Nadezda Petrovic

Nadezda Petrovic
( 1873. - 1915. )


UMETNIČKI MODEL KOJI JE USPOSTAVILA NADEŽDA PETROVIĆ, KAO BORBENU UMETNIČKO-POLITIČKU VIZIJU BUDUĆNOSTI, PO SVOJOJ UMETNIČKOJ ODLUČNOSTI I BESKOMPROMISNOSTI, U SVOM MODERNIZMU, BIO JE VIŠE NEGO ŠTO JE SRBIJA PRVIH DECENIJA 20. VEKA IMALA SPOSOBNOSTI DA PRIHVATI. ONO ŠTO JE OSTAVILA IZA SEBE NA UMETNIČKOM POLJU – NJENO SLIKARSKO DELO, STOJI POTPUNO ZASEBNO, JEDINSTVENO I NEUPOREDIVO


[You must be registered and logged in to see this image.]


Rođena je u Čačku 1873. godine. Njen otac Dimitrije Mita Petrović maštao je o studijama slikarstva podstaknut pohvalama Steve Todorovića, osnivača prve škole crtanja u Beogradu, ali je, poštujući želju svoga oca, od toga odustao; postao je predsednik poreske uprave, istoričar, član Narodne radikalne stranke, narodni poslanik, kolekcionar starih dokumenata i autor kapitalne trotomne knjige Finansije i ustanove obnovljene Srbije (vidi okvir). Nadeždina majka Mileva, rođena Zorić, bila je izuzetno obrazovana žena, naklonjena istoriji i poeziji. Milevin ujak bio je Svetozar Miletić, borac za nacionalna prava Srba u Austro-Ugarskoj monarhiji.

Nadežda je bila je prvo od devetoro dece. Sva su deca, kažu, bila darovita, a najpoznatiji od njih postao je Rastko Petrović, pesnik, pripovedač, putopisac. Porodica Petrović se 1884. godine preselila u Beograd. Živeli su u kući Nadeždinog dede hadži Maksima Petrovića, na Paliluli. Ta kuća, osim što je bila mesto na kome se okupljala tadašnja beogradska kulturna i politička elita, bila je i prava umetnička riznica, Petrovići su posedovali veliku zbirku starih ikona, jednu od najboljih privatnih biblioteka, zbirku muzičkih instrumenata; u takvom okruženju formirala se i živela Nadežda Petrović. Prve časove slikanja dobila je od ujaka Svetozara Zorića, dobrog poznavaoca slikarstva i profesora Velike škole; njegovi časovi su, najverovatnije, bili presudni da Nadežda postane slikarka

EVROPSKI KRUG: Višu žensku školu završila je u Beogradu 1891. godine, a sledeće je položila ispit za nastavnicu crtanja. Godine 1893. uvažena je njena molba za posao nastavnice crtanja u srednjoj školi, a Nadežda nastavlja učenje u ateljeu kod čuvenog Đorđa Krstića, da bi 1896. godine upisala slikarsku i crtačku školu Kirila Kutlika. Sa stipendijom vlasti, 1898. nastavlja studije slikarstva u Minhenu, kod Slovenca Antona Ažbea, u isto vreme kada u tom ateljeu boravi i Vasilij Kandinski, a zatim i u ateljeu Julijusa Ekstera. Od velikog značaja bilo je druženje i prijateljstvo koje je u Minhenu započela sa Ivanom Meštrovićem, Miroslavom Kraljevićem, Ivanom Groharom i Rihardom Jakopičem. U Minhenu je nameravala da ostane jednu, a ostala je četiri godine. Za to vreme naučila je nemački, ruski i francuski jezik.



[You must be registered and logged in to see this image.]

