„Bože pravde“ je zvanična himna Republike Srbije, definisana članom 7 Ustava[1]. „Bože pravde“ je takođe bila himna Kneževine Srbije i Kraljevine Srbije do 1918. godine, kada je stvorena Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca. Predložena verzija teksta kao himne određena je zakonom 11. maja 2009. Izvorna pesma nastala je 1872. godine, kada je Jovan Đorđević napisao reči na muziku Davorina Jenka, a predstavljala je završnicu pozorišne predstave „Markova sablja“, osmišljene povodom punoletstva Milana Obrenovića. Ogromna popularnost reči i melodije doprinele su da ova pesma postane zvanična srpska državna himna.
Završetak dramskog teksta Markove sablje
Neki stihovi himne neprestano su se menjali sa promenom državnog uređenja i vladara. Za vreme vlasti Milana Obrenovića, pevalo se knez Milana Bože spasi, da bi i to bilo promenjeno uspostavljanjem Milana za kralja. Naknadno je isti stih morao biti prepevan za vreme vladavine kralja Petra I i kralja Aleksandra I. Za vreme Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca (kasnije Kraljevine Jugoslavije), „Bože pravde“ je predstavljala deo tadašnje državne himne.
To je bila i himna Republike Srpske, od 1992. do 2007, kada je Ustavni sud Bosne i Hercegovine odlučio da je njena upotreba neustavna. Takođe je bila korišćena kao himna Republike Srpske Krajine.
Izvorne reči pretrpele su izvesne izmene pri određivanju zvaničnog teksta himne Srbije. Na tri mesta, srpskog kralja zamenjeno je sa srpske zemlje, a stih srpskog kralja Bože hrani zamenjen je sa Bože spasi, Bože brani. Na izvesnim prilikama, poslednja dva stiha pevaju se kao Srbiju nam Bože brani, moli ti se sav naš rod.
Devedesetih godina, „Vostani Serbije“ i „Marš na Drinu“ su takođe predlagani za državnu himnu. Međutim, „Bože pravde“ dobila je većinu na referendumu održanom 1992. godine, iako ni tada nije zvanično usvojena.
Himna Republike Srbije
Bože pravde, ti što spase od propasti dosad nas, čuj i odsad naše glase i odsad nam budi spas.
Moćnom rukom vodi, brani budućnosti srpske brod. Bože, spasi, Bože, hrani, srpske zemlje, srpski rod!1
Složi srpsku braću dragu na svak dičan slavan rad, sloga biće poraz vragu, a najjači srpstvu grad.
Nek na srpskoj blista grani bratske sloge zlatan plod. Bože, spasi, Bože, hrani srpske zemlje, srpski rod!1
Nek na srpsko vedro čelo tvog ne padne gneva grom, blagoslovi Srbu selo, polje, njivu, grad i dom!
Kad nastupe borbe dani, k pobedi mu vodi hod. Bože, spasi, Bože, hrani srpske zemlje, srpski rod!1
Iz mračnoga sinu groba srpske slave novi sjaj:2 nastalo je novo doba, novu sreću, Bože, daj!
Otadžbinu srpsku brani,3 petvekovne borbe plod. Bože, spasi, Bože, brani,4 moli ti se srpski rod!
Nekadašnja Himna Kraljevine Srbije
1 Srpskog kralja, srpski rod! 2 Srpske krune novi sjaj, 3 Kraljevinu srpsku brani 4 Srpskog kralja, Bože hrani
Bože pravde
„Bože pravde“ je zvanična himna Republike Srbije, definisana članom 7 Ustava[1]. „Bože pravde“ je takođe bila himna Kneževine Srbije i Kraljevine Srbije do 1918. godine, kada je stvorena Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca. Predložena verzija teksta kao himne određena je zakonom 11. maja 2009. Izvorna pesma nastala je 1872. godine, kada je Jovan Đorđević napisao reči na muziku Davorina Jenka, a predstavljala je završnicu pozorišne predstave „Markova sablja“, osmišljene povodom punoletstva Milana Obrenovića. Ogromna popularnost reči i melodije doprinele su da ova pesma postane zvanična srpska državna himna.
Završetak dramskog teksta Markove sablje
Neki stihovi himne neprestano su se menjali sa promenom državnog uređenja i vladara. Za vreme vlasti Milana Obrenovića, pevalo se knez Milana Bože spasi, da bi i to bilo promenjeno uspostavljanjem Milana za kralja. Naknadno je isti stih morao biti prepevan za vreme vladavine kralja Petra I i kralja Aleksandra I. Za vreme Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca (kasnije Kraljevine Jugoslavije), „Bože pravde“ je predstavljala deo tadašnje državne himne.
To je bila i himna Republike Srpske, od 1992. do 2007, kada je Ustavni sud Bosne i Hercegovine odlučio da je njena upotreba neustavna. Takođe je bila korišćena kao himna Republike Srpske Krajine.
Izvorne reči pretrpele su izvesne izmene pri određivanju zvaničnog teksta himne Srbije. Na tri mesta, srpskog kralja zamenjeno je sa srpske zemlje, a stih srpskog kralja Bože hrani zamenjen je sa Bože spasi, Bože brani. Na izvesnim prilikama, poslednja dva stiha pevaju se kao Srbiju nam Bože brani, moli ti se sav naš rod.
Devedesetih godina, „Vostani Serbije“ i „Marš na Drinu“ su takođe predlagani za državnu himnu. Međutim, „Bože pravde“ dobila je većinu na referendumu održanom 1992. godine, iako ni tada nije zvanično usvojena.
Himna Republike Srbije
Bože pravde, ti što spase od propasti dosad nas, čuj i odsad naše glase i odsad nam budi spas.
Moćnom rukom vodi, brani budućnosti srpske brod. Bože, spasi, Bože, hrani, srpske zemlje, srpski rod!1
Složi srpsku braću dragu na svak dičan slavan rad, sloga biće poraz vragu, a najjači srpstvu grad.
Nek na srpskoj blista grani bratske sloge zlatan plod. Bože, spasi, Bože, hrani srpske zemlje, srpski rod!1
Nek na srpsko vedro čelo tvog ne padne gneva grom, blagoslovi Srbu selo, polje, njivu, grad i dom!
Kad nastupe borbe dani, k pobedi mu vodi hod. Bože, spasi, Bože, hrani srpske zemlje, srpski rod!1
Iz mračnoga sinu groba srpske slave novi sjaj:2 nastalo je novo doba, novu sreću, Bože, daj!
Otadžbinu srpsku brani,3 petvekovne borbe plod. Bože, spasi, Bože, brani,4 moli ti se srpski rod!
Nekadašnja Himna Kraljevine Srbije
1 Srpskog kralja, srpski rod! 2 Srpske krune novi sjaj, 3 Kraljevinu srpsku brani 4 Srpskog kralja, Bože hrani
Sadašnja himna Srbije
Bože pravde
„Bože pravde“ je zvanična himna Republike Srbije, definisana članom 7 Ustava[1]. „Bože pravde“ je takođe bila himna Kneževine Srbije i Kraljevine Srbije do 1918. godine, kada je stvorena Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca. Predložena verzija teksta kao himne određena je zakonom 11. maja 2009. Izvorna pesma nastala je 1872. godine, kada je Jovan Đorđević napisao reči na muziku Davorina Jenka, a predstavljala je završnicu pozorišne predstave „Markova sablja“, osmišljene povodom punoletstva Milana Obrenovića. Ogromna popularnost reči i melodije doprinele su da ova pesma postane zvanična srpska državna himna.
Završetak dramskog teksta Markove sablje
Neki stihovi himne neprestano su se menjali sa promenom državnog uređenja i vladara. Za vreme vlasti Milana Obrenovića, pevalo se knez Milana Bože spasi, da bi i to bilo promenjeno uspostavljanjem Milana za kralja. Naknadno je isti stih morao biti prepevan za vreme vladavine kralja Petra I i kralja Aleksandra I. Za vreme Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca (kasnije Kraljevine Jugoslavije), „Bože pravde“ je predstavljala deo tadašnje državne himne.
To je bila i himna Republike Srpske, od 1992. do 2007, kada je Ustavni sud Bosne i Hercegovine odlučio da je njena upotreba neustavna. Takođe je bila korišćena kao himna Republike Srpske Krajine.
Izvorne reči pretrpele su izvesne izmene pri određivanju zvaničnog teksta himne Srbije. Na tri mesta, srpskog kralja zamenjeno je sa srpske zemlje, a stih srpskog kralja Bože hrani zamenjen je sa Bože spasi, Bože brani. Na izvesnim prilikama, poslednja dva stiha pevaju se kao Srbiju nam Bože brani, moli ti se sav naš rod.
