Vikinzi

Napadači iz fjordova

Fjordovi zapadne Norveške ne samo da su bili baza nekima od najranijih vikinških napadača, nego su im oni možda i dali ime. Korijen riječi ''Viking'' obično se izvlači iz staronorveške riječi vik, što znali ''zaljev''. Prvotni Vikinzi su, prema toj interpretaciji, bili pomorci koji su vrebali na svojim brodovima u bilo kojem od brojnih zaljeva strmih obala izdubljenih u norveškoj vrlo razvedenoj obali Sjevernog mora, čekajuči da se obruše na terete brodova koji su putovali Sjevernom rutom - pomorskom trgovačkom rutom do Bijelog mora, po kojoj je Norveška možda i dobila ime. Tim podmuklim obalnim gusarima nije nedostajalo skrovišta; zaljevi i rtovi čine obalnu liniju dugu 25,000 kilometara, iako njezina dužina zračnom linijom iznosi otprilike desetinu te udaljenosti. Iz tog su razloga putovanja duž dijela norveške obale okrenutog prema Atlantiku bila izražavana u okvirima vremena, a ne udaljenosti - što je tendencija koja se nastavila i u modernom dobu.
[You must be registered and logged in to see this image.]

Prva asocijacija na Vikinge jeste njihova mišićna masa, šlemovi sa rogovima i život na brodu. Pitanje je koliko je sve to tačno jer mitovi o njima su nastali kroz katoličku propagandu. Njihovo doba je trajalo od 8. do 11. veka.
[You must be registered and logged in to see this image.]
Foto: Facebook
5. Vikinzi su većinu vremena provodili na svojim farmama
Većina Vikinga je živela normalno i uglavnom su se bavili poljoprivredom i stočarstvom. Bilo je onih koji su učestvovali u napadima na Evropu, ali posle svake pljačke su se vraćali na farme. Dok su muškarci bili odsutni, žene su brinule o farmama. Iako je mnogo njih uzgajalo goveda, koze, svinje i ovce, bilo je i onih koji su živeli na brodovima i pljačkali sve što stignu. Imanja su bila dovoljno velika da prehrane celu porodicu, ali ne dovoljno velika da bi se proizveo višak hrane koji bi mogao da se proda ili zameni za druge potrepštine.
4. Vikinzi su posebnu pažnju posvećivali održavanju lične higijene
Za razliku od svojim evropskih savremenika, Vikinzi su bili jedni od najčistijih naroda. Kupali su se najmanje jednom nedeljno, a koristili su pincete, nožiće, češljeve i štapiće za uši, napravljene od životinjskih kostiju i rogova. Pored redovnog nedeljnog kupanja, posećivali su prirodne termalne izvore u kojima su se dodatno kupali i uvek su oblačili čistu odeću tokom svojih krvavih pohoda.
[You must be registered and logged in to see this image.]
Foto: Tumblr
3. Vikinzi su poštovali svoje žene
Za razliku od žena u Evropi koje nisu imale skoro nikakva prava, do su kod Vikinga i žene i muškarci imali ista prava. Štaviše, moglo bi se reći da su žene bile u boljoj poziciji. One su takođe učestvovale u pljačkama, zauzimanju i naseljavanju novih teritorija i tako obišle gotovo sve od Rusije na istoku do Njufaundlenda na zapadu. Dok su njihovi muževi bili odsutni ili mrtvi, žene su imale potpunu kontrolu nad imovinom i da se samostalno bave trgovinom. Nakon smrti muža, celo imanje bi prešlo u vlasništvo supruge, a mnoge od njih su na osnovu ovoga postale jako uticajne u društvu. Žene su tada mogle da zatraže razvod braka, a postoje i istorijski dokazi o tome da su žene ponekad pretile razvodom "neaktivnim" muževima. Razvod bi se uvek, finansijski gledano, završio u korist žene.

Vikinzi robovima odrubljivali glave i pokapali ih uz gospodare
Nova studija o Vikinzima i njihovim grobovima pokazala je kako su svojim robovima odsjecali glave i pokapali ih s njihovim gospodarima gospodarima, ili kao ljudske žrtve, ili da bi im služili i u zagrobnom životu.
DNK analizom deset kostura iz doba vikinga, pronađenih u Flakstadu, u Norveškoj, arheolozi su došli do novih spoznaja o njihovim običajima, prenosi The Local. Studija koja donosi rezultate te DNK analize bit će objavljena u siječanjskom izdanju časopisa Journal of Archeological Science.
Proučavajući mjesta pokopa starih vikinga, arheolozi su otkrili kako je samo jedan kostur netaknut, dok su preostalima u grobovima odrubljene glave.
DNK analiza pokazala je i kako kosturi koji su pronađeni zajedno u istoj grobnici, nisu u nikakvom srodstvu. Nadalje, takozvanom 'stabilnom izotopskom analizom' otkriveno je kako su oni kojima su odrubljene glave imali drugačiju, slabiju prehranu tijekom svojih života te da su zasigurno imali niži status u vikinškom društvu.