Njena prva samostalna izložba održana je u Beogradu 1900. godine. Pratile su je loše kritike, neprihvatanje i nerazumevanje sredine nespremne za nove ideje. Godine 1903. vraća se u Beograd, jer joj Ministarstvo nije odobrilo dalje odsustvo s posla. Međutim, prema nekim izvorima razlog njenog povratka je očevo iznenadno penzionisanje. Naime, Miti Petroviću, odličnom poznavaocu srpske istorije 19. veka, kralj Aleksandar Obrenović je ponudio da napiše biografiju kraljice Drage u kojoj bi dokazao navodno plemenito poreklo njenog dede Nikole Lunjevice, te tako i njeno. Mita Petrović je odbio ponudu, a kralj je naredio da ga penzionišu. Nadežda se vraća iz Minhena da pomogne porodici.

U tom periodu ona zajedno sa Branislavom Nušićem u sali "Kolarca" avgusta 1903. godine osniva Kolo srpskih sestara, organizujući tada najveći ženski miting u Srbiji. Sredstva koja je Kolo prikupilo za pomoć makedonskim ilindenskim ustanicima 1903, kao sekretar udruženja sama nosi u Makedoniju, iz koje je kao novinar izveštavala za listove "Slovenski jug" i "Pijemont". Aneksija Bosne i Hercegovine 1908. godine bila je povod za njene vatrene patriotske govore sa balkona Narodnog pozorišta.
Istovremeno, Nadežda je bila aktivna i na zbližavanju južnoslovenskih naroda. Bila je jedan od inicijatora i osnivača umetničkog udruženja "Lada", baš uoči Prve jugoslovenske izložbe septembra 1904. godine na kojoj su prvi put zajednički izlagali slikari iz Srbije, Hrvatske, Slovenije i Bugarske. Ubrzo nakon Prve jugoslovenske izložbe Nadežda osniva Prvu jugoslovensku umetničku koloniju u Sićevu.
Posle burnog perioda društvenog angažmana 1910. godine odlazi u Pariz. To je period njenog intenzivnog upijanja avangardnih umetničkih tokova, ali pošto je u Pariz stigla kao već formirana umetnička ličnost, Nadežda u njemu nije sticala avangardni duh već ga je samo potvrdila. Susreće se sa Matisom i Pikasom i učestvuje na dva Jesenja salona.


[You must be registered and logged in to see this image.]

Srbija 1904.


Balkanski ratovi počinju 1912. godine, ona se vraća u Srbiju, umire joj otac, pa majka, a Nadežda se pridružuje vojsci na frontu kao bolničarka. Brinula je o ranjenicima u Prvom i Drugom balkanskom ratu, a vojsci se pridružila i odmah posle izbijanja Prvog svetskog rata. Hrabra i požrtvovana, umrla je Valjevskoj bolnici u kojoj je radila, od posledica trbušnog tifusa 15. aprila 1915. godine.


DELO I TUMAČENJA: Pravo vrednovanje dela Nadežde Petrović, kako umetničkog tako i društvenog, usledilo je tek posle njene smrti; upravo njena mitska, ratnička smrt obeležila je percepciju njene ličnosti. "Iako je slikarsko delo Nadežde Petrović veliko, nju su tek ratničko, a ne umetničko izjednačavanje sa muškarcima i njena prerana smrt na frontu, a ne za štafelajem, učinili heroinom", piše o takvoj percepciji istoričarka umetnosti Lidija Merenik u monografiji o Nadeždi Petrović. Moderna je u srpskom slikarstvu stvorena zahvaljujući Nadeždinom individualnom delovanju 1905. godine, a svoj vrhunac je imala u ostvarenjima slikarkine pariske i postpariske faze, između 1910. i 1914. godine. Nadežda Petrović je progresivna slikarka koja nije hroničarka grada, prizora i običaja modernog doba i ideala modernizacije. Nije slikarka estetizovane Srbije, već onakve kakva je Srbija bila – živopisna, patrijarhalna, siromašna i neprosvećena. Nije bilo ničeg privlačnog u njenim portretima seljaka, čobana i seljanki sa obramicama. Nadeždini narodski portreti bili su dovoljno stvarni i neprivlačni da nikad ne postanu vizuelni stereotip "naroda", i time ne uspevaju da nadmaše popularnost savremenika koji su se bavili nacionalnim temama, poput Paje Jovanovića. Njeni pejzaži Srbije su očigledno više insistirali na slikarskom eksperimentu nego na idiličnom sadržaju. Istorijske kompozicije su previše moderne i "nejasne" da bi podržale poželjni nacionalni mit. Nadeždin moderni projekat nastao je u najboljem spoju individualnog, inovativnog stvaralačkog poriva i mitova tradicije, što njeno delo čini jednom od najvećih prekretnica u nacionalnoj umetnosti. Ono što je ostavila iza sebe na umetničkom polju – njeno slikarsko delo, stoji potpuno zasebno, jedinstveno i neuporedivo. "Ono će ostati u našoj kulturnoj istoriji kao samo njeno. Ono bi bilo, pouzdano, mnogo značajnije da nije prekinuto. Zbog toga je njena lična žrtva postala toliko dragocena i toliko teška", piše Merenikova.

