994. Umro Ričard Nikson, predsednik SAD od 1969. Povukao se 1974, pre isteka drugog mandata, zbog umešanosti u "aferu Votergejt".

1995. Vojne snage plemena Tutsi u Ruandi napale izbeglički kamp Kibeho, u kom su bili smešteni pripadnici plemena Hutu, i pobile oko 2.000 ljudi.

1997. Peruanska vojska uspela da uđe u rezidenciju japanskog ambasadora u Limi i oslobodi 71 taoca koje su četiri meseca držali gerilci levičarskog pokreta "Tupak Amaru". U akciji poginuo jedan talac, tri vojnika i svih 14 gerilaca.

1999. U vazdušnim udarima NATO na Jugoslaviju pogođena rezidencija Slobodana Miloševića, koja je prethodno bila ispražnjena.

Gost

Dogodilo se na današnji dan, 24. april
1731. Umro engleski pisac Danijel Defo, autor romana "Robinson Kruso".

1792. Francuski kapetan Klod Žozef Ruže de Lil komponovao "Marseljezu", koja je kasnije postala himna Francuske.

1815. U Takovu, pod vođstvom Miloša Obrenovića, počeo Drugi srpski ustanak protiv turske vlasti. Ustanak okončan sporazumom kojim je Srbija dobila samoupravu. Miloš Obrenović kasnije se izborio za položaj autonomne kneževine i naslednog kneza.

1833. Rođen crnogorski vojvoda i pisac Marko Miljanov Popović, koji se istakao u borbi protiv Turaka. Naučio da čita i piše u 50. godini, kada se povukao iz javnog života zbog neslaganja s politikom kneza Nikole I Petrovića Njegoša.

1856. Rođen francuski maršal Filip Peten, heroj iz Prvog svetskog rata posle pobede nad Nemcima kod Verdena. U Drugom svetskom ratu sarađivao s nacističkom Nemačkom i bio na čelu kvislinške vlade u Višiju.
1898. Španija objavila rat SAD kao odgovor na ultimatum američke administracije da se španska vlast povuče sa Kube.

1903. Umro pravnik i istoričar Valtazar Bogišić, ministar pravde u Crnoj Gori od 1893. do 1899. i autor dela "Opšti imovinski zakonik za knjaževinu Crnu Goru" koji je 1888. napisao na zahtev crnogorskog kneza Nikole I Petrovića Njegoša.

1916. U Dablinu počeo antibritanski ustanak, "Uskršnji ustanak", za nezavisnu Irsku Republiku. Britanske trupe ugušile ustanak za šest dana.

1934. Rođena američka filmska glumica Širli Meklejn. Proslavila se filmovima "Nevolje s Harijem", "Apartman", "Slatka Irma", "Artisti i modeli" i "Vreme nežnosti", za koji je dobila "Oskara".

1945. Američke trupe u Drugom svetskom ratu oslobodile nemački koncentracioni logor Dahau.

1950. Formirana država Jordan spajanjem kraljevine Transjordanija i Palestine pod jordanskom okupacijom.

1967. Poginuo sovjetski kosmonaut Vladimir Mihajlovič Komarov prilikom prizemljenja vasionskog broda "Sojuz 1".

1970. Kina lansirala prvi veštački satelit.

1975. Troje ljudi poginulo u napadu nemačke terorističke grupe Bader-Majnhof na ambasadu Nemačke u Štokholmu.

1986. Umrla Volis Simpson, koja je udajom za britanskog kralja Eduarda VIII postala vojvotkinja od Vindzora. Ne želeći da se odrekne braka sa Amerikankom, već jednom razvedenom i neplemićkog porekla, kralj bio prinuđen da 1936. abdicira.

1987. Slobodan Milošević, tadašnji predsednik Predsedništva Saveza komunista Srbije, posetio Kosovo Polje i dao podršku Srbima sa Kosova koji su se žalili na sve agresivniji nacionalizam kosovskih Albanaca. Ta podrška, simbolično izražena rečenicom "Niko ne sme da vas bije", označila početak srpskog populističkog talasa na čijem će čelu u narednih 13 godina biti Milošević.

1991. Vlada Južne Afrike saopštila da je postigla dogovor sa Afričkim nacionalnim kongresom Nelsona Mandele da do 30. aprila 1991. oslobodi sve političke zatvorenike.

1992. Gerilski lideri u Avganistanu dogovorili se da Savet od 50 članova preuzme vlast posle rušenja komunističkog režima Nadžibulaha.

1996. Palestinski parlament u izbeglištvu iz povelje Palestinske oslobodilačke organizacije izbacio odredbu o uništenju Izraela.

