Slaveni

Pradomovina Slavena je prostor triju rijeka – središnja rijeka je Dnjepar, a oko nje su Dnjestar i Don. Iz tog doba nema gotovo nikakvih povijesnih izvora, ali su zato arheološka nalazišta koja postoje veoma jaka. Pisanih izvora ima vrlo malo i vrlo su rijetki. Prvi pisani zapis o Slavenima ostavio je otac povijesti – Herodot. U 5. stoljeću prije Krista Herodot je proputovao cijeli tada poznati svijet. On je između ostalog bio i među Skitima, a išao je i sjevernije od Skita i stigao je u čudnu zemlju u kojoj je glavna djelatnost zemljoradnja. Herodot je naišao na zemlju koju ljudi oru. Zbog toga je Herodot to stanovništvo nazvao Skoloti što znači orači. Od toga potječe iz lat. Sklavi i iz grč. Sklavenoi. Herodot je pisao o kulturi i uređenju Slavenske zajednice.

Kasniji opis ostavio je veliki rimski povjesničar Kornelije Tacit iz 1. i 2. stoljeća nakon Krista. On opisuje Slavene koji sad žive kod Karpata. On ih dijeli na Slavene i Ante. Slaveni žive zapadno od Dnjepra, a Andi istočno od Dnjepra. Tacit se čudi njihovom načinu života. Govori o tome da Slaveni još nemaju vlasti. To govori da je to još rodovsko-plemensko uređenje. Govori i o gospodarstvu i zemljoradnji. I govori da se Slaveni stalno sele. Nalazimo ih na tri-četiri lokacije. Tacit ih ne ubraja među nomade zato što grade kuće. Oni se sele, ali si svaki put naprave kuće. Tacita čudi što među Slavenima nema robova. Slaveni najčešće za zarobljavanje traže otkupnine. Ako nakon nekog vremena ne dođe otkupnina, onda puste zarobljenike pa mogu se vratiti u svoj narod ili ako im je dobro tu mogu ostati među Slavenima.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Zemljoradnja i zanati

U 6. stoljeću kad su se Slaveni približili Bizantu onda su se bizantski pisci počeli zanimati za Slavene. U 10. stoljeću Konstantin 7. Porfirogenet pisao je o Slavenima. Slaveni su živjeli na području gdje živi obilje životinja. Cijelo područje je bogato ne samo šumama nego i podnim tlom. I zato je to područje nastanjeno već u paleolitiku. Slavenima je glavna djelatnost zemljoradnja. Slaveni koriste ralu za oranje zemlje. Glavni materijal za izradu oruđa i oružja je željezo. Slaveni siju žitarice, a najviše proso.

Slaveni poznaju sve domaće životinje, a u tom dijelu bili su poznati po jednoj vrsti stočarstva – pčelarstvo. Počeli su namjenski proizvoditi med za kolače i za medovinu. Med je izuzetno vrijedna namirnica jer je posve prirodan proizvod. U njegovu sastavu su prirodni šećeri i antibiotici.

Uz stočarstvo se, naravno, razvija i obrt. Slaveni su poznati po proizvodnji oružja i oruđa, a posebno su bili poznati po izradi krzna. Proizvodili su kožuhe – kaputiće s dva lica. S jedne strane je krzno, a s druge glatka koža. Polako se razvijala i razmjena i trgovina.

Slavenske nastambe

Slaveni su dugo živjeli u rodovsko-plemenskom društvu. Birali su starješine rodova, starješina bratstava i starješine plemena. Starješine nisu imali nasljednu vlast. Slaveni nisu živjeli na istim prostorima i ljeti i zimi. Stari Slaveni su se znali zaštititi od zime. Gradili su kuće u zemlji – zemunice. Zemunice nema što ohladiti jer u zemlji nema vjetra. Cijelo naselje zemunica pod zemljom bilo je povezano hodnicima. U zemunicama se živi dok je hladno, a čim zatopli onda se cijela zajednica seli u vikendice – to su sojenice. Sojenice su se gradile od drveta, a iznutra su bile obložene glinom.