Umetnički model koji je uspostavila Nadežda Petrović, kao borbenu umetničko-političku viziju budućnosti, po svojoj umetničkoj odlučnosti i beskompromisnosti, u svom modernizmu, bio je više nego što je Srbija prvih decenija 20. veka imala sposobnosti da prihvati.

( tekst Tanje Jovanovic, vreme.com )


[You must be registered and logged in to see this image.]

Bogorodicna crkva u Parizu, 1911.



[You must be registered and logged in to see this image.]

Ciganka sa crvenim salom, 1905.



[You must be registered and logged in to see this image.]

Staro groblje, 1904.



[You must be registered and logged in to see this image.]

Dereglije na Savi, 1907.



[You must be registered and logged in to see this image.]

Zetva, 1907.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Beogradsko predgradje, 1908.

Slika je pripadala Nadeždinoj sestri Mici Mišković od koje ju je Beljanski otkupio 1956. godine. Pod nazivom Stari Beograd – Dorćol izlagana je, među ostalih 36, na drugoj Nadeždinoj samostalnoj izložbi u Jakopičevom paviljonu u Ljubljani marta 1910. U prijavi za izložbu stoje cene koje se kreću od 50 do 1 000 kruna – koliko su procenjeni jedino Beogradsko predgrađe i Prolećno jutro. Sačuvana je i nalepnica sa izložbe na kojoj je Nadežda svojeručno napisala ime slike, redni broj 4, kao i cenu od 2 000 dinara. Slika je zapažena po snažnom crtežu, ali i slaboj perspektivi i izgledu, „kao da je napravljena od testa”. Po slikarskom postupku neuobičajenom za Nadeždu Petrović i sličnom gradskom motivu, delo se može vezati za potpisan i datiran rad Jevrejska mala (1908), čime se određuje i sam datum njegovog nastanka; pripada drugoj srbijanskoj fazi (1907–1908), impresionističkoj. Razlog što su slike iz 1908. često datirane verovatno je svest autorke da one u najmanjoj meri nose trag njene ranije palete i rukopisa. U njima je zaokupljena problemom svetlosti, čijom živošću i treperenjem ublažava oblike, otklanjajući potrebu za sivim i smeđim tonovima i konturama, ali nikad je ne promovišući u elemenat razgradnje forme. Umesto oštrih bojenih kontrasta preovlađuju crvena, žuta, narandžasta, zelena, plava i ljubičasta, ujednačene i ublažene „utkivanjem” bele – nanesene takođe netipičnim, oštrim, kratkim, zgusnutim potezima. Impresionizmu se Nadežda ovde u najvećoj meri približava karakterističnim senčenjem plavom i ljubičastom i prefinjenim narandžastim partijama, kao i kontrastom plave i narandžaste umesto uobičajenog crveno-zelenog.

( SZ Pavle Beljanski )


[You must be registered and logged in to see this image.]

Pletilja, 1908.

