452. – Hunski kralj Atila (Bič Božji), izvršio je invaziju na Italiju.

1786. – U Njujorku je prodat prvi komercijalno napravljen sladoled. Inače, sladoled je poslastica poreklom sa istoka; ideju o pravljenju sladoleda je odatle čuveni mletački istraživač preneo u Evropu, a kasnije je u SAD-u otvorena prva fabrika za proizvodnju sladoleda.

1810. – Rođen je Robert Šuman, nemački kompozitor i jedan od najznačajnijih predstavnika romantizma. Ističe se kao muzički liričar i autor klavirskih minijatura.

1824. – Noah Cushing iz Kvebeka patentirao je veš mašinu.

1889. – U Los Anđelesu je počela sa radom prva žičara.



1940. – Otkriven je neptunijum, veštački radioaktivni hemijski element pod rednim brojem 93.

1969. – U postavci grupe Rolling Stones dolazi do zamene – na mesto Briana Jonesa dolazi gitarista Mick Taylor.

1986. – Boston Celtics osvaja NBA šampionat pobedom nad timom Houston Rockets-a.

1991. – Monika Seleš je pobedom nad Arančom Sančez Vikario (6:3,6:4) osvojila French Open.

20.jun

20.06.451. – u bitci na Katalaunskim poljima poražen Atila, od Flavija Aecije

20.06.1920. – Puniša Račić izvršio atentat na Skupštinu Jugoslavije i Stjepana Radića

20.06. 1991. – Njemački je parmelent premjestio glavni grad iz Bonna u Berlin

20.06.1949. – Turci su zauzeli grad Smederevo, posljednje uporiište srpske države

20.06.1992. – Predsjedništvo B i H objavilo ratno stanje i uvelo radnu obvezu

20.06. 1920. – Puniša Račić izvršio atentat na Skupštinu Jugoslavije i Stjepana Radića

20.06. 840. umro britanski kralj Vilim IV

20.06.840. – umro Ludovik I Pobožni, car Svetog rimskog carstva

20.06.1902. – rođen srpski pisac, Marko Ristić, predstavnik moderne i avangarde u srpskoj književnosti

 poznatih pjesama su „Hello“, „Say You Say Me“, „All Night Long“

Dogodilo se na današnji dan - 25.06.

Bitka kod Little Bighorna, počeo rat dviju Koreja, Sabor donio Deklaraciju o proglašenju suverene i samostalne Republike Hrvatske

U američkoj saveznoj državi Montani, nedaleko od današnjeg mjesta Busby, 1876. godine odvila se bitka kod Little Bighorna, najslavnija bitka velikog rata sa Siouxima u kojoj je poraženu, odnosno anihiliranu 7. konjičku pukovniju, vodio general George A. Custer, dok su s druge strane stajala ujedinjena plemena Lakota, Sjevernih Šejena i Arapaha pod vodstvom poglavica Bika Koji Sjedi, Ludoga Konja i Galla. Nakon završetka Građanskog rata, kontroverzni general Custer bio je promaknut u čin general pukovnika i postavljen na čelo 7. konjičke pukovnije koja je uredovala na tzv. Indijanskom teritoriju gdje je počinila toliko zločina nad domorodačkim stanovništvom da je dva puta raspuštena. Ponovno je okupljena tijekom 'zlatne groznice' za potrebe zaštite tragača koji su nahrupljivali u Black Hills u Dakoti. Custer se 1876. našao na području Montane i blizu rijeke Little Bighorn neočekivano naišao na tabor Siouxa. Slavohlepan kakav je bio napravio je potez koji bi svaki vojnik pripisao potpunoj budali ili luđaku. Podcijenivši neprijatelja sa svojih nešto više od 550 vojnika podijeljenih u tri skupine napao je vjerojatno najveći do tada viđeni višeplemenski tabor u kojem je prema procjenama bilo oko 1.800 vrlo iskusnih ratnika odlučnih da obrane obitelji koje su bile s njima. Custerova suluda 'hrabrost' rezultirala je potpunim porazom u kojem su dvije manje skupine razbijene i otjerane, dok je njegova grupa od 264 vojnika, iz koje su se spasili samo oni koji su otišli prije bitke, potpuno zbrisana, a jedini preživjeli na mjestu finalnog obračuna ostao je konj jednog od kapetana po imenu Comache. Bitka kod Little Bighorna drugi je najteži poraz koji su plemena nanijela američkoj vojsci, ali na kraju je rezultirao strašnim odmazdama i konačnim slomom otpora petnaest godina kasnije.

Sjeverna Koreja je 1950. godine pokrenula iznenadni rat protiv svog južnog susjeda. Nakon jednoga graničnog sukoba sjevernokorejske snage, potpomognute navodnim kineskim dobrovoljcima i uz podršku SSSR-a, prešle su 38. paralelu i napale Južnu Koreju na čiju je stranu stao pet godina ranije osnovani UN koji je tražio povlačenje agresora. Sjeverna Koreja je zahtjev ignorirala što je rezultiralo dolaskom oružanih snaga UN-a na čiji se poziv odazvalo 16 zemalja članica koje su poslale vojsku, 41 zemlja je poslala vojnu opremu, hranu i druge zalihe, no SAD je u tome prednjačio sa sudjelovanjem od 90% u ukupnoj pomoći. Naizmjenične ofenzive jednih i drugih snaga nisu dale prevagu niti jednoj zaraćenoj strani. Sjevernokorejske trupe uspjele su osvojiti Seoul, a američke i južnokorejske Pjongjang, no vojske su se nakon brojnih ofenziva i povlačenja zaustavile na jednom mjestu i držale borbenu liniju iznad 38. paralele gdje je vođen rat za strateške pozicije popularno nazvan Hilltop War.

Tijekom 1951. s čela američkih snaga povučen je general MacArthur što je vjerojatno bio najvažniji potez rata jer je on zagovarao proširenje rata na Kinu i upotrebu 'ostalih mjera' (nuklearnog oružja), što je lako moglo biti povod Trećem svjetskom i to nuklearnom ratu. Nakon Staljinove smrti u ožujku 1953. sovjetski vođe pristali su na ranije odbačene mirovne prijedloge UN-a, a 27. srpnja 1953. potpisan je konačni sporazum čime je rat i službeno završio. Između dvije Koreje uspostavljena je 4 kilometra široka demilitarizirana zona, a obje strane su se obvezale da neće povećavati svoju vojnu moć. Rat u Koreji bio je jedan od najkrvavijih u povijesti. Ubijeno je više od milijun južnokorejskih civila, a više milijuna su ostali beskućnici. Statistike Sjeverne Koreje za civilna stradanja nema. Mrtvih, ranjenih ili nestalih savezničkih vojnika bilo je oko 580 tisuća, a na sjevernokorejskoj i kineskoj strani oko milijun i 600 tisuća.Sovjetski i predstavnici zemalja koje su se borile u ratu 1954. sastali su se u Ženevi, no nisu uspjeli sastaviti trajni mirovni plan, kao ni pitanje o ujedinjenju dviju Koreja koje su sporazum o međusobnom neupotrebljavanju sile potpisale tek 1991. no niti to, kako se iz današnjeg stanja vidi, nije jamac mira na korejskom poluotoku.

Hrvatski Sabor, tada pod službenim imenom Sabor Republike Hrvatske, 1991. godine je donio Deklaraciju o proglašenju suverene i samostalne Republike Hrvatske i Ustavnu odluku o suverenosti i samostalosti Republike Hrvatske, efektivno proglašavajući Republiku Hrvatsku samostalnom i neovisnom državom. Na to ga je, prema Ustavu Republike Hrvatske, obvezao rezultat referenduma održanog 19. svibnja iste godine, na kojem se 93,94% birača izjasnilo za suverenu i nezavisnu Republiku Hrvatsku. 25. lipnja od 2001. se obilježava kao hrvatski Dan državnosti koji je ranije bio obilježavan 30. svibnja u u spomen na konstituiranje prvog višestranačkog Sabora 1990., što se danas obilježava kao spomendan - Dan Hrvatskoga sabora. Posredovanjem misije Europskih zajednica, na provedbu dviju saborskih odluka od 25. lipnja, prihvaćen je tromjesečni moratorij i to tzv. Brijunskom deklaracijom od 8. srpnja 1991., kojom su odgođeni svi daljni postupci i akti. Međutim, jačanjem velikosrpske agresije na Hrvatsku, što je kulminiralo raketiranjem zgrade Banskih dvora u Zagrebu, tadašnjeg sjedišta predsjednika Republike, istekom posljednjeg dana tromjesečnog moratorija, Sabor je na sjednici održanoj u tajnosti (u prostorijama INA-ine zgrade u Šubićevoj ulici u Zagrebu) 8. listopada donio Odluku o raskidu svih državno-pravnih sveza na temelju kojih je zajedno s ostalim republikama i pokrajinama tvorila dosadašnju SFRJ. Taj datum se, u spomena na donošenje Odluke o raskidu svih državno-pravnih sveza sa SFRJ, slavi kao Dan nezavisnosti, odnosno dan kada je Republika Hrvatska i formalno postala nezavisna država.

Početkom stoljeća na današnji se dan rodio britanski književnik i novinar George Orwell. Iako je tijekom života napisao priličnu količinu bitnih analiza i tekstova, u povijest je ušao romanom 1984., tmurnom vizijom budućnosti u kojoj vlade lažu, svakodnevno prepisuju povijest ispočetka i prate svaki korak svojih građana. Zvuči poznato?

Dvadeset godina iza Orwella rođen je Vatroslav Mimica, hrvatski filmski redatelj, glumac i producent koji je hrvatkoj kinematografiji ostavio nekoliko izvarednih djela poput Prometeja s otoka Viševice i Seljačke bune.

Hit pjevač čija je duga karijera počela u duetu Wham!, George Michael, tijekom dvadeset i pet godina karijere iznjedrio je mnoge hitove, da bi u zadnjim godinama postao poznatiji po lovljenju istomišljenika po javnim toaletima i neumornom duvanju.

Također na ovaj je dan rođen i britanski komičar Ricky Gervais.

1903. – Rođen je Džordž Orvel (pravo ime Eric Blair), engleski književnik, protivnik imperijalizma. Dao je ostavku na državnu službu u Indiji i bio ranjen u španskom građanskom ratu, boreći se na strani republikanaca. Napisao je više dela, od kojih su najpoznatiji satirični romani “Životinjska farma” i “1984”.

1924. – Rođen je Sidni Lumet, jedan od najistaknutijih američkih filmskih reditelja.

1929. – Američki predsednik Huver odobrio je početak izgradnje Boulder Dam-a, kasnije Hoover Dam (Huverova brana). To je najviša betonska brana u SAD-u, na reci Kolorado, visoka 221,5m i duga 380m. Uzvodno od brane nalazi se veštačko jezero Mid. Brana je građena u periodu od 1931. do 1936. godine.

1950. – Izraelska nacionalna avio-kompanija El Al počela je sa radom.

1950. – Severna Koreja napala je Južnu Koreju. U ovom ratu je prvi put u istoriji došlo do oružane intervencije OUN u cilju suzbijanja agresije. Rat nije doveo ni do ujedinjenja ni do odlučujuće pobede zaraćenih strana, a primirje je potpisano tek 1953. godine.

1959. – ŠSR je predložio uspostavljanje denuklearizovane zone na Balkanskom poluostrvu i u Jadranskom moru.

1961. – Iračke vlasti izjavile su da Kuvajt smatraju delom svoje teritorije.

1969. – Odigran je najduži teniski meč u istoriji Vimbldona. Pančo Gonzales pobedio je Čarlsa Pasarela u meču koji je trajao 5 sati i 12 minuta.

1975. – Mozambik je dobio nezavisnost od Portugala.

1989. – U SAD-u je izašao prvi poštanski žig posvećen homoseksualcima.

Dogodilo se na današnji dan 23.11.


