10 najvećih epidemija u istoriji
| MSN

Bolesti su oduvek bile neželjeni pratilac napretka čovečanstva.
[You must be registered and logged in to see this image.]
Trijumf smrti, Piter Brojgel Stariji (Foto: Wikimedia Commons)

Nekada su bile tako smrtonosne, da su pustošile čitava sela i gradove. Pogledajte najgore od njih.

Atinska kuga

Daleke 430. godine p.n.e. grčki istoričar Tukidid prvi je pisao o epidemijama. Kuga koju je opisao nazivala se atinskom i praktično je uništila grad.

Ubila je među ostalima i čuvenog Periklea.

Savremeni naučnici smatraju da je atinska kuga zapravo bila tifus, budući da su simptomi uključivali zapaljenje očiju, spazme, dijareju i čireve na koži.

Oni koji su preživeli, gubili su vid, prste ili genitalije, pisao je Tukidid.

Justinijanova kuga

Justinijan I, car Vizantije, dobio je neslavnu čast time što je po njemu nazvana ova kuga.

U svom punom zamahu, od 541. do 542. godine nove ere ubijala je svakodnevno 10.000 stanovnika tadašnjeg Konstantinopolja, pisao je istoričar Prokopije. Međutim, drugi hroničari tog vremena navodili su da je reč od po 5.000 ljudi dnevno.

Tela su morala da se pale, jer su ljudi umirali prebrzo da bi mogli biti sahranjivani.

Ovo je prvi zabeleženi slučaj bubonske kuge, bolesti koja je kasnije ubila, procenjuje se, 200 miliona ljudi.

Crna smrt

Crna smrt vladala je gotovo 200 godina, počevši od Azije, a zatim prateći trgovačke puteve do evrope četrdesetih godina 14. veka.

Naučnici su dugo smatrali da je uzročnih bubonska kuga, ali sada smatraju da je možda reč o virusu sličnom eboli.

Ova bolest odnela je od 75 do 100 miliona života, što je oko trećine tadašnje evropske populacije.

Žuta groznica 1793.

[You must be registered and logged in to see this image.]
William Birch / Wikimedia Commons

Žuta groznica harala je Filadelfijom u leto 1793. a donele su je izbeglice iz pobune robova u Santo Domingu.

Ova užasna bolest manifestovala se žutom kožom i crnim produktom povraćanja. Lekari tada još nisu znali njen uzrok, pa je jedan od njih Bendžamin Raš razvio sistem lečenja koji je uključivao puštanje krvi obolelima i tretman živom.

Budući da je tada od bolesti preminulo više hiljada ljudi, a oni zdravi napustili grad, Filadelfija, tadašnja prestonica SAD ličila je na grad duhova.

Boginje (1492-1900.)

[You must be registered and logged in to see this image.]
romana klee / Flickr.com

Kada su se meksički Asteci pobunili protiv konkvistadora Kortesa, Španci su bili prinuđeni na povlačenje.

Ipak, Kortes je pobedio, jer su se Asteci zarazili boginjama, tada evropskom bolešću, na koju Indijanci nisu stekli imunitet.

Prva pandemija kolere (1817-1823.)

Zaraženi pirinač u Indiji pokrenuo je prvu pandemiju kolere što ju je učinilo globalnom bolešću. Kolera je dugo mučila stanovnike obala Ganga. Međutim, 1817. britanske trupe raširile su bolest širom Indije.

Međutim, uz vojne i trgovačke puteve, kao i postojanje parne lokomotive, do 1823. bolest se raširila većinom azijskih država, pa čak i Bliskim Istokom.

Grip 1918.

Verovatno najveća pandemija u istoriji bila je epidemija gripa 1918. koja je pratila američke vojnike tokom Prvog svetskog rata.

Za šest meseci, takozvana Španska groznica, stigla je do svih kontinenata sem Antarktika. Žrtve su imale crne tačke na obrazima, a pluća su im se brzo punila tečnošću i davila ih.

Napredak bolesti je bio izuzetno brz – mnoge osobe bi se probudile zdrave, a do noći bi već umirale.

Tifus (1918-1922.)

Ova bakterijski izazvana bolest obično se javlja u nehigijenskim uslovima, poput onih koji vladaju u vojsci.

Zato i ne čudi što je tifus za vreme Prvog svetskog rata harao Istočnom Evropom. Vojske su gubile čitave jedinice, a od bolesti su umirali i mnogi lekari.

