|
| |
Autor | Poruka |
---|
Carolija Elita
Poruka : 1951
Učlanjen : 18.11.2012
Raspoloženje : super
| | | | Carolija Elita
Poruka : 1951
Učlanjen : 18.11.2012
Raspoloženje : super
| Naslov: Re: Bosna i Hercegovina Sub 9 Mar - 13:13 | |
| Geografija
Fizička mapa Bosne i Hercegovine
Bosna i Hercegovina je smeštena na jugoistoku Evrope, u zapadnom dijelu Balkana. Njena ukupna površina je 51.209,2 km² (od toga je 51.197 km² kopno, a 12,2 more). Graniči sa Hrvatskom na sjeveru, zapadu i jugu (ukupna dužina granice: 932 km), sa Srbijom na istoku (ukupna dužina granice: 312 km) i Crnom Gorom na jugositoku (ukupna dužina granice: 215 km). Kod Neuma Bosna i Hercegovina izlazi na Jadransko more, u dužini od 21,2 km. Granice Bosne i Hercegovine su uglavnom prirodnog porijekla i uglavnom je čine rijeke Drina, Sava, i Una, kao i planine Dinara na jugozapadu zemlje.
Krajnje tačke Bosne i Hercegovine su: sjever: 45° 16' 30" SGŠ, 16° 55' 56" IGD — kod naselja Gradina Donja kod Kozarske Dubice jug: 42° 33' 00" SGŠ, 18° 32' 24" IGD — kod naselje Podštirovnik kod Trebinja istok: 44° 03' 00" SGŠ, 19° 37' 41" IGD — kod naselje Žlijebac kod Bratunca zapad: 44° 49' 30" SGŠ, 15° 44' 00" IGD — kod naselje Bugar kod Bihaća.
Bosna i Hercegovina se sastoji od dvije geografske i istorijske cjeline: većeg bosanskog djela na sjeveru (oko 42.000 km²) i manjeg hecegovačkog na jugu. Bosna je mahom planinska zemlja, a isto se odnosi i na Hercegovinu, sa tom razlikom da je riječ o različitim karakterima tla. Bosna je naseljenija i bogatija šumama i obradivim zemljištem, dok je Hercegovina krševita.
Maglić, najviši vrh Bosne i Hercegovine
Na sjeveru se planinsko područje spušta u lagano-brežuljkasto područje Posavine, odnosne dalje pretvara u Panonsku niziju. Oblast Semberije, između planine Majevice i rijeke Save i Drine, je žitnica Bosne i Hercegovine. Dinarski dijelovi Bosne prostiru se od zapada ka istoku. Hercegovinu čine planinska (visoka) i jadranska (niska) Hercegovina, koja užim pojasom kod Neuma i na poluostrvu Klek izbija i na Jadransko more. Značajna su i polja, odnosno zaravni, koje se pružaju duž najvećih bosanskih rijeka (Una, Vrbas, Bosna, Drina), od juga ka sjeveru, odnosno u slučaju Neretve od sjevera ka jugu, a poseban oblik u krajoliku čine prostrana kraška polja na jugozapadu, jugu i jugoistoku zemlje (Livanjsko polje, Duvanjsko polje, Popovo polje). 42% površine Bosne i Hercegovine čini poljoprivredno zemljište, a samo 30,6% zemlje je obradivo, dok je ostatak zemlje poljoprivredno gotovo neiskorišćeno. Polovinu površine Bosne i Hercegovine pokrivaju šume. U prirodne resurse Bosne i Hercegovine ubrajaju se: ugalj, železo, boksit, mangan, bakar, hrom, cink, i svakako drvo i znatne vodene mase. Najviši vrh Bosne i Hercegovine je planina Maglić (2.386 m), dok je najniži dio zemlje na nivou mora. Rijetki zemljotresi i poplave čine jedinu ozbiljnu prirodnu opasnost u Bosni i Hercegovini. Među najvažnije probleme prirode spadaju zagađenost vazduha iz industijskih postrojenja, opšta zagađenost prostora zbog nedostatka opšte kulture i ekološke svjesti i veliko krčenje šuma. |
| | | Carolija Elita
Poruka : 1951
Učlanjen : 18.11.2012
Raspoloženje : super
| Naslov: Re: Bosna i Hercegovina Sub 9 Mar - 13:14 | |
| Klima
Klima Bosne i Hercegovine je većim dijelom umjereno kontinentalna sa toplim ljetima i hladnim zimama. U području u kojem vlada ova klima, najtoplija područja su na sjeveroistoku, dok srednje temperature opadaju prema jugozapadu, idući dolinama rijeka prema srednjem pojasu. Godišnje količine padavina kreću se od 700 do 1.100 l/m².
U srednjem i istočnom dijelu Bosne i Hercegovine nalaze se visoke planine Vlašić, Čvrsnica, Prenj, Trebević, Jahorina, Igman, Bjelašnica i Treskavica. Područja sa velikom nadmorskom visinom imaju kratka hladna ljeta i duge oštre zime.