Slavenske seobe

Jedan od najvažnijih razloga zbog čega su se Slaveni selili je prodor Huna, a drugi važni razlog je potraga za obradivom zemljom. Slaveni ne znaju gnojit zemlju. Slaveni se sele i na prostoru pradomovine. Treći važni razlog zbog čega su se selili je jačanje rodovsko-plemenske aristokracije. Ne postoje nikakvi pisani zapisi no sigurno je da su jedni išli na zapad, jedni na jug i jedni na sjever. Bizantski pisci opisuju jednu nizinu, Vlašku nizinu, oko ušća Dunava koja je prenaseljena Slavenima. To je Sklavinija. Prodori Slavena u Bizant su bili tako strašni da je car Justinijan dao sagraditi utvrde, no ni to ih nije zaustavilo. 550. i 551. godine Slaveni su prvi put prezimili u Bizantu. Nakon toga su se vratili preko Dunava.

Slavenska vojska

Slavene Krokopije dijeli na Sklavene i Ante. Sklaveni su južno od Dnjestra, a Anti sjeverno. I Krokopije kaže da Slaveni već žive u demokraciji. Priznaju samo jednog boga – boga munja – Peruna. Slaveni priznaju sudbinu, štuju nimfe i prinose im žrtve. Stanuju u bijednim kolibama, udaljeni jako jedni od drugih. U rat idu pješke na neprijatelja i u velikom broju. Nemaju oklope, samo štit i koplje. Neki nisu imali ni košulje nego samo gaće. Sklaveni i Anti se ne razlikuju, izgledaju kao pravi barbari i pričaju barbarskim jezikom. Svi su riđi i prljavi. Nisu zlikovci nego po jednostavnosti su kao Huni. Poruka Bizantincima kad idu u rat protiv Slavena je: Slaveni ne vole biti zarobljavani. Vole se boriti u gustišima. Služe se često podvalama, preprekama i zamkama. U prelaženju rijeke vještiji su od ljudi. Odlično izdrže u vodi, imaju šuplju trsku i dišu s njom i po nekoliko sati pod vodom. Svaki Slaven kad ide u rat ima dva koplja i luk s malim strelicama natopljenim otrovom. Žive bez vlasti, u međusobnoj mržnji i bez reda. Ni kad idu u rat nema nekog poretka. Kad se i dogodi da izađu na bojno polje zajedno snažno zaurlaju na neprijatelja i onda napadaju svom žestinom ako se neprijatelj uplaši, a ako se ne uplaši onda bježe od njega. Nepouzdani su krše ugovore, ne slažu se. Borbeni poduhvati protiv Slavena trebaju biti u zimu kad snijeg pokazuje njihove tragove. Kako je među njima mnogo vladara, može ih se potkupiti.

Dolazak Avara i savez sa Slavenima

Avari su još jedan narod koji dolazi kroz vrata Europe. Oni su mongolski narod – stočari, nomadi. Bizant je sklopio savez s Avarima i slao im darove, a tražio je da počnu napadati Slavene. Slaveni, ako se brane, ne mogu napadati. Od 550. do 565. godine Avari su to i radili. Počeli su žestoko prodirati u prostor Slavena. Nakon smrti cara Justinijana, Bizant više nema novaca za podmićivanje Avara. Postoji teza da su Avari pokorili Slavene. Ali Slaveni su zemljoradnici, a Avari stočari, Slaveni imaju samo pješake za borbu, a Avari konjicu i onda su vjerojatno sklopili savez. Vlaška nizina postala je pretijesna za Slavene i Avare, a bizantski car nije dopuštao Avarima da prijeđu Dunav i nasele se na prostoru Bizanta. Zato Slaveni i Avari naseljavaju Panonsku nizinu.

U 7. stoljeću Bizant je opet bio u ratu. Bizantski car je povukao svu vojsku s Balkanskog dijela i granice su ostale nebranjene. Tada su Slaveni i Avari naselili taj cijeli dio – jugoistočni dio Europe. 614. godine Slaveni i Avari su zajedno napali Salonu, a Iliri iz salone su pobjegli malo južnije i sakrili se u Dioklecijanovoj palači. 626. godine pokorili su Epidaurus, a stanovnici su pobjegli u obližnje Škoriće. Slaveni su naseljavali prostor od Bečke šume i rijeke Soče na sjeveru i preplavili su cijeli Balkanski poluotok. Stigli su sve do današnje Grčke i zauzeli su prostor od Istre do Cetine, ali gradovi na obalama su ostali pod bizantskom vlasti.