Devedesetih godina, „Vostani Serbije“ i „Marš na Drinu“ su takođe predlagani za državnu himnu. Međutim, „Bože pravde“ dobila je većinu na referendumu održanom 1992. godine, iako ni tada nije zvanično usvojena.
Himna Republike Srbije
Bože pravde, ti što spase od propasti dosad nas, čuj i odsad naše glase i odsad nam budi spas.
Moćnom rukom vodi, brani budućnosti srpske brod. Bože, spasi, Bože, hrani, srpske zemlje, srpski rod!1
Složi srpsku braću dragu na svak dičan slavan rad, sloga biće poraz vragu, a najjači srpstvu grad.
Nek na srpskoj blista grani bratske sloge zlatan plod. Bože, spasi, Bože, hrani srpske zemlje, srpski rod!1
Nek na srpsko vedro čelo tvog ne padne gneva grom, blagoslovi Srbu selo, polje, njivu, grad i dom!
Kad nastupe borbe dani, k pobedi mu vodi hod. Bože, spasi, Bože, hrani srpske zemlje, srpski rod!1
Iz mračnoga sinu groba srpske slave novi sjaj:2 nastalo je novo doba, novu sreću, Bože, daj!
Otadžbinu srpsku brani,3 petvekovne borbe plod. Bože, spasi, Bože, brani,4 moli ti se srpski rod!
Nekadašnja Himna Kraljevine Srbije
1 Srpskog kralja, srpski rod! 2 Srpske krune novi sjaj, 3 Kraljevinu srpsku brani 4 Srpskog kralja, Bože hrani
Sadašnja himna Srbije
Sadašnja himna Srbije
Carolija
Elita
Poruka : 1951
Učlanjen : 18.11.2012
Raspoloženje : super
Naslov: Re: Srbija Sub 23 Mar - 9:42
Notni zapis i tekst himne
Carolija
Elita
Poruka : 1951
Učlanjen : 18.11.2012
Raspoloženje : super
Naslov: Re: Srbija Sub 23 Mar - 9:42
Geografija Srbije
Srbija se nalazi na Balkanu (regionu jugoistočne Evrope) i u Panonskoj niziji (regionu srednje Evrope).
Granice
Granice Srbije su ukupne dužine od 2.351,8 km, od čega sa Rumunijom (547,9 km), Hrvatskom (259 km), Mađarskom (174,7 km), Bugarskom (360 km), Albanijom (113,4 km), Republikom Makedonijom (238 km), Bosnom i Hercegovinom (BiH, 363 km) i Crnom Gorom (249,5 km).
Geografski regioni u Srbiji
Carolija
Elita
Poruka : 1951
Učlanjen : 18.11.2012
Raspoloženje : super
Naslov: Re: Srbija Sub 23 Mar - 9:43
Reljef
Na severu Srbije se nalazi plodna Panonska nizija. Kroz nju protiču reke Tisa i Dunav, koji se sreće sa Savom kod Beograda. Jedine planine u ravnoj Vojvodini su Fruška gora (Crveni Čot 511m) u Sremu između Save i Dunava i Vršačke planine (Gudurički vrh 641 m) koje su početak Karpata.
Južno od linije Sava-Dunav se nalazi pobrđe Šumadije. Prema jugu brda prelaze u planine. Na krajnjem jugozapadu (Prokletije i Šar-planina) i na istoku (Stara planina) planinski vrhovi dostižu preko 2000 m (ponekad i 2500m). Najviši vrh Srbije je Đeravica, visok 2656 m, na tromeđi Srbije, Crne Gore i Albanije. Planine Srbije se mogu proći kroz brojne klisure. Jedna od njih je Đerdapska klisura na Dunavu, koja je usečena kroz Karpatske planine. Najniža tačka Srbije je ušće Timoka u Dunav i iznosi 28 m. Vertikalna raščlanjenost reljefa u Srbiji iznosi 2626 m.
Planinski reljef Srbije objašnjava pojavu mnogih kanjona, klisura i pećina (Resavska pećina, Ceremošnja, Risovača...), a dodatnu lepotu obezbeđuje bogatstvo izuzetno očuvanih šuma u čijem sastavu ima mnogo endemskih vrsta, te bogatstvo voda, potoka, izvora, pašnjaka, itd.
Carolija
Elita
Poruka : 1951
Učlanjen : 18.11.2012
Raspoloženje : super
Naslov: Re: Srbija Sub 23 Mar - 9:44
Planine
Najveći deo teritorije Srbije zauzimaju planine, koje čine planinsku regiju. Ona se proteže od Panonskog pobrđa na severu do crnogorske, albanske i makedonske granice na jugu. Od zapada ka istoku proteže se od bosansko-hercegovačke do bugarske granice.
Planine Srbije se dele na: Rodopske planine Karpatsko-balkanske planine Dinarske planine
Reke
Rečni slivovi u Srbiji
Reke Srbije pripadaju basenima Crnog, Jadranskog i Egejskog mora. Tri su plovne: Dunav, Sava i Tisa. Najduža reka je Dunav koji kroz Srbiju teče 588 km, od svojih 2.857 km ukupnog toka. Dunavski basen otvaranjem kanala Rajna-Majna-Dunav (1992.) povezuje Severno more sa Crnim morem.
Carolija
Elita
Poruka : 1951
Učlanjen : 18.11.2012
Raspoloženje : super
Naslov: Re: Srbija Sub 23 Mar - 9:44
Hidrologija
Reka Begej u Zrenjaninu
Veći deo Srbije pripada slivu Dunava (81.646 km² tj. 92.4%), koji i sam protiče kroz severnu Srbiju dužinom od 588 kilometara. Pored Dunava, plovne su još celim svojim tokom kroz Srbiju reke: Sava (206 km), Tisa (168 km) i Begej (75 km), a delimično su plovne Velika Morava (3km od 185 km) i Tamiš (3km od 118 km). Ostale velike reke, sa dužinom toka kroz Srbiju većom od 200km, su: Zapadna Morava (308 km), Južna Morava (295 km), Ibar (272 km), Drina (220 km) i Timok (202 km). Deo juga Srbije pripada slivu reka Beli Drim u Metohiji i Radika u Gori (4.771 km² tj. 5.4%) koje teku ka Jadranskom moru. Slivovi reka Pčinja, Lepenac i Dragovištica na jugoistoku Srbije pripadaju egejskom slivu (1.944 km² tj. 2.2%). Pored reka, u Srbiji je izgrađen i čitav niz veštačkih kanala, koji služe za odbranu od poplava, navodnjavanje zemljišta, plovidbu i druge namene. Njihova ukupna dužina iznosi 939.2 km, od čega je za brodove, do 1000 t, plovno 385.9 km. Najveći sistem kanala se nalazi u ravničarskom delu zemlje i poznat je pod nazivom Kanal Dunav-Tisa-Dunav, prema nazivima reka koje povezuje.
Vlasinsko jezero
Većina jezera u Srbiji je poligenetskog porekla, a najveće među njima je Đerdapsko jezero, površine 178 km² (sa rumunskim delom: 253 km²), koje je po nastanku veštačko-akumulaciono jezero, napravljeno pregrađivanjem Dunava. Druga veća veštačka jezera u Srbiji, sa površinom većom od 10 km², su: Vlasinsko jezero (na reci Vlasini, 16 km²), Perućac (na reci Drini, 12.4 km²) i jezero Gazivode (na reci Ibru, površine 11.9 km²). Najveće prirodno jezero, je Belo jezero površine 25 km², koje se nalazi u u Vojvodini. Na visokim planinama juga Srbije, javljaju se glacijalna jezera, poput Đeravičkog na Prokletijama ili jezera na Šar-planini, dok se na krajnjem severu javljaju, inače retka, eolska jezera, Palićko (5.6 km²) i Ludoško. Pored njih, u Srbiji danas postoje još dve grupe prirodnih jezera i to su: kraška (Žagubičko vrelo) i rečna jezera (Rusanda, Carska bara), dok su tektonska jezera, koja su postojala u prošlosti, tokom vremena nestala. U nekim pećinama Srbije, javljaju se podzemna tj. pećinska jezera, kakva su na primer, jezera u Ravaničkoj pećini.
Najviši vodopad u Srbiji je Jelovarnik (71 metar) na Kopaoniku, koji sačinjavaju tri uzastopne kaskade, a drugi po visini je Piljski na Staroj planini (64 metra). Najveći i najduži kanjon Srbije i Evrope je Đerdap na Dunavu, dok je najveće ada (rečno ostrvo) Srbije Ostrvo u Dunavu kod Kostolca, površine 60 km².