858. - Istočnorimski samovladar Bardas postavio je u Konstantinopolu (Carigradu) učenjaka i voditelja carskog ureda Fotiosa za kršćanskog patrijarha uz papu Nikolu I. u Rimu i uveo prvu podjelu na zapadni i istočnu kršćansku crkvu.
1531. - Mirom u Kapelu završen drugi građanski rat u Švajcarskoj. Rimokatoličke oblasti priznate kao deo Švajcarske Konfederacije.
1627. - Isusovački red osnovao je gimnaziju u Rijeci, nakon što je prva utemeljena u Zagrebu 1607. godine.
1823. - U Münchenu su arhitekt Friedrich Gärtner i slikari Karl Jospeh Stieler, Peter von Hess i Domenico Quaglio osnovali umjetničko društvo. Ubrzo su slična udruženja stvorena u Berlinu i Düsseldorfu. Njima je njemačko građanstvo pokušalo suprotstaviti građansko-realističku umjetnost umjetnosti usmjerenoj na održanje monarhističkog poretka.
1831. - Dvodnevni štrajk lionskih tkača prerastao u organizovan ustanak lionskih radnika. Ustanici zauzeli ključne punktove u Lionu i uspostavili privremenu vladu. Njihovi zahtevi za povećanje nadnica nisu prihvaćeni, a vojska početkom decembra ugušila ustanak.
1847. - Hrvatski postao službeni jezik. Ivan Kukuljević Sakcinski na zasjedanju Hrvatskoga sabora upozorio je na potrebu uvođenja službenog jezika u javne službe.
1889. - Louis Glass, direktor Pacific Phonograph Co. predstavilo je u palači Royal Saloon u San Franciscu prvi MUSICBOX. Sastojao se od aparata za snimanje te aparata za reprodukciju glazbe s 4 slušalice. Aparat se aktivirao ubacivanjem kovanica. Svaku slušalicu koristila bi jedna osoba.
1890. - Desetogodišnja Wilhelmina postala je nakon smrti svoga oca Wilhelma III. kraljica Nizozemske. Do punoljetnosti (1898.) regentstvo je vodila njezina majka kraljica Emma. Wilhelmina je za svoje 50-godišnje vladavine (do 1948.) pridonijela učvršćivanju konstitucionalne monarhije i istovremeno demokratizirala političke institucije.
1891. - Deodoroda Fonseka, vođa prevrata 1889. kojim je oboreno Brazilsko carstvo, prvi predsednik Brazila, zbog sukoba s Kongresom prisiljen da napusti položaj.
1904. - Zatvorene 3. Olimpijske igre u St Louisu.
1909. - Kineski princ Čun koji je, umjesto svoga sina trogodišnjeg cara Pu Jia, vodio poslove kineske vlade pokušao je učvrstiti svoju moć novom podjelom guvernerskih mjesta u pokrajinama.
1920. - U njemačkom gradu Darmstadtu otvorena je "Škola mudrosti" za stvaranje novog čovjeka. Njezin je osnivač poznati pisac i filozof grof Herman Keyseling.
1932. - Spajanjem kraljevstava Nedžd i Hidžaz formirana Kraljevina Saudijska Arabija, s kraljem Abdulom Azirom ibn Saudom.
1944. - Američka 7. armija pod zapovjedništvom generala Alexandera M. Patca osvojila je Strassbourg i tako se domogla Rajne.
1946. - Bombardiranjem sjevernovijetnamskog grada Haiponga počeo je Vijetnamski rat. Komunistički vođa Ho Ši Min proglasio je 1945. na sjeveru zemlje nezavisnu Demokratsku Republiku Vijetnam, dok je jug ostao pod francuskom kontrolom. Konflikt u koji su se 1964. uključile i SAD-e, završen je 1975. pobjedom komunista.
1947. - Najveći avion na svijetu XC-99 uspješno je obavio prvi, probni let. Zrakoplov je bio dugačak 56 metara, a raspon krila mu je bio 70 metara.
1961. - Dominikanska Republika promenila naziv glavnog grada Siudad Truhiljo u Santo Domingo.
1971. - Kina postala stalna članica Savjeta bezbednosti Ujedinjenih nacija.
1980. - U zemljotresu koji je pogodio grad Eboli u južnoj Italiji poginulo 2.735 osoba, povređeno najmanje 7.500.
1983. - SSSR napustio razgovore o ograničenju naoružanja u Ženevi u znak protesta zbog razmeštanja krstarećih raketa SAD u Evropi.
1989. - Oko 300.000 ljudi se okupilo na centralnom trgu Vaclavske namesti u Pragu zahtevajući demokratske reforme u Čehoslovačkoj.
1996. - Otet etiopski avion „boing 767“ sa 163 putnika i 12 članova posade pao u more blizu Komorskih ostrva pošto je ostao bez goriva. U nesreći poginulo 125 osoba.
1999. - Predsednik SAD Bil Klinton stigao na Kosmet, gde je posetio američku vojnu bazu Bondstil kod Uroševca i razgovarao s predstavnicima Srba i kosovskih Albanaca. Klinton od Albanaca tražio da oproste Srbima i poručio im da je vreme za borbu prošlo.
2001. - U sukobima Izraelaca i Palestinaca na Zapadnoj obali ubijen vođa vojnog krila Hamasa Mahmud Abu Hanod.
2001. - Tribunal u Den Haagu podigao treću i najtežu optužnicu protiv jugoslovenskog ex predsjednika Slobodana Miloševića. Prve dvije su se odnosile na zločine počinjene u Hrvatskoj i Kosovu, a treća na zločine u Bosni i Hercegovini.
2002. - Novi premijer Pakistana Mir Zafarula Kan Džamali položio zakletvu i formalno uspostavio civilnu vlasti posle trogodišnje vojne diktature.
2003. - Pod pritiskom demonstranata i opozicije, dugogodišnji predsednik Gruzije Eduard Ševarnadze podneo ostavku zbog falsifikovanja izbornih rezultata. Za predsednika Gruzije 15. januara 2004. izabran lider gruzijskog Nacionalnog pokreta Mihail Sakašvili.
2003. - Na Hrvatskim parlamentarnim izborima najviše glasova dobio HDZ koji je nakon toga u koaliciji s nekoliko manjih stranaka sastavio Vladu.
Rođeni na današnji dan
912. - Rođen Oton I. Veliki, prvi njemačko-rimski car.
1221. - Rođen Alfons X Kastiljski, kralj Kastilje i Leona.
1760. - Rođen François Noël Babeuf, francuski radikal.
1787. - Rođen Maksimilijan Vrhovac, zagrebački biskup.
1804. - Rođen Franklin Pierce, američki predsjednik.
1837. - Rođen Johannes Diderik van der Waals, holandski fizičar.
1855. - Rođen Stevan Sremac, srpski književnik.
1859. - Rođen Billy the Kid, američki junak westerna.
1876. - Rođen Manuel de Falla, španjolski skladatelj.
1883. - Rođen Hose Klemente Orosko, meksički slikar.
1887. - Rođen Boris Karloff, američki glumac engleskoga porijekla.
1887. - Rođen Henri Mosli, engleski fizičar.
1890. - Rođen El Lissitzky, ruski slikar i arhitekt.
1906. - Rođen Sait Faik Abasıyanık, turski književnik.
1907. - Rođena Olga Alkalaj, jugoslovenska učesnica pokreta otpora jevrejskog porekla.
1918. - Rođen Perez Prado, kubansski muzičar.
1920. - Rođen Paul Celan, njemački liričar rumunjskog porijekla.
1925. - Rođen José Napoleón Duarte, salvadorski političar i državnik.
1926. - Rođen Sathya Sai Baba, indijski guru.
1933. - Rođen Kžištof Penderecki, poljski kompozitor.
1936. - Rođen Dragoslav Lazić, srpski režiser i scenarista televizijskih serija.
1941. - Rođen Franco Nero, talijanski glumac.
1964. - Rođen Yoshiki, japanski muzičar.
1971. - Rođen Vin Bejker, američki košarkaš.
1976. - Rođen Cunejt Čakir ili Đunejt Čakir, turski fudbalski sudija.
1979. - Rođen Ivica Kostelić, hrvatski alpski skijaš.
1985. - Rođen Viktor Ahn, južnokorejski i ruski klizač.
1988. - Rođen Dado Đurović, crnogorski pevač i kantautor.
1992. - Rođena Miley Cyrus, američka pjevačica.
Umrli na današnji dan
1457. - Umro Ladislav V. Posmrtni, ugarsko-hrvatski i češki kralj.
1703. - Umro Mitrofan Voronješki, ruski svetac.
1804. - Umro Ivan Mane Jarnović, hrvatski skladatelj i violinist.
1824. - Umro Fjodor Aleksejev, ruski slikar.
1919. - Umro Henri Gant, američki mašinski inženjer i menadžer konsultat, a najpoznatiji je po razvoju tzv. Gantovog dijagrama.
1921. - Umro John Boyd Dunlop, škotski veterinar i pronalazač.
1966. - Umro Grigor Vitez, hrvatski pjesnik, dječji pisac, prevoditelj.
1976. - Umro Andre Malro, francuski pisac i političar.
1991. - Umro Klaus Kinski, njemački glumac.
1995. - Umro Luj Mal, francuski filmski režiser.
2006. - Umro Aleksandar Litvinjenko, ruski obaveštajac.
2012. - Umro Larry Hagman, američki glumac.
Praznici i spomendani na današnji dan
- Dan Rudolfa Maistera - državni praznik u Sloveniji.
Sveci pravoslavne crkve na današnji dan
- Sveti Non, episkop iliopoljski.
- Sveti mučenik Orest.
- Sveti apostoli Olimp, Erast, Rodion i drugi s njima.

Izvor: http://www.nadanasnjidan.net/

1531 - Po naređenju pape Klementa VII ustanovljena je inkvizicija u portugalskoj prestonici Lisabonu.
1538 - Papa Pavle III isključio je iz rimokatoličke crkve engleskog kralja Henrija VIII, koji je prethodno sebe proglasio poglavarom anglikanske crkve.

1778 - Rođen je engleski hemičar Hamfri Dejvi, izumitelj rudarske sigurnosne lampe (1816). Otkrio je anestetičko delovanje rajskog gasa, a pomoću eletrolize prvi je izdvojio natrijum, kalijum i kalcijum u elementarnom obliku.

1830 - Umro je južnoamerički revolucionar, vojskovođa i državnik Simon Bolivar. Vođa borbe za nezavisnost Južne Amerike od Španije, "El Libertador", nije uspeo da ostvari svoje težnje da ujedini južnoameričke zemlje u jaku i nezavisnu državu. Oslobodio je Venecuelu, Ekvador, Panamu i Peru i bio je predsednik Kolumbije i Bolivije koja je po njemu dobila ime. Optužen da je hteo da se proglasi monarhom, povukao se s vlasti 1830. i ubrzo je umro.

1888 - Rođen je Aleksandar Karađorđević, mlađi sin srpskog kralja Petra i crnogorske kneginje Zorke, regent od 1914. kralj Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca od 1921. U novoj državi zaveo je lični režim u januaru 1929, a u septembru 1931. nametnuo je Oktroisani ustav. Ubijen je u atentatu u Marseju 9. oktobra 1934.

1903 - Braća Vilbur i Orvil Rajt izvela su prvi uspešan let avionom u istoriji vazduhoplovstva. Njihova letilica "Flajer I" je nad peščanim dinama blizu mesta Kiti Houk u Severnoj Karolini, SAD, uzletela četiri puta, zadržavši se pritom u vazduhu najduže 59 sekundi.

1908 - Nakon pobede mladoturske revolucije, održana je prva sednica parlamenta Otomanskog carstva.

1909 - Umro je belgijski kralj Leopold II, koji je 1885. formirao Slobodnu državu Kongo, a 1908. je anektirao kao Belgijski Kongo. Nasledio ga je nećak Albert I.

1939 - U zalivu La Plata kod Montevidea u Drugom svetskom ratu potonuo je nemački bojni brod "Admiral Graf fon Špe", koji je tu opravljan posle bitke s britanskim krstaricama. Kapetan broda Hans Langsdorf posle uzmenirujućih izvešta je odlučio da potopi brod, a potom je izvršio samoubistvo.

1948 - U pokušaju da ponovo uspostavi vlast u Indoneziji, koja je 1945. proglasila nezavisnost, Holandija je napala Indoneziju, njene trupe su upale u glavni grad Džakartu i uhapsile predsednika Sukarna u druge indonežanske lidere. Sporazumom u Hagu 1949. Holandija je priznala suverenitet Indonezije.

1973 - Arapski ekstremisti ubili su 32 osobe na aerodromu u Rimu kada su bacili bombu na avion kompanije "Pan Ameriken" i iz mitraljeza izrešetali zgradu terminala.

1983 - U diskoteci u Madridu u požaru su izgubile život 83 osobe.

1985 - Vojna vlada Ugande i pripadnici gerilaca potpisali su mirovni ugovor kojim su podelili vlast i okončali gotovo petogodišnji građanski rat.

1989 - U Rumuniji su izbile masovne demonstracije protiv diktatorskog režima Nikolae Čaušeskua u kojima je poginulo oko 1.000 ljudi. Nemiri koji su počeli u Temišvaru i Aradu zahvatili su potom Bukurešt i proširili se na celu zemlju. Čaušesku i njegova žena Elena uhvaćeni su u begu 22. decembra, osuđeni na smrt i streljani.

1990 - Na prvim demokratskim izborima u Haitiju za predsednika jeizabran populistički sveštenik Žan Bertran Aristid.

1991 - Savet ministara EU usvajanjem nove Deklaracije o Jugoslaviji odlučio je da prizna nezavisnost svim jugoslovenskim republikama koje prihvate kriterijume za priznavanje novih država u istočnoj Evropi i SSSR-u.

1992 - Skupština Republike Srpske na Palama izabrala je Radovana Karadžića za prvog predsednika Republike.