Slavenska religija

Najvrjednija stvar kod Slavena je religija. Slaveni su dugo bili animisti. I taj animizam doveo je do stvaranja dva vrhovna božanstva. Formira se dualizam. Dva vrhovna božanstva su Dajbog ili Bjelobog – dobri bog i njegova suprotnost Zlibog ili Črnobog – bog zla.

U vrijeme kad je počela seoba naroda, u 4. stoljeću, među Slavenima postoji politeizam. Vrhovni bog, bog neba i gospodar munja je Perun i njemu se pale krjesovi. Bog Volos je bog stoke i zaštitnik stočara. Svarog je bog vatre, Vesna i Lada su božice proljeća. Bog Radgost je bog gostiju. A božica zla, smrti i nevolja je Morana. Slaveni su svetkovine slavili pod otvorenim nebom, nikad nisu gradili bogovima hramove.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Slaveni

[You must be registered and logged in to see this image.]

Slaveni su najbrojnija etnička i lingvistička grupa naroda u Evropi. Govore slavenskim jezicima i nastanjuju najveće dijelove jugoistočne, istočne i srednje Evrope. Rasprostranjeni su takodjer i u dijelovima Azije sve do Tihog okeana.

Slaveni se u prvim historijskim dokumentima javljaju kao Veneti ili Vendi. Kasnije ranosrednjevijekovni historičari i hronisti Jordanes, Diakon te drugi zapisi kao St. Vita Columbani govore o Venetima zvanim Sclaueni ili Sklaveni na području bivših rimskih provincija Venetia, Vindelicia, Raetia, Istra, Norik, Dalmatia i Panonia, očito je riječ o današnjim Slovencima.

Raspravlja se i o vezi između Lužika i Slavena. Neki istraživači povezuju Lužike sa Slavenima, drugi s Germanima, a treći tvrde da su Lužici bili miješano pleme ili savez plemena različitih naroda. Lužici su imali keltske elemente, a spominju se i kao dio Vandala u Magna Germania, koja je pokrivala današnju Šleziju (nazvanu po Silingi-Vandalima). Grad Legnica (Liegnitz) u Šleziji vjerovatno vuče korijen iz imena Lužika.

Slaveni se javljaju u historiji kad se za Germanima i Keltima kreću na zapad u 5. i 6. vijeku, vjerovatno pod pritiskom naroda iz Sibira i istočne Evrope (Huni, Avari, Bugari i Mađari). Tada Slaveni naseljavaju područje između Odre i Elbe na sjeveru, zatim Češku, Moravsku, velik dio današnje Austrije, Panoniju i Balkan, te gornji tok rijeke Dnjepar.

Po svom dolasku na šira područja vjeruje se da Slaveni nisu naselili sve i postali vecina u svim drzava kojim se danas zovu slavenskim nego je vjerovatnije da su domaci stanovnici vecinom Iliri prihvatili slavenski jezik, u ovim drzavama kao i u drzavama gdje su Slaveni vecina se uspostavljaju prve oblici "državnosti", kojima su upravljali knezovi s riznicom i vojskom, kao i prve klasne podjele, s plemićima koji su pristajali uz Franke i Sveto Rimsko Carstvo.