Primorje i južni dio zemlje, zbog blizine Jadranskog mora, je pod uticajem sredozemne klime. Srednje januarske temperature su visoke (od 3 do 5 °C), dok su ljeta suva i vruća (maksimalne temperature od 40 do 45 °C). Srednja godišnja količina padavina kreće se između 1.000 i 2.300 l/m², a srednje godišnje temperature od 12 do 15 °C. Snijeg je u ovom podneblju rijetka pojava. Klima je pogodna za uzgajanje vinove loze. |
| | | Carolija Elita
Poruka : 1951
Učlanjen : 18.11.2012
Raspoloženje : super
| Naslov: Re: Bosna i Hercegovina Sub 9 Mar - 13:14 | |
| Vode
Postoji sedam važnijih rijeka u Bosni i Hercegovini: Drina je najduža rijeka Bosne i Hercegovine koja teče kroz istočni dio zemlje i na mnogim mjestima čini njenu granicu sa Srbijom. Drina protiče kroz gradove Foča, Goražde i Višegrad. Sava je najduža rijeka koja protiče kroz Bosnu i Hercegovinu i čini prirodnu granicu između Hrvatske i Bosne i Hercegovine, a na njenim obalama se nalaze mjesta Brčko, Šamac i Gradiška. Bosna je najduža domaća rijeka u Bosni, a uliva se u Savu na sjeveru. Po njoj je zemlja dobila ime. Una protiče sjeverozapadnim dijelom Bosne duž zapadne granice između Hrvatske i Bosne i Hercegovine. Protiče kroz grad Bihać. Sana protiče kroz Sanski Most i Opštinu Prijedor i na sjeveru se uliva u Unu. Vrbas teče na sjever kroz centralni dio Bosne i protiče kroz gradove Gornji Vakuf-Uskoplje, Bugojno, Jajce, Banja Luka, Srbac i na sjeveru se uliva u Savu Neretva je velika rijeka u centralnoj Bosni i Hercegovini, koja teče na jug od Jablanice do ušća u Jadransko more. Na rijeci se nalazi grad Mostar. Ukrina je najveća rijeka u sjevernoj Bosni koja cijelim tokom i slivom protiče kroz Republiku Srpsku. Protiče kroz Derventu i uliva se u Savu zapadno od Broda. Usora je najveća leva pritoka Bosne kod Doboja i protiče kroz Blatnicu i Teslić. Izvire ispod planine Očauš. Spreča desna pritoka Bosne kod Doboja. Izvire kod Šekovića, kod manastira Papraća i protiče pored Tuzle, Lukavca, Gračanice i Petrova. Krivaja je desna pritoka Bosne. Izvire u Pjenovcu kod Han Pijeska, a uliva se kod Zavidovića. Najveće jezero u državi je Buško blato kod Tomislavgrada, a za njim slede Bilećko jezero, jezero Modrac, Ramsko, Jablaničko i jezero Perućac.
Vrelo rijeke Bosne |
| | | Carolija Elita
Poruka : 1951
Učlanjen : 18.11.2012
Raspoloženje : super
| Naslov: Re: Bosna i Hercegovina Sub 9 Mar - 13:16 | |
|
Priroda
Bosna i Hercegovina je izuzetno bogata raznovrsnim biljnim i životinjskim svetom. Biosfera BiH ima tu pogodnost da je zemlja relativno retko naseljena i da postoje nenaseljene oblasti. Polovina površine BiH je pod šumom, a posebno njene planine. Zbog ograničene pristupačnosti svijet prirode je malo ugrožen, a staništa rijetkih biljaka i životinja su očuvana. U BiH žive mnoge životinje koje su izumrle u drugim dijelovima Evrope.
Flora
Bosanski ljiljan
U Bosni i Hercegovini mnoge rijetke biljke rastu na visokim nadmorskim visinama. U Nacionalnom parku Sutjeska nalazi se prašuma Perućica, jedna od najvećih od onih koje su se do danas održale. U području Dinarskih planina niskom zonom se smatraju predjeli nadmorske visine od 500 do 1000 metara. Za ovu zonu tipične su šume hrastova i bukvi. Na visinama od oko 1500 metara rastu šume bukvi, smrča, jela i borova. Borovi su prisutni na skoro svim planimama ove zemlje. Mješavina svih ovih vrsta drveća se javlja još na nižim visinama i nastavlja u višim. U ovom slučaju govorimo o takozvanom području ilirske flore.
Na svim područjima na visokoj nadmorskoj visini nalazimo planinske biljne vrste poput anemona, timijana i valerijane. Pored ovih vrsta tu je i klasično alpsko rastinje. Posebnost BiH su doline nastale rušenjem pećina, u kojima su prisutne biljke karakteristične za hladnija planinska područja, dok na njihovim rubovima rastu meditranske biljke. Dobar primjer flore BiH je planina Bjelašnica kod Sarajeva. U podnožju planine javljaju se raznovrsni lišćari poput hrastova, hrastova kitnjaka, glogova i crnih bukvi. U višim predjelima preovlađuju mješovite šume bukvi i jela.
Orasi su rasprostranjeni u nižim zonama jugoistočne Evrope. Na visokim planinama rastu čempresi koji su neobično otporni na niske temperature. U proljeće na livadama se javlja veliki broj cvjetova. Tipični predstavnici vrsta su: ljubičica, lincura, narcis, kamilica, sremuš, jagorčevina itd. Mnoge rijetke vrste su prisutne u Bosni i Hercegovini, kao na primjer gljiva Ustilago bosniaca i orhideja Orchis bosniaca na Prokoškom jezeru. Neki tipovi tla bogati krečnjakom nude idealne uslove za rast orhideja, recimo vrsta crvena naglavica (Cephalanthera rubra) ili vimenjak (Platanthera chlorantha). Usljed tople klime u ovom regionu rastu ljiljani. Tu su i rijetke vrste iz porodice tulipana, kao što su Tulipa biflora, rasprostranjena od Hrvatske do Albanije, ili Tulipa orphanidea, koja je rijetkost i koja opstaje zahvaljujući izolaciji.
U Bosni i Hercegovini postoji značajan broj endemskih vrsta. Bosanski ljiljan je endemska vrsta iz centralne Bosne koja raste na krečnjačkom tlu. Dugo se smatralo da je ova vrsta varijetet pirinejskog ljiljana ili halkedonskog ljiljana. Molekularno-genetičkom analizom utvrđeno je da je ova vrsta srodna kranjskim ljiljanima.
|
| | | Carolija Elita
Poruka : 1951
Učlanjen : 18.11.2012
Raspoloženje : super
| Naslov: Re: Bosna i Hercegovina Sub 9 Mar - 13:17 | |
| Praistorija
Vaza iz naselja Butmir kod Sarajeva
Paleolit u Bosni i Hercegovini je obeležen najstarijim paleolitskim spomenikom u jugositočnoj Evropi, gravurom u pećini Badanj kod Stoca u Hercegovini. Najlepša gravura je Konj napadnut strelama, sačuvana u fragmentima, koja datira iz perioda od 14-12.000 godina p. n. e.