Carolija
Elita
Poruka : 1951
Učlanjen : 18.11.2012
Raspoloženje : super
Naslov: Re: Srbija Sub 23 Mar - 9:44
Klima
Klimatski dijagram Beograda
Srbija se nalazi na kopnenoj masi Balkanskog poluostrva koja je okružena toplim morima (jadranskim, egejskim i crnim) dok se na severu naslanja na evropski kontinent. Dodatni važan faktor koji određuje klimu Srbije je reljef. Grubo se može reći da u Srbiji vlada kontinentalna klima na severu, umerenokontinentalna na jugu, i planinska klima na visokim planinama. Zime u Srbiji su kratke, hladne i snežne, dok su leta topla. Najhladniji mesec je januar, dok je najtopliji jul. Najniža temperatura zabeležena u Srbiji je –39,5°C (13. januara 1985. u naselju Karajukića Bunari na Pešteru), a najviša 44,9°C (24. jula 2007. u Smederevskoj Palanci). Prosečna godišnja temperatura u Srbiji je: 10.9°C (predeli ispod 300 metara nadmorske visine), 10°C (300—500 metara), 6°C (1000—1500 metara), 3°C (iznad 1500 metara). Prosečna godišnja količina padavina je 896 mm. Najviše kiše ima u junu i maju, dok su najsuvlji februar i oktobar.
Najznačajniji vetrovi Srbije su: Košava (hladan i suv vetar karakterističan za sever Srbije) Severac (hladan i suv severni vetar) Moravac (hladan i suv; dolazi sa severa i duva dolinom Morave) Južni vetar (topao i suv; duva sa juga dolinom Morave) Jugozapadni vetar (topao i vlažan; dolazi sa Jadrana i dopire do Zapadne Srbije)
Carolija
Elita
Poruka : 1951
Učlanjen : 18.11.2012
Raspoloženje : super
Naslov: Re: Srbija Sub 23 Mar - 9:45
Biljni i životinjski svet
Biogeografski, na teritoriji Srbije nalaze se dve zonalne vegetacije (odnosno, dva bioma) — veći deo površine pripada biomu širokolisnih i mešovitih šuma umerenih predela, dok predeli iznad gornje šumske granice pripadaju biomu tundri (alpijske tundre). U okviru šumskog bioma prisutna su četiri ekoregiona: balkanske mešovite šume (zauzimaju najveći deo teritorije južno od Save i Dunava), panonske mešovite šume (zauzimaju Panonsku niziju sa obodnim predelima), dinarske mešovite šume (mala površina u jugozapadnom delu Srbije) i rodopske planinske mešovite šume (mala površina u jugoistočnom delu Srbije). U okviru bioma tundri razvijena je visokoplaninska zeljasta vegetacija alpijskih livada i kamenjara. Pored zonalne vegetacije, zastupljeni su i drugi vegetacijski oblici, u zavisnosti od lokalnih uslova, npr. nizijske livade, tresave, stepski fragmenti.
Carolija
Elita
Poruka : 1951
Učlanjen : 18.11.2012
Raspoloženje : super
Naslov: Re: Srbija Sub 23 Mar - 9:45
Praistorija
Najstariji tragovi ljudskog postojanja, na tlu današe Republike Srbije, datiraju u vreme poslednjeg glacijala, oko 40.000. godine pne. Najznačajniji lokaliteti iz ovog perioda su pećine kod sela Gradac, ispod Jerininog brda nedaleko od Kragujevca i Risovača na Venčacu kod Aranđelovca.
Lepenski Vir: Praroditeljka, skulptura iz svetilišta XLIV
Krajem ledenog doba, tokom holocena, velike promene klime, ali i flore i faune, dovele su do stvaranja ljudskih zajednica koje će stvoriti jednu od najkompleksnijih praistoriskih kultura, kulturu Lepenskog Vira. Karakterišu je naseobine građene po utvrđenom obrascu, sa sahranjivanjem unutar njih i karakterističnim kućama trapezaste osnove, usavršena izrada alata i oružja, a smatra se da je u njoj postojala društvena hijerarhija i privatno vlasništvo, kao i razvijena religija (sa kultnim mestima i sakralnim objektima) i umetnost (javljaju se prve skulpture ribolikih ljudi, riba i jelena). Toplija klima, dovela je do stvaranja nove kulture u Podunavlju, koja se po lokalitetu Starčevo kod Pančeva, naziva Starčevačkom kulturom, a prostirala se na prostoru od Bosne do Makedonije tokom 5. milenijuma p. n. e. Njene kuće koriste drvo kao armaturu i blato i plevu kao građu, dok im je osnova kvadratno-trapezasta.
Figurina iz Vinče, danas u Britanskom muzeju
Starčevačku kulturu zamenila je u srednjem neolitu Vinčanska kultura, koja je svoj naziv dobila po lokalitetu Vinča - Belo brdo, nedaleko od Beograda na obali Dunava i predstavlja tehnološki najnapredniju praistorijsku kulturu na svetu. Njeni lokaliteti iz poznog neolita Pločnik kod istoimenog sela pored Prokuplja odnosno Belovode i Belolice kod Petrovca, na osnovu pronađenih bakarnih nalaza, predstavljaju najstarije evropske centre metalurgije, što pomera početke metalnog doba u još dalju prošlost. Kuće Vinčanske kulture su građene od istih materijala i istih su oblika, kao one iz Starčevačke kulture, ali su za razliku od njih, masivnije sa dve prostorije i ognjištima, dok su u poznom periodu bile poređane u redove sa svojevrsnim ulicama između njih, pa bi se njihova naselja mogla smatrati urbanim. Pored zemljoradnje i stočarstva kao osnovnih zanimanja, ljudi u ovom periodu su se bavili i lovom, ribolovom i sakupljanjem plodova, zatim pravljenjem grnčarije, alatki od kamena, ali i pletenjem asura od like i trske, pa čak i preradom vune. Grnčariju karakteriše zaobljenost, dok antropomorfne i zoomorfne figurine (Lady of Vinča, Vidovdanka, Hajd vaza, Boginja na tronu), kao i prosopomorfni poklopci i žrtvenici predstavljaju izuzetne umetničke domete ove kulture. Posebnu odliku Vinčanske kulture predstavljaju urezani znaci, poznati kao vinčansko pismo, o čijoj funkciji ima mnogo pretpostavki (oznake vlasništva, kaucije, piktogrami ili slikovno pismo, fonetsko pismo...).
Kulture bronzanog doba, počinju da se javljaju na tlu Srbije oko 1900. godine p. n. e. i to na području Banata (moriška), Srema (vinkovačka), severozapadne Srbije (Belotić-Bela Crkva) i južnog Pomoravlja (Bubanj-Hum III-Slatina). Njihov mirni život je poremećen oko 1425. godine pne, kada sa severa nadire nova kultura (kultura grobnih humki) sa bronzanim oružjem (mačevi, sekire, bodeži), što dovodi do pokretanja naroda, koja su doprla i do Egipta[15]. Između 1200. godine p. n. e. i 1000. godine pne, na prostoru Kosova, Pomoravlja, Bačke i Banata, postoje ljudske zajednice koje imaju ista naselja, posuđe, oblik sahranjivanja, bave se uzgajanjem ječma i pšenice, uzgajaju goveda, svinje i konje, a ređe koze i ovce. Krajem drugog i početkom prvog milenijuma pne (period od 1125. godine p. n. e. do 750. godine p. n. e.), dolazi do nastanka gvozdenog doba i formiranja prvih etničkih zajednica na Balkanskom poluostrvu (Dardanaca, Tribala, Ilira i Tračana). Za gvozdeno doba je vezan i dolazak Trako-kimeraca oko 725. godine p. n. e. iz Kavkasko-pontskih predela, koji sa sobom donose svoje gvozdeno oružje i nakit. Tokom naredna dva veka dolazi do formiranja etničkog razgraničenja među plemenima na Balkanu, počinje da se razvija razmena dobara (o čemu svedoče luksuzni helenski predmeti pronađeni na ovom prostoru), a arheološka istraživanja ukazuju i na procese helenizacije Tribala i Dardanaca, dok se iz istorijskih izvora zna da su između 300. godine p. n. e. i 100. godine p. n. e. vodili ratove sa makedonskim kraljevima.
Konzervirani ostaci bedema (levo i desno) i kule (u sredini) rimskog kastruma u Singidunumu
Mlađe gvozdeno doba karakteriše pojava Kelta, koji se 335. godine p. n. e. sastaju sa Aleksandrom Makedonskim na Dunavu, da bi nakon njegove smrti prešli Savu i Dunav i otpočeli napade na celo poluostrvo, sve do poraza kod Delfa, 279. godine p. n. e. Oni se nakon toga povlače sa tla današnje Grčke i uspevaju da pokore Tribale i deo Autarijata, sa kojima formiraju moćno pleme Skordiska, koji na tlu današnje Karaburme podižu svoj grad Singidunum, koji se smatra pretečom prestonice moderne Srbije, Beograda.