1996. U Pekingu predsednici Rusije i Kine Boris Jeljcin i Đijang Cemin se dogovorili o novim odnosima dve zemlje.

2002. U svom domu u Njujorku u 94. godini umro fizičar i profesor u penziji Instituta za tehnologiju u Masačusetsku Viktor F. Vajskopf, koji je iz Beča došao u SAD 1937. i kasnije bio jedan od pronalazača atomske bombe, a potom zagovornik kontrole nuklearnog oružja.

Gost

Dogodilo se na današnji dan, 25. april

1595. Umro italijanski pesnik Torkvato Taso, autor epa "Oslobođeni Jerusalim". Jedan broj pesama posvetio Dubrovčanki Cvijeti Zuzorić koja je u svom salonu u Firenci okupljala književnike i umetnike.

1599. Rođen vođa Engleske revolucije Oliver Kromvel, koji je 1653. postao protektor Engleske, Škotske i Irske. Dve godine posle njegove smrti 1658. obnovljena monarhija.

1744. Umro švedski fizičar i astronom Anders Celzijus, izumitelj jedne od skala za merenje toplote.

1765. Rođen srpski pesnik-guslar Filip Višnjić, koji je opevao sve značajnije događaje iz Prvog srpskog ustanka. Njegove pesme zabeležio Vuk Stefanović Karadžić.

1792. Na pogubljenju drumskog razbojnika Žaka Peletjea na trgu De Grev u Parizu u Francuskoj prvi put upotrebljena giljotina.

1859. Prema projektu konzula Francuske u Aleksandriji Ferdinana de Lesepsa počelo kopanje Sueckog kanala. Kanalom dugim 161 kilometar spojeni, u novembru 1869, Sredozemno i Crveno more i stvoren najkraći plovni put iz Evrope ka Srednjem i Dalekom istoku.

1874. Rođen italijanski inženjer Guljermo Markoni. Radio na usavršavanju bežične telegrafije i prvi uspeo da pošalje radio-signal preko Atlantika, 1901. Nobelovu nagradu 1909. podelio s nemačkim fizičarem Braunom.

1915. Počela bitka na Galipolju, jedna od najvećih bitaka u Prvom svetskom ratu, u kojoj je Turska pobedila savezničke trupe pod britanskom komandom. To je bila i jedina pobeda Turske vojske u tom ratu. U osmomesečnoj bici poginulo oko 7.000 Australijanaca i oko 2.000 Novozelanđana.

1918. Rođena američka pevačica Ela Ficdžerald, "kraljica džeza".

1920. Poljske trupe upale u Ukrajinu, potom brzo napredovale i 6. maja zauzele Kijev. Mirom u Rigi 12. marta 1921. Poljska dobila od sovjetske Rusije teritoriju s više miliona Ukrajinaca i Belorusa.

1938. Umro srpski general i vojni pisac Živko Pavlović, član Srpske kraljevske akademije, učesnik oba balkanska rata i Prvog svetskog rata.

1945. Sovjetske i američke trupe srele se prvi put u Drugom svetskom ratu kod mesta Torgau u Nemačkoj.

1945. U San Francisku 45 zemalja antihitlerovske koalicije, uključujući Jugoslaviju, počelo osnivačku konferenciju Ujedinjenih nacija.

1974. U Portugalu u udaru poznatom kao "revolucija karanfila" oboren autokratski režim Marsela Kaetana. Istog dana godinu dana kasnije, na prvim slobodnim izborima posle pola veka, pobedila Socijalistička partija Marija Soareša.

1980. Misija američkih komandosa, koja je trebalo da u Teheranu spase 53 člana ambasade SAD, držane kao taoce, propala pošto je u iranskoj pustinji osam Amerikanaca poginulo u sudaru helokoptera sa avionom.

1980. Srušio se danski "boing 727", koji je čarter-letom prevozio britanske turiste na liniji Mančester-Tenerife. Poginulo svih 146 putnika i članova posade.

1982. Poslednji izraelski vojnici napustili Sinaj, okončavši petnaestogodišnju okupaciju tog egipatskog poluostrva.

1993. Na referendumu u Rusiji 62 odsto glasača podržalo reforme predsednika Borisa Jeljcina.

1993. U prisustvu mirovnog posrednika lorda Ovena predsednici Jugoslavije, Srbije i Crne Gore Dobrica Ćosić, Slobodan Milošević i Momir Bulatović pokušali da ubede lidera bosanskih Srba Radovana Karadžića da potpiše korigovan Vens-Ovenov mirovni plan. Narednog dana Skupština Republike Srpske odbila plan, rat u Bosni nastavljen, a Jugoslaviji pooštrene sankcije međunarodne zajednice.