Tokom vrijemena kada su se neolitske kulture pojavile u Bosni i Hercegovini, postojale se su interesantne mešavine mediteranskih i panonskih kultura. Hercegovina je bila pod uticajem impreso keramike iz zapadnog Sredozemlja, što se može videti u Zelenoj pećini kod Mostara, Čairi kod Stoca, Lisičićima kod Konjica i Peć Mlini kod Gruda. Ljudi su tada živjeli u pećinama ili u jednostavnim naseljima na vrhovima brežuljaka. U gornjem toku rijeke Bosne i u sjeveroistočnim dijelovima Bosne (Obra I kod Kaknja), ljudi su živjeli u drvenim kućama sagrađenim na rijekama. U ovoj kulturi se može videti uticaj jadranskih kultura na jugu u Starčevačke kulture na sjeveroistoku. Izvorni izraz ove kulture su keramički pehari na četiri noge, zvani ritoni. Isti ovakvi objekti se mogu pronaći u Danilskoj kulturi na hrvatskom primorju. Zbog ovih objekata, Kakanjska kultura se smatra delom šireg kruga neolitskih populacija koje su poštovale kult životne sole (od sjeverne Italije, Dalmacije i Epira sve do Egejskog mora).
Butmirska kultura iz okoline Sarajeva je drugačija, sa fino uglačanom keramikom i različitim gemetrijskim ukrasima (često spiralama). Figure iz Butmira su jedinstvene skulpture oblikovane rukom. Naselja su zemuničkog tipa. Sahranjivanje je u okviru naselja, u zgrčenom položaju ili opruženom, na leđima. |
| | | Carolija Elita
Poruka : 1951
Učlanjen : 18.11.2012
Raspoloženje : super
| Naslov: Re: Bosna i Hercegovina Sub 9 Mar - 13:17 | |
| Antički period
Ilirski novcici pronađeni u Doarsonu
Početkom bronzanog doba, neolitsko stanovništvo su zamijenila ratobornija indo-evropska plemena Ilira. Keltske seobe u 4. i 3. vijeku p. n. e. su potisnula mnoga ilirska plemana iz njihovih bivših zemalja, ali su se takođe neka keltska i ilirska plemena pomiješala. Konkretni istorijski dokazi za ovaj period su oskudni, ali se čini da je ovaj region bio naseljen raznim narodima koji su pričali različite jezike. Ratovi između Ilira i Rimljana su počeli 229. p. n. e., ali Rim nije završio osvajanje regiona sve do propasti Batonovog ustanka 9. godine nove ere. U rimskom periodu, rimsko stanovništvo iz svih dijelova carstva je naseljavano među Ilire.
Ova oblast je u početku bila dio Ilirije sve do rimskog osvajanja. Nakon podele Rimskog carstva između 337. do 395. provincije Dalmacija i Panonija su postale dio Zapadnog rimskog carstva. Neki tvrde da su ovaj region osvojili Ostrogoti 455. Oblast je kasnije dospjela u posjed Alana i Huna. U 6. vijeku, vizantijski car Justinijan I je osvojio ovu oblast. Sloveni, narod koji je došao iz istočne Evrope, su pokorili Avare u 6. vijeku.Daorson
Daorson, ostaci zidina u Ošanićima kod Stoca, oko 3. vijeka pne.
Daorsoi ili Daorson (grčki: ΔΑΟΡΣΩΝ) je bio glavni grad heleniziranog Ilirskog plemena Daorsa, danas u selu Ošanići povrh Stoca (IV-III vijek pne.). Daorsi su bili ilirsko pleme koje je živjelo od 300. do 50. godine prije nove ere u dolini rijeke Neretve i ovdje izgradilo svoj megalitski grad. Danas se na pustom području nekadašnjeg grada Daorsona nalaze kamene ruševine, brojni spomenici. Ostaci ovog nekad najjačeg grada u širem području nalaze se u Ošanićima, blizu Stoca u Hercegovini. Činile su ga tri cjeline od kojih je središnja bila tvrđava – akropola koja je bila opasana "kiklopskim" zidinama od golemih kamenih blokova (sličan onima u Mikeni u Grčkoj). U njoj su bili smješteni svi važniji upravni, javni i vjerski objekti. Odbrambeni zid koji se pruža od jugozapada prema sjeveroistoku bio je dug 65 metara, širok 4,2 m, a visok između 4,5 i 7,5 metara, imao je vrata i tornjeve na oba kraja. Daorsi su preuzeli grčki jezik i pismo, te su bili u stalnim trgovačkim vezama sa Grcima. Pronađeni su ostaci brojnih amfora za vino te dijelova fine keramike, ali najvredniji nalaz je brončana kaciga ukrašena nizom grčkih likova: Afrodite, Nike, Helija, Dioniza, Muza, Pegaza i drugih, a natpis na njoj je sličan natpisu na kacigi pronađenoj u Makedoniji. Pronađeni su također i ostaci granitne skulpture Kadma i Harmonije, ali i Ilirski reljef sa trinaest zmija i pet pari orlovskih krila. U jednom manjem objektu pronađena je kovaonica novca s prigodnim alatima i matricama, 39 raznih novčića (29 s likom kralja Ballaiosa iz 168. pne., te 9 sa grčkim natpisom ΔΑΟΡΣΩΝ i likom lađe). Novac je značio nezavisnost plemena Daorsa, kao i potvrdu da su imali razvijeno zanatstvo, kulturu i trgovinu sa drugim narodima. |
| | | Carolija Elita
Poruka : 1951
Učlanjen : 18.11.2012
Raspoloženje : super
| | | | Carolija Elita
Poruka : 1951
Učlanjen : 18.11.2012
Raspoloženje : super
| Naslov: Re: Bosna i Hercegovina Sub 9 Mar - 13:19 | |
| Prvi značajni vladar Bosne, Ban Kulin, je vladao tokom skoro tri decenije mira i stabilnosti, tokom koje je ojačao privredu države preko sporazuma sa Dubrovnikom i Venecijom. Njegova vladavina je takođe označila i početak sporova oko Crkve bosanske, domaće hrišćanske vjere koju su već tada jeretičkom smatrale i zapadna Rimokatolička i istočna Srpska pravoslavna crkva. Kao odgovor na ugarske pokušaje da iskoriste pitanje crkve kao način da povrate suverenitet nad Bosnom, ban Kulin je održao sastanak sa domaćim crkvenim vođama da se odrekne jeresi i prihvati katolicizam 1203. Ova izjava je bila samo formalnog karaktera, jer su se poglavari Crkve bosanske, uprkos potpisanoj izjavi i dalje zadržali svoju vjeru. Uprkos ovoj izjavi, ugarske ambicije se nisu promijenile dugo nakon Kulinove smrti 1204, a prestale su tek nakon neuspješnog vojnog pohoda 1254. godine.