1995 - Vođa delegacije bosanskih Srba na mirovnim pregovorima u Dejtonu Slobodan Milošević odbio je da poslanicima Skupštine Republike Srpske podnese izveštaj o mirovnim pregovorima na kojim je postignut sporazum o okončanju bosanskog rata.

1996 - Pobunjenici peruanskog levičarskog gerilskog pokreta "Tupak Amaru" zauzeli su japansku ambasadu u Limi, zapretivši da će pobiti 490 talaca ukoliko vlasti Perua ne oslobode iz zatvora 300 pripadnika njihovog pokreta.

1997 - Minski centar UN objavio je da u Bosni i Hercegovini ima još 750.000 do milion nagaznih mina i da je tokom 1996. i 1997. od eksplozija mina povređeno oko 1.000 ljudi, među kojima je veliki broj dece.

1999 - Nemački, američki i istočnoevropski zvaničnici zaključili su istorijski sporazum o nadoknadi za prinudni rad za vreme nacističke Nemačke, 54 godine posle Drugog svetskog rata.

2000 - U Ženevi je održana konferencija o novom programu zaštite prava glumaca i njihovog rada u filmskoj i TV industriji, muzičkim spotovima i na Internetu, kojoj su prisustvovali delegati iz oko 90 zemalja.

2001 - Naoružani komandosi upali su u Nacionalnu palatu na Haitiju, u mestu Port-o-Prens, ubivši dva policajca i dva prolaznika pre nego što je policija uspela da zauzme zgradu.

2002 - Skupština SR Jugoslavije ratifikovala je Dejtonski sporazum, potpisan 1995. kojim je okončan rat u Bosni.

2003 - Francuska je zabranila isticanje religijskih obeležja (nošenje feredža, jevrejskih kapica, hrišćanskih krstova) u državnim školama.

2004 - U Butanu je zabranjeno ********* na javnim mestima i prodaja duvana. Butan je prva zemlja na svetu gde je uvedena ova zabrana.

2005 - Evropska unija odobrila je Makedoniji status kandidata za članstvo u EU.

2007 - Nju Džersi je doneo zakon kojim se smrtna kazna zamenjuje doživotnim zatvorom bez prava na uslovnu slobodu i time postao prva američka savezna država koja je u protekle četiri decenije ukinula smrtnu kaznu.

Dogodilo se na današnji dan 07.06.


1494 - Portugalija i Španija potpisale su sporazum u Tordesiljasu o podeli Novog sveta. Granicu je odredio papa Aleksandar VI da bi sprečio sukobe kolonijalnih sila. U 17. i 18. veku u borbu za kolonije umešali su se Englezi i Holanđani koji nisu poštovali papinu podelu.

1502 - Rođen Ugo Buonkompanjo, papa Grgur XIII od 1572. do 1585. Reformisao je Julijanski kalendar (1582), koji je kasnije po njemu nazvan Gregorijanski.

1523 - Nakon pobede nad Dancima, Gustav Vasa proglašen je, kao Gustav I, kraljem Švedske. Time je ukinuta Kalmarska unija formirana 1397. između Švedske, Danske i Norveške.

1848 - Rođen je francuski postimpresionistički slikar Pol Gogen, čije je delo imalo značajan uticaj na razvoj ekspresionizma i na formiranje fovizma ("Materinstvo", "Beli konj", "Plemkinja", "Dve devojke s Tahitija").

1848 - Umro je ruski književni kritičar i filozof Visarion Grigorjevič Bjelinski, osnivač ruske realističke estetike. Formulisao je teorijsku osnovu novog pravca u ruskoj književnosti nazvanog "naturalna škola", a kao uzor isticao je Gogoljeva dela ("Pismo Gogolju", "Književne maštarije").

1861 - U američkom gradu Nju Orleansu izvedena je prva predstava striptiza.

1862 - SAD i Velika Britanija su potpisale sporazum o suzbijanju trgovine robljem.

1896 - Rođen je mađarski državnik Imre Nađ, premijer od 1953. do oktobra 1956, kada je u Mađarskoj izbila antikomunisticcka pobuna. Pobuna je ugušena sovjetskom intervencijom, a Nađ je uhapšen i osuđen na smrtnu kaznu koja je izvršena u junu 1958.

1905 - Norveški parlament doneo je odluku o raskidu unije sa Švedskom i srgnuo s prestola kralja Oskara I koji se protivio toj odluci. Za novog kralja izabran je danski princ Karl pod nazivom Hakon VII.

1920 - Rođen je francuski političar i publicista Žorž Marše, generalni sekretar Francuske Komunističke partije od 1972. do 1994. i, uz Enrika Berlinguera (KP Italije) i Santijaga Karilja (KP Španije), jedan od protagonista reformi u komunističkom pokretu u Zapadnoj Evropi početkom osamdesetih godina prošlog veka (evrokomunizam).

1921 - Otvoren je prvi parlament Severne Irske.

1929 - Ponovo je uspostavljena Papska država (Vatikan) u Rimu. Crkvena država prestala je da postoji 1870. kada je sa gradom Rimom inkorporirana u ujedinjenu Italiju.

1935 - Umro je srpski hemičar Sima Lozanić, prvi rektor Beogradskog univerziteta, član Srpske kraljevske akademije. Bio je ministar privrede i spoljnih poslova u vladama Srbije 1894. i 1905. Izučavao je razne oblasti hemije, a najvažniji su njegovi radovi iz organske hemije i elektrosinteze.

1935 - Umro je ruski biolog Ivan Vladimirovič Mičurin, koji je metodom aklimatizacije uzgajio nove otporne vrste južnih biljaka (trešnja, kajsija, vinova loza) i na taj način proširio njihov areal prema severu.

1939 - Kralj Džordž VI i kraljica Elizabeta došli su u posetu SAD. To je bila prva poseta britanskog monarha ovoj zemlji.

1942 - Okončana je četvorodnevna bitka za pacifička ostrva Midvej, u kojoj su Amerikanci naneli prvi ozbiljan poraz Japancima u Drugom svetskom ratu; Počeo je nemački napad na Sevastopolj.

1948 - Predsednik Čehoslovačke Eduard Beneš podneo je ostavku, ne želeći da potpiše novi ustav prema kojem su komunisti preuzeli vlast u zemlji.

1971 - Sovjetski vasionski brod "Sojuz II" spojio se u zemljinoj orbiti sa svemirskom stanicom "Saljut".

1973 - Kancelar Zapadne Nemačke Vili Brant doputovao je u Izrael, u prvu posetu jednog zapadnonemačkog lidera ovoj zemlji.

1974 - U Ivanjici je puštena u rad prva zemaljska satelitska stanica u Jugoslaviji za međukontinentalne telefonske linije i TV programe.

1980 - Umro je Henri Miler, jedan od najpoznatijih američkih pisaca. Najpoznatija dela "Rakova obratnica" (1934) i "Jarčeva obratnica" (1939), dugo zabranjivane u SAD, objavio je u Parizu, gde je radio kao novinar.

1981 - Izraelski avioni su razorili irački nuklearni reaktor "Osirak" blizu Bagdada.

1988 - U Bangladešu je islam proglašen državnom religijom, a jake policijske snage stavljene su u stanje pripravnosti da bi sprečile proteste protivnika ove odluke.

1990 - Predstavnički dom američkog Kongresa izglasao je zabranu prodaje kompjutera i telekomunikacione opreme SSSR-u dok Moskva ne otpočne pregovore o nezavisnosti Litvanije.

1992 - Sedam dana nakon poslednjeg dogovora o prekidu vatre, borbe na bosansko-hercegovačkom ratištu su nastavljene. U Sarajevu su artiljerijski dueli trajali po dvadest sati.

1993 - U saobraćajnoj nesreći u Nemačkoj poginuo je jedan od vrhunskih svetskih košarkaša Dražen Petrović (28), koji je bio i jedan od najboljih hrvatskih košarkaša svih vremena i državni reprezentativac bivše Jugoslavije.

1996 - Vojna hunta Mjanmara (bivša Burma) donela je zakon kojim je onemogućila rad Nacionalne lige za demokratiju, glavne opozicione partije pod vođstvom Aung San Su Ći, dobitnice Nobelove nagrade za mir.

1998 - Jake policijske snage Republike Srbije rasturile su u Prištini proteste kosovskih Albanaca koji su 57. dan uzastopno protestovali protiv srpskih vlasti pod motom "Kosovo - najveći zatvor na svetu".

1999 - U Indoneziji su održani demokratski parlamentarni izbori, prvi put nakon 40 godina.

2000 - U Kolombu, glavnom gradu Šri Lanke poginule su 22 osobe, među kojima i jedan ministar, a oko 600 je ranjeno kada je bombaš-samoubica aktivirao eksploziv na proslavi Dana ratnih heroja u tom gradu.

2005 - Umrla je En Benkroft dobitnica Oskara i Tonija, čiju su karijeru obeležile uloge učiteljice Helen Keler u filmu "Čudotvorka" i zavodljive gospođe Robinson u "Diplomcu" filmskoj ikoni iz 1967. godine.

2006 - Američki bombarderi ubili su Abu Musaba al-Zarkavija lidera iračkog ogranka al-Kaide.

2008 - Umro je Dino Rizi jedan od najvećih italijanskih reditelja, u čijim su filmovima igrali poznati italijanski glumci, među kojima Sofija Loren, Vitorio Gasman, Alberto Sordi.

2014 - Umro je istaknuti slovenački i jugoslovenski novinar Jurij Gustinčić, koji je dugo pisao za beogradski dnevnik "Politika" i bio njen višegodišnji dopisnik iz Londona i Njujorka. Pisao je i za Borbu, Vreme, Slobodnu Dalmaciju, Mladinu, a kao vrstan spoljnopolitički komentator radio je i za Televizije Beograd i Ljubljana.

2015. - Umro Sir Kristofer Frenk Karandini Li (93), britanski glumac sa dugom i plodnom karijerom, slavu stekao ulogom grofa Drakule u seriji horor filmova kuće Hamer.

Na današnji dan, 17. jun

1239 - Rođen je engleski kralj Edvard I, najznačajniji engleski vladar iz dinastije Plantagenet. Tokom vladavine (1272-1307) učvrstio je kraljevsku vlast nad plemstvom i pripojio Vels Engleskoj.

1397 - Danska kraljica Margreta I objedinila je pod jednu krunu Dansku, Švedsku i Norvešku.

1579 - Engleski moreplovac i gusar Frensis Drejk proglasio je suverenitet Engleske nad Nju Albionom.

1665 - Portugalci i Britanci potukli su Špance kod Montes Klarosa, što je omogućilo Portugalcima da još jednom pobedom nad Špancima kod Vilje Visiose ponovno uspostave nezavisnost Portugalije.

1682 - Rođen je švedski kralj Karlo XII. Njegova vladavina (1697-1718), tokom koje je uglavnom ratovao, označila je kraj Švedske kao evropske velesile. Poginuo je u inavaziji na Norvešku 1718.

1696 - Umro je poljski kralj Jan III Sobjeski proslavljeni vojskovođa protiv Šveđana, Turaka, Tatara i Kozaka.

1703 - Rođen je engleski sveštenik i reformator Džon Vesli, osnivač pokreta metodista.

1719 - Umro je engleski pisac i političar Džozef Adison. Sa Ričardom Stilom osnovao je 1711. list "Spektator" u kojem je objavljivao i svoje čuvene eseje, koji predstavljaju začetak novog književnog žanra - novinskog podlistka.

1789 - Poslanici Trećeg staleža u francuskom parlamentu proglasili su Narodnu skupštinu i ukinuli kralju pravo veta.

1818 - Rođen je francuski kompozitor Šarl Guno, autor popularnih opera "Faust" i "Romeo i Julija".

1843 - Počela je pobuna domorodaca Maora protiv Britanaca na Novom Zelandu. Maori su poraženi 1871. posle čega su se povukli u unutrašnjost ostrva.

1848 - Austrijske trupe pod komandom generala Alfreda Vindišgreca ugušile su ustanak Čeha u Pragu.

1867 - Engleski hirurg Džozef Lister upotrebio je prvi put u istoriji medicine antiseptik kada je operisao svoju sestru Izabelu.

1882 - Rođen je ruski kompozitor Igor Fjodorovič Stravinski, jedan od vodećih muzičkih stvaralaca 20. veka "Žar ptica", "Petruška", "Posvećenje proleća").

1925 - Potpisan je Ženevski protokol kojim je zabranjena upotreba bojnih otrova u ratu. Protokol je potpisalo 29 zemalja.

1929 - Rođen je jermenski velemajstor Tigran Vartanovič Petrosjan, šahovski prvak sveta od 1963. do 1969.

1940 - Sovjetska Crvena armija okupirala je Letoniju i Estoniju i uspostavila prosovjetsku administraciju.

1944 - Island je postao nezavisna republika nakon što su njegovi stanovnici na referendumu odlučili da se odvoje od Danske.