1994. U Londonu formirana Kontakt-grupa za koordinaciju diplomatskih akcija SAD, Rusije i EU u bosanskom ratu.

1995. Umrla američka pozorišna i filmska glumica Džindžer Rodžers. Svetsku slavu stekla u mjuziklima kao partnerka Freda Astera, "Oskara" dobila za film "Kiti Foil".

1999. Avijacija NATO srušila drumsko-železnički "Žeželjev most", već oštećen u tri napada prethodnih dana. Time Novi Sad ostao i bez poslednjeg od tri mosta na Dunavu.

2000. U Beogradu ubijen direktor "Jugoslovenskog aerotransporta" Žika Petrović.

Gost

1521. Urođenici filipinskog ostrva Maktan ubili portugalskog moreplovca Ferdinanda Magelana koji je predvodio ekspediciju na prvom putovanju oko sveta.

1737. Rođen engleski istoričar Edvard Gibon, autor dela "Opadanje i propast Rimskog carstva".

1791. Rođen američki pronalazač Semjuel Finli Breze Morze, izumitelj telegrafa i Morzeove azbuke.

1822. Rođen američki general i državnik Julisiz Simpson Grant, predsednik SAD od 1869. do 1877. U Američkom građanskom ratu predvodio armiju Severa i prisilio na kapitulaciju komandanta snaga Konfederacije Roberta Lija.

1830. Južnoamerički vojskovođa i prvi predsednik Kolumbije Simon Bolivar, optužen za diktatorske ambicije, podneo ostavku.

1830. Beograd dobio prvo ulično osvetljenje, fenjere sa svećama.

1909. Grupa "Mladi Turci" oborila sa vlasti turskog sultana Abdula Hamida.

1915. Umro ruski kompozitor i pijanista Aleksandar Nikolajevič Skrjabin, preteča ekspresionizma u muzici.

1932. Rođen bivši južnoafrički ministar inostranih poslova Pik Bota, koji je 17 godina, koliko je bio na tom položaju, nastojao da ubedi svet da je aparthejd pravo rešenje za rasne razdore.

1937. Umro italijanski revolucionar Antonio Gramši, osnivač Komunističke partije Italije 1921.

1941. U Atinu, u Drugom svetskom ratu, ušli nemački tenkovi.

1945. Uhapšen italijanski diktator Benito Musolini, streljan narednog dana u mestu Donga, na obali jezera Komo.

1950. Velika Britanija priznala Izrael.

1956. Roki Marćano se povukao iz boksa kao jedini nepobeđen svetski šampion u teškoj kategoriji.

1960. Proglašena nezavisnost afričke države Togo, bivše francuske kolonije.

1961. Sijera Leone stekla nezavisnost od Velike Britanije.

1972. U Bukureštu umro Kvame Nkrumah, prvi premijer i predsedik Gane i jedan od lidera Pokreta nesvrstanih zemalja.

1978. Avganistanske vojne snage preuzele vlast u zemlji i uspostavile Vladu zasnovanu na islamskim principima. Predsednik Mohamed Daud ubijen, nov predsednik Nur Mohamed Taraki proklamovao Demokratsku Republiku Avganistan.

1992. Posle raspada SFRJ proglašena Savezna Republika Jugoslavija, zajednička država Srbije i Crne Gore, koja je trajala nepunih 11 godina.

1992. Zambijski vojni avion u kojem su bili fudbalski reprezentativci te afričke zemlje pao u Atlantski okean blizu Gabona. Poginulo svih 30 putnika.

1992. Rusija i 12 bivših sovjetskih republika postale članice Međunarodnog monetarnog fonda i Svetske banke.

1993. Eritreja stekla nezavisnost od Etiopije posle tri decenije dugog građanskog rata i referenduma na kojem su građani glasali za nezavisnost.

1993. Predstavnici Kine i Tajvana u Singapuru počeli razgovore, prve od završetka kineskog građanskog rata 1949.

1997. U Hongkongu zvanično otvoren najduži viseći drumsko-železnički most u svetu, koji je povezao grad s novim aerodromom.

1999. U vazdušnim napadima NATO na SRJ pogođen centar Surdulice. Poginulo 17 osoba, povređeno 11, srušeno ili oštećeno oko 300 civilnih objekata.

2001. Rusija i Severna Koreja potpisale ugovor o unapređenju oružja koje je ta komunistička zemlja dobila tokom sovjetske ere.

Gost

Dogodilo se na današnji dan, 29. april

1429. Žan d'Ark, poznatija kao Jovanka Orleanka, oslobodila Orlean, grad koji su britanske trupe opsedale sedam meseci.