Istorija Bosne od tada do početka 14. vijeka je obeležena borbom za vlast između porodica Šubić i Kotromanić. Ovaj sukob se okončao 1322. kada je Stefan II Kotromanić postao Ban. Do svoje smrti 1353. on je uspjeo da Bosni pripoji teritorije na sjeveru i zapadu, kao i Zahumlje i veći dio Dalmacije. Njega je naslijedio njegov nećak Tvrtko, koji je nakon duge borbe sa plemstvom i unutarporodičnim borbama, uspjeo da stekne punu kontrolu nad državom 1367. godine. Tvrtko se 26. oktobra 1377. krunisao za kralja Srba, Bosne, Pomorja i zapadnih strana. Ipak, nakon njegove smrti 1391. Bosna je upala u dug period opadanja moći. Stefan Vukčić Kosača se 1448. osamostaljuje u Humu i proglašava se hercegom od svetoga Save. Osmansko carstvo je već počelo sa osvajanjem Evrope i predstavljalo je veliku opasnost po Balkan tokom prve polovine 15. vijeka. Konačno, nakon decenija političkih i društvenih nestabilnosti, Bosna je pala pod otomansku vlast 1463. godine, Hercegovina je pala pod tursku vlast 1482, dok je Kraljevina Bosna koju su obnovili Mađari, konačno pala pod tursku vlast 1527. godine. |
| | | Carolija Elita
Poruka : 1951
Učlanjen : 18.11.2012
Raspoloženje : super
| Naslov: Re: Bosna i Hercegovina Sub 9 Mar - 13:22 | |
| Prvi značajni vladar Bosne, Ban Kulin, je vladao tokom skoro tri decenije mira i stabilnosti, tokom koje je ojačao privredu države preko sporazuma sa Dubrovnikom i Venecijom. Njegova vladavina je takođe označila i početak sporova oko Crkve bosanske, domaće hrišćanske vjere koju su već tada jeretičkom smatrale i zapadna Rimokatolička i istočna Srpska pravoslavna crkva. Kao odgovor na ugarske pokušaje da iskoriste pitanje crkve kao način da povrate suverenitet nad Bosnom, ban Kulin je održao sastanak sa domaćim crkvenim vođama da se odrekne jeresi i prihvati katolicizam 1203. Ova izjava je bila samo formalnog karaktera, jer su se poglavari Crkve bosanske, uprkos potpisanoj izjavi i dalje zadržali svoju vjeru. Uprkos ovoj izjavi, ugarske ambicije se nisu promijenile dugo nakon Kulinove smrti 1204, a prestale su tek nakon neuspješnog vojnog pohoda 1254. godine.
Istorija Bosne od tada do početka 14. vijeka je obeležena borbom za vlast između porodica Šubić i Kotromanić. Ovaj sukob se okončao 1322. kada je Stefan II Kotromanić postao Ban. Do svoje smrti 1353. on je uspjeo da Bosni pripoji teritorije na sjeveru i zapadu, kao i Zahumlje i veći dio Dalmacije. Njega je naslijedio njegov nećak Tvrtko, koji je nakon duge borbe sa plemstvom i unutarporodičnim borbama, uspjeo da stekne punu kontrolu nad državom 1367. godine. Tvrtko se 26. oktobra 1377. krunisao za kralja Srba, Bosne, Pomorja i zapadnih strana. Ipak, nakon njegove smrti 1391. Bosna je upala u dug period opadanja moći. Stefan Vukčić Kosača se 1448. osamostaljuje u Humu i proglašava se hercegom od svetoga Save. Osmansko carstvo je već počelo sa osvajanjem Evrope i predstavljalo je veliku opasnost po Balkan tokom prve polovine 15. vijeka. Konačno, nakon decenija političkih i društvenih nestabilnosti, Bosna je pala pod otomansku vlast 1463. godine, Hercegovina je pala pod tursku vlast 1482, dok je Kraljevina Bosna koju su obnovili Mađari, konačno pala pod tursku vlast 1527. godine. |
| | | Carolija Elita
Poruka : 1951
Učlanjen : 18.11.2012
Raspoloženje : super
| Naslov: Re: Bosna i Hercegovina Sub 9 Mar - 13:22 | |
| Osmanski period
Bosanski sandžak u 17. vijeku
Osmansko osvajanje Bosne označilo je novu eru u istoriji države i uvelo je drastične promjene u političkoj i kulturnoj mapi regiona. Iako je kraljevstvo Bosna uništeno, a veliki dio njegovog najvišeg plemstva pogubljeno, Osmanlije su dozvolili očuvanje bosanskog identiteta integrišući je kao sastavnu provinciju Osmanskog carstva sa njenim istorijskim imenom i teritorijalnom cjelovitošću - to je bio jedinstven slučaj među porobljenim državama na Balkanu. U okviru ovog Bosanskog sandžaka (na kraju vilajeta), Turci su uveli brojne ključne promjene u društveno-političkoj upravi nad ovom teritorijom, uključujući novi sistem