1947 - Ustavotvorna skupština Burme donela je odluku da proglasi nezavisnu Republiku Burmu.

1950 - Dr Ričard Loler izveo je u Čikagu prvu operaciju presađivanja bubrega.

1953 - Sovjetske trupe ugušile su pobunu u Istočnoj Nemačkoj.

1967 - Kina je izvela probu prve hidrogenske bombe.

1971 - SAD i Japan potpisali su sporazum o vraćanju ostrva Okinave pod suverenitet Japana u 1972. godini.

1982 - Predsednik Argentine general Leopoldo Galtijeri podneo je ostavku posle poraza argentinske armije u ratu sa Velikom Britanijom za Foklandska ostrva.

1988 - Oko pet hiljada radnika zemunske fabrike "Zmaj" demonstriralo je ispred zgrade Skupštine SFR Jugoslavije, nezadovoljno svojim socijalnim položajem. To je bio početak masovnih mitinga koji su nazvani "antibirokratska revolucija", a poslužili su za učvršćivanje vlasti lidera srpskih komunista Slobodana Miloševića.

1990 - Demonstranti protiv rumunske vlade vratili su se na ulice Bukurešta, nekoliko dana posle sukoba s policijom i rudarima lojalnim vladi u kojima je poginulo petoro ljudi, a nekoliko desetina ranjeno.

1991 - Parlament Južne Afrike ukinuo je poslednji zakon na kojem je od 1950. bila zasnovana politika aparthejda.

1992 - Nemci Tomas Kemtner i Hajnrih Stribig, dvojica poslednjih zapadnih talaca u rukama islamskih terorista u Libanu, vratili su se u Nemačku posle tri godine u zatočeništvu.

1993 - U glavnom gradu Somalije Mogadišu poginulo je šest, a ranjena su 43 pripadnika mirovnih snaga UN kada su pokušali da uhvate lidera somalijskih gerilaca Mohameda Faraha Aidida.

1997 - Ministarstvo za telekomunikacije SR Jugoslavije izdalo je rešenja o zabrani većem broju privatnih i nezavisnih radio stanica. To je bila prva velika akcija vlasti protiv prava na slobodu informisanja u Jugoslaviji.

1999 - Međunarodna organizacija rada usvojila je sporazum o zabrani najgorih formi prisilnog rada dece, uključujući ropstvo i nasilnu regrutaciju.

2001 - Na parlamentarnim izborima u Bugarskoj pobedio je Nacionalni pokret bivšeg bugarskog cara Simeona II, čime je po prvi put bivša monarhija postala politički aktivna u jednoj od zemalja istočne Evrope. Simeon Saks Koburg je 24. jula izabran za premijera Bugarske.

2002 - Egipatski vrhunski arheolozi su saopštili da su u blizini piramida u Gizi pronašli najstariji nedirnut sarkofag, star oko 4.500 godina.

2004 - Umro je Jacek Kuron, koji je svoj život posvetio borbi protiv komunizma i siromaštva, što ga je učinilo jednim od najvećih Poljaka 20. veka.

2006 - U Slovačkoj održani parlamentarni izbori, prvi od ulaska te zemlje u Evropsku uniju i NATO, na kojim je pobedila Slovačka partija levice ( SMER) na čelu sa Robertom Ficom.

2007. - Umro Đanfranko Fere (63), modni kreator, poznat kao „arhitekta italijanske mode” i vodeći kreator francuske modne kuće "Kristijan Dior".

2010 – Kancelarija UN za humanitarnu pomoć je saopštila da je najmanje 400.000 ljudi izbeglo ili raseljeno zbog etničkih sukoba koji su desetak dana ranije izbili na jugu Kirgizije.

2011 - Savet za ljudska prava Ujedinjenih nacija usvojio je rezoluciju u kojoj se ističe da ljudi ne treba da se diskriminišu, niti da budu na meti nasilja zbog svoje seksualne orjentacije.

2014. - Malezijski putnički avion sa 295 putnika i članova posade oboren na istoku Ukrajine u području borbi između ruskih separatista i ukrajinske vojske.

2015 – Preminuo Vlastimir Đuza Stojiljković, pozorisni, filmski i tv glumac. Popularnost mu je donela uloga u filmu "Ljubav i moda", za koji je otpevao čuveni hit "Devojko mala”, a njegova najpoznatija uloga bila je u tv seriji "Pozorište u kući".

b92.net

Na današnji dan, 30. avgust

30. p.n.e. - Umrla je egipatska kraljica Kleopatra. Prema predanju, Kleopatra je izvršila samoubistvo pustivši da je ugrize zmija otrovnica. Njenom smrću ugasila se dinastija Ptolomeja, a Egipat je postao rimska provincija.

1483 - Umro je francuski kralj Luj XI (Luis), koji je tokom vladavine od 1461. uspeo da pobedi Ligu feudalaca i da ojača centralnu kraljevski vlast. Nasledio ga je sin Šarl VIII.

1645 - Holandjani i američki Indijanci sklopili su primirje u Nju Amsterdamu (Njujork).

1748 - Rodjen je Žak Luj David (Jacques Louis), najznačajniji predstavnik klasicizma u francuskom slikarstvu, dvorski slikar Napoleona Bonaparte. Izvršio je veliki uticaj na likovnu umetnost, ali su njegovi sledbenici uglavnom završili u šablonu akademizma ("Zakletva Horacija", "Napoleonovo krunisanje", "Porodica Žerar", "Ubijeni Mara", "Gospodja Rekamje").

1757 - Ruska armija je u Sedmogodišnjem ratu, pod komandom maršala

Stepana Fjodoroviča Apraksina, porazila pruske trupe u bici kod Gros

Jegersdorfa.

1797 - Rodjena je engleska knjizevnica Meri Šeli (Mary Shelley) autorka romana "Frankeštajn", supruga pesnika Persi Biš Šelija (Percy Bysshe).

1871 - Rodjen je britanski fizičar Ernest Raterford (Rutherford) dobitnik Nobelove nagrade za hemiju 1908. Otkrio je alfa i beta zrake u radijumu, a bombardujući azot alfa česticama izveo je prvu transmutaciju jednog elementa u drugi (1919).

1881 - Francuski inženjer Kleman Ader (Clement) patentirao je u Nemačkoj prvi stereofonski zvučni sistem.

1914 - U bici kod Tanenberga u Prvom svetskom ratu nemačka Osma armija

pod komandom generala Paula fon Hindenburga potukla je Drugu rusku

armiju generala Aleksandra Samsonova, koja je izgubila oko 30.000 ljudi. General Samsonov je izvršio samoubistvo.

1918 - Prilikom posete fabrici "Miheljson" u atentatu je ranjen Vladimir Ilič Lenjin. U lidera sovjetske Rusije pucale su pripadnice Socijal-revolucionarne partije Fanja Kaplan i njena sestra Dora.

1929 - Umro je dubrovaki književnik Ivo Vojnović, autor drama "Dubrovačka trilogija" i "Ekvinocij", koje su više decenija bile na repertoarima jugoslovenskih pozorišta.

1940 - U Beču su završeni razgovori predstavnika Nemačke, Italije, Rumunije i Madjarske (Beka arbitraža) na kojima su Nemačka i Italija prisilile Rumuniju da ustupi Bugarskoj južnu Dobrudžu, a Madjarskoj deo Transilvanije.

1940 - Umro je engleski fizičar Džozef Džon Tomson (Joseph John Thomson), koji je 1897. otkrio elektron. Dobitnik je Nobelove nagrade za fiziku 1906.

1942 - Ustaše su u Sremskoj Mitrovici u Drugom svetskom ratu streljale

Savu Šumanovića, jednog od najboljih srpskih slikara izmedju dva rata. Njegove velike kompozicije "Doručak na travi" i "Pijana ladja" ubrajaju se medju najznačajnija dela modernog srpskog slikarstva.

1944 - Sovjetska armija je u Drugom svetskom ratu zauzela naftna polja

u Ploeštiju u Rumuniji, čime je nemačku vojsku lišila važnog izvora snabdevanja gorivom.

1945 - Velika Britanija je ponovo uspostavila svoju vlast u Hongkongu, nakon tri godine i sedam meseci japanske okupacije.

1957 - Senator Strom Turmond (Thurmond) iz Južne Karoline postavio je novi rekord u opstrukciji američkog Kongresa govoreći više od 24 sata protiv predloga zakona o gradjanskim pravima.

1963 - Izmedju sedišta vlada SSSR i SAD, Kremlja i Bele kuće, lideri Nikita Hruščov i Džon Kenedi (John Kennedy) uspostavili su posle kubanske krize, koja je zapretila opštim nuklearnim sukobom, direktnu telefonsku vezu, poznatu kao "crveni telefon".

1973 - Kenija je zabranila lov na slonove i trgovinu slonovačom.

1974 - Kod Zagreba se dogodila teška železnička nesreća u kojoj je ; izgubilo život oko 150 ljudi. To je bila najveća železnička nesreća u istoriji jugoslovenskog saobraćaja.

1981 - U Teheranu su u eksploziji bombe podmetnute u kancelariji premijera poginuli predsednik Irana Mohamad Ali Radžai (Mohammad, Rajai) i premijer Mohamad Džavad Bahonar (Mohammad Javad).

1991 - Sovjetska republika Azerbejdžan je objavila nezavisnost od Moskve i poćela formiranje sopstvene armije.

1992 - Prekinuta je petomesečna srpska opsada Goražda. U skladu sa

dogovorom u Londonu komanda bosanskih Srba povukla je oko 1.000 svojih

vojnika, a zajedno sa njima povlačila se i kolona civila izbeglica srpske naconalnosti. U napadu "zelenih beretki" (bosanski Muslimani) na kolonu poginulo je 22, a ranjeno oko 50 ljudi.

1995 - Avioni NATO-a počeli su seriju napada na srpske položaje u Bosni u pokušaju da prisile rukovodstvo bosanskih Srba da prihvati mirovni plan za BiH. Napadi su usledili dva dana nakon što je u minobacačkom napadu na Sarajevo ubijeno 37 ljudi, a obustavljeni su 14. septembra, kada su Srbi potpisali sporazum o povlačenju teškog naoruzžanja na 20 kilometara od Sarajeva.

1997 - U automobilskoj nesreći u Parizu, poginula je britanska princeza od Velsa Dajana Spenser (Wales, Diana), bivša supruga britanskog prestolonaslednika princa Čarlsa (Charles). U nesreći su život izgubili i njen pratilac Dodi al Fajed (Fayed) i njihov vozač Henri Pol.

2001 - Oko 438 izbeglica, mahom iz Avganistana, koji su spašeni sa feribota koji je tonuo, nastavilo je da umire na norveškom teretnom brodu, jer im Australija nije dozvolila ulazak u tu zemlju.

2003 - U Severnom moru potonula je ruska atomska podmornica. Od deset

članova posade, jedan čovek je spašen.

2003 - Umro je americcki glumac Čarls (Charles) Bronson, zvezda akcionih filmova iz 1960-ih i 1970-tih.

2004 - Na Ilidži kod Sarajeva uhapšen je Ramiz Delalić Ćelo, osumnjičen da je 1. marta 1992. na svadbi na Baščaršiji ubio jednog od svatova Srbina Nikolu Gardovića. To ubistvo produbilo je poremećene medjunacionalne odnose i ubrzalo početak rata u Bosni i Hercegovini.

2006 - Umro je egipatski pisac i dobitnik Nobelove nagrade za knjiženost 1988. Nagib Mahfuz (Naguib Mahfouz).

2007 - U požaru na ostrvu Veliki Kornati u Hrvatskoj ; stradalo je 12 vatrogasaca.

2008 - U periodu od avgusta 2007. godine do avgusta 2008. ; uništeno je 8.147 kvadratnih kilometara šume Amazona, odnosno za 69 odsto više u odnosu na prosek prethodne tri godine.

2009 - Beloruski borbeni avion "Su-27" srušio se na aeromitingu u centralnoj Poljskoj izvodeći manevar, poginula su oba pilota.

2011 - Bivši ministar finansija Jošihiko Noda, koji se zalaže za budžetsku štednju, izabran je u parlamentu za novog premijera Japana, nakon što je bivši premijer Naoto Kan podneo ostavku.

2013 - Jedan od najpoznatijih pesnika anglosaksonskog jezičkog područja, Irac Šejmus Hini (Seamus Heaney) kome je 1995. pripala Nobelova nagrada za književnost, preminuo je u Dablinu. Iza sebe je ostavio 13 zbirki lirike, dve drame, četiri knjige eseja o poeziji i brojne tesktove u periodici.

2014 - Tunižanska obalska straža pronašla je tela 41 osobe za koje se veruje da su migranti, pretežno iz Sirije, koji su se udavili pokušavajući da otplove ka Evropi.

2014 - Kalifornija je prva američka savezna država koja je na svojoj teritoriji zabranila korišćenje plastičnih kesa za jednokratnu upotrebu.