Slaveni se dijele u tri velike grupe:

Južni Slaveni:
Bošnjaci
Bugari
Crnogorci
Hrvati
Makedonci
Srbi
Slovenci

Zapadni Slaveni:
Poljaci
Kašubi i Slovinci
Mazuri
Šlezi
Kočevjaci
Borovjaci
Varmijaci
Česi
Moravljani
Slovaci
Lužički Srbi

Istočni Slaveni:
Rusi
Starovjerci (Lipovski Rusi)
Ukrajinci
Bukovci
Bojki
Huculi
Polješčuci (između Ukrajinaca i Bjelorusa)
Rusini (Ruteni)
Lemki
Bjelorusi
Polješčuci (između Ukrajinaca i Bjelorusa)

(Wikipedija)

Južni sloveni i starosedeoci


Do početka VII veka mnogobrojna slovenska plemena zapposela su prostranu teritoriju između Crnog mora i istočnih Alpa, i od reke Dunava do Jadranskog i Egejskog mora. Na ovoj teritoriji tokom ranog srednjeg veka nastale su južnoslovenske države.


Sloveni su često dobijali imena prema geografskim nazivima. Po antičkom gradu Dokleji (kod današnje Podgorice) dobili su ime Dukljani, a po Krnskom gradu (Karantana) nazvani su Karatanci. Slovenska plemena naseljena oko reka Timok, Struma i Neretva nazivani su Timočani, Strumljani i Neretljani. Iz zajedničke prapostojbine svoje ime doneli su Srbi i Hrvati i to ime se i održalo.

U istočnim Alpima i na Balkanskom poluostrvu Sloveni su zatekli starosedeoce, koji su počeli da se povlače u teško pristupačne planinske predele, ili su se sklanjali u utvrđene primorske gradove. Sloveni su starosedeoce nazivali Vlasi. Deo starosedeoca stopio se sa Slovenima. Svoj jezik i običaje sačuvali su Albanci. Gradove na jadranskoj obali naseljavali su Romani. Oni su se tokom srednjeg veka stopili sa znatno brojnijim Slovenima.

Slovenska plemena mešala su se i stapala ne samo sa starosedeocima već i sa susednim narodima. Susedi Južnih slovena bili su Bavarci, Franci, Langobardi, Rumuni i vizantijsko, odnosno grčko stanovništvo. Kasnije su se među Južne slovene, ili u njihovu neposrednu blizinu, doselili Avari, Bugari i Mađari.


Grčko stanovnišvo

Deo slovena došao je u dodir sa grčkim stanovništvom i prihvatio grčki jezik i grčku kulturu. Helenizacija, tj. grecizacija ubrzana je kada su slovenska plemena primila hrišćanstvo. Ponekad su carevi masovno preseljavali Slovene u Malu Aziju. Helenizacijom i masovnim preseljenjem, slovenski živalj je nestajao iz južnih i jugoistočnih delova Balkanskog poluostrva.

Rumuni

Današnja Rumunija nalazi se na teritoriji antičke Dakije. Stanovnici Dakije u starom veku nazivali su se Dačani. Preko Dakije su prolazila mnoga azijska, germanska i slovenska plemena. Neka plemena su se duže ili kraće vreme zadržavala na teritoriji Dakije. Mešanjem i stapanjem starosedelaca Dačana sa ovim plemenima nastao je Rumunski narod.

Avari

Avari su nomadsko pleme turskog porekla. Sredinom VI veka prešli su iz Azije u Evropu. Njihov vođa nosio je titulu kagana. Avari su u Panonskoj niziji osnovali Avarski kaganat. Iz Panonije Avari su kao i pre njih Huni, na sve strane preduzimali pljačkaške vojne pohode. Avari su svoju vlast manetnuli okolnim Slovenima. Odlučan rat protiv Avara poveo je franački vladar Karlo Veliki (768-814). Savremenik Karla Velikog piše:" Od svih ratova koje je vodio Karlo jedan od najvećih bio je onaj koji je preduzeo protiv Avara. Koliko je bojeva vođeno i koliko je krvi proliveno, najbolje svedoči sama Panonija: sada je to kraj bez ijednog stanovnika. A u kaganovom dvoru našlo se toliko srebra i zlata da se s pravom može reći: Franci su pravedno oduzeli Avarima ono što su Avari ranije opljačkali od drugih naroda. " Posle rata s Francima, Avarima se gubi svaki trag u istoriji. I njih je kao i njihove prethodnike Hune, zadesila ista sudbina.

