Zemljotresi

Zemljotresi






Mesta na Zemljinoj površini naročito izložena zemljotresu označena su crnim tačkama

Ploče Zemljine kore koje se sporo pomiču mogu se ukleštiti i zatim iznenada iskliznuti dok se taru jedna o drugu. Takva okliznuća stvaraju snažne vibracije koje nazivamo zemljotresima. Engleski geolog Šon Mičel (1724-1767) prvi je 1760. godine izneo zamisao da su potresi talasi koje pokreće pomicanje masa stenja kilometrima ispod površine, a 1855. godine italijanski fizičar Luiđi Palmijeri (1807-1896) izradio je prvi seizmograf za proučavanje tih talasa. Seizmografska proučavanja pokazala su da se talasi zemljotresa pojavljuju kao površinski i kao unutrašnji talasi. Prolaz kroz unutrašnjost je svojevrsna "prečica", pa zato unutrašnji talasi prvi stižu do seizmografa. Snaga kojom unutrašnji talasi potiskuju površinske do seizmografa indikacija je o tome koliko je daleko izvor, tj. epicentar zemljotresa. Danas ima više stotina seizmografskih stanica na svim kontinentima, uključujući i Antarktik, a vibracije jačih potresa mogu se otkriti i na velikim udaljenostima, praktično svugde na Zemlji. Nešto od tih potresa može se čuti uhom. Po Prajeru, naše uho je sposobno da oseti primarne talase od 14 kHz donje granice čujnosti (do 24 kHz gornje granice čujnosti). Ali, to je mali deo mnoštva talasa i sasvim nedovoljan za predviđanje nesreće.

Najrazorniji zemljotresi u historiji čovječanstva



Prema nepotvrđenim naučnim tvrdnjama, najstrašniji potres koji je pogodio svijet desio se 23. januara 1556. godine u kineskoj pokrajini Shaanxi i odnio je 830 hiljada ljudskih života




U zemljotresu u Banjoj Luci 15 osoba je izgubilo život, hiljadu ljudi su bili teže i lakše ozlijeđen

Posljednjih nekoliko godina širom svijeta desilo se nekoliko razornih zemljotresa koji su odnijeli veliki broj ljudskih žrtava i pričinili ogromnu materijalnu štetu. Agencija Anadolija istražila je hronologiju zemljotresa u historiji čovječanstva.

Čile 1960.

Najjači poznati zemljotres u historiji čovječanstva zabilježen je u Čileu 22. maja 1960. godine jačine 9,5 stepeni po Richterovoj ljestvici. Zemljotres se osjetio u cijeloj Južnoj Americi, a prouzrokovao je i niz cunamija koji su pogodili Havaje, Japan, Filipine, SAD te Australiju i Novi Zeland. Prema nekim procjenama, ukupna materijalna šteta iznosila je između 400 i 800 miliona američkih dolara.

Zemljotres jačine 9,3 stepena po Richteru pogodio je 26. decembra 2004. godine Sjevernu Sumatru. Ovaj zemljotres će ostati zapamćen kao potres koji je izazvao cunami koji je pogodio obalu Indijskog okeana, prilikom čega je stradalo skoro 230 hiljada ljudi.

Snažni zemljotresi su također zabilježeni i na Aljaski u SAD-u 28. marta 1964. godine, jačine 9,2 stepeni po Richteru, istočnoj obali Honshua u Japanu 11. marta 2011. godine, jačine 9,0, kao i u Kamchatki u Rusiji četvrtog novembra 1952. godine, jačine 9,0 stepeni po Richterovoj skali.

Među najrazornije zemljotrese u historiji čovječanstva spadaju zemljotres u Mauli u Čileu koji se desio 27. februara 2010. godine, jačine 8,8 stepeni, Ekvadoru 31. januara 1906., jačine 8,8, na Rat Islandsu u Aljaskoj 4. februara 1965., jačine 8,7, Sjevernoj Sumatri u Indoneziji 28. marta 2005., jačine 8,6, Assamu na Tibetu 15. avgusta 1950., jačine 8,6 stepeni kao i zemljotres u sjevernoj Sumatri 11. aprila 2012.