Slika se nalazi na popisu prvog Darovnog ugovora iz 1957. godine. Potiče iz zbirke Nade Miletić koja je, kao i Draguna, bila kćerka Nadeždine sestre Jele i Vladimira Miletića (kog je slikarka portretisala 1910). U mnoštvu srbijanskih seoskih likova naslikanih u prvoj srbijanskoj fazi (1903–1907) nalazi se i portret seljanke zaokupljene pletenjem. S jedne strane, slika ima mnogo zajedničkih osobina sa sveukupnim Nadeždinim delom tog perioda: komponovana je energičnim potezima četke koji ističu glavne konture oblika. Intenzivan kolorit kroz koji prosijavaju nanosi bele i gusta pasta zajednički grade izuzetno izražajnu i dinamičnu fakturu. Lice je oblikovano u nekoliko poteza koji ističu karakteristične crte. Kao i većina slika s Nadeždinih srbijanskih putovanja, i ova je rađena na kartonu, jednostavnijem i za transport, i za slikanje (jer se na njemu radi neposredno, bez podloge). S druge strane, primetne su razlike koje ovaj neveliki rad čine osobenim i jedinstvenim među ostalima nastalim u to doba: usmeravajući centar kompozicije ka mestu pletiljine pažnje, Nadežda je iskoristila ženin oboren pogled kako bi izbegla da naslika karakteristične crne tačke očiju. To je razlog zbog kojeg lice gubi onaj ekstatični izraz, prisutan kod većine tadašnjih portreta. Takođe, slikarka ovde s podjednakom pažnjom tretira i figuru i pozadinu, koju definiše skoro neuobičajeno detaljnim oslikavanjem cvetnog žbuna u pozadini, ističući ovim postupkom trenutnu dimenziju svog „karaktera i temperamenta”. I bliži i udaljeniji detalji dobijaju istu važnost, a sama kompozicija dobija oslonac u „obrnutoj” perspektivi svojstvenoj fovistima.

( SZ Pavle Beljanski )


[You must be registered and logged in to see this image.]

Kosovski bozuri

[You must be registered and logged in to see this image.]

Seljak sa zečjom usnom, 1907.

U prvom popisu umetničkih predmeta Spomen-zbirke 1957. godine slika se pominje kao Seljak iz Šumadije. Iz zbirke je slikarkine sestre Mice Mišković, a otkupljena je od sina Milorada Marčetića, kolekcionara iz Sremskih Karlovaca (pre 1957). Naslikana u samoj završnici prve srbijanske faze, ona obuhvata krupni plan lica, predstavljen karakterističnim „opisnim”, širokim i pastoznim potezima četke. Markirajući konture zavojitim linijama, najisturenije delove slikarka oblikuje uz dosta bele, dok čvrstinu forme postiže tamnijim, tanjim i isprekidanim linijama sličnim arabeski. Mada izuvijane i dinamične, ove linije gube onaj prenaglašeni, skoro karikaturalni izgled svojstven većini portreta toga doba, dok oči postaju manje naglašene, ali i dalje određene kao faktor psihologizacije lika. Slikajući širokim gestom, Nadežda insistira na monumentalnosti, koja ovaj portret približava njenom Autoportretu iz 1907. Obe slike ukazuju na sigurnost u realizaciji, akumulirano znanje, prefinjeni osećaj za kompoziciju i, iznad svega, svojevrsnu primenu boje. Osim što čine završnicu perioda sazrevanja i definisanja autentične poetike, ova dela obeležavaju i napuštanje minhenske likovne kulture. Taj prelomni trenutak prati izložba Jugoslovenske kolonije 1907. godine, druženje i zajedničko slikanje s Groharom u snegom pokrivenom Beogradu, putovanje u Beč s posetom Meštrovićevom ateljeu. U nastavku putovanja, u Minhenu je videla Ekstera i njegovu samostalnu izložbu u okviru međunarodne izložbe secesije; u avgustu je na venecijanskom Bijenalu, da bi produžila u Veronu, Firencu i Rim gde je poželela da radi u fresko tehnici.