1769. Rođen engleski vojskovođa i državnik Artur Velzli, prvi vojvoda od Velingtona, koji je porazio Napoleona I 1815. kod Vaterloa. Kao vođa torijevske desnice bio premijer od 1828. do 1830.

1818. Rođen Aleksandar II Nikolajevič Romanov, ruski car od 1855. Tokom njegove vladavine ukinuto kmetstvo, reformisani sudovi, data ograničena samouprava gubernijama i gradovima. U februaru 1881. ubio ga pripadnik organizacije "Narodna volja".

1854. Rođen francuski matematičar Žil Anri Poenkare, autor teorije automorfnih funkcija i jedan od osnivača topologije.

1892. U Beogradu osnovana Srpska književna zadruga. Prvi predsednik bio Stojan Novaković, a potpredsednik Jovan Jovanović Zmaj, koji je izradio i njen amblem. Prva objavljena knjiga bila "Život i priključenija" Dositeja Obradovića.

1899. Rođen američki pijanista, kompozitor i šef orkestra Edvard Kenedi Djuk Elington, jedan od najznačajnijih džez-muzičara XX veka.

1901. Rođen japanski car Hirohito, koji je vladao od 1921, kad je kao regent zamenjivao bolesnog oca. Krunisan 1926. i bio na prestolu do smrti, 1989.

1907. Rođen američki filmski režiser austrijskog porekla Fred Cineman, dobitnik “Oskara” za filmove "Odavde do večnosti" i "Čovek za sva vremena".

1929. Umro srpski vojvoda Stepan Stepa Stepanović, general i ministar vojske 1908. i od 1911. do 1912. Čin vojvode dobio posle pobede nad austrougarskom vojskom u Cerskoj bici, u avgustu 1914.

1936. Rođen indijski dirigent i violinista Zubin Mehta, jedan od najvećih dirigenata XX veka. Karijeru profesionalnog dirigenta počeo nastupima u Jugoslaviji i Belgiji.

1945. Američke trupe u Drugom svetskom ratu oslobodile nemački koncentracioni logor Dahau.

1945. Snage nacističke Nemačke u Drugom svetskom ratu kapitulirale u severnoj Italiji, Austriji, Štajerskoj i Koruškoj.

1975. Poslednji američki vojnici evakuisani iz Sajgona, dan uoči ulaska severnovijetnamskih snaga u grad.

1980. Umro engleski filmski režiser Alfred Hičkok, autor kriminalističkih filmova, majstor filmske montaže, napetosti i ambijenta.

1991. U zemljotresu u sovjetskoj republici Gruziji poginulo više od 140 ljudi.

1992. Jedinice Teritorijalne odbrane i policije Bosne i Hercegovine blokirale kasarne Jugoslovenske narodne armije u Sarajevu.

1995. U Šri Lanki, tamilski pobunjenici oborili vojni avion u kojem su poginule 52 osobe.

1998. Kontakt grupa u Rimu usvojila paket sankcija protiv Jugoslavije zbog pogoršanja situacije na Kosovu.

1999. U vazdušnim udarima NATO na Jugoslaviju srušen telekomunikacioni toranj na Avali.

2003. U Zagrebu preminuo penzionisan hrvatski general Janko Bobetko, kog je Haški tribunal u septembru 2002. optužio za ratni zločin 1993. u vojnoj akciji "Medački džep".

Gost

Dogodilo se na današnji dan - 1. maj
1218. Rođen je nemački car Rudolf I Habsburg, osnivač dinastije Habsburgovaca, jedne od najstarijih dinastija u Evropi. Vladao je od 1273. do smrti 1291. godine.

1707. Stupio je na snagu Zakon o Uniji kojom su se kraljevine Škotska i Engleska ujedinile u Veliku Britaniju.

1778. U Somboru je otvorena prva srpska učiteljska škola.

1858. Crnogorci su na Grahovu potukli znatno jače turske trupe. Posle te pobede, uz podršku Francuske, međunarodna komisija je 1860. odredila granice između Otomanskog carstva i Crne Gore, kojoj su pripojeni Grahovo, Rudine, Nikšićka Župa i Gornji Vasojevići.

1866. U Srbiji su puštene u promet prve poštanke marke. Istog dana 1874. prve poštanske marke puštene su u promet u Crnoj Gori.

1873. Škotski lekar, misionar i istraživač Afrike Dejvid Livingston (David Livingstone), koji je otkrio Viktorijine vodopade, pronađen je mrtav u mestu Čitambo u sadašnjoj Zambiji.