Mađari

Krajem IX veka nomadska plemena Mađara ili Ugara doselila su se s istoka u Panonsku niziju. Međutim, u Panonskoj niziji nisu zatekli ni Hune ni Avare već Slovene. Slično Hunima i Avarima, i mađarska konjica ugrožavala je i pustošila države u Evropi. Zaustavio ih je nemački kralj sredinom X veka. Od tada je taj nomadski narod prihvatio starosedelački način života i počeo da se bavi zemljoradnjom. Mađari su primili hrišćanstvo i tako izbegli sudbinu Avara koji su uništeni kao pagani. Sloveni u Panonskoj niziji naučili su nomade da se bave zemljoradnjom ali su prihvatili mađarski jezik i izgubili svoja narodna obeležja. U Panonskoj niziji Mađari su obrazovali svoju državu. Oni su odvojili Južne Slovene od Zapadnih Slovena.

Rade Mihaljčić

Pokrštavanje Slovena

Pokrštavanje Slovena je bio viševekovni proces prelaska Slovena u hrišćanstvo i napuštanja stare slovenske vere, što je trajalo od velike seobe Slovena do kraja srednjeg veka. Prihvatanje hrišćanstva je u početku uglavnom teklo dobrovoljno ali je kasnije sprovođeno zakonskom prisilom, pa i nasiljem.

Različiti slovenski narodi primili su hrišćanstvo u različito vreme: Slovenci u VII veku, Česi, Hrvati, Bugari i Srbi u 9. veku, Poljaci i Istočni Sloveni u 10. veku, a Pomorani tek oko 1168. godine. Prihvatanje hrišćanstva među Južnim Slovenima je započelo doseljavanjem na Balkansko poluostrvo, da bi se kasnije nastavilo organizovanom misionarskom delatnošću Vizantije.

Iz Konstantinopolja je, devedesetih godina IX veka, u centralnu Evropu krenula misija predvođena monasima Ćirilom i Metodijem, koji su koristili slovenski jezik. Ova inovacija - do tada je grčki bio jezik pravoslavne crkve - pomogla je Slovenima koji su se nastanili na Balkanu, da prihvate pravoslavlje, a u periodu osamdesetih godina X veka to je omogućilo obraćanje dela ruskog naroda, predvođenog Vladimirom, princom iz Kijeva.

Primanje hrišćanstva imalo je i jednu posebno dalekosežnu posledicu: podelu slovenskog sveta između dva civilizacijska kruga - istočnog i zapadnog, nastalu podelom hrišćanske crkve na dva njena glavna dela - pravoslavni i rimokatolički.

Stara slovenska vera

Stara slovenska vera je bila zajednička vera svih Slovena u njihovoj prapostojbini, a poseduje zajedničkih elemenata i sa drugim indoevropskim religijama. Stari Sloveni su poštovali božanstva prirode i svuda oko sebe su videli delovanje bogova i drugih natprirodnih bića. Nakon velike seobe Slovena u 5. i 6. veku, započeo je proces razdvajanja slovenske vere na oblasne ogranke, a paralelno s tim i prihvatanje novih vera u novim sredinama u kojima su se našli. Pošto su uglavnom bili izloženi uticaju Rimskog i Vizantijskog carstva, Sloveni su započeli primati hrišćanstvo u njegovom zapadnom (katoličanstvo) ili istočnom obliku (pravoslavlje).

Već Nestorova hronika, pisana sredinom XI veka, govori o tzv. slovenskom dvojeverju, odnosno ravnopravnom postojanju pagana i hrišćana među Slovenima. Oni Sloveni koji nisu prihvatili pokrštavanje već su ostali privrženi rodnoj veri, kasnije su silom prevođeni u hrišćanstvo. Slovenska svetilišta su razarana, a na mestima nekih od njih podizane su hrišćanske crkve. Kipovi starih bogova su bez izuzetka uništavani kao „demonski“ idoli.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Misija Ćirila i Metodija

Fotije I je bio prvi carigradski patrijarh koji je među Slovenima pokrenuo misionarski rad širokih razmera. U tom cilju izabrao je dva brata, Grke iz Soluna, Konstantina (826-869) i Metodija (815-885). U Pravoslavnoj crkvi, Konstantin se obično naziva imenom Kirilo (Ćirilo), koje je dobio na monašenju. Poznat u ranijem životu kao “Konstantin Filosof”, bio je najsposobniji od Fotijeovih učenika, i poznavao je veliki broj jezika, uključujući jevrejski, arapski, pa čak i samarjanski dijalekat. Ali, posebna prednost njega i njegovog brata bilo je znanje slovenskog: kao deca naučili su slovenski dijalekat iz okoline Soluna i mogli su tečno da ga govore.