Razorni zemljotresi su registrovani na Andrean Islandsu u Aljaski 9. marta 1957. godine, jačine 8,6 stepeni, južnoj Sumatri u Indoneziji 12. septembra 2007., jačine 8,5 stepeni, Bandi u Indoneziji 1. februara 1938., jačine 8,5 stepeni, u Kamchatki u Rusiji 3. februara 1923., jačine 8,5 stepeni, i Čileu 11. novembra 1922. godine, jačine 8,5 stepeni po Richteru.

Prema nepotvrđenim naučnim tvrdnjama, najstrašniji potres koji je pogodio svijet desio se 23. januara 1556. godine u kineskoj pokrajini Shaanxi i odnio je 830 hiljada ljudskih života.

Jedan od najsnažnijih potresa u Evropi desio se 1. novembra 1775. godine kada je u manje od šest minuta portugalski grad Lisabon gotovo u potpunosti porušen, dok je u tom zemljotresu život izgubilo između 70 i 100 hiljada ljudi.

Grad je također pogodio cunami, a vatra koja je gorjela narednih pet dana u potpunosti je uništila ono što je zemljotresom bilo pošteđeno. Iako su posljedice za grad i ljude bile vrlo pogubne, korist od ovog razornog potresa dobila je siezmologija, jer se upravo nako toga pojačalo proučavanje podrhtavanja tla.

Banja Luka 1969.

Prema raspoloživim podacima na području Bosne i Hercegovine, u prošlosti se dogodilo više razornih zemljotresa iz lokalnih žarišnih zona magnitude oko 5.0stepeni.

Najjači zemljotres ikada zabilježen u BiH desio se u Banjoj Luci, 1969. godine, a izmjerena jačina ovog zemljotrea bila je 6,6 Richtera. U navedenom zemljotresu, 15 osoba je izgubilo život, hiljadu ljudi su bili teže i lakše ozlijeđeni. Materijalna šteta je bila ogromna. Potpuno je uništeno 86 hiljada stanova.

U posljednjih 104 godine u BiH je zabilježeno 1084 zemljotresa jačih od tri stepena Richterove skale. Seizmografi tvrde da se u sljedećih 50 godina na području BiH mogu očekivati zemljotresi maksimalnog intenziteta do sedam stepeni Mercallijeve skale, s mogućim oštećenjima stambenih objekata.

Najsnažniji zemljotres u regionu Balkana zabilježen je u 15. aprila 1979. godine u širem području Crnogorskog primorja jačine 7,0 po Richteru, u kojem je poginulo 168 osoba.

Na teritoriju bivše Jugoslavije najčešći i najjači zemljotresi desili su se u predjelima Dinare, donjeg toka Neretve, Boke Kotorske, Dubrovnika, Podrinja, Šumadije, Banja Luke i Skoplja.

Kako životinje predviđaju zemljotres?


Čudno ponašanje prije potresa

Životinje mogu da osjete hemijske promjene u podzemnim vodama koje se dogode uoči zemljotresa, što bi, kažu naučnici, moglo da objasni bizarno ponašanje životinja prije katastrofe.

Tim naučnika istraživao je ove hemijske efekte nakon što su videli koloniju žaba kako bježi iz svoje bare u italijanskom gradu Akvila, svega nekoliko dana prije zemljotresa 2009, prenosi BBC.

Naučnici navode da stijene u zemljinoj kori navodno ispuštaju čestice koje reaguju u kontaktu sa podzemnim vodama i životinje koje žive u blizini mogu da osjete te promjene i tako “predvide” kada će stijene “skliznuti” i izazvati zemljotres.

Tim, predvođen naučnicima sa britanskog Otvorenog univerziteta, nada se da će njihova hipoteza inspirisati biologe i geologe da zajedno rade kako bi otkrili na koji način životinje mogu da pomognu ljudima da vide neke od znakova zemljotresa koji slijedi.

Žabe iz Akvile nisu prvi primjer čudnog ponašanja životinja prije velikih seizmičkih događaja. Kroz istoriju su se pojavljivali izvještaji o zmijama, žabama i ribama koje su se neobično ponašale prije zemljotresa.

U Kini 1975. godine ljudi su primijetili veliki broj zmija kako izlaze iz svojih skrovišta mjesec dana prije nego što je zemljotres pogodio Haičeng. Ovo je bilo naoročito neobično jer su zmije izašle tokom zime kada hiberniraju i kada je izlazak na temperature ispod nule sigurna smrt za ove reptile.