1876. Britanski parlament usvojio je Zakon o kraljevskim titulama na osnovu kojeg je kraljica Viktorija I proglašena caricom Indije.

1886. U Čikagu je 40.000 radnika stupilo u štrajk, zahtevajući bolje uslove rada, izražene u paroli "tri osmice". po osam sati rada, odmora i kulturnog uzdizanja. U sukobu s policijom ubijeno je šest i ranjeno oko 50 radnika. Od 1889. ovaj dan se slavi kao Međunarodni praznik rada. U Srbiji je prvi put proslavljen 1894.

1904. Umro je češki kompozitor Antonjin Dvoržak. Iz njegovog bogatog opusa izdvaja se devet simfonija među kojima je najpoznatija "Simfonija iz novog sveta".

1925. Kipar je zvanično postao britanska kolonija. Velika Britanija je 1878. Kipar preuzela od Turske, a 1914. je izvršila aneksiju ostrva.

1931. Zvanično je otvoren "Empajer stejt bilding", 102 sprata visok njujorški oblakoder, tada najviša zgrada u svetu.

1945. Nemački nacistički lider Jozef Gebels, ministar prosvete i propagande po dolasku nacista na vlast 1933, izvršio je samoubistvo u bunkeru u Berlinu. Iz straha pred odgovornošću za nacističke zločine Gebels se ubio zajedno sa celom porodicom u poslednjim časovima pred pad Berlina u Drugom svetskom ratu.

1960. Na teritoriji Sovjetskog Saveza oboren je američki špijunski avion "U-2". Pilot Frensis Pauers, koji se spasao iskakanjem, zarobljen je i u februaru 1962. razmenjen za jednog sovjetskog špijuna.

1978. Japanski istraživač Naomi Uemura postao je prvi čovek koji je sam stigao na Severni pol, prešavši 950 kilometara na sankama s psećom zapregom.

1982. U Poljskoj, 50.000 pristalica "Solidarnosti" demonstriralo je protiv vojne vlasti. Ratno stanje u zemlji uvedeno je 13. decembra 1981, kada je general Vojćeh Jaruzelski suspendovao civilne vlasti.

1993. U atentatu u Kolombu tokom prvomajske proslave ubijen je predsednik Šri Lanke Ranasingea Premadasu.

1994. U trci za "Gran Pri San Marina" poginuo je brazilski automobilski as Ajrton Sena, jedan od najboljih vozača "formule 1".

1995. Artiljerijskim napadom na Pakrac počela je ofanziva hrvatskih snaga na zapadnu Slavoniju pod nazivom "Bljesak". Nekoliko dana kasnije Hrvatska je zauzela celo područje, a desetine hiljada Srba izbeglo je u Bosnu i Srbiju.

1997. Laburistička partija Tonija Blera (Tony Blair) pobedila je na parlamentarnim izborima u Velikoj Britaniji, nakon 18 godina vladavine konzervativaca.

1999. U vazdušnim udarima NATO na SR Jugoslaviju pogođen je putnički autobus na mostu u Lužanima (Kosovo). Poginulo je najmanje 60 ljudi.

2001. Makedonci u Bitolju su spalili i kamenovali oko 40 kuća, firmi i prodavnica čiji su vlasnici Albanci u znak odmazde zbog pogibije osam pripadnika makedonskih snaga bezbednosti u napadu albanskih terorista kod tetovskog sela Vojce.

2001. Predsednik SAD-a, Džordž Buš zatražio je izmenu ugovora koji su 1972. SAD sklopile sa Moskvom o Anti-balističkim raketama, što bi otvorilo put ka novom odbrambenom planu SAD.