Na današnji dan, 7. septembar

1087 - Umro je engleski kralj Vilijam I, nazvan Vilijam Osvajač, pre dolaska na presto

1066. normanski vojvoda, prvi normanski kralj Engleske, tvorac engleskog feudalizma, pošto je vezao seljake za zemlju. S normanskim i francuskim riterima je, uz blagoslov pape, upao u Englesku i 1066. u bici kod Hestingsa u južnoj Engleskoj pobedio vojsku kralja Harolda.

1513 - Škotski kralj Džejms IV poginuo je u bici protiv Engleza kod Fludena, posle upada u pokrajinu Nortamberlend, a njegove snage doživele su težak poraz. Na presto je stupio 1488, nasledivši oca Džejmsa III kojeg su ubili pobunjenici. Ubrzo je skršio pobunu, obezbedio unutrašnju stabilnost zemlje i učvrstio
monarhiju, ali je za njega kobna bila obnova neprijateljstava s Englezima koja je kulminirala invazijom na Nortamberlend. Upamćen je i kao mecena škotskih pesnika Vilijama Danbara i Gevina Daglasa.

1585 - Rođen je francuski državnik, kardinal Rišelje, koji je kao svemoćni ministar inostranih poslova i rata (vojske) kralja Luja XIII postavio cilj da Francusku učini prvom silom Evrope. Gradeći apsolutističku monarhiju ograničio je uticaj crkve, pape i plemstva. Ugušio je ustanak hugenota (francuskih
protestanata) i lišio ih političkih prava, ali im je ostavio versku slobodu. Zemlju je uveo u Tridesetogodišnji rat da bi oslabio moć Nemačkog carstva (Habzburga). U tom verskom ratu Francuska je iako katolička zemlja ratovala na strani protestanata. Nastavio je kolonijalno širenje Francuske i počeo kolonizaciju u
severnoj Americi (Kvebek). Pomagao je razvoj poljoprivrede, trgovine i prosvete. Osnovao je 1635. Francusku akademiju.

1737 - Rođen je italijanski lekar i prirodnjak Luiđi Galvani, koji je 1789. pronašao galvanski elektricitet i nazvao ga "životinjskim magnetizmom". Njegovo ime nose mnogi instrumenti i oznake u elektromagnetizmu i elektrotehnici.

1828 - Rođen je ruski pisac Lav Nikolajevič Tolstoj, jedan od najvećih književnika u istoriji. Prva dela je napisao na Kavkazu, gde se kao dobrovoljac borio protiv Turaka. Posle Krimskog rata, u kojem je bio oficir, povukao se na porodično imanje u Jasnu Poljanu. Opisivao je društvene prilike u Rusiji, pisao protiv braka
iz interesa, nepravednih sudova, rata, licemerja. Slikao je bedu seljaštva. Ruska crkva ga je ekskomunicirala. Umro je 1910. bez izmirenja s Crkvom. Dela: romani "Rat i mir", "Vaskrsenje", "Ana Karenjina", pripovetke "Sevastopoljske priče", "Kozaci", "Otac Sergije", "Krojcerova sonata", "Hadži-Murat", "Narodne priče",
drame "Živi leš", "Carstvo mraka", "Svetlost u tami svetli", studije "Šta je umetnost", "Moja ispovest", "U čemu je moja vera", "Ne mogu da ćutim!", "Pa šta da radimo?", memoarsko delo "Detinjstvo, Dečaštvo, Mladost".

1835 - U Francuskoj su izglasani tzv. "septembarski zakoni" radi suzbijanja radikalnih levičarskih pokreta i zavođenja cenzure štampe.

1898 - Umro je francuski pisac Stefan Malarme, preteča simbolista. Znatno je uticao na naredne generacije francuskih literata. Dela: "Popodne jednog fauna", "Pesme i proza".

1901 - Umro je francuski slikar i grafičar Anri Tuluz Lotrek, majstor litografije, jedan od velikana francuskog impresionizma. U krugu boema na Monmartru bio je stalni posetilac kabarea, plesnih lokala, cirkusa i javnih kuća, što su najčešći motivi njegovih dela. Crteži koje je on radio izrazito su jakog
kolorita, često sa odmerenim erotskim detaljima.

1914 - Uspešnom kontraofanzivom francuskih trupa, koje su bile potpomognute britanskim ekspedicionim korpusom, u Prvom svetskom ratu je posle četiri dana teških borbi okončana prva velika bitka na reci Marni u Francuskoj, tokom koje su ukupni nemački gubici procenjeni na 800.000 ljudi.

1944 - Dan posle prodora sovjetskih trupa u Drugom svetskom ratu kapitulirala je nacistička Bugarska i umesto carističkog režima formirana je prokomunistička vlada Otečestvenog fronta. Umesto zbačenog Konstantina Muravjeva predsednik vlade je postao Kimon Georgiev.

1945 - Trupe SAD su se na kraju Drugog svetskog rata iskrcale u Južnoj Koreji, sovjetska vojska je od Japana preuzela Severnu Koreju, a 38. paralela postala je linija podele dveju korejskih država.

1948 - Posle povlačenja sovjetske vojske, na severu korejskog poluostrva proglašena je Narodna Demokratska Republika Koreja.

1952 - Prilikom potonuća broda "Niš", na ušću Save u Dunav poginulo je preko stotinu putnika. Rečni brod koji je plovio na liniji Beograd Zemun, iako predviđen za svega 60 osoba, isplovio je po svemu sudeći sa, oko 160 putnika. Iznenadno olujno nevreme, praćeno jakom kišom i krupnim gradom izazvalo je, uz pretovarenost i, najverovatnije, tehničku nesolidnost plovila, nezapamćenu tragediju.

1976 - Umro je kineski revolucionar i državnik Mao Cedung, jedan od osnivača Komunističke partije Kine, koji je 1949. u Pekingu proglasio Narodnu Republiku Kinu. Prve jedinice kineske Crvene armije stvorio je s Ču Deom 1931, a rukovođenje partijom je preuzeo 1935. U oktobru 1934. s Čuom je poveo "Dugi marš" svojih
jedinica, što se pokazalo odlučujućim u građanskom ratu protiv pristalica Čang Kaj Šeka (kineski nacionalisti) i u borbama protiv japanske okupacione armije. I u vreme kada je staljinizam bio odbačen u Sovjetskom Savezu ostao je dosledan njegovoj viziji komunističkog sistema.

1991 - Sovjetska republika Tadžikistan proglasila je nezavisnost.

1993 - Izrael i PLO sporazumeli su se o međusobnom priznanju.

1995 - Avioni NATO počeli su drugu seriju masovnih bombardovanja srpskih ciljeva u Bosni i Hercegovini, ponovo koristeći radioaktivnu municiju, a zvaničnici zapadnog vojnog saveza su priznali da je u prethodnim napadima verovatno bilo i civilnih žrtava.

1996 - U tajfunu koji je pogodio priobalna područja ekonomski najrazvijenije kineske provincije Guangdong poginulo je više od 130 ljudi.

1999 - U najžešćim okršajima u Kosovskoj Mitrovici od dolaska Kfora na Kosovo i Metohiju, ranjene su najmanje 33 osobe, lokalni Srbi, zatim devet francuskih žandarma i šest vojnika, prilikom tri pokušaja da se probije blokada mosta na Ibru koji deli severni i južni deo grada.

1999 - Načelnik združenog štaba oružanih snaga SAD general Henri Šelton izjavio je u senatu SAD da je komandant Kfora britanski general Majk Džekson odbio naredbu komandanta NATO u Evropi, američkog generala Veslija Klarka da u junu 1999. silom spreči dolazak ruskih trupa na prištinski aerodrom "Slatina".
Prema rečima Šeltona, Džekson je tada rekao da neće da izvrši naređenje kako ne bi "izazvao Treći svetski rat".

1999 - U eksploziji bombe koju su u Moskvi u stambenu zgradu podmetnuli čečenski islamski teroristi poginulo je najmanje 94 ljudi.

2001 - Smrtno je ranjen Ahmad Šah Masud, dugogodišnji vodeći gerilski komandant u Avganistanu u borbi protiv vladajućih talibana. Terorista-samoubica upao je u njegovu kancelariju i aktivirao eksploziv. Masud je umro pet dana docnije.

2002 - Prilikom pada putničkog voza sa mosta u reku, na liniji Kalkuta-Nju Delhi, poginulo je najmanje 126 ljudi.

2003 - Umro je američki nuklearni fizičar Edvard Teler, nazvan "ocem hidrogenske bombe", jedan od najistaknutijih fizičara 20. veka. Doktorirao je 1930. u Lajpcigu, gde je s Vernerom Hajzenbergom uspostavio temelje nuklearne fizike. Zaintrigiran hidrogenskom fuzijom, u radu na tom oružju učestvovao je do 1952.
godine kada je u Pacifiku testirana prva "H-bomba".

2003 - Bostonska arhiepiskopija rimokatoličke crkve pristala je da plati 85 miliona dolara stotinama ljudi koji su podneli tužbu zbog skandaloznih seksualnih prestupa rimokatoličkih sveštenika u tom delu SAD.

2004 - Od eksplozije automobila-bombe ispred australijske ambasade u Džakarti, poginulo je devet, a ranjeno više od 170 ljudi.

2010 - Generalna skupština UN usvojila je Rezoluciju Srbije o Kosovu i Metohiji. Nacrt Rezolucije prethodno je usaglašen sa Evropskom unijom.

2011 - Preminuo je Dušan Trbojević, srpski pijanista, kompozitor, univerzitetski profesor. Na FMU u Beogradu diplomirao je klavir 1951. a dve godine kasnije i kompoziciju. Potom se usavršavao u Londonu na Kraljevskom koledžu.

Na današnji dan, 11. septembar

1524. - Rođen francuski pisac Pjer de Ronsar, vođa renesansne pjesničke grupe "Plejada", koji je francusku poeziju obnovio bogatstvom inspiracije i raznolikošću pjesničkih oblika. U vrijeme religoznih ratova u Francuskoj digao je glas u odbranu otadžbine u "Besjedi o bijedi ovog vremena". Djela: zbirke pjesama "Ode", "LJubavi", "Himne", "Elegije", ep "Fransijada" /nedovršen/.

1830. - Proglašena Republika Ekvador kao dio konfederacije Kolumbije.

1852. - Rođen srpski ljekar Milan Jovanović - Batut, profesor Medicinskog fakulteta u Beogradu, koji je gotovo sedam decenija posvetio modernizovanju srpskog saniteta. Uporno se borio i za osnivanje Medicinskog fakulteta, što mu je uspjelo 1919. godine, poslije više decenija polemika i priprema. Objavio je veliki broj radova, posebno iz oblasti zdravstvenog prosvjećivanja.

1855. - Opsada Sevastopolja - najveća operacija u Krimskom ratu - okončana kad su Britanci, Francuzi i vojnici Pijemonta zauzeli ključnu rusku crnomorsku pomorsku bazu.

1862. - Rođen američki pisac Vilijam Sidni Porter, poznat kao O. Henri, tvorac specifičnog žanra kratke humorističke i blago ironične priče sa neočekivanim završetkom. Objavio je oko 600 priča u 11 knjiga, mahom o životu stanovnika Njujorka.

1880. - Rođen srpski glumac Dobrica Milutinović, koji je kao prvak Drame nacionalnog teatra više od pola vijeka s ogromnim uspjehom igrao niz uloga iz klasičnog, ali i nacionalnog pozorišnog repertoara. U Beograd je došao 1898. na poziv upravnika Narodnog pozorišta Branislava Nušića. Muzej pozorišne umjetnosti i Savez dramskih umjetnika Srbije su 1980. godine, u saradnji sa Zlatarom iz Majdanpeka, ustanovili "prsten Dobrice Milutinovića", nagradu za glumačko životno djelo.

1883. - Rođen ruski revolucionar Grigorij Jevsejevič Zinovjev, jedan od boljševičkih prvaka i organizatora Oktobarske revolucije 1917. Predvodio je uticajni Petrogradski sovjet, Komitet za odbranu republike u građanskom ratu, a od 1919. do 1926. bio je predsjednik Izvršnog komiteta Kominterne. Strijeljan je 1936. u vrijeme "velike čistke", koju je Josif Visarionovič Džugašvili /Staljin/ organizovao poslije ubistva Sergeja Mironoviča Kirova krajem 1934.

1885. - Rođen engleski pisac Dejvid Herbert Lorens, koji je opisivanjem ljudske seksualnosti skandalizovao puritansko britansko društvo. Bio je preokupiran problemom seksualnih odnosa, zainteresovan za primitivne religije i misticizam i neprijateljski raspoložen prema industrijskom 20. vijeku, puritanizmu i anglosaksonskim društvenim konvencijama. Djela: romani "Bijeli paun", "Sinovi i ljubavnici", "LJubavnik ledi Četerli", "Zaljubljene žene", "Duga", priče "Pruski oficir", "Engleska, moja Engleska", "Žena koja je odjahala", eseji "Psihoanaliza i nesvjesno", "Pokreti u evropskoj istoriji", "Studije o klasičnoj američkoj književnosti", "Pornografija i opscenost", "Apokalipsa", pjesme "LJubavne i druge pjesme", "Amores", "Kornjače", "Ptice, zvijeri i cvijeće".