Ono što predstavlja problem je što su zaista veliki zemljotresi prilično rijetki tako da je nemoguće proučavati događaje koji ih najavljuju. Naučnici se, međutim, nadaju da će žabe iz Akvile pomoći u tome.


Vijesti.

VIŠE OD ŽIVOTINJA

U legende, ali i verodostojne činjenice tajanstvenih i nedokazanih životinjskih moći, ubraje se i predviđanje zemljotresa, o čemu postoje brojna svedočanstva. Osim zemljotresa, životinje predviđaju i druge nepogode. U opšta pravila ponašanja životinja pre zemljotresa spadaju bežanje pernatih životinja sa jezera, koje se u njega više ne žele vratiti, bežanje kokošiju iz kokošinjca, prerano kukurikanje petlova, bežanje domaćih životinja iz kuća i štala, kao i iskakanje riba iz vode.
Za nekoliko razornih zemljotresa u zadnjih nekoliko vekova ostalo je zabeleženo čudno ponašanje životinja. Uoči velikog potresa u Furlaniji, divlje životinje, poput srna, napustile su šumu i približile se selima. Japansko i kinesko narodno predanje tvrde da mravi i žabe beže iz svojih mravinjaka pre potresa, što je i dokazano prilikom potresa u Aškabadu u tadašnjem SSSR-u 1970.godine. Kineska mudrost, ali i potres u Bavarskoj 1910. godine, potvrđuju da tom prilikom pčele napuštaju svoje košnice. Pre potresa u Lisabonu 1755. godine, iz raznih rupa su počeli izlaziti crvi, čime je još jednom potvrđeno narodno verovanje iz Japana. Japanci, koji zbog zemljotresnih karakteristika svojih ostrva imaju valjda najviše takvih narodnih mudrosti, takođe smatraju da je povratak ptica selica poremećen uticajem zemljotresa, te da se insekti okupljaju u rojevima, što je i potvrđeno furlanskim potresom 1976. godine.



Istraživači zemljotresa za gotovo svaki razorniji potres pronašli su prethodna upozorenja iz životinjskog sveta, koja su, nažalost, ostala potpuno neshvaćena. Prvi podaci o tome su zabeleženi još 373. godine pre naše ere, pet dana pre potresa kod grčkog mesta Helike. Tada su sve životinje, čak i pacovi, zmije, lasice i crvi, pobegli iz grada. Dana 4.decembra 1690. godine zavijanje pasa u koruškom zamku Trefen u Austriji spasilo je živote stanovnicima zamka, koji je bio potpuno razoren potresom. Potres u Napulju 14. avgusta 1851. godine, najavile su svinje! Skoro deset dana pre tog događaja ujedale su jedna drugu. Pred sam potres oglasili su se i magarci neobičnom vikom. Noć uoči potresa u Skoplju došlo je do nemira među životinjama u zoološkom vrtu. Nekoliko dana pre potresa u Hsingtai-u u Kini zmije su izašle na sneg, što se ponovilo 1975. godine u Hajhengu, kada su se mesec i po pre potresa štakori pojavljivali u čoporima. Dvadeset minuta pre tog potresa, koji je bio jačine 7.3 stepena po Merkaliju, kornjača je iskočila iz vode i počela ispuštati krikove!
Još nešto posebno o ovom fenomenu: i biljke se uoči potresa neverovatno ponašaju. Nedeljama pre potresa koji je u dece,mbru 1971. godine razorio Jangce, procvetale su stabljike krompira, zatim hajdučica i kineski kupus. Šest nedelja pre potresa u Hajhengu procvetala su stabla kajsija, iako je bila zima.




IMA LI OBJAŠNJENJA ZA SVE OVO?