( SZ Pavle Beljanski )

[You must be registered and logged in to see this image.]

Anđa, 1906.

Sestre Jela, Anđa, Dragica i Ljubica i brat Rastko često su Nadeždi pozirali kao modeli; ipak je najčešće (1906, 1907, 1908. i 1909) slikala „sestru mezimicu” Anđu (1891–1914) čiji je portret iz 1906, pod nazivom Glava–studija, izlagala na Drugoj samostalnoj izložbi u Jakopičevom paviljonu u Ljubljani 1910. godine. Posle izložbe sliku je poklonila velikom prijatelju slikaru Rihardu Jakopiču; kao deo njegove zaostavštine pripala je dr Joži Ilcu iz Ljubljane, od koga je Pavle Beljanski otkupljuje 1956. Sama Nadežda veoma je volela Jakopiča i držala do njegovog mišljenja, što znači da je svakako bila svesna slikarskih vrednosti Anđinog portreta. Potrešena Anđinom smrću, tek krajem maja 1914. godine smogla je snage da odgovori na njegova mnogobrojna pisma: „Radujem se da dođeš u Srbiju a to ćeš s jeseni sigurno i učiniti. Ja sam bila nesrećna zbog udara koji me je u polovini januara zadesio. Izgubila sam moju milu, dobru i plemenitu Anđu-sestru. Onu najlepšu i najmiliju među mojim sestrama [...] Bila sam van sebe, mislila sam da ću umreti i da više ne mogu preživeti ovaj užas i iznenadnu smrt njenu [...] Bejah nesposobna da radim i opštim s ljudima, da ih primam u kuću, da idem kolegama na sastanke, da korespondiram bejah nemoguća. Tek od skora počeh živeti bolje, ali sam daleko od snage što nekad bejah. Ti i tvoja žena znate koliko ja nju ljubljah. Bejaše mi mezimica kućna, moj savetnik, moja estetička tačka u kući i porodici i danas je nemam već 4 meseca.” Kao jedna od vodećih slika impresionističke faze Nadežde Petrović, ona se, među Anđinim portretima, prikazujući samo bistu, izdvaja naglašenim prisustvom snažnih nanosa bele boje na licu i odeći, suprotstavljenim hladnim tonovima pejzaža u pozadini.

( SZ Pavle Beljanski )

[You must be registered and logged in to see this image.]

Ksenija Atanasijević , 1912.

Sliku je Pavle Beljanski kupio 1956. godine iz porodične zaostavštine – od Nadeždine sestre Milice-Mice Mišković (1876–1964), tako da je na retrospektivi u Čačku oktobra te godine izlagana kao njegovo vlasništvo. Po hronologiji najpoznija Nadeždina slika u kolekciji, nastala je u zimu 1912. godine, po njenom povratku iz Pariza. Ksenija Atanasijević je došla u kuću Petrovića u Ratarskoj ulici da obiđe Nadeždu i tu joj je pozirala u snegu, s velikim crnim šeširom koji je Nadežda upravo iz Pariza donela sestri Mici. Ksenija Atanasijević (1894–1981), profesor Filozofskog fakulteta u Beogradu, klasičnu filozofiju studirala je u Beogradu, Ženevi i Parizu. Doktorirala je u Beogradu 1922. kod Branislava Petronijevića i Nikole Popovića kao prva žena doktor nauka u Srbiji. Bavila se pisanjem i prevođenjem filozofskih spisa. Jedna je od prvih zagovornica feminizma. Imala je 16 godina kada ju je Nadežda portretisala kako stoji na snegu: slika prikazuje poprsje mlade žene tvrdih i odlučnih crta lica sa očima poput crnih tačaka, odevene u crno i sa ogromnim crnim šeširom. Slika je tipična za drugu parisku fazu: širok, hitar potez koji nema opisnu, već graditeljsku funkciju i svojim ritmom postaje nosilac emocije i odraz ekspresionističkog temperamenta, uz naglašavanje bližih partija jačim fakturiranjem, tako da lice i odeća portreta deluju gotovo reljefno. Reč je o jednom od najviše izlaganih i najviše reprodukovanih portreta Nadežde Petrović iz kolekcije Pavla Beljanskog.