Carolija
Elita
Poruka : 1951
Učlanjen : 18.11.2012
Raspoloženje : super
Naslov: Re: Srbija Sub 23 Mar - 9:46
Stari vek
Ulazna kapija Feliks Romulijane
Širenje Rimljana na Balkansko poluostrvo, otpočelo je krajem III veka p. n. e., sukobima sa Ilirima predvođenim kraljicom Teutom. Tokom tri ilirsko-rimska i makedonsko-rimska rata, Rimljani su pokorili Ilire i Antičke Makedonce. Nakon toga, započinje njihov prodor Panonskoj niziji i ratovi protiv Dardanaca i Skordiska. Početkom nove ere, gušenjem Batonovog ustanka, celokupno Balkansko poluostrvo se našlo pod rimskom vlašću. Veći deo današnje Srbije, ušao je u sastav provincije Gornja Mezija, dok su manji delovi ušli u sastav provincija Panonije, Dalmacije i Dakije. Na ovom prostoru su bile stalno stacionirane dve rimske legije IV Flavia (u Singidunumu, današnjem Beogradu) i VII Claudia (u Viminacijumu kod današnjeg Kostolca na Dunavu). Podignut je čitav niz gradova koji su bili povezani sistemom puteva koji su omogućavali laku komunikaciju između delova Rimskog carstva, koje je za vladavine cara Trajana, nakon dačkih ratova, bilo na svom teritorijalnom vrhuncu.
Upadi varvarskih plemena iz centralne Evrope i povlačenje Rimljana iz Dakije, tokom Aurelijanove vladavine, doveli su podizanja niza rimskih kastruma duž desne obale Dunava, koji su formirali Dunavski limes.
Jedan od njegovih naslednika, Dioklecijan uveo je tetrarhiju kao oblik vladavine i izvršio reformu unutrašnje organizacije Rimskog carstva, čime je Sirmijum postao jedna od prestonica države. Varvarski napadi na Dunavsku granicu su se nastavili, a jednu od prekretnica čini prodor Gota 378. godine, nakon čega počinje i trajno naseljavanje varvara na tlu Rimskog carstva. Car Teodosije I je 395. godine podelio Rimsko carstvo na dva dela, pri čemu veći deo današnje Srbije ulazi u sastav Istočnog rimskog carstva, dok su manji delovi (severni i zapadni delovi Vojvodine i severozapadni deo uže Srbije) pripali Zapadnom rimskom carstvu.
Poslednji izmenio Carolija dana Sub 23 Mar - 9:47, izmenjeno ukupno 1 puta
Carolija
Elita
Poruka : 1951
Učlanjen : 18.11.2012
Raspoloženje : super
Naslov: Re: Srbija Sub 23 Mar - 9:46
Srednji vek
Sredinom V veka, Huni predvođeni Atilom stvaraju moćnu državu, koja propada nakon njegove smrti 453. godine, a na tlu današnje Srbije svoje države stvaraju Gepidi i Istočni Goti. Pljačkaškim upadima na teritoriju Istočnog rimskog carstva, pridružuju se u prvim decenijama VI veka i Sloveni, ponekad kao samostalni napadači, a ponekad udruženi sa drugim varvarskim narodima. Sredinom istog veka na Balkansko poluostrvo stižu Avari, koji, predvođeni kaganom Bajanom, tokom narednih pola veka šire svoju vlast i uticaj na okolne Slovene, uz čiju pomoć napadaju i pljačkaju vizantijske teritorije, a 582. godine zauzimaju i sam Sirmijum.
Krajem veka su Sloveni toliko ojačali da se već 584. godine pominje njihovo trajno naseljavanje na prostorima južno od Save i Dunava, a dva godine kasnije i njihov napad na Solun, u kome su korišćene i opsadne sprave.
Srpske kneževine na Balkanu
Prekretnicu u slovenskom naseljavanju, predstavlja dolazak na vlast cara Iraklija na vlast 610. godine. On procenjuje da rat sa Persijom na istočnim granicama carstva, predstavlja daleko veći problem i po stupanju na presto povlači sve preostale snage sa Dunavske granice i prebacuje ih na istok, čime je otvoren put za trajno i neometano naseljavanje Slovena, koji će u narednim decenijama, preplaviti celo Balkansko poluostrvo. Posle neuspešne slovenske opsade Soluna 611. godine i kombinovane opsade Carigrada 626. godine, na prostor Balkana i današnje Srbije doseljavaju se Srbi. Prema rečima vizantijskog cara Konstantina Porfirogenita (913—959), oni su se, uz Iraklijevu dozvolu, naselili na prostorima Između reka Cetine i Vrbasa na zapadu, Bojane, Ibra i Morave na istoku, Dunava i Save na Severu i Jadranskog mora na jugu. On takođe navodi da su došli iz Bojke odnosno Bele ili Nekrštene Srbije u kojoj su vlast od oca nasledila dva brata. Oni su podelili narod, tako da je jedan ostao na čelu Srba u Beloj Srbiji, dok je drugi sa delom naroda krenuo u seobu ka jugu.
Pola veka kasnije, tačnije 680. godine, na Balkan dolazi narod turskog porekla Protobugari, koji se naseljavaju istočno od Srba, među Slovenima na području nekadašnje Trakije. Tokom narednih vekova, oni će se stopiti sa okolnom slovenskom masom i izgubiti svoj jezik i običaje, ali će joj nametnuti svoje ime Bugari. Njihova država obuhvatiće istočnu Srbiju sa Moravskom dolinom, Beogradom i Sremom. Varvarska najezda je uništila stare rimske gradove i uređenje, tako da par narednih vekova karakteriše potpuno odsustvo bilo kakvih podataka o zbivanjima u unutrašnjosti Balkanskog poluostrva.
Kneza koji je predvodio Srbe u seobi na Balkan, nasledio je posle smrti njegov sin, tako da je vlast, tokom vekova, ostala u istoj porodici, a prvi knez čije ime je zabeleženo, bio je Višeslav, za koga se pretpostavlja da je vladao krajem VIII veka. Njegov unuk Vlastimir, koji je vladao u prvoj polovini IX veka, smatra se utemeljivačem srpske države u srednjem veku. Srbija se tokom njegove vladavine našla na udaru susednih Bugara predvođenih Presijamom (832—852), koji su u trogodišnjem ratu doživeli potpun poraz, izgubivši pri tome i veći deo vojske. Posle njegove smrti, oko 851. godine, Bugari su ponovo napali Srbiju, ali su njegovi sinovi Mutimir (851—891), Strojimir i Gojnik ponovo potukli Bugare. Tokom borbi je zarobljen i najstariji sin hana Borisa (852—889) Vladimir (889—893) sa 12 uglednih bojara. Nakon toga je zaključen mir i prijateljstvo između Srba i Bugara, a zarobljenici su oslobođeni i otpraćeni do granice u Rasu. Kasnije je među Vlastimirovim sinovima došlo do borbe oko vlasti, u kojoj je pobedio najstariji Mutimir, koji je zarobio mlađu braću i poslao ih u Bugarsku kao zarobljenike. Tokom njegove vladavine je vladarska porodica primila hrišćanstvo, a papa Jovan VIII (872—882) je zatražio od njega 873. godine da se, nakon uspeha moravsko-panonske misije, podloži Metodiju, kao slovenskom episkopu, sa sedištem u Sirmijumu. Posle njegove smrti 891. godine, Srbiju su ponovo zahvatili sukobi oko vlasti iz kojih je kao pobednik izašao Mutimirov bratanac Petar (892—917). On je kao kum kneza Bugarske i tada najmoćnijeg vladara na Balkanu Simeona Velikog (knez 893—913, car 913—927), bio u mogućnosti da skoro dve decenije vlada Srbijom u miru. Njegovu vladavinu je okončao sam Simeon, koji je od zahumskog kneza Mihajla dobio izveštaje o Petrovim kontaktima sa njegovim protivnicima Vizantincima, nakon čega je Petra na prevaru zarobio, a za novog kneza Srbije postavio Mutimirovog unuka Pavla (917—923).