Kako stručnjaci objašnjavaju ove neobične životinjske osobine, čije bi tačno tumačenje pomoglo pravovremenom otkrivanju potresa i tako smanjilo broj ljuskih žrtava? Postoji nekoliko objašnjenja ove pojave, ali ni jedno nije dovoljno pouzdano da bismo ga smatrali istinitim.
Jedno od mogućih objašnjenja ovih karakteristika životinja jeste njihov sluh, koji je često savršeniji od ljudskog. Dokazano je, na primer, da su životinje mogle predosetiti i velike odrone snega ili stena, a britanski zoolog Mauris Barton opisao je kako ribe iskaču iz vode kada putem prođe težak kamion. Životinje, dakle, reaguju na određenu frekvenciju vibracija. Potres mogu predosetiti ako ga najavljuje neki zvuk kojeg ljudi ne mogu čuti, iako smo spomenuli primere kada su potres predvidele životinje sa sluhom sličnim čovekovom. Stručnjaci tvrde da hipoteza o slušnom predviđanju potresa nije tačna i da se na taj način ne mogu objasniti očita prognostička svojstva životinja pre potresa.
Drugi aspekt objašnjavanja ovih zagonetnih pojava je u električnim poljima, koja utiču na određene osećaje kod životinja. Poznato je da kroz čoveka koji stoji na Zemljinoj površini prolazi električna struja jačine 1014 ampera, što na njega ne deluje negativno. U visokim brdima ili na moru čovek može doživeti efekat električnog pražnjenja ili takozvanu 'Vatru Sveta Elma', prilikom čega mu se pucketajući diže kosa na glavi. Moguće je da atmosferska električna polja utiču na životinje jače nego na ljude, što onda izaziva direktne psihičke poremećaje. Kod ljudi ti psihički poremećaji nisu bitni, jer jedino pridonose osetljivosti na promenu vremena, ali se kod životinja električne promene polja očituju u seljenju gnezda i traženju 'čistog' mesta bez uticaja atmosferskog elektriciteta, što su potvrdili i ogledi sa hrčcima i pčelama.
Istraživači su zaključili da električna napetost može biti značajna za životinjsko predosećanje potresa. Brzo menjanje električnih polja značilo bi i predznak potresa.
Stručnjaci su izučavali i delovanje magnetskog polja na životinje. Naime, poznato je da brojne životinje imaju magnetska osetila koja im služe u orijentaciji u prostoru. Najpoznatiji primeri su svakako golubovi pismonoše i ptice selice, iako je dokazano da magnetski uticaj deluje i na pčele, termite, bakterije, insekte i ribe. Jasno je da te životinje mogu uočiti promene magnetskog polja do kojih dolazi pre potresa, ali je teško verovati da bi ih razlikovale od uobičajenih atmosferskih magnetnih oluja. Zato se smatra da promena magnetskog polja, koja kod životinja izaziva dezorijentisanost, ali ne i strah, nije uzrok predviđanja potresa.
Posmatrana je i upotreba čula mirisa kod životinja, kojim bi one mogle osetiti eventualni miris izlazećih zemljanih plinova, koji najavljuju tektonske poremećaje. Sve životinje, osim majmuna i ptica, imaju bolje čulo mirisa od čoveka i takva je pretpostavka potuno logična. No, životinje se sa takvim plinovima i inače susreću, pogotovo one koje kopaju rupe u zemlji, i miris plina im nije ništa neobično. Pre potresa pomahnitaju čak i ptice pevačice koje mirise uopšte ne osećaju, i to sve opovrgava tvrdnju o čulu mirisa kao glavnom otkrivaču potresa.
Jedino se dugotalasna elektromagnetna zračenja iz zemlje mogu smatrati mogućim fizičkim predznacima potresa. Tako je barem tvrdio Helmut Tribuč, autor knjige Predznaci potresa, u kojoj je naglasio ekperimente američke mornarice sa elektomagnetnim zračenjem, kojim su promenili kurs leta ptica selica. Ipak, konačnog zaključka o mogućem uzroku ove tajanstvene pojave kod brojnih životinja, još nema. Preostaje da se naučnici i dalje bave sa ovim, znajući da ispitivanjem ovih životinjskih moći pre svega mogu da pomognu ljudima.


Conoplja.

Metropole kojima prete zemljotresi



Tokio će tokom sledećih decenija zadesiti razoran zemljotres. Posebno je trusno i područje od Kine, preko Nepala, Irana do Turske i jugoistočne Evrope

BON - Na osnovu analiza Zemljine kore i podataka o ranijim zemljotresima geofizičari sa priličnom sigurnošću procenjuju da će područje Tokija tokom sledećih decenija zadesiti razoran zemljotres.

Razlog je u napetosti koja raste ispred obale Japana, u podvodnoj pukotini Filipinska i Pacifička ploča ulaze ispod Evroazijske ploče i pri tom zapinju jedna o drugu.

