Biblijski i naučni pogled na svet
U Svetom Pismu nalaze se tekstovi u kojima se govori o nastanku života na planeti Zemlji, odnosno nastanku čoveka. Između vremena u kom su nastali ti biblijski tekstovi i vremena kada se došlo do odgovarajućih naučnih saznanja o nastanku sveta i života veliki je vremenski razmak. Mislimo da je bitno uzeti o obzir ovu činjenicu, naročito zbog uvida u podudarnost ili različitost objašnjenja o nastanku života koje nam nudi Sveto Pismo – s jedne strane, i savremena nauka – s druge strane.
Radi ocene podudarnosti potrebno je upoređivanje redosleda osnovnih procesa nastanka života na Zemlji, odnosno nastanka čoveka, datih u biblijskom tekstu i u naučnim tekstovima.
U Bibliji je ova problematika obuhvaćena u Starom Zavetu, u početnom poglavlju Prve knjige Mojsijeve koja se zove Postanje. Tekst Starog Zaveta napisan je pre oko 3500 godina, na starojevrejskom jeziku. U Postanju su ključni podaci o procesima nastajanja Zemlje i života na njoj, i čoveka, dati sledećim redosledom:
U početku stvori Bog nebo i zemlju... I vide Bog svjetlost da je dobra; i rastavi Bog svjetlost od tame... I stvori Bog svod i rastavi vodu pod svodom od vode nad svodom ... Potom reče Bog: neka se sabere voda što je pod nebom na jedno mesto i neka se pokaže suho. I suho nazva Bog zemlja a zborišta vodena nazva mora ... Opet reče Bog: neka pusti zemlja iz sebe travu, bilje, što nosi sjeme, i drvo rodno, koje rađa po svojim vrstama, u kojem će biti sjeme njegovo na zemlji. I bi tako... Potom reče Bog neka vrve po vodi žive duše i ptice neka lete iznad zemlje pod svod nebeski ... Potom reče Bog: neka zemlja pusti iz sebe duše žive po vrstama njihovijem, stoku i sitne životinje i zveri zemaljske po vrstama njihovijem i bi tako... Potom reče Bog da načinimo čovjeka po svojemu obličju kao što smo mi, koji će biti gospodar od riba morskih i od ptica nebeskih i od stoke i od cijele zemlje od svijeh životinja što se miču po zemlji... A stvori Gospod Bog čovjeka od praha zemaljskog, i dunu mu u nos duh životni i posta čovjek duša živa (Post. 1, 1–28; 2, 7).
U samim tekstovima nema naznake o vremenu u kome su se odvijali navedeni stupnjevi nastanka života, već oni samo označavaju redosled, tj. postupnost nastanka života. S obzirom na to da je Mojsijev tekst nastao pre oko 3500 godina, nesporno je da su se pomenuti procesi nastanka života odvijali pre naznačenog vremena.
Razmotrimo sada redosled procesa pri nastajanju života na Zemlji prema današnjim naučnim saznanjima. Početna saznanja koja su dovela do sadašnjih počela su da se stiču oko 1500. godine tj. oko 3000 godina posle Mojsijevog teksta.
Osnovni proces od kada počinje nastanak današnjeg kosmosa započinje Velikim praskom, kada se razdvajaju prostor i materija, što se dešava pre više od oko 14 milijardi godina, tj. od momenta u kom nastaje vreme. Od ovog momenta počinje i širenje kosmosa. Šta je postojalo pre momenta nastanka vremena – nultog vremena – o tome nauka ništa ne govori. Nakon nastanka kosmosa homogeno raspoređena materija u njemu razdvaja se i okuplja u sklopove, koje čine jata galaksija, pojedinačne galaksije, zvezde, planete i druga tela. U ovom procesu nastao je i jedan sklop, tj. skup materije, iz kojeg je vremenom nastala današnja planeta Zemlja i život na njoj.
Proces nastajanja Zemlje odvija se po geološkim eonima. U eonu prearhajsko doba koji počinje pre 4100 miliona godina nastaje Zemlja – planeta. Postupnim procesom iz usijane mase došlo je, hlađenjem i drugim procesima, do obrazovanja čvrste mase, koja čini osnovu Zemlje, uz obrazovanje gasovitog omotača koji je okružuje. Nakon smanjenja temperature ispod 100 stepeni Celzijusa došlo je do kondenzacije dela gasovite vode, iz gasovitog omotača, i stvaranja mora i okeana, odnosno hidrosfere na planeti Zemlji.