Približne granice Srbije u doba kneza Časlava
Njega su, par godina kasnije, pokušali da zbace sa vlasti Vizantinci, pomoću njegovog brata od strica Zaharija, ali je on zarobljen i poslat u Bugarsku. Jačanje Bugarske pod Simeonom je primoralo Pavla, da pređe na stranu Vizantije, nakon čega je bugarski car protiv njega poslao 923. godine Zahariju, koji ga je zbacio sa vlasti. Međutim, sam Zaharija je vrlo brzo prešao na stranu Vizantije, zbog čega Simeon biva primoran da pošalje svoju vojsku protiv njega. Bugarska vojska je potučena, a glave i oružje dvojice bugarskih vojvoda su poslati u Carigrad kao ratni trofeji. Bugarski car je nakon toga poslao na Srbiju novu vojsku, sa kojom je poslat i Vlastimirov praunuk Časlav (931— oko 960), koji je trebao da bude postavljen za novog kneza. Pred novom bugarskom vojskom, Zaharija je pobegao u Hrvatsku, dok su Bugari pozvali srpske župane da dođu i potčine se novom knezu. Umesto postavljanja novog kneza, srpski župani su zarobljeni, a cela Srbija je opljačkana i pripojena Bugarskoj. Nakon Simeonove smrti 927. godine, Časlav je pobegao iz Bugarske i uz vizantijsku pomoć, obnovio Srbiju u kojoj su najveći gradovi bili: Dostinika (prva prestonica Srbije), Černavusk, Međurečje, Drežnik, Lesnik i Salines, dok su u oblasti Bosne, koja se tada nalazila u sastavu Srbije, bili gradovi Kotor i Dresnik. Sredinom X veka, severne granice Srbije počeli su da ugrožavaju Mađari, sa kojima je Časlav vodio borbe, u kojima je, prema narodnoj tradiciji sačuvanoj u „Letopisu Popa Dukljanina“, poginuo tako što je zarobljen i u okovima bačen u Savu sa svojom pratnjom. Njegovom smrću se gasi prva srpska vladarska dinastija koja je vladala Srbima od dolaska na Balkan do sredine X veka.
Temnićki natpis sa kraja X ili početka XI veka, pronađen kod Varvarina
Nekoliko decenija kasnije 971. godine Bugarska država propada i ulazi u sastav Vizantije. Okrutna vizantijska uprava na delovima Balkana naseljenim Slovenima, dovela je 976. godine do pobune u Makedoniji na čijem su se čelu našli sinovi kneza Nikole. Ustanak se brzo proširio, a na njegovom čelu se, usled pogibije ostale braće, našao Samuilo. Posle prodora u Grčku, do Korinta i Peloponeza, on, oko 998. godine, pokreće pohod ka zapadnim delovima Balkana i do 989. godine osvaja veći deo današnje Srbije i okolnih srpskih kneževina. Početkom XI veka, Vizantija predvođena carem Vasilijem II počinje da potiskuje ustanike i posle velike pobede u bici na Belasici 1014. godine, Samuilo umire od srčanog udara, a njegova država se praktično raspala usled dinastičkih borbi oko vlasti. Već 1018. godine, udovica poslednjeg cara se sa porodicom predala Vasiliju, ali su pojedine Samuilove vojskovođe nastavile da pružaju otpor. Poslednji od njih bio je Sermon koji je vladao Sremom. Njega je na prevaru ubio vizantijski zapovednik Beograda 1019. godine, čime je i poslednji ostatak Samuilove države pokoren.
Vizantijska uprava na prostorima naseljenim slovenskim stanovništvom je posle sloma Samuilovog ustanka, započela proces helenizacije stanovništva i uvođenje plaćanja poreza u novcu, umesto, kao do tada, u naturi. Ove promene su, uz povećanje poreza usled krize u samoj Vizantiji, doveli do podizanja dve nove slovenske pobune. Prvo je u leto 1040. godine u Pomoravlju izbio ustanak na čijem se čelu našao, navodni Samuilov unuk, Petar Deljan, koji je u Beogradu proglašen za cara. Iako se ustanak brzo proširio na prostor današnje Srbije, Makedonije i severne Grčke, on je već 1041. godine ugušen. Tri decenije kasnije, 1072. godine dolazi do novog ustanka pod vođstvom Đorđa Vojteha, a ustanici za cara u Prizrenu proglašavaju zetskog princa Konstantina Bodina. Pod njegovim vođstvom oni osvajaju Niš, ali krajem godine bivaju potučeni kod Pauna na Kosovu, čime je ustanak ugušen.
Granice kraljevine Zete u doba kralja Bodina
Početkom naredne decenije, Bodin je, kao kralj Zete, zauzeo Rašku u kojoj je za vladare postavio župane Vukana (oko 1083—1112) i Marka, a potom i Bosnu u kojoj je postavio kneza Stefana. Borbe sa Vizantijom od 1091. godine vodi isključivo raški župan Vukan koji iz Zvečana više puta prodire na Kosovo spaljujući Lipljan, a kasnije stiže i do Vranja, Skoplja i Pologa. Na vlasti ga smenjuje njegov bratanac Uroš I koji ulazi u savez sa Mađarima u borbama sa Vizantijom. Njegova ćerka Jelena postaje žena budućeg kralja Mađarske Bele II, a njegov sin Beloš kraljevski palatin. Mađari će tokom celog XII veka ratovati sa Vizantijom, prvo oko Srema i Beograda, a zatim i oko Moravske doline, a raški župani će u gotovo svakom od tih ratova učestvovati kao mađarski saveznici. Oni uspevaju da, na kratko, osvoje Beograd, a kasnije i Niš, ali ih Vizantinci, predvođeni moćnim carem Manojlom I Komninom potiskuju, tako da se svi sukobi okončavaju bez značajnijih teritorijalnih proširenja. Istovremeno Rašku potresaju i unutrašnji sukobi oko vlasti između Uroševih sinova Uroša II i Dese u kome učešće uzima i sam Manojlo. Vizantijski car na kraju postavlja za novog velikog župana Tihomira, sina velmože Zavide.
Veliki župan Stefan Nemanja
Protiv njega će se, 1166. ili 1168. godine, pobuniti njegov najmlađi brat Stefan Nemanja koji će potisnuti stariju braću iz zemlje, a kasnije će kod Pantina na Kosovu potući vizantijsku vojsku predvođenu njegovom braćom, koja ga nakon toga priznaju za vladara. Nemanja će tokom naredne tri decenije voditi uspešne ratove protiv Vizantije u kojima će značajno proširiti svoju državu. Pripaja joj Neretvljansku oblast, Zahumlje, Travuniju, Zetu, delove Kosova, Metohije, a na kratko osvaja i Niš u kome se sastaje sa svetim rimskim carem i vođom krstaša III krstaškog pohoda Fridrihom Barbarosom, kome predlaže savez protiv Vizantije. Na prestolu ga, u dogovoru sa vizantijskim carem, nasleđuje srednji sin Stefan, koji početkom svoje vladavine biva potisnut od starijeg brata Vukana, ali na kraju uspeva da se održi na vlasti. Koristeći se političkom situacijom na Balkanu nastalom posle krstaškog zauzeća Carigrada 1204. godine, on je nastavio širenje svoje države (osvaja Prizren, Vranje i Niš), koju 4. januara 1217. godine uzdiže na rang kraljevine, dobivši od pape Honorija III kraljevski venac. Dve godine kasnije, njegov mlađi brat Sava je od vaseljenskog patrijarha u Nikeji izdejstvovao uzdizanje raške episkopije na nivo arhiepiskopije čiji je postao prvi arhiepiskop, čime je srpska crkva stekla autokefalnost i udareni su temelji današnjoj Srpskoj pravoslavnoj crkvi.
Sveti Sava, prvi srpski arhiepiskop i prosvetitelj
Stefana nasleđuju sinovi Radoslav (1223—1234) i Vladislav (1234—1242) koji vladaju pod uticajem svojih moćnih tastova epirskog despota i bugarskog cara, posle kojih na vlast dolazi najmlađi sin Uroš I (1242—1276). Iako nije uspeo da proširi granice svoje države, Uroš je uspeo da ekonomski ojača državu tako što je iz Transilvanije doveo rudare Sase, čime je započela eksploatacija rudnika u Srbiji, što će njegovim naslednicima pružiti finansijsku osnovu za dalja osvajanja. Bio je oženjen Jelenom Anžujskom koja je igrala značajnu ulogu u tadašnjoj Srbiji, a slikarstvo njegove zadužbine Sopoćana spada u sam vrh evropske srednjovekovne umetnosti. Njega je sa vlasti, usled neuspešnih ratova i nezadovoljstva u zemlji, zbacio 1276. godine stariji sin Dragutin (kralj Srbije 1276—1282, kralj Srema 1282—1316), koji će, svega nekoliko godina kasnije 1282. godine, prepustiti vlast mlađem sinu Milutinu (1282—1321), koji spada u red najznačajnijih srpskih vladara. Tokom nekoliko narednih godina, Milutin će proširiti Srbiju ka jugu, osvajajući veći deo današnje Makedonije sa Skopljem koje mu postaje prestonica i severne delove Albanije, a na kratko će držati i sam Drač. Kasnije će osvojiti Braničevo, koje predaje Dragutinu, kome je mađarski kralj i njegov tast dodelio na upravu Mačvu sa Beogradom i severnu Bosnu. Sam Milutin 1299. godine zaključuje mir sa Vizantijom, prema kome mu car Andronik II (1282—1328) priznaje osvajanja i daje za ženu petogodišnju ćerku Simonidu.