Pre 88 godina u zemljotresu snage 7,9 stepeni u području Tokija poginulo je 140.000 ljudi. Otada vlada preteći mir jer nastaje nova zategnutost, tako da neki stručnjaci o Tokiju govore kao o "gradu koji čeka da umre".

Međutim, Japan je samo jedna od zemalja koje se "tresu". Do zemljotresa, teorijski, može da dođe na svakom mestu u svetu, ali su oni mnogo češći na rubovima kontinentalnih ploča.

Više od 95 odsto zemljotresa dešava se duž tihookeanskog "vatrenog pojasa", u regionima u kojima se Australijska, Indijska, Arapska i Afrička ploča podvlače pod severniju Evroazijsku ploču.

Takođe, posebno je trusno područje od Kine, preko Nepala, Irana do Turske i jugoistočne Evrope, preneo je nemački državni radio "Dojče vele".

Mnogi od tih delova sveta gusto su naseljeni, naselja su često na obalama i ugrožena su od eventualnog cunamija. Prvo u industrijski razvijenim, a zatim sve više i u zemljama ubrzanog razvoja nastajali su veliki gradovi, često megagradovi.

Među tim gradovima, prema procenama geofizičara, najugroženiji je glavni grad Nepala Katmandu koji ima "samo" milion stanovnika. Izuzetno su ugroženi i Delhi, Mumbaj, Manila, Islamabad, Teheran, Džakarta, Bandung, Karači, Istanbul, Izmir, Bogota, Meksiko Siti, Gvatemala Siti, San Salvador, Kito i Lima.

U industrijski razvijenim zemljama pored Tokija posebno je ugrožen Los Anđeles.

Kada je reč o visokorazvijenim zemljama stručnjaci polaze od toga da bi razorni zemljotres mogao izazvati ogromnu materijalnu štetu. Bile bi oštećene ili uništene skupe stambene i poslovne zgrade i industrijska postrojenja.

Tačnih procena nema, ali se, recimo, u slučaju razornog zemljotresa u Tokiju računa na štetu koja bi mogla dostići 3.000 milijardi dolara, plus kolateralna šteta u svetskoj privredi. Međutim, broj ljudskih žrtava ne bi morao biti veliki, jer se u razvijenim zemljama vodi računa o opasnosti od potresa i primenjuju visoki standardi u izgradnji.

S druge strane, u zemljama ubraznog razvoja materijalna šteta ne bi bila tako velika, ali se računa da bi moglo biti daleko više žrtava - upravo zbog standarda u građevinarstvu.


novosti.rs

Satelit "čuje" zemljotrese iz svemira



Satelit GOCE prvi put registrovao naknadne potrese Tohoku zemljotresa, a radi se o zemljotresu izazivaču cunamija,koji je 11. marta 2011. godine pogodio severoistočnu obalu Japana

PARIZ - Mogućnost da uzbune vezane za zemljotrese velike magnitude uskoro budu slate iz svemira, postala je verodostojna pretpostavka od kada je satelit GOCE prvi put registrovao naknadne potrese Tohoku zemljotresa, objavila je Evropska svemirska agencija.

Radi se o zemljotresu izazivaču cunamija,koji je 11. marta 2011. godine pogodio severoistočnu obalu Japana.

Lansiran 2009. godine da bi izmerio gravitaciono polje Zemlje, istraživački satelit GOCE, u orbiti na 260 kilometara nadmorske visine, mogao je da oseti vibracije koje su izazvali potresi zemlje u japanskom regionu Tohoku magnitude devet stepeni Rihterove skale, preneli su u ponedeljak francuski mediji.

Pojava još više začuđuje zbog atmosferske visine na kojoj satelit funkcioniše, veoma siromašne vazduhom, što ometa širenje zvuka.

Tako je prvi put neki svemirski uređaj mogao da registruje tutnjavu zemljotresa.

Iz Agencije su saopštili da su već pokušavali da utvrde da li su i drugi sateliti registrovali te vibracije, ali da nijedan to nije mogao.

Naučnici, međutim, kažu da je ako je satelitu GOCE to uspelo, to verovatno zbog posedovanja uređaja akcelerometra 100 puta osetljivijeg nego kod drugih satelita.

Taj uređaj je mogao da registruje promenu gustine vazduha usled tutnjave zemlje.