Malarija

Malarični komarac, kako se već ispostavilo, najopasnija je životinja po čoveka, jer je do sad pobio ogroman broj ljudi.

Iako je malarija iskorenjena u najvećem delu razvijenog sveta, ta bolest i dalje ubija ljude u Africi, a u naročitom riziku su trudnice i deca mlađa od pet godina.

Svetska zdravstvena organizacija procenjuje da svakog dana 2.800 dece umre od malarije.

Sida (1981-)

Sida je možda bolest koja se može sprečiti, ali ona i dalje uzima svoj danak širom sveta.

Procenjuje se da je 2005. u Africi 25 miliona ljudi bilo HIV pozitivno. Žene čine 77 odsto zaraženih i virus često prenose na bebe.

Od boginja do moždanog udara i kancera, ove bolesti odgovorne su za najviše smrtnih slučajeva., a uprkos napretku medicine, ljudi i dalje umiru od nekih od njih.
Ova infektivna bolest je harala čovečanstvom u periodu od čak 10.000 godina, a od nje je umrlo na stotine miliona ljudi. Računa se da je samo u 20. veku od boginja umrlo oko 400 miliona ljudi, a nakon razvoja vakcine i modernih lekova, boginje su gotovo u potpunosti iskorenjene. Ipak, uzorci se i dalje čuvaju u laboratorijama.
Moždani udari su sve učestaliji, delom zbog produženja očekivanog trajanja života, a delom zbog ishrane bogate masnoćama, koja izaziva ugruške u krvi. U Srbiji svakog sata po jedna osoba umre od posledica moždanog udara, a u svetu oko 150 miliona ljudu doživi šlog. Trećina premine od njegovih posledica.

Iako ih se danas ne doživljava kao bolest koja ugrožava život velikom broju ljudi, male boginje ili ospice su bile veliki zdravstveni problem - naročito starosedeocima Amerike kojima su bolest doneli evropski kolonizatori. Pošto nisu imali razvijen imunitet na ospice, ova zarazna bolest ubila je na milione Indijanaca. Prvi put ih je dijagnostifikovao jedan arapski lekar u devetom veku. Organizovano vakcinisanje smanjilo je njihovu učestalost, ali podaci iz 2011. godine pokazuju da su odgovorne za smrt više od 150 hiljada ljudi širom sveta samo u toj godini.
Izaziva oticanje mozga, neurološke napade i komu. Prenose je paraziti svojim ugrizom, a najčešća je u tropskim područjima. Svakog minuta u svetu zbog malarije umre po jedno dete. Svake godine od malarije oboli između 300 i 500 miliona ljudi, a od nje umre oko milion osoba godišnje.

Ova bakterijska bolest nekada je bila veliki ubica, ali se od nje i danas umire. Samo u 2012. oko 1,3 miliona ljudi je umrlo od nje, dok je prijavljenih slučajeva infekcije u svetu bilo oko 8,5 miliona, najčešće u manje razvijenim zemljama sveta.
Reč je o virusu koji napada imuni sistem, zbog čega organizam nije u stanju da se brani ni od najmanjih infekcija. Pretpostavlja se da danas u svetu s HIV-om živi oko 35 miliona ljudi. Svake godine od posledica te bolesti umre oko 1,5 miliona ljudi.

Bakterijska bolest tifus samo je u Rusiji ubila tri miliona ljudi u periodu od nekoliko godina na početku 20 veka. I danas hara, najčešće u područjima sveta gde su ugroženi izvori pitke vode ili postoji nedostatak iste. Naziva se i bolešću prljavih ruku.
Naučnici su tragove ove bolesti pronašli čak i na rebrima neandertalca. Danas se rak navodi kao uzrok smrti za oko 7,6 miliona ljudi na godišnjem nivou u svetu, a njegova učestalost je u stalnom porastu.
Jednu od najvećih pandemija koje su zahvatile čovečanstvo izazvala je kuga - poznata i kao crna smrt. Prenosi se s glodara na ljude ugrizom inficirane buve, a najpoznatija je po srednjovekovnoj epidemiji tokom koje je ubila više od 75 miliona ljudi. Izrazito je smrtonosna - od nje umire oko 70 odsto zaraženih.
U kratkom periodu između 1918. i 1919. godine od ove bolesti umrlo je od 50 do 60 miliona ljudi, što znači da je španski grip odneo više žrtava od Prvog svetskog rata.