Kralj Milutin
Početak XIV veka obeležava građanski rat između braće oko prava nasleđivanja prestola koji se okončava ponovnim prihvatanjem Deževskog ugovora, kojim je Dragutin 1282. godine predao vlast Milutinu i prema kome ga nasleđuje Dragutinov sin. Milutina je sa vlasti 1314. godine pokušao da zbaci sin Stefan (1322—1331), koji je uhvaćen i po njegovom naređenju oslepljen, posle čega je poslat u izgnanstvo u Carigrad. Nakon Dragutinove smrti 1316. godine on zarobljava njegovog sina i naslednika Vladislava i zauzima njegovu državu, posle čega vodi trogodišnji rat sa kraljem Mađarske Karlom Robertom (1310—1342) u kome gubi Beograd, ali zadržava Mačvu i Braničevo. Posle njegove smrti 1321. godine, državu zahvata građanski rat između njegovih sinova Konstantina i Stefana, u koji se nakon Konstantinove pogibije uključuje Vladislav, ali Stefan i njega pobeđuje. On nastavlja da širi svoju državu ka jugu na račun, Vizantije, ali ne uspeva da povrati primorje od Cetine do Dubrovnika koje se nakon Milutinove smrti otcepilo, nakon čega ga osvaja ban Bosne Stefan II Kotromanić (1322—1353). Protiv njega je stvoren savez Vizantije i Bugarske, koji je Stefan uništio, potukavši do nogu Bugare u bici kod Velbužda 1330. godine. Samo godinu dana kasnije, njegov sin Dušan (kralj 1331—1346, car 1346—1355) koristi nezadovoljstvo vlastele i u Nerodimlju zarobljava oca, koji iste godine umire u kao zatvorenik u Zvečanu, a Dušan postaje novi kralj.
Bitka na Kosovu, Adam Stefanović
Godine 1217, tokom vladavine Stefana Prvovenčanog, Srbija postaje nezavisna kraljevina, a 1346. dostiže vrhunac moći kao carstvo Stefana Dušana, koji se proglasio za „Cara Srba i Grka“. Turci Osmanlije su porazili srpsko plemstvo 1389. u bici na Kosovu polju, dok su konačno zagospodarili Srbijom posle pada Smedereva 1459. godine.
Carolija
Elita
Poruka : 1951
Učlanjen : 18.11.2012
Raspoloženje : super
Naslov: Re: Srbija Sub 23 Mar - 9:48
Otomanska vladavina
U periodu od 1459. do 1804, Srbija je bila pod direktnom vlašću Osmanskog carstva, mada je u nekoliko kraćih intervala, od kojih je najduži bio od 1718. do 1739. godine, Habzburška monarhija držala pod svojom vlašću veći deo centralne Srbije.
Moderna Srbija
Ustanak srpski
Srbija je svoju borbu za nezavisnost počela tokom Srpske revolucije, a ta borba je trajala nekoliko decenija.
Neprestane političke krize u Osmanskom carstvu dovela dalje su pogoršavale život pravoslavnog stanovništva. Za vreme Prvog srpskog ustanka (1804-1813) koji je predvodio Karađorđe Petrović, srpski ustanici su uspeli da izgrade svoju državu pre nego što je turska vojska ponovo zauzela Srbiju. Dve godine kasnije je izbio Drugi srpski ustanak pod vođstvom Miloša Obrenovića.Karađorđe se vratio iz Rusije u domovinu da bi predvodio i ovaj ustanak kako bi se Srbija oslobodila turske vlasti jednom za svagda. Međutim, kada je stigao u Srbiju njegov kum,novi vođ,Miloš Obrenović je organizovao Karađorđevo pogubljenje.Naš veliki vožd je bio mučki zaklan na počinku u Radovanjskom Lugu. Miloš je preuzeo ustanak koji se okončao sporazumom srpskih ustanika i turske vlasti.
Carolija
Elita
Poruka : 1951
Učlanjen : 18.11.2012
Raspoloženje : super
Naslov: Re: Srbija Sub 23 Mar - 9:49
Kneževina Srbija
Knez Miloš Obrenović
Knez Miloš je vladao Srbijom samovoljno i imao je brojne protivnike, koji su često podizali bune, ali su se one sve one završavale neuspešno. Na spoljnopolitičkom planu, Miloš je, uz pomoć Rusije izdejstvovao Akermansku konvenciju (1828), Jedrenski mir (1829) i Hatišerif iz 1830. kojima je jačala autonomija Srbije sa Milošem Obrenovićem kao njenim naslednim knezom.
Nezadovoljstvo Miloševom vladavinom u Srbiji rezultovala je Miletinom bunom. Knez Miloš je pod pritiskom nezadovoljnih knezova savzao skupštinu 15. februara 1835. na kojoj je donet Sretenjski ustav, prvi ustav među na Balkanu. Sretenjski ustav je je bio vrlo libelaran, njime je u Srbiji konačno ukinut feudalizam i ograničena prava kneza. Kako je ustav najviši pravni akt jedne zemlje, a da je Srbija tada bila vazalna kneževina Osmanskog carstva, Porta se protivila njenom donošenju. Austrija i Rusija su takođe bile protiv ustava jer ga ni same nisu imale, i zbog straha od širenja ideja Francuske revolucije. Pod inostranim pritiskom knez Miloš je, na svoje zadovoljstvo, ukinuo ustav.
1867. godine, poslednje osmanske trupe napuštaju Srbiju, a knez Mihailo Obrenović dobija ključeve većih srpskih gradova, čime država postaje de fakto nezavisna. Na Berlinskom kongresu 1878. Srbija je dobila međunarodno priznanje.
Carolija
Elita
Poruka : 1951
Učlanjen : 18.11.2012
Raspoloženje : super
Naslov: Re: Srbija Sub 23 Mar - 9:52
Srbi u Habsburškoj Monarhiji
Srbi u Habsburškoj Monarhiji su sredinom 19. veka imali krunsku zemlju unutar Austrijske carevine pod imenom Vojvodstvo Srbija i Tamiški Banat.
Kraljevina Srbija
Majskim prevratom 1903. i ubistvom kralja Aleksandra i kraljice Drage, na vlast ponovo dolazi dinastija Karađorđević, potomci Karađorđa Petrovića, a za novog kralja je postavljen Petar Karađorđević. Srbija je znatno proširila svoju teritoriju na jug posle pobeda u Balkanskim ratovima. Uz velike ljudske i materijalne žrtve, Srbija je doprinela pobedi sila Antante u Prvom svtskom ratu.
Carolija
Elita
Poruka : 1951
Učlanjen : 18.11.2012
Raspoloženje : super
Naslov: Re: Srbija Sub 23 Mar - 9:55
Jugoslovenske države
Jugoslavija
Posle 1918. Srbija je jedina unoseći svoju državnost i suverenost, bila osnivač Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, preimenovane 1929. u Kraljevina Jugoslavija.
Carolija
Elita
Poruka : 1951
Učlanjen : 18.11.2012
Raspoloženje : super
Naslov: Re: Srbija Sub 23 Mar - 9:56
Srbija u Drugom svetskom ratu i period posle rata do danas
U Drugom svetskom ratu, delovi Srbije su bili pod okupacijom Sila Osovine, odnosno nacističke Nemačke i njenih saveznika Italije, Bugarske, Mađarske, Albanije, kao i marionetske profašističke državne tvorevine pod nazivom Nezavisna Država Hrvatska (NDH), u Srbiji je vladala Vlada narodnog spasa pod generalom Nedićem do 1944. godine. U Srbiji su tokom okupacije postojala dva antifašistička pokreta i to Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije i Jugoslovenska vojska u otadžbini. Tokom Drugog svetskog rata zabeležena su velika stradanja srpskog naroda. Procenjuje se da je stradalo preko 1.7 miliona Jugoslovena, među kojima je najviše pripadnika srpskog naroda. Neposredno posle rata, 1945, kao naslednica Kraljevine Jugoslavije, formirana je država pod imenom Demokratska Federativna Jugoslavija koja je bila pod novom vlašću komunističkog režima na čelu sa Josipom Brozom-Titom. Iste godine (1945.) država menja ime u Federativna Narodna Republika Jugoslavija, dok je 1963. konačno promenila ime u Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija.
Ustavom SFRJ iz 1974. godine pokrajine u sastavu SR Srbije (SAP Vojvodina i SAP Kosovo) dobile su daleko veću autonomiji i prava nego što su imala ranije. Pokrajine su dobila svoja državna i partijska Predsedništva.
Od 1992, posle raspada SFRJ, sve do 2003. Srbija je činila, zajedno sa Crnom Gorom - Saveznu Republiku Jugoslaviju. Od 2003. Srbija je sastavni deo Državne zajednice Srbija i Crna Gora. Dana 21. maja 2006. godine, održan je referendum na kome su se građani Crne Gore izjasnili za nezavisnost. Od 5. juna 2006. godine Republika Srbija deluje kao nezavisna i suverena država. Dana 8. novembra 2006. godine proglašen je u Narodnoj skupštini Republike Srbije, posle izvršenog uspešnog referenduma, Ustav Republike Srbije.