Akcelerometri bi, prema mišljenju naučnika, mogli da registruju i ulaske asteroida u atmosferu, kao što su oni koji su pogodili 15. februara Ural.


novosti.rs

Posljednjih nekoliko godina širom svijeta desilo se nekoliko razornih zemljotresa koji su odnijeli veliki broj ljudskih žrtava i pričinili ogromnu materijalnu štetu.


Ovo je bio povod da agencija Anadolija istraži hronologiju zemljotresa u historiji čovječanstva.

Najjači poznati zemljotres u historiji čovječanstva zabilježen je u Čileu 22. maja 1960. godine jačine 9,5 stepeni po Richterovoj ljestvici. Zemljotres se osjetio u cijeloj Južnoj Americi, a prouzrokovao je i niz cunamija koji su pogodili Havaje, Japan, Filipine, SAD te Australiju i Novi Zeland. Prema nekim procjenama, ukupna materijalna šteta iznosila je između 400 i 800 miliona američkih dolara.

Zemljotres jačine 9,3 stepena po Richteru pogodio je 26. decembra 2004. godine Sjevernu Sumatru. Ovaj zemljotres će ostati zapamćen kao potres koji je izazvao cunami koji je pogodio obalu Indijskog okeana, prilikom čega je stradalo skoro 230 hiljada ljudi.

Snažni zemljotresi su također zabilježeni i na Aljaski u SAD-u 28. marta 1964. godine, jačine 9,2 stepeni po Richteru, istočnoj obali Honshua u Japanu 11. marta 2011. godine, jačine 9,0, kao i u Kamchatki u Rusiji četvrtog novembra 1952. godine, jačine 9,0 stepeni po Richterovoj skali.

Među najrazornije zemljotrese u historiji čovječanstva spadaju zemljotres u Mauli u Čileu koji se desio 27. februara 2010. godine, jačine 8,8 stepeni, Ekvadoru 31. januara 1906., jačine 8,8, na Rat Islandsu u Aljaskoj 4. februara 1965., jačine 8,7, Sjevernoj Sumatri u Indoneziji 28. marta 2005., jačine 8,6, Assamu na Tibetu 15. avgusta 1950., jačine 8,6 stepeni kao i zemljotres u sjevernoj Sumatri 11. aprila 2012.

Razorni zemljotresi su registrovani na Andrean Islandsu u Aljaski 9. marta 1957. godine, jačine 8,6 stepeni, južnoj Sumatri u Indoneziji 12. septembra 2007., jačine 8,5 stepeni, Bandi u Indoneziji 1. februara 1938., jačine 8,5 stepeni, u Kamchatki u Rusiji 3. februara 1923., jačine 8,5 stepeni, i Čileu 11. novembra 1922. godine, jačine 8,5 stepeni po Richteru.

Prema nepotvrđenim naučnim tvrdnjama, najstrašniji potres koji je pogodio svijet desio se 23. januara 1556. godine u kineskoj pokrajini Shaanxi i odnio je 830 hiljada ljudskih života.

Jedan od najsnažnijih potresa u Evropi desio se 1. novembra 1775. godine kada je u manje od šest minuta portugalski grad Lisabon gotovo u potpunosti porušen, dok je u tom zemljotresu život izgubilo između 70 i 100 hiljada ljudi.

Grad je također pogodio cunami, a vatra koja je gorjela narednih pet dana u potpunosti je uništila ono što je zemljotresom bilo pošteđeno. Iako su posljedice za grad i ljude bile vrlo pogubne, korist od ovog razornog potresa dobila je siezmologija, jer se upravo nakon toga pojačalo proučavanje podrhtavanja tla.

Prema raspoloživim podacima na području Bosne i Hercegovine, u prošlosti se dogodilo više razornih zemljotresa iz lokalnih žarišnih zona magnitude oko 5.0stepeni.

Najjači zemljotres ikada zabilježen u BiH desio se u Banjoj Luci, 1969. godine, a izmjerena jačina ovog zemljotrea bila je 6,6 Richtera. U navedenom zemljotresu, 15 osoba je izgubilo život, hiljadu ljudi su bili teže i lakše ozlijeđeni. Materijalna šteta je bila ogromna. Potpuno je uništeno 86 hiljada stanova.