zemljoposjeda, reorganizaciju administrativnih jedinica i kompleksan sistem društvenog raslojavanja po klasnoj i vjerskoj pripadnosti. Četvorovjekovna osmanska uprava je takođe imala drastičan uticaj na sastav stanovništva, koji se mjenjao nekoliko puta kao posljedica turskih osvajanja, čestih ratova sa evropskim silama, seobama i epidemijama. Domaće hrišćansko stanovništvo je bilo pogođeno dankom u krvi, odnosno odvođenjem djece u janjičare, specijalne turske vojne odrede. U Bosni je jedan dio domaćeg stanovništva primio islam da bi izbjegli robovski status namijenjen hrišćanima, te da bi zaštitili potomstvo i imovinu od otimanja, dok su sefardski Jevreji stigli pošto su bili protjerani iz Španije u 15. vijeku. Bosanske hrišćanske zajednice su takođe doživjele velike promjene. Bosanski franjevci (i cjelokupno katoličko stanovništvo) je bilo zaštićeno zvaničnim carskim dekretom. Pravoslavno stanovništvo u Bosni (u početku vezano za Hercegovinu i Podrinje) se proširilo po cijeloj zemlji tokom ovog perioda i doživjelo je relativan napredak u 19. vijeku. U međuvremenu, „jeretička“ Crkva bosanska je prestala da postoji. |
| | | Carolija Elita
Poruka : 1951
Učlanjen : 18.11.2012
Raspoloženje : super
| Naslov: Re: Bosna i Hercegovina Sub 9 Mar - 13:23 | |
| Dok je Osmansko carstvo napredovalo i širilo se u centralnu Evropu, Bosna je bila pošteđena situacije da bude pogranična provincija i doživjela je dug period blagostanja i napretka. Osnovani su brojni gradovi (poput Sarajeva i Mostara), koji su izrasli u važne regionalne centre trgovine i građanske kulture. U ovim gradovima su brojni sultani i paše finansirali izgradnju mnogih važnih građevina islamske arhitekture (kao što su Stari most i Begova džamija). Dalje, veliki broj ljudi porijeklom iz Bosne je igrao važnu ulogu u kulturnoj i političkoj istoriji Osmanskog carstva u ovom periodu. Vojnici iz Bosne su činili veliki deo osmanske vojske u bitkama na Krbavi i Mohaču, dvije velike turske pobjede, dok su mnogi drugi uspjeli kroz redove turske vojne birokratije i zauzeli najviše položaje u carstvu, među kojima su položaji admirala, generala i velikih vezira. Mnogi su ostavili veliki trag i na otomansku kulturu, kao mistici, derviši, učenjaci i slavljeni pjesnici na srpskom, turskom, arapskom i persijskom jeziku. Međutim, krajem 17. vijeka turski vojni neuspjesi su se odrazili i na Bosnu i Hercegovinu, a kao posljedica Velikog bečkog rata i Karlovačkog mira 1699. Bosna je postala najzapadnija turska provincija. Sljedećih stotinu godina su obilježili dalji turski vojni neuspjesi, brojni ustanci u Bosni i nekoliko pojava kuge. Portini napori da modernizuje tursku državu su nailazili na vrlo veliki otpor u Bosni, gdje su se lokalni zemljoposjednici odupirali da izgube mnogo toga kroz predložene reforme. Ovo, kao i nezadovoljstvo zbog političkih ustupaka susjednim hrišćanskim zemljama na istoku, su kulminirali neuspješnim ustankom Huseina Gradaščevića 1831. Povezane bune će biti ugušavane sve do 1850. godine, ali će stanje nastaviti da se pogoršava. Kasniji nemiri zbog zemlje će izazvati ustanak hrišćana u Bosni i Hercegovini 1875. Ustanak se brzo proširio, pa su se u njega uključilo nekoliko balkanskih država i velike sile, koje su primorale Osmansko carstvo da prepuste upravljanje Bosnom i Hercegovinom Austrougarskoj monarhiji na 30 godina prema odredbama Berlinskog kongresa iz 1878. godine. |
| | | Carolija Elita
Poruka : 1951
Učlanjen : 18.11.2012
Raspoloženje : super
| Naslov: Re: Bosna i Hercegovina Sub 9 Mar - 13:23 | |
|
Citadela i džamija u Počitelju |
| | | Carolija Elita
Poruka : 1951
Učlanjen : 18.11.2012
Raspoloženje : super
| Naslov: Re: Bosna i Hercegovina Sub 9 Mar - 13:24 | |
|
Most Mehmed-paše Sokolovića u Višegradu |
| | | Carolija Elita
Poruka : 1951
Učlanjen : 18.11.2012
Raspoloženje : super
| Naslov: Re: Bosna i Hercegovina Sub 9 Mar - 13:25 | |
| Austrougarska okupacija
Principov most (danas Latinski most) je bio mjesto na kom je izvršen atentat na Franca Ferdinanda.