Carolija
Elita
Poruka : 1951
Učlanjen : 18.11.2012
Raspoloženje : super
Naslov: Re: Srbija Sub 23 Mar - 9:56
Turizam
Turistički centar „Sunčani vrhovi“ na Kopaoniku je jedan od najvećih turističkih centara u Srbiji.
Zahvaljujući brojnim pozitivnim razvojnim trendovima turistička delatnost se svrstala među najdinamičnije i najpropulzivnije privredne grane, sa višestrukim multiplikativnim efektima (u periodu 1990—2000. godine međunarodni turistički promet povećan je za preko 50%, dok su ukupni prihodi uvećani za skoro 80%). To turizmu daje snažnu generatorsku funkciju u širokom spektru delatnosti, koji se sve više uključuje u prioritete privrednog razvoja brojnih receptivnih zemalja i njihovih pojedinih delova.
Strategijom razvoja turizma u Srbiji utvrđen je selektivni pristup, pri čemu se seoski turizam tretira kao prioritetan u okviru onih vidova turizma koji su vezani za posebna interesovanja (naročito se potencira razvoj eko-turističkih sela na brdsko-planinskim područjima, koja nude zdravu sredinu, ekološku hranu, ugodan ambijent, aktivan odmor u prirodi, etnografske i druge kulturno-istorijske vrednosti).
U dosadašnjem razvoju brdsko-planinskih sela dominantnu, a često i jedinu funkciju privređivanja imala je poljoprivreda (uglavnom stočarstvo i ratarstvo). Brojne druge delatnosti i aktivnosti domicilnog stanovništva, zasnovane na raznovrsnim i vrednim prirodnim i antropogenim lokalnim resursima, uglavnom su ostajale na marginama razvojnih događanja.[traži se izvor od 09. 2009.] Među njima je i turistička delatnost koji je važan faktor prosperitetnijeg razvoja ovih sela u Srbiji.
Turističko selo Sirogojno na Zlatiboru
Carolija
Elita
Poruka : 1951
Učlanjen : 18.11.2012
Raspoloženje : super
Naslov: Re: Srbija Sub 23 Mar - 9:57
Saobraćaj
Aerodrom Nikola Tesla u Beogradu
Srbija ima razvijen drumski, železnički, vazdušni i vodni saobraćaj. Putna mreža Srbije ima 40.845 kilometara, od toga su oko 5.500 kilometara putevi prvog reda. U mreži je 498 kiliometara auto-puta pod naplatom putarine i 136 kilometara poluauto-puteva pod naplatom putarine.
Ukupna dužina železničke mreže u Srbiji je 3.619 km a ukupna dužina puteva je 42.692 km (asfaltni) i 24.860 km (betonski).
Najznačajnija saobraćajnica je drumsko-železnički evropski koridor 10 (auto-put E-75, Subotica - Beograd - Niš - Preševo; sa svojim krakovima auto-put E-80 Niš - Dimitrovgrad kao i auto-put E-70 Šid - Beograd), koji je kroz istoriju bio put koji je povezivao istok i zapad, koji je spajao Bliski istok i srednju Evropu.
Kroz Srbiju teče reka Dunav, važan plovni put (koridor 7) koji povezuje srednju Evropu sa Crnim morem. Pored Dunava, plovne reke su: Sava, Morava i Tisa, kao i kanal Dunav-Tisa-Dunav.
Aerodromi za međunarodni putnički saobraćaj u Srbiji su aerodrom Nikola Tesla u Beogradu, aerodrom Kοnstantin Βeliki u Nišu i aerodrom Slatina u Prištini.
Carolija
Elita
Poruka : 1951
Učlanjen : 18.11.2012
Raspoloženje : super
Naslov: Re: Srbija Sub 23 Mar - 9:58
Energetika
Hidroelektrana Đerdap
Najveći deo energije u Srbiji se proizvodi u termo- i hidroelektranama, pri čemu se 25,4% proizvodi u hidroelektranama, što je samo 34 % od ukupnih instalisanih elektroenergetskih potecijala za proizvodnju struje. Termoelektrane u Srbiji rade na ugalj. Najveća termoelektrana u Srbiji je Termoelektrana Nikola Tesla koja sa 14 blokova čini trećinu proizvodnog potencijala Elektroprivrede Srbije i najveći je proizvođač u jugoistočnoj Evropi.
Najveći proizvođač nafte i gasa je kompanija Naftna Industrija Srbije koja se nalazi u većinskom vlasništvu ruske kompanije Gazprom njefta. NIS i Gazprom njeft zajdno sa Republikom Srbijom planiraju da naprave srpski deo gasovoda Južni tok. Takođe grade gasno skladište Banatski Dvor, koje se nalazi 60 kilometara severoistočno od Novog Sada. Članom 267 krivičnog zakona Republike Srbije zabranjena je svaka izgradnja nuklearnih postrojenja, a Srbija je šesta zemlja u svetu koja je uklonila visokoobogaćeni uranijum sa svoje teritorije.
Potencijal energije vetra na teritoriji Srbije procenjena je na instalisanu snagu od oko 1300 MW. Intenzitet sunčevog zračenja na teritoriji Srbije se kreće od 1,1 kWh/m²/dan na severu do 1,7 kWh/m²/dan na jugu tokom januara, a tokom juna se intenzitet kreće od 5,9 do 6,6 kWh/m²/dan.
Carolija
Elita
Poruka : 1951
Učlanjen : 18.11.2012
Raspoloženje : super
Naslov: Re: Srbija Sub 23 Mar - 9:59
Kultura
Likovne umetnosti
Nadežda Petrović: Autoportret, 1907, Narodni muzej, Beograd
Na teritoriji Srbije postoje ostaci kulturne zaostavštine još iz praistorije. Najpoznatija neolitska kultura na tlu Srbije je kultura Lepenskog Vira. U Srbiji su se nalazili raskošni carski gradovi i palate u doba poznog Rimskog carstva i rane Vizantije, čiji se ostaci mogu videti u Sirmijumu, Gamzigradu i Caričinom gradu (Justiniana Prima).
Srpski srednjovekovni spomenici koji su se očuvali do danas uglavnom su crkve i manastiri. Većina ovih spomenika ima freskama ukrašene zidove. Najoriginalniji spomenik srpske srednjovekovne umetnosti je manastir Studenica (oko 1190). Ovaj manastir je bio model za kasnije manastire Mileševa, Sopoćani i Visoki Dečani. Verovatno najpoznatija srpska srednjovekovna freska je prikaz „Mironosnice na grobu“ (ili Beli anđeo) iz manastira Mileševa.
Ikonoslikarstvo je takođe deo srpskog srednjovekovnog kulturnog nasleđa.
Uticaj vizantijske umetnosti se pojačao nakon pada Carigrada u ruke krstaša 1204, kada su mnogi umetnici utekli u Srbiju. Njihov uticaj je vidljiv u izgradnji crkve Bogorodica Ljeviška, manastira Staro Nagoričane i manastira Gračanica.
Manastir Visoki Dečani je sagrađen između 1330. i 1350. Za razliku od drugih srpskih manastira, ovaj je sagrađen u romaničkom stilu pod nadzorom majstora Vite iz Kotora. Na freskama ovog manstira nalaze se 1.000 portreta koji opisuju sve najvažnije epizode iz Novog zaveta. U katedrali se nalaze ikonostas, igumanov presto i dekorisani sarkofag kralja Stefana III Dečanskog.
Još jedan stil crkvenog građevinarstva se razvio u Srbiji krajem 14. veka, i to u dolini reke Morave (Moravska škola). Odlika ovog stila je bila bogata dekoracija spoljnih crkvenih zidova. Freske u manastiru Manasija prikazuju religijske scene u kojima učestvuju ljudi u srpskim srednjovekovnim odorama.
Za vreme turske vladavine uglavnom je zamrla umetnička aktivnost u Srbiji. Neke barokne tendencije vidljive su kod srpskih umetnika sa kraja 18. veka u južnoj Ugarskoj (Teodor Kračun, Jakov Orfelin).
Mnogi mladi umetnici iz novoustanovljene srpske države 19. veka su se školovali u inostranstvu, posebno u Francuskoj i Nemačkoj, i doneli su sa sobom avangardne stilove. Pored Pariza i Minhena, Beograd je bio u prvoj polovini 20. veka jedan od centara impresionizma. Nadežda Petrović je slikala u stilu fovizma, dok je Sava Šumanović bio pod uticajem kubizma. Ipak u tom periodu srpsko slikarstvo je obeležio Paja Jovanović.