( SZ Pavle Beljanski )

[You must be registered and logged in to see this image.]

Stari sedrvan u Prizrenu, 1913.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Јevrejska mala u Beogradu, 1908.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Pejzaz sa crvenim nebom, 1904.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Portret sede zene, 1907.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Gracanica, 1913.

Dve ljubavi roditelja

Kao dete sam se više ogledala u crtežima nego u ogledalu. Od majke Milene nasledila snažnu crtu rodoljublja

[You must be registered and logged in to see this image.]

ŠTA sam mogla drugo da postanem ja Nadežda Petrović, Dimitrijeva i Milenina kćer, do srpska slikarka, kad umesto prve fotografije iz najranijeg detinjstva imam crtež. Moj otac Dimitrije Mita Petrović, slikarstvu učen od čuvenog Steve Todorovića, u mom ranom detinjstvu bavio se samo crtanjem, predajući ga u Čačanskoj realci. Ja sam se tada više ogledala u crtežima nego u ogledalu...

Šta sam mogla da postanem nego rodoljubna Srpkinja, jer je moja majka Milena tako vaspitavala generacije đaka u Srbiji. Nju je u neizmernu ljubav prema svome rodu i u Srbiji da tu ljubav prenosi uputio njen ujak Svetozar Miletić, vođa Srba u Vojvodini srpskoj. A dok se školovala, ušla je u pokret ujedinjene omladine srpske, pa je sa zanosima tog pokreta provela ceo svoj život, vodeći tim putem i celu porodicu našu."

Upravo ove rečenice uvode nas u razloge zbog kojih je Nadežda Petrović bila gotovo predodređena da stupi u polja umetničkog i društveno-političkog angažmana. I jedan i drugi je nemoguće razumeti u potpunosti bez razumevanja mesta koje je njena porodica zauzimala u tadašnjoj Srbiji i uticaj koji je kao takva izvršila na Nadeždu.


OTAC UČITELJ CRTANJA
NADEŽDIN otac, Dimitrije Mita Petrović, bio je učitelj crtanja u Čačku i Kraljevu i kao poklonik socijalističkih ideja Svetozara Markovića zalagao se za društveni preporod Srbije. On je zaslužan za osnivanje sanitarne službe u Čačku, koja je pružala hitnu pomoći deci, radila na poboljšanju higijenskih uslova života na selu, na prosvećivanju naroda i njegovom oslobađanju od praznoverica. Bio je dobrovoljac u srpsko-turskom ratu 1876-1878, a posle preseljenja u Beograd 1884. godine član Radikalne stranke, državni činovnik i narodni poslanik.

Osnovni biografski podaci govore da je Nadežda Petrović rođena 11. oktobra 1873. godine u Čačku kao kći Mileve i Dimitrija Mite Petrovića. To je porodica koja je iznedrila još jedno značajno ime srpske kulture - slikarkinog mlađeg brata Rastka Petrovića. Pošto se Nadeždin otac razboleo za vreme srpsko-turskog rata (1876-1878), gde je kao dobrovoljac postavljen za ratnog slikara Čačanske brigade, lekari su mu savetovali promenu klime. Zbog toga se porodica Petrović 1879. godine najpre seli u Kraljevo, da bi se 1884. vratila u Beograd i nastanila u kuću Nadeždinog dede Hadži-Maksima Petrovića u Ratarskoj ulici 32 (sada Ulici kraljice Marije), koja je kasnije srušena za vreme nemačkog bombardovanja 6. aprila 1941. godine.