Gost

Dogodilo se na dan 2.5

1668.
- Sklopljen je Aachenski mir poslije tzv. Devolucijskog rata.
1843.
- Prvi put je održan govor u Saboru na hrvatskom jeziku.
1885.
- Belgijski kralj Leopold II proglasio se za kralja nove Slobodne države Kongo.
1895.
- – U Sarajevu počeo saobraćati prvi električni tramvaj, zamijenivši dotadašnji tramvaj na konjsku vuču, a saobraćao je od Željezničke stanice do Latinske ćuprije. Sarajevo je tako postalo prvi grad u Evropi koji je imao cjelodnevnu tramvajsku liniju. Linija je otvorena za Novu 1885. godinu kao probna, a tramvaje su tada pokretali konji. Prvi električni tramvaj imao je dvoja vrata, a mogao je primiti 24 putnika.
1933.
- Kancelar Nemačke Adolf Hitler ukinuo sindikate.
1945.
- Drugi svetski rat: Sovjetske trupe osvojila Berlin.
1951.
- Savet Evrope prihvatio Nemačku kao punopravnog člana.
1953.
- Kralj Fejsal II zvanično preuzeo vlast u Iraku.
1953.
- Kralj Husein zvanično postao kralj Jordana.
1960.
- Izvršena smrtna kazna nad Amerikancem Kerilom Česmenom, osuđenim za otmicu i silovanje. Čekajući izvršenje presude, koje je osam puta odlagano zahvaljujući upornoj i veštoj odbrani, u zatvoru napisao tri knjige koje su postale bestseleri.
1965.
- U upotrebu ušao prvi komunikacioni satelit za prenos televizijske slike.
1967.
- U Stokholmu počeo rad Međunarodni sud za ratne zločine, koji je kasnije presudio da su SAD krive za agresiju na Vijetnam.
1970.
- Američka Nacionalna garda na univerzitetu Kent pucala u studente anti-ratne aktiviste nastradalo njih četvoro.
1990.
- Afrički nacionalni kongres Nelsona Mendele i Vlada Južne Afrike u Kejptaunu počeli razgovore o okončanju vlasti bele manjine u toj zemlji.
1991.
- Rat u Hrvatskoj: Incident u Borovom selu.
1993.
- Predsednik Republike Srpske Radovan Karadžić u Atini potpisao Vens-Ovenov mirovni plan za Bosnu pod uslovom da ga prihvati Skupština RS.
1994.
- Nelson Mendela i njegov Afrički nacionalni kongres pobedili na izborima u Južnoj Africi.
1995.
- Rat u Hrvatskoj: Nakon Operacije Bljesak snage RSK ispaljuju projektile tipa Orkan na središte Zagreba.
1999.
- Avijacija NATO u napadima na Jugoslaviju upotrebila "grafitne bombe" koje su izazvale raspad elektroenergetskog sistema u Srbiji. Oko 70 odsto teritorije Srbije ostalo u mraku.
2000.
- U Sijera Leoneu pobunjenici Ujedinjenog revolucionarnog fronta zarobili 500 pripadnika mirovnih snaga Ujedinjenih nacija. Zatvorenici u narednom periodu puštani u manjim grupama, a 15. jula, posle vojne intervencije mirovnih snaga, konačno svi oslobođeni.
2001.
- Bivši pripadnik Kju Kluks Klana Tomas Blanton osuđen na doživotnu robiju zbog postavljanja bombe u crkvi u Birmingemu, u američkoj državi Alabama 1963, koja je za posledicu imala smrt četiri crnkinje.
2001.
- Ronilac Živadin Đorđević izjavio listu "Timočka krimi-revija" da je u proleće 1999. iz reke Dunav izvučena hladnjača s 50 tela koja su kasnije tajno zakopana u masovnu grobnicu. U narednim mesecima policija Srbije otkrila nekoliko masovnih grobnica u kojima su, kako se pretpostavlja, zakopani albanski civili ubijeni tokom sukoba na Kosovu.
2003.
- Predsednik SAD Džordž Buš saopštio da je glavni deo borbenih operacija u Iraku završen, čime je zvanično okončan rat u Iraku.
2004.
- Milorad Ulemek, bivši komandant Jedinice za specijalne operacije i prvooptuženi za ubistvo premijera Srbije Zorana Đinđića, predao se beogradskoj policiji posle 14 meseci skrivanja.
Rođeni na današnji dan
1660.
- Rođen Alessandro Scarlatti, talijanski barokni skladatelj.
1729.
- Rođen Katarina Velika, ruska carica, poznata i kao Katarina II.
1852.
- Rođen Pera Todorović, srpski novinar, pisac i političar.
1860.
- Rođen Teodor Hercl, vođa i osnivač cionističkog pokreta.
1881.
- Rođen Aleksandar Kerenski, ruski revolucionarni premijer.
1892.
- Rođen Manfred fon Rihthofen, nemački pilot, poznatiji kao Crveni baron.
1903.
- Rođen Bendžamin Meklejn Spok, američki pedijatar.
1904.
- Rođen Bing Crosby, američki pjevač i filmski glumac.
1913.
- Rođen Filip Kljajić, partizanski borac i narodni heroj Jugoslavije.
1943.
- Mustafa Nadarević, bosanskohercegovački glumac.
1945.
- Rođen Alija Dubočanin, bosanskohercegovački književnik.
1946.
- Rođen David Suchet, britanski glumac.
1950.
- Rođena Bianca Jagger, američka aktivistica za ljudska prava.
1961.
- Rođen Stephen Daldry, engleski reditelj.
1975.
- Rođen David Beckham, engleski fudbaler.
1983.
- Rođena Tina Maze, slovenska alpska skijašica.
1996.
- Rođena Marina Bratanić, karatistkinja sa Bregane.
Umrli na današnji dan
1519.
- Umro Leonardo da Vinci, talijanski slikar, arhitekt, izumitelj, glazbenik, kipar, pripovjedač, matematičar i inženjer.
1567.
- Umro Marin Držić, dubrovački renesansni pesnik i dramski pisac.
1683.
- Umro Stjepan Gradić, hrvatski filozof i znanstvenik.
1846.
- Umro Giacomo Meyerbeer, njemački kompozitor.
1857.
- Umro Alfred de Mise, francuski pisac.
1892.
- Umro August Vilhelm fon Hofman, nemački hemičar.
1925.
- Umro Johann Palisa, austrijski astronom.
1925.
- Umro Antun Branko Šimić, hrvatski pjesnik i esejist.
1957.
- Umro Joseph McCarthy, američki političar.
1957.
- Umro Joseph McCarthy, američki političar.
2002.
- Umro Izet Sarajlić, bosanskohercegovački književnik.
2011.
- Poginuo Osama bin Laden, vođa Al Qaede.
Sveci pravoslavne crkve na današnji dan
- Prepodobni Simeon Bosi.
- Prepodobni mučenik Agatangel.
- Sveti Trifun patrijarh Carigradski.
- Sveti mučenici Hristofor, Teona i Antonin.
- Prepodobni Jovan Vethopešternik.