Prvi misija Kirila i Metodija počela je 863. godine kada su otišli u Velikomoravsku (uglavnom današnja Češka i Slovačka). Pozvao ih je knez zemlje, Rastislav, tražeći da se pošalju hrišćanski misionari koji narodu mogu da propovedaju na njihovom sopstvenom jeziku, i da bogosluženje vrše na slovenskom. Slovenska služba iziskivala je prevod Svetog Pisma na slovenski jezik i slovenske bogoslužbene knjige, zašta je bilo potrebno stvoriti pogodnu slovensku azbuku. Braća su u svojim prevodima koristila varijantu slovenskog koja im je bila poznata iz detinjstva, makedonski dijalekat kojim su govorili Sloveni oko Soluna. Tako je dijalekat makedonskih Slovena postao crkvenoslovenski jezik, što je i do danas ostao jezik Ruske i još nekih slovenskih pravoslavnih Crkava.Nije mogućno dovoljno proceniti značaj, za budućnost pravoslavlja, slovenskih prevoda, koje su Kirilo i Metodije poneli sa sobom kada su napustili Vizantiju i otišli na nepoznati Sever.

Nekoliko događaja imalo je veliku važnost u istoriji crkvenog misionarstva:

Od samog početka, slovenski hrišćani uživali su posebne prednosti, kakve nijedan narod u Zapadnoj Evropi toga vremena nije imao: slušali su Jevanđelje i crkveno bogosluženje na jeziku koji su razumeli.
Za razliku od Rimske crkve na Zapadu, koja je insistirala na upotrebi latinskog, Pravoslavna crkva nikada nije bila kruta u pitanjima jezika; njena uobičajena politika je da službe vrši na jeziku dotičnog naroda.


izvor:wikipedija

Misija u Srbiji

Vizantijski misionari otišli su i u Srbiju, koja je hrišćanstvo prihvatila u drugoj polovini IX veka, oko 867-874. godine. Srbija je takođe ležala na granici između Istočnog i Zapadnog hrišćanstva, ali je posle perioda neodlučnosti sledila primer Bugarske a ne Moravske, i došla je pod okrilje Carigrada. I ovde su uvedene slovenske bogoslužbene knjige, a razvila se i slovensko–vizantijska kultura. Srpska crkva dobila je delimičnu samostalnost pod Svetim Savom (1176-1235), najvećim srpskim nacionalnim svetiteljem, koji je 1219. godine u Nikeji posvećen za arhiepiskopa Srbije. Godine 1346. proglašena je Srpska patrijaršija koju je Carigradska crkva priznala 1375. godine.

Pokrštavanje Južnih Slovena

Doseljavanjem Slovena na Balkansko poluostrvo, od 5. veka je započeo je proces prelaska u hrišćanstvo među Južnim Slovenima. Po dolasku na Balkansko poluostrvo Južni Sloveni su zatekli razvijene crkvene organizacije.

U početku je prihvatanje hrišćanstva teklo spontano, i Sloveni prihvataju hrišćanstvo na mestima starih crkvenih zajednica u Makedoniji, Dalmaciji i Bosni. Tokom nekoliko vekova, hrišćanstvo se među Slovenima razvija u poseban oblik hrišćanstva, koje karakteriše protivljenje vizantijskoj prevlasti, odbacivanje ikonopoklonstva, kao i upotreba slovenskog jezika u bogosluženju i slovenskih naziva za sveštenička zvanja. Ovaj oblik hrišćanstva, posebno raširen među Milingima, Dragovićima i drugim slovenskim plemenima na Balkanu, je dolaskom u dodir sa verovanjima pavlićana, evoluirao u ono što se danas naziva bogumilstvom. Veoma je moguće da su slovenski seljaci prvo dolazili u dodir sa bogomilskim verovanjima nego sa pravoverjem, rimske i romejske crkve, koje su prvo prihvatali viši slojevi.