Vikinzi su misterioznim kamenjem utvrđivali položaj Sunca?

Vikinzi su poznati kao odlični moreplovci iako se nisu služili kompasima; je li im pomoglo tzv. sunčevo kamenje?

[You must be registered and logged in to see this image.]


Vikinzi su se na moru navodno orijentirali pomoću tzv. Sólsteinnen odnosno sunčevog kamenja koje im je pomoglo da u svakom trenutku i bez obzira na vremenske prilike točno odrede položaj Sunca. Znanstvenici već godinama pokušavaju dokazati istinitost te teorije koja se na sjeveru prenosila s koljena na koljeno.
Vikinzi su poznati po svojim nautičkim vještinama, a na putovanjima između Norveške, Islanda i Grenlanda prošli su više tisuća nautičkih milja, bez kompasa koji u njihovo vrijeme (prema današnjim saznanjima) nije postojao. Legende o Vikinzima zabilježene su u islandskom zakoniku Gragas te u nordijskoj mitologiji u pričama o junaku Sigurdu koji je na upit kralja Olafa sunčevim kamenom utvrdio točan položaj Sunca koje se nije vidjelo golim okom.
Danski arheolog Thorkild Ramskou utvrdio je još 1967. da se pod sunčevim kamenjem zapravo podrazumijevaju kristali koji polariziraju svjetlost, poput islandskog (prozirnog) kalcita. Istraživanja koja od 2005. zajedno provode stručnjaci iz Švedske i Mađarske potvrdila su da do polarizacije svjetlosti s neba dolazi unatoč oblačnom ili maglovitom vremenu, piše Philosophical Transactions of the Royal Society B.
"Vikinzima je polarizirajući efekt doista mogao služiti za orijentaciju na moru. Efekt je znatno manji kada su oblaci gušći, ali je i dalje uočljiv", napisali su voditelji studije Gábor Horváth i Susanne Åkesson. Daljnjim istraživanjima će se utvrditi je li smanjena polarizacija dovoljna za točno utvrđivanje položaja Sunca. Kritičari upozoravaju da arheolozi još nisu pronašli dokaze koji povezuju vikinšku navigaciju s odgovarajućim sunčevim kamenjem.

Krenuo u šetnju i naleteo na vikinški mač star 750 godina


Vikinški mač koji je neko ostavio u planinama na jugu Norveške oko 750. godine pronašao je krajem oktobra izletnik Goran Olsen i odneo ga kući.


Foto: Hordaland Fylkeskommune Bjarte Brask Eriksen


Odbor okruga Hordaland izvestio je ove nedelje javnost da je izletnik našao prastari mač među kamenjem na starom putu Huakeli kada je zastao da se odmori.

- Nije uobičajeno naći ostatke iz doba Vikinga koji su tako dobro očuvani. Ako bi mu se naoštrio vrh, i danas bi mogao da se koristi - kaže konzervatorka iz ovog okruga, Per Morten Ekerhovd.

Gvozdeni mač dug 75 centimetara star je oko 1.250 godina. Iako je zbog leda, snega i vetra zarđao tokom godina, smatra se fantastičnim otkrićem.

- Mnogo smo srećni što je mač predat nama. On će nam pomoći da osvetlimo jedan deo naše rane istorije, jer je veoma bitan kao svedočanstvo o vikinškom dobu - kaže on.


Foto: Hordaland Fylkeskommune

Kovano oružje je bilo skupo, što znači da je vlasnik ovog mača verovatno bio bogatiji i uticajniji od drugih Vikinga, objašnjava Aleksandra Sanmark, ekspert za Vikinge sa Univerziteta Hajledna i ostrva u Škotskoj.

- Posedovanje mača bilo je znak visokog statusa. Često se misli da su Vikinzi nosili velike, metalne kacige, ali one su verovatno bile od kože. Od metala je verovatno pravljeno samo ovakvo oružje. Ovakav mač je bio uobičajen na zapadu Norveške. To je bilo skupo oružje, a vlasnik ga je koristio da pokaže svoju moć - kaže ona.

Prema njenim rečima, do sada je pronađena samo jedna gvozdena vikinška kaciga.

Planine Haukeli prekrivene su ledom i snegom skoro polovinu godine, ali u poslednjih nekoliko godina sve više predmeta se nalazi u njima. Bogati Vikinzi su verovatno sahranjivani sa stotinama predmeta, sa oružjem, opremom za jahanje, pa čak i sa konjima, kaže Sanmark. Klimatske promene dovele su do otkrića većeg broja predmeta, pa se o Vikinzima iz godine u godinu zna sve više.


Blic.