Iako je austrougarska okupaciona vlast brzo ugušila početni oružani optor nakon preuzimanja Bosne i Hercegovine, tenzije su ostale u nekim dijelovima zemlje (posebno u Hercegovini), a dogodilo se i masovno iseljavanje muslimanskog stanovništva u krajeve koje je kontrolisalo Osmansko carstvo. Stanje relativne stabilnosti je uskoro dostignuto, pa su austrougarske vlasti bile u mogućnosti da izvrše brojne društvene i administrativne reforme, sa ciljem ustanovljavanja Bosne i Hercegovine kao stabilnog političkog modela koji će pomoći u iščezavanju tada već uveliko proširenog nacionalizma među Južnim Slovenima. Zato su Austrougari uradili mnogo na kodifikovanju zakona, uvođenju novih političkih praksi i generalno, modernizaciji. Tokom austrougarske uprave unutrašnja podjela Bosne i Hercegovine je sačuvana, ali su njene institucije modernizovane. Donjotuzlanski, Banjolučki, Bihaćki, Sarajevski, Mostarski i Travnički okruzi su formirali regionalnu vladu i postojali su sve do 1922. godine. Iako je ekonomski bila relativno uspješna, politika Austrougarske, koja se zasnivala na promovisanju ideje o jedinstvenoj multikonfesionalnoj bosanskoj naciji (koja je odgovarala muslimanskom stanovništvu, a njen zastupnik je bio upravnik Bosne i Hercegovine i ministar finansija Benjamin Kalaj) nije uspjela da zauzda narastajući nacionalizam. Koncepti hrvatskih i srpskih nacionalnih država su se već bili proširili među bosanskohercegovačkim katoličkim i pravoslavnim stanovništvom iz susjedne austrougarske provincije Hrvatske i Kraljevine Srbije polovinom 19. vijeka i nisu dopuštali šire prihvatanje ideje o jedinstvenoj bosanskoj naciji. Do početka Prvog svjetskog rata, nacionalizam je bio sastavni dio politike u Bosni i Hercegovini, sa nacionalnim političkim partijama koje su radile uglavnom za interese svojih vjerskih, odnosno samim tim i narodnih zajednica. Ideja o zajedničkoj državi Južnih Slovena je postala popularna politička ideologija i u Bosni i Hercegovini. Odluka austrougarske vlade da anektira Bosnu i Hercegovinu 1908. doprinijela je shvatanju o nužnosti ove ideju među narodima Bosne i Hercegovine. Ove političke napetosti su kulminirale 28. juna 1914. kada je Gavrilo Princip, član organizacije Mlada Bosna, u Sarajevu ubio prestolonaslijednika austrougarskog trona, nadvojvodu Franca Ferdinanda i smrtno ranio njegovu suprugu Sofiju, što će se kasnije ispostaviti kao događaj koji je poslužio kao povod za Prvi svetski rat. Iako se stanovništvo Bosne i Hercegovine borilo u ratu u vojskama zaraćenih strana, sama Bosna i Hercegovina je prošla kroz rat bez relativno velike štete. |
| | | Carolija Elita
Poruka : 1951
Učlanjen : 18.11.2012
Raspoloženje : super
| Naslov: Re: Bosna i Hercegovina Sub 9 Mar - 13:26 | |
| Književnost
Nacionalna i univerzitetska biblioteka Bosne i Hercegovine
Književna tradicija u Bosni datuje još od ranog srednjeg veka. Kako se naalzila pod uticajem različitih književnih tradicija u Bosni se razvila specifična srednjovkeovna književnost, koja mahom pripada tradiciji stare srpske književnosti za specifičnostima razvoja u Bosni. U vreme osmanske vladavine u Bosni se razvijala osobena književnost zasnovana na srpskoj jezičkoj i muslimasnkoj verskoj i kulturnoj tradiciji. Ova književna tradicija prisutna je u Bosni sve do 20. veka. U rimokatoličkim verskim centrima, osobito franjevačkim samostanima, bila je prisutna latinska književnost kao delo šireg kompleksa rimokatoličke kulture. Ivo Andrić, Meša Selimović i Branko Ćopić su najznačajniji srpski književnici Bosne i Hercegovine. Andrić je dobitnik Nobelove nagrade za književnosti 1961. godine za roman „Na Drini ćuprija“. Tokom osmanskog doba, mnogi pisci iz Bosne i Hercegovine su bili poznati u orijentalnom svijetu, a u samoj Bosni razvila se i Alhamijado književnost. |
| | | Carolija Elita
Poruka : 1951
Učlanjen : 18.11.2012
Raspoloženje : super
| Naslov: Re: Bosna i Hercegovina Sub 9 Mar - 13:26 | |
| Statue Meše Selimovića ( levo ) i Ismeta Mujezinovića u Tuzli |
| | | Carolija Elita
Poruka : 1951
Učlanjen : 18.11.2012
Raspoloženje : super
| Naslov: Re: Bosna i Hercegovina Sub 9 Mar - 13:27 | |
| Film
Nakon zatišja tokom ratnih i prvih poratnih godina, filmsko stvaralaštvo u Bosni i Hercegovini se budi. Filmski režiser Danis Tanović je 2002. godine dobio popularnog Oskara, prestižnu nagradu Američke filmske akademije za film „Ničija zemlja“ u kategoriji najbolji strani film. Veliku popularnost imao je i film Pjera Žalice „Gori vatra“, kao i njegov sljedeći projekat, film „Kod amidže Idriza“. Slično je i sa filmom „Ljeto u Zlatnoj dolini“ Srđana Vuletića, koji na internacionalnim filmskim festivalima odnosi nekoliko nagrada. U kategoriji kratkog filma valja izdvojiti film „10 minuta“ režisera Ahmeda Imamovića, koji je dobitnik nagrade „Najbolji kratki film Evrope“ 2002. godine. Posebnu pažnju je dobio film „Grbavica“ režiserke Jasmile Žbanić koji je nagrađen Zlatnim medvjedom na festivalu Berlinale 2006. godine. |
| | | Carolija Elita
Poruka : 1951
Učlanjen : 18.11.2012
Raspoloženje : super
| Naslov: Re: Bosna i Hercegovina Sub 9 Mar - 13:27 | |
| Vjerski objekti
Gazi Husrev-begova džamija