1887. - Rođena Nadežda Spasojević, ljekar, prva Srpkinja pedijatar, autor više knjiga iz ove oblasti, profesor Babičke škole u Beogradu. Medicinu je studirala u Petrogradu, a u Parizu je specijalizovala pedijatriju. U Beogradu je osnovala savjetovalište za majke i dispanzer za odojčad.

1917. - Rođen filipinski diktator Ferdinand Edralin Markos, koji je skoro 22 godine vladao Filipinima. U Drugom svjetskom ratu bio je gerilac antijapanskog pokreta otpora, 1959. je postao predsjednik Senata, a 1965. je nadmoćnom većinom izabran za šefa države. U početku je bio veoma popularan, jer je podstakao snažan razvoj privrede, pa je ponovo izabran za predsjednika 1969, ali je tokom drugog njegovog mandata ekonomija počela da posrće, zemlju su uzdrmali prokomunistički i muslimanski gerilski pokreti, a u vrhu vlasti sve više je cvjetala korupcija. Na kraju drugog mandata trebalo je da se povuče sa vlasti, ali je u septembru 1972, prije isteka mandata, zaveo vanredno stanje i, kršeći ustav, vladao diktatorskim metodama, uz prećutnu američku podršku. Zbačen je 1986. na talasu narodnog revolta, poslije čega je pobjegao iz zemlje i 1989. umro u izbjeglištvu na Havajima.

1921. - Osnovan Jugoslovenski atletski savez.

1922. - Proglašen britanski mandat nad Palestinom, zbog čega su Arapi objavili dan žalosti.

1941. - Poslije napada njemačkih podmornica na američke brodove predsjednik SAD Frenklin Delano Ruzvelt naredio je otvaranje vatre na sve brodove zemalja Sila osovine, čime je prekinuo politiku izolacionizma u Drugom svjetskom ratu. SAD su ušle u rat kad je Japan 7. decembra 1941. napao Perl Harbur.

1948. - Umro pakistanski državnik Mohamed Ali Džina, osnivač i prvi predsjednik Pakistana. S Mahatmom Gandijem i Džavaharlalom Nehruom borio se za nezavisnost indijskog potkontinenta od Velike Britanije, ali se potom sa njima sukobio, tražeći posebnu muslimansku državu. Britanija je 1947. priznala nezavisnost i Indije i muslimanske države nazvane Pakistan.

1971. - Umro ruski državnik Nikita Sergejevič Hruščov, šef sovjetske Komunističke partije od 1953. do 1964. godine, upamćen po raskidu sa staljinističkom verzijom socijalizma. Poslije smrti Josifa Visarionoviča Džugašvilija /Staljin/ 1953. postao je prvi sekretar partijskog Centralnog komiteta, a sovjetski premijer 1958. Potpisao je 1955. Beogradsku i 1956. Moskovsku deklaraciju, kojima su normalizovani odnosi Jugoslavije i SSSR-a poslije perioda Informbiroa. Na 20. partijskom kongresu je podnio referat "O kultu ličnosti i njegovim posljedicama" i započeo proces destaljinizacije i odbacivanja Staljinovih metoda u unutrašnjoj politici i u međunarodnom radničkom pokretu. Plenum Centralnog komiteta Komunističke partije ga je u oktobru 1964. smijenjio sa svih funkcija.

1973. - Predsjednik Čilea Salvador Aljende Gosens ubijen u vojnom udaru, koji je uz pomoć SAD organizovao general Augusto Pinoče Ugarte. Aljende, ljekar psihijatar po profesiji, osnovao je Socijalističku partiju Čilea i 1970. postao prvi marksista u zapadnoj hemisferi koji je dobio predsjedničke izbore, izazvavši veliko uznemirenje Vašingtona. Direktor Cije Vilijam Kolbi je kasnije priznao da je "u tu svrhu /obaranje Aljendea/ utrošeno osam miliona dolara".

1979. - Umro angolski državnik i pisac Agostinjo Neto, prvi predsjednik Angole, ljekar po profesiji, predvodnik borbe za oslobođenje te afričke zemlje od portugalske kolonijalne vlasti, uspješno okončane 1975. Zbog borbe za nezavisnost Angole, od 1951. je više puta hapšen, a od 1962. je bio na čelu Narodnog pokreta za oslobođenje Angole.

1991. - Predsjednik SSSR Mihail Sergejevič Gorbačov najavio odlazak sovjetskih vojnika sa Kube.

1995. - Hiljade demonstranata protestovalo u Parizu zbog obnavljanja francuskih nuklearnih proba u južnom Pacifiku.

1997. - Škoti na referendumu većinom glasova odobrili plan britanske laburističke vlade za uspostavljanje parlamenta Škotske, prvi put poslije nepunih 300 godina.

2001. - U SAD izvršeni teroristički napadi otetim putničkim avionima na zgrade Svjetskog trgovinskog centra /STC/ u Njujorku i Pentagona u Vašingtonu. U zgradi STC-a poginulo 3.085 lica. U četiri oteta američka putnička aviona poginulo je ukupno 266 ljudi.

2004. - Poginuo patrijarh aleksandrijski Petros Sedmi kada se helikopter, u kome su putovali on i još 16 putnika, srušio u Egejsko more.

Na današnji dan rođen je patrijarh Pavle: Njegove misli ne zaboravljamo!

Na današnji dan rodio se patrijarh Pavle, bilo je to 1914. u Kućancima u Slavoniji. Odrastao je bez roditelja, a sredinom četrdesetih godina prošlog veka zamonašio se u manastiru Blagoveštenje u blizini Kablara.

Načinom života, skromnošću i jednostavnošću, postavio je primer mnogima. Patrijarha Pavla se sećamo ne samo 11. septembra, već tokom cele godine.
Sećamo se njegovih misli koje nam pokažu da sve može da izgleda potpuno drugačije. Ovako je govorio:
"Kada bi se svi držali ljubavi, ova zemlja bi bila raj. Ali kad bi se svi držali bar onog što je malo manje od ljubavi – jer, ljubav je veza savršenstva – kada bi se makar držali principa „Što želite sebi, to činite drugima; što ne želite sebi, to ne činite drugima“, onda bi zemlja, ako ne bi postala baš raj, bila blizu raja".

[You must be registered and logged in to see this image.]

"Prava ljubav je jedino kada ljubav ne traži svoje. Kada voliš nekog bez ikakve logike. To je i prava sloboda. E zato sam hrišćanin".

"Proćiće sve, ali duša, obraz i ono što je dobro ostaje zauvek".

"Bog nas je stvorio ljudima i traži od nas da to i budemo. Nema takvih vremena u kojima to ne bi mogli biti i ne bi bili dužni da to budemo".

"Ljubav je najviša vrlina. Sve što čovek deli sa drugima smanjuje se, osim ljubavi. Što je više dajete, više je imate".

"Nema čoveka bez greha, niti bez dobrog dela".

"Mudrost bez dobrote prelazi u zloću, a bezazlenost bez mudrosti prelazi u glupost".

"I sebi i drugima kažem: mene može da ponižava ko god hoće, al’ da me ponizi nema čoveka na ovom svetu, sem jednog, a to sam ja. Kad to zna čovek ima stabilnost".

"Nije nesreća što mi imamo suprotna gledišta, jer se stvar mora sagledati sa više strana. Ali često kod nas dolazi do onog što nije razlika u mišljenju. Toga se moramo osloboditi. Ako budemo tolerantniji, onda ćemo moći da shvatimo i to gledište drugoga. Ne da ga usvojimo ako nije dobro, ali da ga shvatimo da ne dođe do mržnje i ovog što nas cepa i deli".

Patrijarh Pavle preminuo je 15. novembar 2009. u Beogradu , bio je 44. vrhovni poglavar Srpske pravoslavne crkve od 1990. do smrti.

Na današnji dan, 15. septembar

1776 - Tokom Američkog rata za nezavisnost, britanske trupe pod komandom generala Vilijama Haua zauzele su Njujork.

1810 - U Meksiku je počeo ustanak protiv španske vlasti koji je s prekidima trajao do 1820, kada je proglašena nezavisnost Meksika od Španije.

1821 - Španske kolonije Gvatemala, San Salvador i Kostarika proglasile su nezavisnost.

1822 - Britanske trupe zauzele su Kairo, a Rabi-paša, koji se predao Britancima, proteran je na Cejlon. Kairo je ostao pod britanskom kontrolom do 1922, kada je Egipat proklamovao nezavisnost, a grad postao prestonica države.

1830 - Rođen je meksički general i državnik Porfirio Dijas, predsednik Meksika od 1877. do 1880. i od 1884. do 1911, kada ga je sa vlasti oborio vođa meksičke revolucije Fransisko Madero. Umro je 1915. u emigraciji u Parizu.

1864 - Tokom lova na jarebice, nesrećnim slučajem se ubio engleski istraživač Džon Haning Spik, prvi Evropljanin koji je u avgustu 1858. video afričko jezero Viktorija, tvrdeći da je ono izvorište Nila.

1890 - Rođena je engleska književnica Agata Kristi, autor popularnih kriminalističkih romana i pozorišnih komada, jedan od najuspešnijih pisaca svih vremena sa dve milijarde prodatih knjiga ("Ubistvo u Orijent ekspresu", "Mišolovka", "Vašar zločina").

1904 - Rođen je italijanski kralj Umberto II, poslednji vladar Italije, koji je na presto stupio u maju 1946. posle abdikacije svog oca Vitorija Emanuela III. Abdicirao je mesec dana kasnije, u junu 1946, kada su se Italijani na referendumu izjasnili za republiku.

1916 - U bici na Somi u Prvom svetskom ratu Britanci su prvi put upotrebili tenkove, napravljene prema projektu Ernesta Svintona.

1935 - Nemački Rajhstag na vanrednom zasedanju u Nirnbergu doneo je zakon o oduzimanju državljanstva Nemcima jevrejskog porekla i zakon o zaštiti nemačke krvi i časti kojim je bilo zabranjeno sklapanje brakova između Nemaca i Jevreja i zapošljavanje Nemaca kod jevrejskih poslodavaca.

1946 - Proglašena je Narodna Republika Bugarska, nakon što su se Bugari na referendumu izjasnili protiv monarhije.

1949 - Konrad Adenauer je izabran za prvog kancelara Zapadne Nemačke, a Teodor Hojs za prvog predsednika Republike.

1967 - Komandant egipatskih snaga u šestodnevnom ratu sa Izraelom u junu 1967, Abdel Hakim Amer, izvršio je samoubistvo. U tom ratu Izrael je gotovo uništio egipatsko vazduhoplovstvo, zauzeo Sinaj i prodro do Sueckog kanala.

1972 - Španija i Sovjetski Savez potpisali su ugovor o trgovini, prvi ugovor dve zemlje od okončanja Španskog građanskog rata (1936-39).

1973 - Umro je švedski kralj Gustav VI Adolf, a nasledio ga je unuk Karl XVI Gustav.

1987 - Nemački hakeri poznati kao "Haos klub" upali su u kompjuterski sistem Nase i instalirali program nazvan "Trojanski konj".

1999 - Savet bezbednosti UN odobrio je formiranje međunarodnih snaga za Istočni Timor zbog talasa nasilja koji su izazvale proindonežanske snage, nakon referenduma na kojem su se stanovnici te indonežanske pokrajine izjasnili za nezavisnost.

2000 - U Sidneju su otvorene 27. Olimpijske igre. Sportisti SR Jugoslavije su na tim igrama osvojili tri medalje - zlatnu odbojkaši, srebrnu Jasna Šekarić u gađanju iz vazdušnog pištolja, a bronzanu vaterpolisti.

2003 - U požaru u najvećem zatvoru u Saudijskoj Arabiji, al-Hairu u Riadu, poginulo je 67, a povređeno 23 zatvorenika. To je najsmrtonosniji požar u istoriji te zemlje.

2006 - Umrla je Orijana Falači italijanska novinarka i nekadašnji ratni izveštač, poznata po beskompromisnim intervjuima sa svetskim liderima i provokativnim stavovima.

2007. – U helikopterskoj nesreći poginuo Colin McRae, škotski vozač, svetski reli prvak 1995. i drugoplasirani 1996, 1997. i 2001.

2008 - Jedan od osnivača britanske rok grupe Pink Flojd klavijaturista Ričard Rajt preminio je u 65 godini.

2011 - U Pragu je u 100. godini preminuo slavni češki režiser Otakar Vavra, iza koga kao scenariste i režisera ostaje 80 filmova i izuzetne klase na praškoj Filmskoj akademiji iz kojih su izašli režiseri kao što su Miloš Forman, Jirži Mencl ili Emir Kusturica.