U posljednjih 104 godine u BiH je zabilježeno 1084 zemljotresa jačih od tri stepena Richterove skale. Seizmografi tvrde da se u sljedećih 50 godina na području BiH mogu očekivati zemljotresi maksimalnog intenziteta do sedam stepeni Mercallijeve skale, s mogućim oštećenjima stambenih objekata.

Najsnažniji zemljotres u regionu Balkana zabilježen je u 15. aprila 1979. godine u širem području Crnogorskog primorja jačine 7,0 po Richteru, u kojem je poginulo 168 osoba.

Na teritoriju bivše Jugoslavije najčešći i najjači zemljotresi desili su se u predjelima Dinare, donjeg toka Neretve, Boke Kotorske, Dubrovnika, Podrinja, Šumadije, Banja Luke i Skoplja.

Najjači zemljotresi u istoriji čovječanstva

Oni su iznenadni i iza sebe ostavljaju teške posljedice. Ljudske žrtve i zgrade sravnjene sa zemljom su najčešći prizori koji ostaju nakon razornih zemljotresa.


Zemljotres nastaje uslijed pomjeranja tektonskih ploča, kretanja Zemljine kore ili pojave udara, a posljedica je podrhtavanje Zemljine kore zbog oslobađanja velike energije.

Hipocentar ili žarište zemljotresa je mjesto u unutrašnjosti Zemljine kore od koga počinju da se prostiru seizmički talasi, a tačka na površini Zemlje direktno iznad hipocentra naziva se epicentar.

Najjači zemljotres u istoriji čovječanstva zabilježen je u Čileu 22. maja 1960. Godine, jačine 9,5 stepeni po Richterovoj skali. Zemljotres se osjetio u cijeloj Južnoj Americi, a prouzrokovao je i niz tsunamija koji su pogodili Havaje, Japan, Filipine, SAD, te Australiju i Novi Zeland. U zemljotresu je poginulo 1.655 ljudi, a 3.000 je povrijeđeno, dok su dva miliona ljudi ostali bez krova nad glavom.
To je bio najrazorniji zemljotres od 1900. godine, tačnije od kako američki Centar za geološka istraživanja vodi evidenciju.

Drugi zemljotres po jačini desio se u martu 1964. u Prince Wiliam Soundu na Aljasci. Tada se tlo zatreslo na 9,2 stepeni po Richteru, nakon čega je došlo do tsunamija. U zemljotresu je poginulo 15 ljudi, dok je tsunami odnio 113 života.

Treći najjači zemljotres jačine 9,1 stepeni Richterove skale desio se u decembru 2004. na zapadnoj obali sjeverne Sumatre. 227.898 ljudi je poginulo ili se smatra nestalima, a 1,7 miliona ljudi je ostalo bez domova zbog zemljotresa i tsunamija koji je nakon njega uslijedio. Tsunami je tada pogodio 14 zemalja u Južnoj Aziji i Istočnoj Africi.

Na video snimku koji slijedi možete vidjeti svjeveroistočni dio Japana 2011. godine, nakon zemljotresa jačine 8,9 stepeni Rihterove skale.


M.D.

Zemljotresi u Banjaluci

Jedna od «vječnih» karakteristika Banje Luke je i podrhtavanje tla na kojem je smještena. Seizmogeno područje obuhvata pojas oko grada, prečnika izmedu 50 i 60 km. O jakoj seizmičnosti svjedoče morfologija reljefa, pisani podaci za posljednjih 100 godina i najnovija instrumentalna mjerenja.



Ulice Banjaluke poslije katastrofalnog zemljotresa 1969

Zemljotresi se na ovom tlu javljaju u serijama, na različitim žarištima. U prvoj seriji se prema postojećim podacima bilježi najjači zemljotres na području Banje Luke koji se desio 20. maja 1888.godine u 10:30, jačine 7° MCS, magnitude 5,2 u epicentru. U drugoj seriji 1935. godine zabilježeno je 7 potresa, prosječnog intenziteta od 6° MCS. Najsnažniji iz ove serije se desio 11.10.1935., snage 7° MCS, magnitude 5. Treća serija dolazi 3 decenije poslije. 1969. godina duboko je urezana u istoriju grada i svijest stanovništva.