Gost

Dogodilo se na dan 3.05.

1494. – Kristofer Kolumbo je otkrio Jamajku. Nazvao ju je St. Iago.
1765. – U Filadelfiji je osnovan prvi medicinski fakultet u SAD-u.
1845. – Macon B. Allen je prvi crnac koji je primljen u advokatsku komoru u SAD-u.
1919. – Prvi putnički let avionom u SAD-u bio je na relaciji Njujork – Atlantik Siti.
1937. – Margaret Mičel je dobila Pulicerovu nagradu za roman “Prohujalo sa vihorom”.
1946. – Međunarodni vojni sud u Tokiju otpočeo je sa radom.
1952. – Na Severni pol je sletio prvi avion.
1956. – Na Antarktiku je otkriven još jedan planinski vijenac.
1997. – Gari Kasparov otpočinje šahovski meč sa IBM-ovim super komjuterom “Deep Blue” .
2008 – U Mijanmaru poginulo preko 22.000 ljudi nakon snažnog ciklona
Rođeni
1469 – Niccolò Machiavelli (Firenca, 3. svibnja 1469. – Firenca 21. ili 22. lipnja 1527.), talijanski književnik i političar.
Humanistički odgojen, bio je čovjek prakse i izvorni mislilac. Godine 1498. Machiavelli stupa u službu firentinske republike kao tajnik za vanjske i unutarnje poslove i rat. Iako u politici nikada ne postaje ličnost prvog plana, bavljenje tim poslovima omogućuje mu da izravno upoznaje ljude, njihove odnose – probleme rata i mira. 1512. godine u Firenci su Medici ponovo na vlasti, pa Machiavelli gubi službu, konfirniran je, zatvoren i mučen. Otada se posvećuje uglavnom književnom radu. Poput mnogih suvremenika, i on poseže za antičkim uzorima, ali kao genijalan predstavnik renesanse nadahnjuje se u prvom redu “efektivnom istinom o stvarima”, a ne teološkim i etičkim konstrukcijama. Svoje nove misli najbriljantnije izlaže u raspravi “Vladar” u kojoj naizgled govori o potrebi čvrste, apsolutne monarhije. No, pažljivom čitatelju neće izmaći da Machiavelli u “Vladaru” kroz savjete vladaru (Il Principe) koji osniva novu državu zapravo postavlja temelje tzv. građanske vladavine. Budući realist, on je svjestan da su republike poput onih koje su postojale u srednjovjekovnoj Italiji stvar prošlosti (iako predviđa njihovo uskrsnuće kojem će buduće generacije svjedočiti).
Zbog toga je preokupiran zaštitom građanskih prava naspram vladaru, odnosno zaštitom pravnog poretka u kojem bi se ta prava afirmirala. On u “Vladaru” zapravo daje preporuke za uspješnu vladavinu, naglašavajući da uspješan vladar mora izbalansirati oprečne težnje u društvu-težnje velikaša naspram težnjama puka, s tim da je ključ opstojnosti vladavine u oslanjanju na potporu puka, koja se može ostvariti jedino zaštitom imovine i časti građana. Iako je jedan od najčitanijih političkih mislilaca novog vijeka, Machiavellievi čitatelji najčešće su bili odvučeni u krivom pravcu, bilo zbog okrutnih metoda koje katkad legitimira kao uobičajeni (čak, neophodni) dio političkog poretka, bilo zbog njegovog “glavnog junaka” Cesarea Borgie u kojem Machiavelli vidi oličenje političke virtu dok se povjesničari uglavnom slažu u opisu Borgie kao podivljalog psihopata. No, sam Rousseau, veliki “prorok demokracije i egalitarnosti”, je jednom prilikom rekao da je “Machiavelli veliki republikanac koji je imao odreda loše i neupućene čitatelje”.
1886 – Marcel Dupré, francuski kompozitor i književnik