2011. - Počeo rad Savet za štampu, nezavisno, samoregulatorno telo registrovano 2009. sa ciljem praćenja poštovanja Kodeksa novinara Srbije u štapanim medijima. Osnivači Saveta za štampu su Nezavisno udruženje novinara Srbije, Udruženje novinara Srbije, Asocijacija medija i Lokal pres.

2013 - Albanski parlament je izglasao novu vladu socijaliste Edija Rame koji je obećao da će se boriti protiv siromaštva i nezaposlenosti i da će približiti zemlju Evropskoj uniji.

2015 – U Mađarskoj je stupio na snagu novi paket mera strože kontrole za sprečavanje prolaska migranata preko njene teritorije i uspostavljanje kontrole nad spoljnom granicom Šengena.

Na današnji dan, 17. septembar

1580 - Rođen je španski pisac Fransisko Gomez de Kevedo i Viljegas, velikan Zlatnog veka španske književnosti i jedan od najznačajnijih satiričara u svetskoj književnosti ("Snoviđenja", "Život lupeža") .

1631 - U Tridesetogodišnjem ratu Šveđani i nemački protestanti pod komandom švedskog kralja Gustava Adolfa pobedili su carsku vojsku (Katolička liga) pod vođstvom grofa Tilija kod Lajpciga.

1665 - U Londonu je izbila epidemija kuge u kojoj je umrlo oko 70.000 ljudi.

1787 - Delegati 12 od tadašnjih 13 država SAD potpisali su Ustav SAD. Uz kasnije dodate amandmane, taj ustav je i sada na snazi i najstariji je važeći ustav u svetu. U njemu je prvi put primenjena ideja francuskog filozofa Monteskjea o podeli vlasti na zakonodavnu, izvršnu i sudsku.

1796 - Prvi predsednik SAD Džorž Vašington uputio je američkom narodu oproštajnu poruku i povukao se na svoje imanje. Za predsednika je izabran 1788.

1809 - Mirom u Fredrikshamu završen je švedsko-ruski rat u kojem je Rusija osvojila Finsku.

1826 - Rođen je nemački matematičar Georg Fridrih Bernhard Riman, koji je otvorio nove pravce razvoja matematike i njene primene u fizici i mehanici. Niz matematičkih pojmova ima po njemu naziv.

1857 - Rođen je ruski fizičar Konstantin Eduardovič Ciolkovski, čije su teorije i otkrića bili osnova za razvoj astronautike. Godine 1903. objavio je prvo delo iz teorije astronautike "Ispitivanje vasionskog prostora reaktivnim aparatima".

1889 - Povodom 500. godišnjice Kosovske bitke, u kraljevini Srbiji ustanovljen je "Orden kneza Lazara", koji su mogli da nose samo vladar i punoletni prestolonaslednik.

1900 - Britanska kraljica Viktorija I Aleksandrina potpisala je dokument kojim je Australija ušla u Komonvelt kao federalna unija šest bivših britanskih kolonija.

1908 - Rođen je ruski violinista i dirigent David Fjodorovič Ojstrah, jedan od najvećih majstora violine u 20. veku. Proslavio se 1935. na međunarodnom takmičenju u Varšavi i 1937. nagradom "Isaj" u Briselu, a potom je sa velikim uspehom nastupao širom sveta.

1918 - Posle trodnevne ofanzive, Prva i Druga srpska armija su uz pomoć dve francuske divizije probile Solunski front u Prvom svetskom ratu. Nemci i Bugari bili su primorani da se povuku. Proboj Solunskog fronta omogućio je srpskoj vojsci povratak u domovinu i, kao jedna od najuspešnijih operacija u Prvom svetskom ratu, doprineo konačnom slomu Centralnih sila.

1931 - RCA Viktor kompanija predstavila je prvu long-plej gramofonsku ploču na 33 obrtaja u hotelu Savoj u Njujorku.

1939 - Sovjetska Crvena armija ušla je u Poljsku sa istoka, zaposela krajeve zapadne Belorusije i Ukrajine i zarobila 217.000 Poljaka. Istovremeno Nemci su napali Varšavu iz vazduha i sa kopna.

1944 - Spuštanjem britanskih padobranaca kod grada Arnhema u Holandiji počela je operacija "Market Garden" u Drugom svetskom ratu, s ciljem da se uspostavi mostobran na reci Rajni i zaobiđe nemačka linija odbrane. Savezničke trupe naišle su na neočekivano jak otpor Nemaca i operacija je propala uz velike savezničke gubitke.

1961 - Obešen je bivši turski premijer Adnan Menderes, kojeg je u maju 1960. oborila vojna hunta generala Džemala Gursela i osudila na smrt zbog izdaje reformskih principa Kemala Ataturka.

1978 - Potpisivanjem okvirnog plana za mir na Bliskom istoku, u Kemp Dejvidu su završeni razgovori predsednika Egipta Anvara el Sadata, premijera Izraela Menahema Begina i predsednika SAD Džimija Kartera.

1980 - Bivši diktator Nikaragve general Anastasio Somosa Debajle ubijen je u atentatu u Paragvaju, gde je živeo u izbeglištvu posle zbacivanja sa vlasti u julu 1979.

1994 - Umro je britanski filozof austrijskog porekla Karl Rajmund Poper, jedan od najuticajnijih mislilaca 20. veka ("Logika istraživanja", "Otvoreno društvo i njegovi neprijatelji", "Beda istoricizma").

1997 - U blizini Fojnice, u centralnoj Bosni, srušio se helikopter UN u kojem su poginuli 12 predstavnika međunarodne zajednice i pomoćnik Visokog predstavnika UN za Bosnu i Hercegovinu Gerd Vagner.

2001 - Makedonska vlada je saopštila da će NATO trupama dozvoliti da ostanu u zemlji i po završetku njihovog mandata.

2004 - Ministri odbrane pet zemalja EU (Holandija, Francuska, Italija, Španija i Portugal) potpisali su sporazum o osnivanju Evropske žandarmerije sa sedištem u Vićenci, na severoistoku Italije.

2014 - Južnokorejska Nagrada za mir dodeljena je nemačkoj kancelarki Angeli Merkel zbog njene "stalne svesti" o odgovornosti Nemačke u nacističkim zločinima.

b92.net

Na današnji dan, 19. septembar

1356 - Engleska vojska pod vođstvom Crnog Princa, sina kralja Edvarda III, u bici kod Poatjea porazila je vojsku francuskog kralja Žana II, čime je okončana prva faza Stogodišnjeg rata. Istog dana 1370. Crni Princ je zauzeo i opustošio Limož.

1551 - Rođen je francuski kralj Anri III, poslednji vladar iz dinastije Valoa. Tokom njegove vladavine od 1574. zemlja je bila zahvaćena sukobima rimokatolika i hugenota (francuskih protestanata).

1802 - Rođen je mađarski revolucionar Lajoš Košut, vođa Mađarske revolucije 1848. i rata za nezavisnost od Austrije, guverner oslobođene Mađarske od aprila do avgusta 1849. Nakon mađarske kapitulacije 13. avgusta 1849. živeo je u izbeglištvu (Turska, Engleska, SAD, Italija) gde je kao vođa emigracije agitovao za nezavisnost Mađarske.

1814 - U Požeškoj nahiji u Srbiji počela je Hadži-Prodanova buna. Ustanak pod vođstvom igumana Pajsija i Hadži-Prodana proširio se i na Kragujevačku i Jagodinsku nahiju, ali nije dobio podršku Miloša Obrenovića koji je smatrao da je ustanak preuranjen. I pored obećanja da će ustanicima biti oprošteno, Turci su pogubili oko 300 ustanika među kojima i igumana Pajsija, a Hadži-Prodan je prebegao u Austriju.

1837 - Kod Požarevca su održani prvi vojni manevri regularne srpske vojske, koji su trajali 20 dana uz učešće 1.700 vojnika.

1888 - Prvo svetsko takmičenje za izbor lepotice održano je u belgijskoj banji Spa, a prva zvanično najlepša žena na planeti je postala 18-godišnja Kreolka iz Gvadelupe Berta Sukare.

1911 - Rođen je engleski pisac Vilijam Golding, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1983. Njegov prvi objavljeni i najpoznatiji roman "Gospodar muva" postao je svetski bestseler.

1914 - Počela je bitka na Mačkovom kamenu u Prvom svetskom ratu. Nakon četvorodnevnih borbi, nadmoćnija austrougarska vojska prisilila je Srbe na povlačenje.

1922 - Rođen je češki atletičar Emil Zatopek, koji je na Olimpijskim igrama u Londonu 1948. osvojio zlatnu medalju u trci na 10.000 metara, a na Igrama 1952. u Helsinkiju na 5.000, 10.000 i u maratonu. Oborio je 18 svetskih rekorda i pobedio zaredom u 69 trka između 1949. i 1951.

1928 - "Parobrod Vili", prvi animirani crtani film u kojem se pojavio Miki Maus, prikazan je u njujorškom bioskopu "Koloni teatar".

1939 - Sovjetske trupe stigle su na mađarsku granicu i istovremeno su na severu Evrope okupirale Vilnus (danas glavni grad Litvanije), koji je bio pod poljskom upravom.

1941 - Nemci su u Drugom svetskom ratu zauzeli Kijev, posle bitke koja je trajala 45 dana; britanske trupe ušle su u Teheran.

1955 - U Argentini je vojska oborila sa vlasti predsednika Huana Dominga Perona, koji je izbegao i do 1973. živeo u inostranstvu. Po povratku u zemlju, ponovo je izabran za predsednika i bio na čelu države do smrti 1974.

1957 - Amerikanci su u Nevadi izvršili prve podzemne nuklearne probe.

1961 - Građani Jamajke su se na referendumu izjasnili za izdvajanje zemlje iz Zapadnoindijske Federacije.

1985 - U glavnom gradu Meksika Sjudad Meksiku i okolini u zemljotresu poginulo je oko 12.000, a ranjeno 40.000 ljudi.

1989 - U eksploziji aviona DC-10 francuske kompanije UTA, na liniji Brazavil-Pariz, iznad Nigera, za koju je kasnije optužena Libija, poginuli su svi putnici i članovi posade (171).

1991 - Kolone tenkova Jugoslovenske narodne armije krenule su iz Beograda prema Hrvatskoj, gde su počeli sukobi srpskih naoružanih grupa i hrvatske policije. Hrvatska je 25. juna 1991. proglasila samostalnost i izdvojila se iz SFR Jugoslavije.

1992 - Savet bezbednosti UN iskljucio je SR Jugoslaviju iz svetske organizacije, osporivši joj pravo da automatski nasledi SFRJ. SRJ je ponovo postala članica UN 2. novembra 2000. godine, nakon što je demokratska opozicija preuzela vlast u Srbiji.

1994 - Američke trupe iskrcale su se na Haiti u operaciji koju je Vašington označio kao "ponovno uspostavljanje demokratije" u toj zemlji.

1999 - U Beogradu je umro Pavle Ivić, jedan od vodećih jugoslovenskih lingvista, član Srpske akademije nauka ("O govoru galipoljskih Srba", "Srpski narod i njegov jezik").

2000 - U Pragu je počelo petodnevno zasedanje Međunarodnog monetarnog fonda i Svetske banke, tokom kojeg se više hiljada demonstranata, protivnika globalizacije sukobilo sa policijom. U sukobima su povređena 142 demonstranta i 123 policajca, a centar Praga je demoliran.

2001 - Islamski sveštenici su pozvali terorističkog lidera Osamu Bin Ladena da dobrovoljno napusti Avganistan, ali mu nisu odredili rok za izlazak iz zemlje. SAD zapretile da će napasti Talibane, ukoliko ne predaju Bin Ladena.

2003 - Bivši američki predsednik Bil Klinton posetio je Prištinu gde je proglašen za počasnog doktora prištinskog univerziteta.

2008 - Umro je Mauricio Kagel, jedan od najznačajnijih savremenih kompozitora, koji se bavio filmom, esejistikom, kamernom muzikom, komponovao je za radio drame i imao ključan uticaj u oblasti instrumentalnog teatra.