Važno je spomenuti da je prisutnost triju vjera u Bosni i Hercegovini imala ogroman uticaj na kulturni razvoj zemlje. Sarajevo je jedini veliki grad u Evropi, koji ima pravoslavnu crkvu, džamiju i katoličku crkvu kao i sinagogu udaljene na po samo ca. 100 metara jedne od drugih.[21] Najznačajniji eksponat Zemaljskog muzeja u Sarajevu je sarajevska Hagada, tradicionalna jevrejska knjiga koju su Sefardi donijeli u Sarajevo po svome izgonu iz Španije. Orijentalno nasljeđe Bosne i Hercegovine vidi se također i u brojnim impresivnim primjerima orijentalne, sakralne i svijetovne arhitekture, iako je dio objekata srušen ili uništen tokom vremena, posljednji put tokom rata u Bosni i Hercegovini 1992-1995. Među najznačajnije objekte iz osmanskog perioda valja izdvojiti Begovu džamiju i Carevu džamiju u Sarajevu, Aladža džamiju u Foči, Ferhadija džamiju u Banjoj Luci, džamije u Mostaru, Travniku i Livnu, te brojne druge sakarlne objekte islamske kulture po cijeloj zemlji. Bosna i Hercegovina posebno je poznata i prema svojim mostovima iz osmanskog perioda, gdje posebno treba izdvojiti: Stari most u Mostaru, Most Mehmed-paše Sokolovića u Višegradu, Arslanagić most u Trebinju, te repliku Starog mosta u Mostaru u umanjenoj verziji na rijeci Bistrici u Livnu. |
| | | Carolija Elita
Poruka : 1951
Učlanjen : 18.11.2012
Raspoloženje : super
| Naslov: Re: Bosna i Hercegovina Sub 9 Mar - 13:28 | |
|
Franjevački samostan Fojnica
Crkvena arhitektura Bosne i Hercegovine sastoji se od nekoliko stilova, u zavisnosti od vrijemena u kojem je građena, odnosno kojem crkvenom krugu pripada. Tako bosanske katoličke crkve u gotovo cijeloj zemlji njeguju neki posebni „bosanski“ stil vitkih zvonika sa visokim, kosim krovovima i tako se harmonično uklapaju u gradski ili seoski krajolik. Najpoznatije rimokatoličke crkve u Bosni stoje u Sarajevu, Travniku, Bugojnu, Livnu, Jajcu i Bihaću, dok su najznačajniji samostani franjevačke provincije Bosna srebrena u Fojnici, Visokom, Kreševu, Kaknju i Livnu. Sakralni objekti rimokatoličke crkve u Hercegovini imaju uglavnom primorsko-mediteranski karakter (baš kao i pravoslavne crkve i objekti), građeni su od bijelog kamena, a odlikuje ih gotovo minimalistički stil, koji se u novijoj arhitekturi dijelom naslanja i na kubizam i savrijemene tokove crkvene arhitekture u svijetu. Ovdje su poznate Duvanjska bazilika u Tomislavgradu, te crkve i samostani u Širokom Brijegu, Čapljini i Mostaru.
Manastir Tvrdoš u Hercegovini
Pravoslavne crkve, manastiri i objekti u sjevernijim dijelovima zemlje, pogotovo uz rijeku Drinu ne razlikuju se previše od sličnih crkvenih objekata u Srbiji, što upućuje na činjenicu da su ih gradili isti majstori. Ovi su se pak u dijelu srpske-crkvene arhitekture vodili principima crkvene gradnje na zapadnom Mediteranu, tako da pravoslavne crkve u Bosni imaju uvijek iznova slične motive, koji podsjećaju na gradnju u Italiji, Francuskoj i Dalmaciji. Najpoznatije pravoslavne crkve stoje u Sarajevu, Banja Luci, Mostaru, Tuzli, Trebinju, Livnu i Bosanskoj Krupi. Novovjeki pravoslavni crkveni objekti po mnogim bosansko-hercegovačkim gradovima, pogotovo u Republici Srpskoj, danas nalikuju kopijama Sopoćana, Mileševa ili Gračanice ili su u skladu sa vizantijskim stilom, tako da bosanskoj urbanoj arhitekturi daju novi pečat. Primjer je Crkva svetog Vasilija Ostroškog u Istočnom Sarajevu. |
| | | Carolija Elita
Poruka : 1951
Učlanjen : 18.11.2012
Raspoloženje : super
| Naslov: Re: Bosna i Hercegovina Sub 9 Mar - 13:29 | |
| Obrazovanje
Univerzitet u Sarajevu
Osnovno obrazovanje traje 9 godina. Đaci se u osnovne škole upisuju u dobu od 5 do 6 godina. Đaci koji završe osnovnu školu obrazovanje mogu nastaviti u gimnazijama, stručnim, tehničkim, umjetničkim i verskim školama. Đaci koji završe četvorogodišnje tehničke, umjetničke, vjerske škole i gimnazije mogu se upisati na fakultete ili akademije. U Bosni i Hercegovini postoji osam državnih univerziteta: Univerzitet u Sarajevu, Univerzitet u Istočnom Sarajevu, Univerzitet u Banjaluci, Univerzitet u Tuzli, Univerzitet u Mostaru (zapadni Mostar), Univerzitet Džemal Bijedić (istočni Mostar), Univerzitet u Zenici i Univerzitet u Bihaću, kao i 14 privatnih univerziteta i fakulteta u Sarajevu, Banjaluci, Tuzli, Doboju, Prijedoru, Bijeljini, Travniku i Gradiškoj. Sve visokoobrazovne ustanove podležu nacionalnim (u Republici Srpskoj) ili kantonalnim (u Federaciji BiH) zakonima o višem obrazovanju. |
| | | Carolija Elita
Poruka : 1951
Učlanjen : 18.11.2012
Raspoloženje : super
| Naslov: Re: Bosna i Hercegovina Sub 9 Mar - 13:29 | |
| Kuhinja
Ćevapčići u somunu
Bosanska kuhinja je blisko vezana za tursku, grčku i druge mediteranske kuhinje. Međutim, zbog 40 godina austrijske uprave, u nju se vide uticaji centralne Evrope. Bosanska hrana koristi mnogo začina, ali obično u malim količinama. Većina hrane je lagana, pošto se kuvaju u malim količinama vode. Sosovi su potpuno prirodni, pošto ih uglavnom čine prirodni sokovi povrća u jelu. Tipični sastojci jela bosanske kuhinje su paradajz, krompir, crni luk, beli luk, biber, krastavac, mrkva, kupus, pečurke, spanać, tikvice, sušeni i svež pasulj, paprika, mleko i pavlaka. Jela od mesa su od govedine ili jagnjetine, dok hrišćansko stanovništvo kao i dobar dio muslimanskog stanovništva jede i svinjetinu. Region Hercegovine je pogodan za uzgajanje vinove loze i proizvodnju vina, a dok se u Bosni rakija dobija od šljiva i jabuka. Islam svojim vernicima u Bosni bezuspješno zabranjuje konzumiranje alkoholnih pića. Muslimani piju mnogo kafe. Kafa se pije iz fildžana, uz obavezan ratluk. Lokalni specijaliteti su bosanski lonac, ćevapi, burek i pite, dolma, sarma, pilav, gulaš i ajvar. Popularni slatka jela su baklava, uštipci, halva, tufahije, tulumbe, sutlijaš i palačinke.