Sredinom 9. veka je usledio period snažne misionarske delatnosti Carigrada. Vizantijska crkva, oslobođena duge borbe protiv ikonoboraca, usmerila je svoje snage krštavanju Slovena. Za vreme kneza Mutimira (851-891), razvijena je živa misionarska delatnost, i u Srbiji se pominju prve eparhije.[7] Vizantijski car Vasilije I Makedonac (867-886) uspeo je da osvoji Neretvljanske oblasti, a svoj pohod je koristi da bi pokrstio tamošnje Slovene pagane. Tom prilikom su uništeni mnogobožačka svetilišta i kumiri, osim najvećeg svetilišta posvećenog Svetovidu. Taj hram je „pročišćen“ odnosno na njegovom mestu je podignuta crkva posvećena svetom Vidu. Najznačajniji faktori u helenizaciji Slovena bili su crkva (čije starešine su uglavnom bili Grci) sa grčkim bogoslužbenim jezikom, odsustvo jačih slovenskih saveza i udaljenost od drugih Slovena u Evropi. Potpuno učvršćenje hrišćanstva kod južnih Slovena dešava se tek na osnovu slovenske propovedi i bogosluženja, koji su doprili najpre iz Panonije, a zatim iz slovenskih crkvenih centara u Makedoniji i Primorju.

Mnogi srednjevekovni srpski vladari su bili u vazalskom odnosu prema Vizantiji, što je podrazumevalo i prihvatanje hrišćanstva kao službene vere. Krajem 12. veka, pod Stefanom Nemanjom, dolazi do progona staroveraca, bogumila i svih drugih oblika hrišćanstva osim službenog vizantijskog, koje je kasnije među pokrštenim Slovenima odomaćeno kao pravoslavlje. Međutim, Srbi su se i nakon toga čvrsto držali svoje stare slovenske religije; poslednji paganski hram u Srbiji je uništio Car Dušan u 14. veku.

izvor:wikipedija

Ostaci paganstva u hrišćanstvu

[You must be registered and logged in to see this image.]

Pokrštavanjem Slovena su slovenska božanstva morala nestati, ali su njihovi tragovi sačuvani u narodnim verovanjima, tako što su pojedinim hrišćanskim svetiteljima u narodu dati atributi koji su pripadali slovenskim božanstvima. Npr. verovanje da je sveti Ilija "gromovnik" - nekada Perunov atribut, da je sveti Vlah (Vlasa, Vlasije) zaštitnik stočara - nekada Velesova funkcija, daje sveta Paraskeva (Petka) zaštitnica tkalja - nekada funkcija boginje Mokoš itd.). Često su praznici u crkvenom kalendaru vezani za pojedine svetitelje i njihove zaštitničke osobine podudaraju sa danima u kojima su se među Slovenima obavljali ritualni obredi sa funkcijama sličnim onima koje se sada vezuju za hrišćanske praznike ili običaje (npr. zadušnice, poklade, petrovski venčići, badnjak, daća itd.).

Za razliku od slovenskim božanstava koja su primanjem hrišćanstva nestala iz duhovne kulture Slovena, mitološka bića su se delom održala do novijih vremena. Kod svih slovenskih naroda su postojala još dugo posle slovenskih seoba iz prapostojbine verovanja o duhovima prirode - pre svega šumskim i vodenim, na primer u ruskom -{lešiй, vodяnoй}-, u poljskom -{duch leśny, borowy, wodnik}- u češkom -{vodnik}-, u srpskom vodenjak, vila, u bugarskom samovila, samodiva itd.

Pošto su Sloveni dugo živeli u rodovskom društvenom uređenju, razumljivo je što se kod njih dugo očuvao kult predaka. Tako, na primer, običaj slave najverovatnije predstavlja zamenu porodičnog, odnosno rodovskog paganskog zaštitnika hrišćanskim svetiteljem zaštitnikom