1898 – Golda Meir, izraelska političarka
1913 – Heinz Kohut, američki psihoanalitičar i osnivač autopsihologije
1931 – Aldo Rossi, italijanski arhitekt
1934 – Georges Moustaki, grčki kantautor i pjevač francuskih šansona
Umrli
1481 – Mehmed II. zvani el Fatih (Osvajač) (Edirne, 30. ožujka 1432. – 3. svibnja 1481.), osmanski sultan.
Mehmed II.
Mehmed II. je rođen u Edirneu, tada glavnom gradu Osmanske države, 29. ožujka 1432. godine. Njegov otac je bio sultan Murat II, a majka Huma Hatun. Kada je imao 11 godina poslan je u Amaziju da pohađa školu i stekne iskustvo što je bila praksa i ranijih sultana. Još u mladosti, mladi prijestolonasljednik Mehmed II. se okitio visokim znanjima o vjeri, povijesti, zemljopisu, inženjerstvu, pjesništvu, književnosti. Takođe je naučio i nekoliko jezika: arapski, perzijski, grčki, srpski i talijanski.
Mehmed II. postaje sultan prvi put 1444. godine poslije abdikacije svog oca Murata II. To prvo razdoblje vlasti završava iste godine kada mu se vojnici bune poslije poraza od križarske vojske i vraćaju na vlast Murata II. Njegov otac sultan Murat II. po drugi put abdicira 1451. godine.
Mladi sultan prvo na redu je imao osvajanje Konstantinopola koji pada u Turske ruke 1453. godine. Osvajanje Konstantinopola je omogućilo Mehmedu II. da okrene svoju pažnju ka Anadoliji. Mehmed je pokušao stvoriti jedinstvenu vlast u Anadoliji osvajajući Turske države zvane Bejlik i Grčko carstvo Trebizonda na sjeveroistoku Anadolije, ujedinjujući se sa Zlatnom hordom sa Krim.
Mehmed II. je na Istok išao do Beograda, gdje je pokušao zauzeti grad John Hunyadija na Opsadi Beograda 1456. Mađarski činovnici su uspješno odbranili grad i Osmanlije su se privremeno povukle, ali su na poslijetku oni zauzeli cijelu Srbiju.
Srbija je osvojena 1459. godine, Bizant to jest Morea njegova posljednja provincija 1460. godine zajedno s Atenom nakon čega se rat prebacuje u Aziju. Novi vojni cilj postaje Trapezuntsko Carstvo koji je u stvarnosti posljednji slobodni teritorij starog Bizanta. Da bi se ono osvojilo 15. kolovoza 1461. godine sultan uz put osvaja nekoliko malenih turskih kneževina. Po povratku u Europu on osvaja Bosnu 1463. godine i ne zamara se kasnijom tamošnjom mađarskom ofenzivom želeći s njima izbjeći sukob.
U drugom dijelu svoje vladavine Mehmed II. osvaja Krim, dijelove Albanije i otok Eubeju. Uz sve te pobjede užasno po njega pada poraz u Moldaviji 1475. godine.
Mehmed II. se smatra za nacionalnog heroja u Turskoj.
Ahdnama Mehmeda Fatiha data bosanskim franjevcima smatra se najstarijim pisanim dokumentom o ljudskim pravima.
U njegovo vrijeme je djelovao i veliki vezir bosanskog podrijetla Ahmed-paša Hercegović, a školovao se sa Adni Mahmud-pašom Anđelovićem.
1987 – Dalida, francuska pjevačica i glumica italijanskih korijena

» Vaš današnji outfit
» Velika geografska otkrića i priče o istraživačima
» U eksperimentu koji traje čak 84 godine konačno se nešto dogodilo - evo što!
» Ovo priželjkuje svaki student! Mirisali su ruzmarin i dogodilo se čudo!
» Dirljiva životna priča

Hitskin.com

"Dogodilo se na današnji dan"

Ko je trenutno na forumu

Zadnje teme

Dvorana slavnih

Poslanici naj aktivniji nedelje