Najrazorniji, nezaboravni zemljotres se desio 27. 10. 1969. godine. Počeo je neuobičajeno jakim «prethodnim udarom», u noći 26. oktobra u 2:55 h; podrtavanje se nastavilo do 8:53 h kada je vrijeme za Banju Luku stalo. Banjolučani će uvijek pamtiti 8° MCS / 6° «Rihtera».
Četvrtu seriju bilježimo 1981.godine. Najjači zemljotres, koji se desio 13.avgusta, u toj seriji imao je intenzitet izmedu 7° i 8° MCS, magnitude 5,4.



Zgrada gimnazije prije zemljotresa 1969



Zgrada gimnazije poslije zemljotresa 1969

Zemljotres je 1969. devastirao grad. Oduzeo je 15 života naših sugrađana, a hiljadu ljudi su bili teže i lakše ozlijeđeni.
Materijalna šteta je bila ogromna. Potpuno je uništeno 86 000 stanova ili 3,7 x 106 m2 stambene površine. Velika oštećenja nanesena su školskim (266), kulturnim (146), zdravstvenim (133), društvenim i objektima javne uprave administracije (152). Privreda je pretrpila značajne gubitke. Sva preduzeća su naredni period radila sa značajno smanjenim kapacitetima, a neka su potuno prestala sa proizvodnjom. Grad mladosti prvi put ostaje bez nje. Autobusi odvoze iz Banje Luke osnovce i srednjoškolce koji, netom započetu, školsku godinu završavaju u raznim krajevima bivše Jugoslavije. Počinje ubrzana rekonstrukcija i sanacija devastiranih objekata, obnavlja se gradska infrastruktura i započinje brza urbanizacija. Banja Luka dobija svoj prepoznatljiv izgled.

Misterija zemljotresa u Vajomingu koji je stigao iz najveće dubine u istoriji


Misterija obavija priču o zemljotresu u Vajomingu iz 2013, jednom od onih sa najdubljim epicentrom ikada zabeleženim, koji je bio čudan i zbog toga što ta oblast SAD nije baš trusno područje.


Potres kojeg naučnici nazivaju "Zemljotresom na reci Vind" desio se u američkoj saveznoj državi Vajoming pre dve godine i bio je magnitude 4,7.


Po regionalnim standardima ovaj zemljotres bio je neobično snažan. Region je tektonski miran, odnosno ispod njega ima malo pomeranja Zemljinih ploča.



Reka Vind

U poslednjih 60 godina samo nekoliko zemljortesa magnitude 4 i jedan koji je prešao skalu 5 Mw, ekvivalent staroj skali u Rihterima.


Najbliže tekstonsko pomeranje je na 200 kilometara severozapadno odatle, kod takozvane Jeloustonske vruće tačke, zone vulkanske aktivnosti koja se prostire saveznim državama Oregon, Nevada, Ajdaho i Vajoming.


Bi-Bi-Si navodi da nova studija objavljena u naučnom časopisu "Earth and Planetary Science Letters" otkriva šta se možda tu desilo.


Zemljotresi se obično dešavaju tamo gde se tektonske ploče taru jedna o drugu duž linija preklapanja i oslobađaju energiju ili kada ploče Zemljine kore upadaju duplje u vrelu unutrašnjost planete.

To može da se desi nekoliko desetina kilometara ili mnogo dublje, na nekoliko stotina kilometara dubine. Zemljotresi koji se dese blizu površine više tresu, a oni čiji je epicentar na manje od 70 kilometara klasifikovani su kao zemljotresi plitkog fokusa.


Sada naučnici tvrde da imaju dokaz da se "Zemljotres na reci Vind" zapravo desio dublje unutar Zemlje, u njenom omotaču pre nego u njenoj kori.

Njihova merenja su utvrdila da se radilo o zemljotresu na dubini od 75 kilometara.


- Zemljotres se desio dobrano unutar omotača, verovatno više od 20 kilometara ispod osnove kore - naveli su doktor T. Krejg sa francuskog PSL Istraživačkog univerziteta u Parizu i R. Hepburn iz britanskog Instituta za atomsko oružje iz Redinga.


Samo dva zemljotresa u istoriji imala su sličnu dubinu - onaj iz 1979. u Rendolfu u Juti desio se na 90 kilometara dubine, a drugi iz 2000. pod Arafura morem na dubini od 61 kilometra.


Blic.