Charles Robert Darwin

Charles Robert Darwin




Čarls Robert Darvin (Charles Robert Darwin, 1809 - 1882) je britanski naučnik koji je postavio temelje moderne teorije evolucije sa konceptom prirodne selekcije. Darvin je rođen u mestu Šruzberi, grofovija Šropšir, 12. februara 1809. godine, kao peto dete iz jedne od bogatijih engleskih porodica. Vredi napomenuti da je pradeda sa očeve strane bio dobro znani psiholog i naučnik Erazmus Darvin. Nakon završetka školovanja u elitnoj školi u rodnom Šrevzburiju (1825), mladi Darvin je upisao medicinu na univerzitetu u Edinburgu. Godine 1827. izbačen je sa studija medicine i upisao se na univerzitet Kembridž, kako bi postao sveštenik Engleske crkve.

Nakon završenih studija na Kembridžu 1831. godine u svojoj dvadesetdrugoj godini Darvin se, uglavnom na Henslouov nagovor, koga je upoznao za vreme svojih studija na Kembridžu, ukrcao na brod HMS Bigl i pridružio se ekipi naturalista na naučnom putovanju po svetu. Darvin je na tom putovanju dobio priliku da posmatra geološke formacije koje su pronađene na različitim kontinentima i ostrvima kao i velik broj fosila i organizama. U svojim geološkim istraživanjima Darvin je bio najimpresioniraniji efektom koji su imale prirodne sile na zemljinu površinu. U to doba većina geologa zastupala je teoriju kako su pojedine vrste životinjskog i biljnog sveta nastajale nezavisno jedna od druge, te da je svaka prošla kreacija uništena iznenadnom katastrofom, kao što je npr. potres ili pomeranje tektonskih ploča. Prema toj teoriji poslednja katastrofa bila je ona biblijska s Nojevom arkom koja je izbrisala sve životne oblike osim onih koji su se ukrcali u Nojevu barku. Ostali primerci životnih oblika postali su fosili. Prema tom gledištu, vrste kreirane nezavisno jedna od druge, nisu evoluirale što ih je činilo nepromenjivim za sva vremena.

Dok je boravio na HSM Biglu Darvin je zaključio kako mnoga Lielova zapažanja, izneta u knjizi Principi geologije, odgovaraju onome što je sam uočio, a to su da zemljina površina prolazi kroz stalne promene kao rezultat delovanja prirodnih sila tokom dugih vremenskih perioda. Iako je takođe primetio kako se neki nalazi na koje je naišao kose s jednim delom gledišta koja je Liel zastupao. Tako je, na primer, zapazio da na ostrvu Galapagos postoji jedinstvena vrsta kornjača, američkog drozda i zeba koje su, uprkos tome što su bliski povezane, različite u strukturi i navikama u ishrani od ostrva do ostrva. Ta opažanja naterala su Darvina da postavi pitanje da li je moguće da postoje veze između različitih, ali i sličnih vrsta.

Nakon što se 1836. godine vratio u Englesku, svoje ideje o promenjivosti vrsta objavio je u delu Beleške o transmutaciji vrsta (Notebooks on the Transmutation of Species). Darvin se u svom pogledu o razvijanju organizama još više učvrstio nakon što je pročitao Esej o principima populacije (An Essay on the Principle of Population) iz 1798. godine, delo britanskog ekonomiste Tomasa Roberta Malthusa. U tom delu Malthus objašnjava kako je ljudska populacija ostala uravnotežena. Autor je tvrdio kako se izvori hrane ne povećavaju s geometrijskim rastom broja stanovnika. Kao ključne faktore naveo je oskudice i bolesti kao i civilizacijske tekovine poput ratova. Darvin je odmah Malthusove argumente primenio na životinje i biljke i 1838. godine načinio nacrt teorije evolucije putem prirodne selekcije.

Naredne dve decenije radio je na ovoj teoriji i još nekim prirodno-istorijskim projektima (Darvin je bio prilično bogat i nikada nije imao potrebu za dodatnim prihodima). Godine 1839. oženio se svojom rođakinjom Emom Vedvud, a nešto kasnije preselio se na malo imanje Daun Haus izvan Londona. Tamo je sa suprugom podizao desetoro dece, od koje je troje umrlo u ranom detinjstvu. Darvin je svoju teoriju prvi put objavio 1858. godine u novinama, istovremeno kada je to učinio i Alfred Rasel Valas, mladi naturalista koji je nezavisno od Darvina došao do istog zaključka. Darvinova teorija je u celosti objavljenja 1859. godine pod naslovom O poreklu vrsta (On the Origin of Species). Knjiga koju su nazvali knjigom koja je šokirala svet, prodala se u potpunosti već prvi dan, pa je naknadno štampano još šest izdanja (Darvin ju je pripremao pune 22 godine).
Reakcija na Darvinovu knjigu bila je veoma brza. Neki biolozi prigovarali su Darvinu kako ne može dokazati svoje hipoteze. Drugi su kritikovali Darvinovu koncepciju o razvijanju različitih vrsta iz jedne. Međutim najžešći napadi na Darvinovu teoriju nisu dolazili od naučnika već od strane crkvenih predstavnika. Oni su svakom merom opovrgavali teoriju tvrdeći da teorija o prirodnoj selekciji poriče uticaj Boga na stvaranje čoveka i stavlja čoveka na isti nivo sa životinjama.

Ostatak života Darvin je proveo proširujući različite aspekte problema koji je postavio u svom delu. Stoga je kasnije objavio još nekoliko knjiga u kojima je te probleme nastojao obrazložiti: Promenjivost životinja i biljaka pod domaćim uslovima (1868; The Variation of Animals and Plants Under Domestication), Poreklo čoveka (1871;The Descent of Man ), The Expression of the Emotions in Animals and Man (1872) i The Descent of Man and Selection in Relation to Sex (1872). Važnost Darvinova rada prepoznali su njegovi savremenici, pa je Darvin izbaran u Kraljevsko društvo (Royal Society) 1839. godine i u Francusku akademiju nauka (1878). Odana mu je počast i mestom pokopa u Vestminsterskoj opatiji, nakon što je 19. aprila 1882. preminuo u mestu Daun, grofovija Kent.


virtualnigrad.com