Daljim snižavanjem temperature u eonu arhaik, koji počinje pre 3800 miliona godina, nastale su prokariotske ćelije, koje možemo smatrati prvim živim organizmima. U eonu proterozoik, koji počinje pre 2500 miliona godina, nastaju eukariotske ćelije a zatim, pre 900 miliona godina, alge. Daljim nastajanjem živih organizama u eonu famerozoik i njegovom delu, eri paleozoik, koji počinje pre 500 miliona godina, nastaju ljuskari, ribe, vaskularne kopnene biljke, semenarke, insekti, paprati, reptili. U sledećoj eri, mezozoiku, koja počinje pre 240 miliona godina nastaju sisari, ptice, primati, cvetnice. U kenozoiku, koji počinje pre 65 miliona godina, povećava se broj vrsta sisara, nastaju ptice trkačice, današnji biljni svet a pre 1,6 miliona godina nastaju preci čoveka.
Upoređivanje procesa i redosleda procesa navedenih prema Bibliji i prema naučnim saznanjima dovodi do sledećih zaključaka:
– Reč „početak“ iz navoda prema Svetom Pismu (Post. 1, 1) odgovara nultom vremenu svemira prema naučnim saznanjima. Razlika je u tome što prema Bibliji Bog uzrokuje „početak“, a naučno tumačenje ne navodi razlog „početka“, tj. Velikog praska.
– Razdvajanje svetlosti od tame prema Bibliji (Post. 1, 4) odgovara Velikom prasku jer se i u jednom i u drugom procesu dešava razdvajanje ukupnosti, tj. svemira na dva dela – svetlost i tamu prema Bibliji, odnosno prostor i materiju prema nauci.
– Stvaranje „svoda“ koji razdvaja vodu nad svodom od vode pod svodom koje se pominje u Bibliji (Post. 1, 7) odgovara, u naučnom smislu, stvaranju graničnih površina koje razdvajaju galaksije od njihove okoline, odnosno drugih tela (zvezda i prvobitnih planeta) od njihove okoline.
– Sabiranje vode pod nebom na jedno mesto i pokazivanje suhog, navedeno u Bibliji (Post. 1, 9–10), odgovara procesu kada je hlađenjem Zemlje ispod 100 stepeni Celzijusa, došlo do prelaska vodene pare u vodu pri čemu su nastala mora i okeani razdvojeni od čvrstog tla – kopna.
– Kasniji procesi u tvorevini – u Bibliji navedeni u stihovima Post. 1, 11–25, kojima se opisuje nastanak života na Zemlji – počinju nastajanjem jednostavnih organizama u oblasti flore a zatim vodenih organizama, ptica i suvozemnih životinja, što se uklapa u generalni tok nastajanja živih organizama na osnovu naučnih saznanja, tj. prema geološkim epohama.
– U tekstu iz Post. 1, 26–27, kao krajnji, najsavršeniji oblik živog organizma nastaje čovek; nastanak čoveka prema naučnim saznanjima takođe sleduje za nastankom ostatka prirode.
Na osnovu prethodnih poređenja, jasno sledi zaključak da se globalni redosled stvaranja života prema Bibliji poklapa sa globalnim redosledom koji proističe iz savremenih naučnih saznanja.
Uporedimo sada naučna saznanja u vreme nastanka Biblije sa današnjim, tj. savremenim naučnim saznanjima. Naučna saznanja kojima danas raspolažemo nisu postojala u vreme nastanka Svetog Pisma. Ilustracije radi, smatra se da savremena hemija započinje od 1789. godine, savremena fizika od 1680. g. a biologija od 19. veka. Određena pojedinačna saznanja iz ovih oblasti nastala su stotinama godina i pre navedenih datuma, ali to su u većini slučajeva bila pojedinačna saznanja, vezana za praksu i dnevne potrebe, uz prigodna objašnjenja.
Na osnovu iznetog slobodno možemo postaviti pitanje: Šta je to što je piscima biblijskog teksta omogućilo uočavanje vrsta i redosleda procesa nastanka života na planeti Zemlji, i pored ogromnog nedostatka saznanja, bolje rečeno nepostojanja odgovarajućih saznanja iz oblasti prirodnih nauka u vreme nastajanja biblijskog teksta?
Mislimo da možemo predložiti sledeći odgovor – to je otkrivenje Božije, moć i realnost rasuđivanja, intuicija i vera.
Pravoslavlje
Čet 18 Okt - 20:52