U Beogradu je Nadežda 1891. godine završila Višu žensku školu, gde je posle položenog stručnog ispita postavljena za nastavnicu slobodnoručnog crtanja. Slikarstvom je počela da se bavi rano i učila ga je najpre u ateljeu Đorđa Krstića, a potom dve godine u Srpskoj slikarskoj i crtačkoj školi Kirila Kutlika. Od 1898. godine školuje se u Minhenu u ateljeu Antona Ažbea. Slike nastale u tom periodu predstavila je na prvoj samostalnoj izložbi u Beogradu. Slikarske studije nastavlja 1901. kao đak Julijusa Ekstera, koji je doprineo da Nadežda usvoji neposredan rad u pleneru, otkrije u sebi koloristu i temperamentnog slikara prirode. Osim slikarstvom, počinje da se bavi i fotografijom.

Devetnaesti vek bio je u Srbiji vek nacionalnog preporoda i obnove srpske države. Opstanak te mlade države bio je nemoguć bez stvaranja državnih institucija. Potreba za obrazovanim ljudima koji će te institucije nositi, otvarala je vrata masovnijem obrazovanju u Srbiji. Kao posledica tog procesa u Srbiji se, kao i u mnogim zemljama u Evropi, pojavljuju novi društveni slojevi, čiji je status donosilo i održavalo obrazovanje. Ti novostvoreni društveni staleži bili su i nosioci intelektualne, društvene i političke modernizacije zemlje. Činili su ga činovnici, lekari, advokati, industrijalci, učitelji, profesori, trgovci, predstavnici slobodnih profesija. Porodica Nadežde Petrović bila je deo tog novog građanskog sloja.

Nadeždin ujak, Svetozar Zorić, bio je profesor Velike škole, a majka, Mileva, rođena Zorić, učiteljica naklonjena istoriji i poeziji, bila je u mladosti članica Ujedinjene omladine srpske, organizacije koja je bila predvodnik u borbi za oslobođenje i ujedinjenje srpstva. Utemeljivači i rodonačelnici ovog svesrpskog pokreta, osnovanog u Srpskoj gimnaziji u Novom Sadu, bili su Vladimir Jovanović, liberal u Kneževini Srbiji, Svetozar Miletić, vođa Srpske narodne slobodoumne stranke u Mađarskoj i Nadeždin ujak, i Svetozar Marković, zastupnik ranog socijalizma u Srbiji. Mileva Zorić je svojoj deci, a posebno Nadeždi, prenela ljubav ka narodnom epskom i lirskom pesništvu i na osnovama narodne poezije, usadila im romantičarska patriotska osećanja, koja su oni kasnije ugrađivali u svoj javni politički angažman.

Porodica Petrović se od 1884. godine nastanila u Beogradu u kuću Nadeždinog dede, uglednog trgovca Hadži-Maksima Petrovića, koja će zahvaljujući širini i obrazovanju njenih članova i sama postati pravo malo kulturno i društveno sedište prestonice.

Dom Petrovića je, prema svedočenjima Ljubice Luković, sestre Nadežde Petrović, bio riznica dragocenih predmeta - crkvenih stvari i umetnina koje je Hadži-Maksim doneo iz Jerusalima, zbirke starih ikona, sa ikonama i iz DžII veka. Tu je i jedna od najznačajnijih privatnih biblioteka u kojoj se čuvao primerak najstarijeg srpskog bukvara i druge retke knjige. Uz to, u domu se brinulo o obilju muzičkih instrumenata među kojima je bila i jedna violina iz radionice porodice Gvarneri.

Kuća Mite Petrovića, člana Radikalne stranke, tako je postala stecište beogradske inteligencije, pre svega umetničke i političke, a Branko Popović, slikar i Nadeždin bliski prijatelj, je krajem tridsetih godina dvadesetog veka u svojim spisima navodi kao "najviše umetničkom i najviše jugoslovenskom kućom u Beogradu od 1904. do 1914."



novosti

[You must be registered and logged in to see this image.]

Cobanin, 1912.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Portret srarice, Milevice Petrovic, 1909.

[You must be registered and logged in to see this image.]

More, 1910.