Značajni srpski slikari 20. veka bili su: Milan Konjović, Marko Čelebonović, Petar Lubarda, Vladimir Veličković i Mića Popović. Srbija je poznata po slikarima naive, kao što su Janko Brašić, Sava Sekulić, Martin Jonaš i Zuzana Halupova. Slovačko selo Kovačica u Vojvodini je centar naivnog slikarstva.
Narodni muzej u Beogradu
Carolija
Elita
Poruka : 1951
Učlanjen : 18.11.2012
Raspoloženje : super
Naslov: Re: Srbija Sub 23 Mar - 10:01
Književnost
Vuk Stefanović Karadžić
Početak srpske pismenosti vezuje se za aktivnost braće Ćirila i Metodija na Balkanu. Postoje spomenici rane srpske pismenosti iz 11. veka, pisani glagoljicom. Već u 12. veku, pojavljuju se tekstovi pisani ćirilicom. Iz ove epohe je najstarija ćirilična knjiga srpske redakcije, jevanđelje zahumskog kneza Miroslava, brata Stefana Nemanje. Miroslavljevo jevanđelje je i najstarija i najlepše ilustrovana srpska knjiga srednjeg veka.
Za vreme turske vladavine, u Srbiji se razvijala usmena lirska i epska književnost.
U doba nacionalnog preporoda, tokom prve polovine 19. veka, Vuk Stefanović Karadžić je preveo Novi zavet na srpski narodni jezik i reformisao srpski jezik i pravopis. Time je udaren temelj srpskoj književnosti novijeg vremena. Najznačajniji srpski pesnici 19. veka bili su Branko Radičević, Petar Petrović Njegoš, Laza Kostić, Đura Jakšić i Jovan Jovanović Zmaj. U 20. veku primat imaju prozni pisci: Ivo Andrić, Isidora Sekulić, Miloš Crnjanski, Meša Selimović, Dobrica Ćosić, Danilo Kiš, Aleksandar Tišma, mada ima i vrednih pesničkih dostignuća: Milan Rakić, Jovan Dučić, Desanka Maksimović, Miodrag Pavlović, Miroslav Antić, Branko Miljković i Vasko Popa.
U poslednjoj deceniji 20. veka i u prvoj deceniji 21. veka, najznačajniji su autori: David Albahari, Milorad Pavić, Goran Petrović, Svetlana Velmar-Janković, Svetislav Basara ...
Carolija
Elita
Poruka : 1951
Učlanjen : 18.11.2012
Raspoloženje : super
Naslov: Re: Srbija Sub 23 Mar - 10:01
Muzika
Gusle
Srbija ima dugu tradiciju folklora i narodne muzike. Igra grupe plesača, pod imenom kolo, je najomiljeniji vid folklora u Srbiji i razlikuje se od regiona do regiona. Najpopularnija kola su užičko kolo i moravac.
Umetnička muzika
Najznačajniji srpski kompozitor umetničke muzike bio je Stevan Stojanović Mokranjac (1856—1914). On je bio i muzikolog, sakupljač narodne muzike i direktor prve muzičke škole u Srbiji. Njegovo najpoznatije muzičko delo su horske pesme Rukoveti. Ostali značajni srpski kompozitori su: Kornelije Stanković, Stevan Hristić i Stanislav Binički.
Narodna muzika
U 19. veku i ranije, karakteristični narodni instrumenti su bile gusle i frula, dok su u Vojvodini korišćene tambure i gajde. Znatno kasnije, a i danas, glavni instrumenti u novokomponovanoj narodnoj muzici su harmonika i violina.
Trubački orkestri su veoma popularni u Srbiji. Festival trubača u Guči je centralna manifestacija ove vrste muzike. Najpoznatiji trubač Srbije je Boban Marković.
Najvažniji predstavnici srpske narodne muzike su: pevači Predrag Cune Gojković, Predrag Živković Tozovac, Toma Zdravković, Olivera Katarina, Lepa Lukić, Vasilija Radojčić, Miroslav Ilić i Šaban Šaulić, kao i kompozitori Milutin Popović-Zahar, Radoslav Graić, Dragan Aleksandrić. Tu su još Zvonko Bogdan i Janika Balaž čija je muzika vezana za vojvođanske muzičke tradicije, a u novije vreme i grupa Legende. Mnogi današnji srpski pevači su popularni u celoj jugoistočnoj Evropi, kao na primer: Lepa Brena, Svetlana Ražnatović – Ceca, Željko Joksimović, Indira Radić, Dragana Mirković, Seka Aleksić, Jelena Karleuša i Aca Lukas.
Period turske vlasti ostavio je orijentalni trag u muzici celog Balkana, pa i Srbije. Primetan je i uticaj romske muzike. U poslednjih 20-ak godina, razvijen je trend kombinovanja narodne muzike, orijentalnih uticaja i dens muzike pod imenom turbo-folk.
Zabavna, pop i rok muzika
U zabavnoj i pop muzici, velike zvezde estrade sa prostora Srbije (tada kao dela Jugoslavije) bili su Đorđe Marjanović i Lola Novaković. Još uvek su aktivni Đorđe Balašević i Zdravko Čolić.
Rok grupe su se pojavile u Srbiji krajem 1960e-ih. Veliku popularnost su postigle 1980e-ih, sa grupama novog talasa: Idoli, Električni orgazam i Ekatarina Velika. U to vreme, a i danas, aktivne su grupe Riblja čorba, Bajaga i Instruktori i Van Gog.
Legenda jugoslovenskog roka, Goran Bregović, poslednjih desetak godina stekao je međunarodnu popularnost svojom muzikom obojenom etnomuzičkim motivima. Sličnom kategorijom muzike bave se Biljana Krstić, Slobodan Trkulja & Balkanopolis i Nele Karajlić sa grupom No Smoking Orchestra. Srbija je pobedila na takmičenju za Pesmu Evrovizije 2007. u Helsinkiju sa pesmom „Molitva“ u izvođenju pop-pevačice Marije Šerifović.
Carolija
Elita
Poruka : 1951
Učlanjen : 18.11.2012
Raspoloženje : super
Naslov: Re: Srbija Sub 23 Mar - 10:04
Pozorište i film
Narodno pozorište u Beogradu
Joakim Vujić je osnivač savremenog srpskog pozorišta. On je osnovao Knjažesko-srbski teatar u Kragujevcu 1835. Značajni srpski pisci pozorišnih komada bili su Jovan Sterija Popović u 19, i Branislav Nušić u 20. veku. U Beogradu se od 1967. održava međunarodni festival savremenog teatra BITEF. Tradicionalno najkvalitetnije pozorišne scene u Srbiji su Narodno pozorište u Beogradu, Atelje 212, Jugoslovensko dramsko pozorište i Srpsko narodno pozorište u Novom Sadu.
Među pozorišnim radnicima koji su obeležili srpski teatar poslednjih decenija izdvajaju se Bojan Stupica, Mira Trailović i Jovan Ćirilov, a od pisaca Aleksandar Popović, Dušan Kovačević, Ljubomir Simović i Biljana Srbljanović.
Srpska filmska umetnost je jedna od vodećih kinematografija istočne Evrope. Pre Drugog svetskog rata u Srbiji je proizvedeno 12 filmova. U posleratnom periodu, na međunarodnoj sceni su se istakli režiseri: Goran Marković, Aleksandar Petrović, Dušan Makavejev, Slobodan Šijan, Goran Paskaljević i drugi. Najnagrađivaniji srpski filmski režiser je Emir Kusturica koji je između ostalog dobitnik dve Zlatne palme na festivalu u Kanu.
Među glumcima, u prvoj polovini 20. veka su se istakli Čiča Ilija Stanojević, Žanka Stokić i Dobrica Milutinović. Novije doba srpskog pozorišta i filma su obeležili glumci: Miodrag Petrović Čkalja, Pavle Vujisić, Radmila Savićević, Ljubiša Jovanović, Zoran Radmilović, Ljuba Tadić, Danilo Bata Stojković, Dragan Nikolić, Milena Dravić, Velimir Bata Živojinović, Mira Stupica, Jelisaveta Seka Sablić, Ljubiša Samardžić, Mira Banjac, Bora Todorović, Mija Aleksić, Olivera Marković, Ružica Sokić, Miki Manojlović, Svetlana Bojković ...
Carolija
Elita
Poruka : 1951
Učlanjen : 18.11.2012
Raspoloženje : super
Naslov: Re: Srbija Sub 23 Mar - 10:05
Svetska kulturna baština UNESKO-a u Srbiji
Manastir Studenica
-1979 - Grad Stari Ras, manastir Sopoćani i Petrova crkva (najstarija crkva u Srbiji) -1986 - Manastir Studenica -2004 - Manastir Dečani -2006 - Manastir Gračanica, Pećka patrijaršija i crkva Bogorodica Ljeviška -2007 - Carska palata Feliks Romulijana kod Gamzigrada
Sub 23 Mar - 9:38