DOGODILO SE NA DANAŠNJI DAN
19. p.n.e. - Umro je Publije Vergilije Maron (Publius Vergilius Maro), proslavljeni pjesnik carskog Rima, autor nacionalnog junačkog epa "Eneida". Smatra se najvećim pjesnikom antike i uzorom latinskog i zapadnoevropskog stvaralaštva. Dante ga je uzeo za vodiča kroz podzemlje ("Pakao") u Božanstvenoj komediji ("Georgike", "Bukolike", "Ekloge).
1327. - Engleski kralj Edvard II (Edward) ubijen je u zamku Berkli. Smatra se da su zločin izvršili kraljica Izabela (Isabella) i njen ljubavnik Rodžer de Mortimer (Roger), koji je potom vladao u ime prijestolonasljednika Edvarda III.
1452. - Rođen je italijanski vjerski i politički reformator Đirolamo Savonarola (Girolamo), dominikanski kaluđer koji je zbog sukoba sa papom Aleksandrom VI spaljen kao jeretik 1498. Njegov lik inspirisao je mnoga književna djela i kontroverzne rasprave - smatran je mračnim fanatikom, pretečom reformacije.
1784. - Izašle su prve dnevne novine u SAD-u (Penns Packet & General Advertiser).
1792. - Na prvoj javnoj sjednici Konventa (revolucionarnog parlamenta) ukinuta je monarhija u Francuskoj.
1832. - Umro je škotski pisac Valter Skot (Walter Scott), autor istorijskih romana "Rob Roj", "Ajvanho", "Veverli"... Skupljao je i narodne pjesme i pisao epove iz historije Škotske. Izdao je u engleskom prevodu i našu narodnu baladu "Hasanaginica". Izvršio je značajan utjecaj na evropski roman.
1846. - Rođen je srpski političar i pisac Svetozar Marković, osnivač socijalističkog pokreta u Srbiji i prvi teoretičar realizma u srpskoj literaturi. Pokrenuo je prvi socijalistički list u Srbiji "Radenik" (1871.). Njegove ideje su imale veliki utjecaj na razvoj socijalističke ideologije i politike u Srbiji i na Balkanu ("Srbija na istoku", "Načela narodne ekonomije", "Pjevanje i mišljenje").
1853. - Rođen je Heike Kamerlingh Onnes, holandski fizičar.
1860. - Umro je njemački filozof Artur Šopenhauer (Arthur Schopenhauer). Njegovu duboko pesimističnu filozofiju prihvatila je generacija razočarana neuspjehom nacionalnih pokreta 1848. u Evropi, a u filozofiji i književnosti našla je odraza u djelima Fridriha Ničea (Friedrich Nietzsche) i Tomasa Mana (Thomas Mann) ("Svijet kao volja i predstava", "Parerga i paralipomena").
1866. - Rođen je engleski književnik Herbert Džordž Vels (George Wells), koji je svojim prvim romanom "Vremeplov" utemeljio naučnu fantastiku ("Nevidljivi čovjek", "Rat svjetova").
1930. - Johann Ostermeyer patentirao je blic.
1934. - Rođen je Leonard Cohen, kanadski kantautor.
1938. - Vlada Čehoslovačke prihvatila je britansko-francuski plan o prepuštanju Sudetske oblasti nacističkoj Njemačkoj.
1939. - Rumunski fašisti, pripadnici "Gvozdene garde", ubili su premijera Rumunije, Armanda Kalineskua (Calinescu).
1947. - Rođen je Stephen King, američki književnik.
1949. - U Kini je formirana Centralna narodna vlada na čelu sa Mao Cedungom, koji je 1. oktobra proglasio Narodnu Republiku Kinu.
1950. - Rođen je Bill Murray, irsko-američki glumac, režiser i producent.
1951. - Čehoslovački atletičar Emil Zatopek postavio je rekord pretrčavši 15.000 metara za 44 minuta i 54.6 sekundi.
1956. - U atentatu je smrtno ranjen nikaragvanski diktator Anastazio Somoza. Umro je osam dana kasnije, a naslijedio ga je sin Luis.
1957. - Umro je norveški kralj Hakon VII (Haakon) koji je vladao od 1905., kada ga je, nakon ukidanja norveško-švedske unije, norveški parlament izabrao za kralja. U Prvom svjetskom ratu održao je neutralnost Norveške, a kada su Nijemci u Drugom svjetskom ratu okupirali Norvešku, izbjegao je u London i formirao izbjegličku vladu. Naslijedio ga je sin Olaf V.
1964. - Malta je postala nezavisna poslije 164 godine britanske vladavine.
1972. - Predsjednik Filipina, Ferdinand Markos (Marcos) zaveo je vanredno stanje u zemlji i stavio u zatvor hiljade protivnika njegovog režima. Markos je ostao na vlasti do 1986.
1973. - Jugoslavija je prekinula diplomatske odnose sa Čileom, deset dana poslije puča generala Augusta Pinočea (Pinochet), u kojem je ubijen predsjednik Salvador Aljende (Allende).
1974. - Umro je američki filmski glumac Volter Brenan (Walter Brennan), prvi glumac koji je dobio tri Oskara, a poznat prije svega po brojnim epizodnim ulogama u vestern-filmovima ("Moja draga Klementina", "Crvena rijeka", "Rio Bravo").
1992. - Meksiko i Vatikan su uspostavili pune diplomatske odnose poslije prekida od 130 godina.
1993. - Predsjednik Rusije, Boris Jeljcin raspustio je parlament pod optužbom da poslanici u parlamentu blokiraju ustavne reforme i izbore. Pobunjeni poslanici zabarikadirali su se u zgradi parlamenta, odakle su isterani uz pomoć vojske 4. oktobra.
1996. - Na aerodromu u Bogoti, u avionu predsednika Kolumbije, Ernesta Sampera, koji je bio spreman da poleti u SAD, poslije anonimne prijave, pronađeno je oko četiri kilograma heroina. Predsjednik je osumnjičen za veze sa narko-mafijom, dok je njegova vlada saopštila da se radi o nameštaljci.
1999. - Na Tajvanu, u zemljotresu poginulo je više od 2.100 ljudi, a ranjeno oko 8.700.
1999. - Opozicioni Savez za promene je u Beogradu i u još dvadesetak gradova u Srbiji otpočeo je svakodnevne protestne skupove, zahtijevajući odlazak s vlasti jugoslovenskog predsjednika Slobodana Miloševića.
2000. - Ruska vlada je odlučila da zamrzne ugovor sa Iranom o prodaji laserske tehnologije, nakon što su SAD izrazile zabrinutost zbog mogućnosti njenog korištenja u izradi nuklearnog oružja.
2003. - Nakon 14 godina osmatranja planete Jupiter i njenih satelita, NASA je uništila posmatrački brod Galileo.

Na današnji dan, 8. oktobar

1354. Ubijen rimski tribun Kola di Rienco. Ponet idejom o obnavljanju antičke republike i ujedinjenju Italije pod vođstvom Rima, 1347. proglasio Rimsku republiku. Ubijen u ustanku u organizaciji rimskog plemstva.

1469. Umro firentinski slikar fra Filipo Lipi, najznačajniji predstavnik rane renesanse u slikarstvu, Botičelijev učitelj.

1803. Umro italijanski pisac Vitorio Alfijeri, prvi autentični tragičar u italijanskoj književnosti. Njegovo delo inspirisalo generacije koje su pripremile i sprovele italijanski nacionalni preporod.

1810. Rođen Džejms Vilijam Maršal. Otkrio zlatni rudnik u Kaliforniji i pokrenuo "zlatnu groznicu" 1849.

1856. Velika Britanija počela Drugi opijumski rat protiv Kine, pridružila joj se Francuska. 1857. anglo-francuske trupe zauzele Kanton, Kina kapitulirala i potpisala mir u Tjencinu.

1864. Rođen Branislav Nušić, srpski i jugoslovenski komediograf. Uzor mu bili Gogolj i raniji srpski komediografi Sterija i Trifković. Njegove komedije i danas na pozorišnim repertoarima.

1871. U Čikagu izbio veliki požar, prema legendi, u jednoj štali, kada je krava oborila kerozinsku lampu na gomilu slame i strugotine. U požaru koji je trajao tri dana poginulo 300 ljudi, 90.000 ostalo bez domova.

1895. Rođen argentinski državnik Huan Domingo Peron, predsednik od 1946. do 1955, kada je oboren u vojnom udaru. Posle 17 godina egzila trijumfalno se vratio u Argentinu 1972, 1973. ponovo izabran za predsednika. Umro 1974. a predsednica postala njegova supruga Izabela.

1895. Ubijena korejska kraljica Min. Pokušavala da zaustavi japansku dominaciju u Koreji. Zaveru na korejskom dvoru organizovao Japan preko konzula, generala Gora Miure.

1912. Crna Gora objavila rat Turskoj, istog dana napala turske položaje kod Skadra. Počeo Prvi balkanski rat.

1953. Velika Britanija i SAD povukli trupe iz Slobodne zone Trsta i predale Italiji civilnu upravu u zoni A izazvavši krizu u jugoslovensko-italijanskim odnosima, rešenu Londonskim sporazumom 5. oktobra 1955.

1954. Vojne snage Severnog Vijetnama ušle u glavni grad Hanoj.

1967. Umro britanski državnik Klement Ričard Atli, laburistički premijer od 1945. do 1951. Njegova vlada sprovela niz socijalnih reformi u posleratnoj Britaniji i priznala nezavisnost Indije, 1947, i Burme, 1948.

1970. Nobelovu nagradu za književnost dobio ruski pisac Aleksandar Isajevič Solženjicin.

1975. Žestoki okršaji u Bejrutu i severnom Libanu odneli 25 života i prekinuli poslednje primirje hrišćana i muslimana.

1991. Posle isteka tromesečnog brionskog moratorijuma Slovenija i Hrvatska potvrdile samostalnost i nezavisnost od SFRJ.

1992. Umro Vili Brant, kancelar Zapadne Nemačke od 1969. do 1974, kada je podneo ostavku jer je otkriveno da je njegov bliski saradnik istočnonemački špijun. Vodio politiku popuštanja i doprineo političkoj stabilizaciji u Evropi. 1970. se poklonio žrtvama nacizma u Varšavi. Dobitnik Nobelove nagrade za mir 1971.

1993. Ujedinjene nacije ukinule sankcije Južnoj Africi uvedene 1960. zbog politike aparthejda koju su sprovodile tadašnje vlasti.

1998. Savet NATO-a usvojio detaljni operativni plan za vazdušne udare u fazama na Kosovu. Predsedniku Jugoslavije Slobodanu

Miloševiću dato 24 časa da ispuni zahteve iz rezolucije UN. Vlada Srbije donela Uredbu o posebnim merama u uslovima oružanih pretnji NATO-a.

2001. U udesu aviona švedske kompanije SAS na milanskom aerodromu Linate poginulo 118 osoba.

2005. U zemljotresu jačine 7,6 stepeni Rihterove skale koji je pogodio delove Pakistana, Indije i Avganistana poginulo više od 80.000 ljudi, od kojih 17.000 dece, 79.500 osoba povređeno. Broj beskućnika dostigao 3,3 miliona.

UBIJEN MEHMED - PAŠA SOKOLOVIĆ 1579.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Sokolović se rodio u selu Sokolovići pored Rudog, kao Bajo Nenadic,otac mu se zvao Dimitrije.Bio je iz pravoslavne porodice. Imao je najmanje dva brata (jedan se zvao Makarije), jednu sestru, i jednog ujaka. Sokolović je odveden u janjičare kao danak u krvi 1516 na njihovu obuku - adžami-oglan. Nakon toga je u istanbulskim janjičarskim kasarnama prošao vojnu obuku i postao musliman. Ovo je bila uobičajena praksa u otomanskoj vojsci u to doba.

U svome rodnom selu Sokolovićima kod Rudog izgradio je džamiju, a u Beogradu, na Kalemegdanu - česmu. Za svog života dao je o svom trošku izgraditi tri mosta u Bosni (Most na Drini u Višegradu, Arslanagića most u Trebinjui Kozju Ćupriju u Sarajevu) i jedan u Crnoj Gori (Vezirov most Podgorica) Od svih njegovih mostova je svakako najpoznatiji onaj na Drini u Višegradu, koji je poslužionobelovcu Ivi Andriću kao okosnica za njegov slavni roman Na Drini ćuprija.

ROĐEN ALEKSANDAR KARAĐORĐEVIĆ, KNEZ, 1806.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Najmlađi sin Karađorđa i Jelene, Aleksandar, rođen je u Topoli 11. oktobra 1806. po novom kalendaru. Školovao se u Hotinu u Besarabiji (Rusija), pod pokroviteljstvom ruskog cara. Oženio se 1830. godine Persidom, ćerkom vojvode Jevrema Nenadovića i Jovanke Milovanović. Imali su devetoro dece: ćerke Poleksiju, Kleopatru, Jelenu i Jelisavetu, i sinove Aleksija, Svetozara, Andreja (sva trojica umrli kao deca), Petra i Arsena.

Posle silaska sa kneževskog trona, Knez Aleksandar se povukao na svoje imanje u blizini Temišvara (Rumunija). Njegov miran život poremetila je optužba da je za zaverenike u atentatu na Kneza Mihaila obezbedio novac i oružje. Osuda za delo koje nije učinio duboko ga je povredila.

Knez Aleksandar Karađorđević umro je u Temišvaru, 3. maja 1885. godine (po novom kalendaru). Sahranjen je u Beču, a njegovi posmrtni ostaci preneti su 1912. u zadužbinu Kralja Petra I na Oplencu.