Bosanski motani burek |
| | | Carolija Elita
Poruka : 1951
Učlanjen : 18.11.2012
Raspoloženje : super
| Naslov: Re: Bosna i Hercegovina Sub 9 Mar - 13:30 | |
| Sport
Nekadašnji olimpijski stadion Koševo, danas stadion Asim Ferhatović Hase
Sarajevo je 1984. bilo domaćin Zimskih olimpijskih igara.
Banjalučki rukometni klub Borac je 1976. godine postao evropski prvak u rukometu. Sarajevski košarkaški klub Bosna je 1979. godine osvojila evropsko klupsko košarkaško prvenstvo, a tuzlansko Jedinstvo-Aida je 1989. postalo evropski šampion. Najuspešniji fudbalski klubovi su Borac, FK Sarajevo, FK Željezničar i FK Velež. Najpoznatiji sportisti iz Bosne i Hercegovine su: Abas Arslanagić, Asim Ferhatović, Ivica Osim, Mirza Delibašić, Safet Sušić, Dušan Bajević, Sergej Barbarez, Hasan Salihamidžić, Nenad Marković, Svetlana Kitić, Lusija Kimani, Hamza Alić i Razija Mujanović. Od pojedinačnih olimpijskih sportova poslednjih godina najviše uspeha ima atletika, a najveća sportska manifestacija u Bosni i Hercegovini je Vidovdanska trka, atletska trka na 10 km koja se svake godine održava u Brčkom. |
| | | Carolija Elita
Poruka : 1951
Učlanjen : 18.11.2012
Raspoloženje : super
| Naslov: Re: Bosna i Hercegovina Sub 9 Mar - 13:31 | |
|
Brdsko-planinski pejzaž u srednjoj Bosni |
| | | Carolija Elita
Poruka : 1951
Učlanjen : 18.11.2012
Raspoloženje : super
| Naslov: Re: Bosna i Hercegovina Sub 9 Mar - 13:32 | |
| Nacionalni park Sutjeska
Nacionalni park Sutjeska je najstariji nacionalni park u Bosni i Hercegovini u entitetu Republika Srpska. Sutjeska je postala nacionalni park 1965. godine i prostire se na površini od 17.250 hektara. Najbliži grad je Foča. Nalazi se na magistralnom putnom pravcu Beograd – Višegrad – Foča – Tjentište – Bileća – Trebinje – Dubrovnik. Ovdje se nalazi i jedna od četiri poslednje prašume u Evropi - Perućica. U Sutjesci se takođe nalazi i najviši planinski vrh u Republici Srpskoj Maglić 2386 m. Planina Maglić se nalazi na granici Republike Srpske i Crne Gore i može joj se prići iz nacionalnog parka, što predstavlja veliki izazov za planinare, alpiniste i njima slične ljubitelje prirode. Rijeka Sutjeska je dugi niz godina usijecala svoj put kroz kanjon i pritiče kroz samo srce ovog nacionalnog parka. Njene planine, jezera, rijeke, šume i sačuvana divljina su među najveličanstvenijim u Evropi. Ovi Dinaridi protežu se duboko u Balkansko poluostrvo, sve do Prokletija na granici sa Crnom Gorom i Albanijom. U Nacionalnom parku «Sutjeska», na relativno malom prostoru, skoncentrisano je ogromno blago biljnog i životinjskog svijeta. Zbog toga je ovo područje bilo i još uvijek je veoma privlačno za mnogobrojne naučnike, botaničare, geologe, zoologe te šumarske stručnjake. Bogati biljni svijet sadrži preko stotinu vrsta jestivih gljiva, kao i veliki broj rijetkih, osjetljivih i ugroženih vrsta. Životinjski svijet je takođe izuzetno bogat. U gustim šumama i po planinskim vrletima, žive gotovo sve vrste tipične za balkanski planinski prostor. Zabilježeno je 114 vrsta ptica (2002. godine), mada se smatra da ih ima više. Od zabilježenih 114 vrsta, 61 se gnijezdi u Nacionalnom parku Sutjeska, 32 vrste posjećuju park svakog ljeta, dok 16 vrsta pripada selicama koje prolaze ovuda u jesen i proljeće. Pet vrsta se samo zimi pojavljuje u nacionalnom parku. Spisak ptica uključuje i 9 vrsta djetlića, što predstavlja 90 % ove porodice u Evropi. Ovaj teško prohodan teren pomogao je partizanima u odbrani od Nijemaca u odlučujućoj bici, poznatoj pod imenom „Peta neprijateljska ofanziva“ ili Bitka na Sutjesci. Bitka na Sutjesci je bila 1943. godine i smatra se jednom od najtežih bitaka Drugog svjetskog rata na prostorima bivše države Jugoslavije. Tim povodom 1971. godine, u Tjentištu je u okviru memorijalnog-kompleksa „Dolina heroja“ podignut monumnetalni spomenik palim borcima, koji se nalazi pored magistralnog puta Foča – Tjentište – Bileća. |
| | | Sponsored content
| Naslov: Re: Bosna i Hercegovina | |
| |
| | | |
Similar topics | |
|
Strana 1 od 4 | Idi na stranu : 1, 2, 3, 4 | |
| Dozvole ovog foruma: | Ne možete odgovarati na teme u ovom forumu
| |
| |
| Ko je trenutno na forumu | Imamo 442 korisnika na forumu: 0 Registrovanih, 0 Skrivenih i 442 Gosta :: 2 Provajderi
Nema
Najviše korisnika na forumu ikad bilo je 930 dana Pet 27 Sep - 15:38
|
Dvorana slavnih |
Naj Avatar Haossa !
Kreja
|
Poslanici naj aktivniji nedelje | |
|