Kad se majka priroda "razbesni"!

Holocensko masovno izumiranje je globalni događaj izumiranja koji se odvija u trenutnom periodu Holocena. Veliki broj izumiranja uključuje brojne familije biljaka i životinja: sisare, ptice, amfibije, reptile i artropode. Manji deo ovog izumiranja se odvija u tropskim šumama i poznat je pod nazivom Šesto Izumiranje. Između 1500. i 2006. godine nove ere, 784 izumrlih vrsta je zabeleženo od strane Internacionalne Unije za zaštitu prirode i prirodnih resursa. Pošto najveći broj izumiranja nije dokumentovano, naučnici procenjuju da je tokom dvadesetog veka izmedju 20.000 i dva miliona vrsta izumrlo, ali se precizan broj ne zna. Do 140.000 vrsta godišnje izumre u potpunosti.



Po opštoj definiciji, holocensko izumiranje uključuje i nestanak velikih sisara, poznatih pod nazivom megafauna, počev od perioda pre 10.000 godina. Takva izumiranja su pripisivana uticaju klimatskih promena ili kao rezultat ljudskog delanja. Holocensko masovno izumiranje nastavlja se dalje kroz 21. vek. Brzina izumiranja se drastično povećava od pedesetih godina prošlog veka. Za razliku od prethodnih pet masovnih izumiranja, ovo je posebno okarakterisano ljudskim delovanjem, koje ubrzava čitav proces do tačke gde za kratko vreme (period koji se meri desetcima godina) hiljade vrsta dnevno nestanu sa lica zemlje.

Ipak, najnovija klimatska istraživanja dokazuju da je trenutna holocenska epoha ništa više do najnoviji interval u seriji interglacijala. Pored toga, u poslednjih 11.000 godina broj izumiranja je konstantan. Ako posmatramo ljudski uticaj na masovno izumiranje, njihov broj se povećava sa porastom ljudske populacije. Važno je reći da je broj izumiranja danas 100 do 1.000 puta veći od prethodnih pet perioda izumiranja u geološkoj istoriji Zemlje.



Izumiranje mega faune se nastavlja i u 21. veku. Ovaj efekat je relativno umanjen čuvanjem ugroženih životinja na specijalno određenim mesta poput zooloških vrtova ili nacionalnih parkova. Tokom poslednjeg milenijuma, nestalo je nekoliko poznatih vrsta sisara: auroke (Evropa), Tarpane, tasmanijske tigrove, kvage, morske krave i folklanske lisice. Veliki broj ptičjih vrsta je nestao kao posledica ljudskih aktivnosti, posebno ptice koje su živele na ostrvima, ili ptice koje ne poseduju mogućnost letenja. Među poznatijim izumrlim vrstama su: dodo ptica, veliki auk sa severnoatlantskih ostrva, golub pismonoša iz Severne Amerike, nekoliko vrsta moe, velike neleteće ptice sa Novog zelanda, i karolinskog papagaja sa američkog severoistoka.

Većina biologa veruje da smo u ovom trenutku na početku izuzetno ubrzanog antropogenog masovnog izumiranja. Istraživači sa Harvarda pretpostavljaju da pri trenutnoj brzini izumiranja, polovina svih živih vrsta može nestati do 2100. godine. Dokazi za sva prethodna izumiranja su geološkog oblika, i najmanje veličine za merenje geološkog vremena su u opsegu od nekoliko stotina hiljada do nekoliko miliona godina. Čak i ona izumiranja koja su izazvana iznenadnim događajem – poput udara asteroida – otkrivaju se kroz period od nekoliko hiljada godina, zbog kompleksnih geoloških interakcija koje su posledica tog događaja.

Debate se vode oko pitanja koliko je nestanak megafaune uslovljen ljudskom aktivnošću, bilo direktno, lovom, ili indirektno, ugrožavanjem populacije. Dok se klimatske promene i dalje navode kao najbitniji faktor, antropogena objašnjenja su i dalje dominantna.

189 zemalja koje su potpisnici Rio Akorda, su se obavezale na Akcioni Plan za Bioraznovrsnost, prvi korak ka indentifikaciji specifičnih ugroženih vrsta i habitata, filtriranih po zemljama.

Katastrofa u Tobi, koja se desila pre nekih 70-75.000 godina, i koja se odražava supervulkanskom aktivnošću na jezeru Toba, na Sumatri, imala je kao posledicu drastično smanjenje ljudske populacije na minornih 10.000, a po nekim istraživanjima, i na samo par hiljada, što je događaj koji predstavlja usko grlo u ljudskoj evoluciji. Ova teorija je predstavljena 1998. godine od strane Stenlija H. Embroza sa Univerziteta Ilinois. U poslednjih tri do pet miliona godina, nakon što su se ljudske i majmunske vrste razdvojile od ostalih hominidnih genotipova, ljudska vrsta se razvila i podelila u nekoliko podgrupa, uključujući: Homo habilisa, Homo ergastera, Homo erektusa, Homo neandertalisa, Homo sapijensa, i, moguće, Homo floresijensisa.


Po teoriji o katastrofi u Tobi, drastično smanjenje ljudske populacije rezultat je masivne vulkanske erupcije. Ovaj događaj, pretpostavlja se, dogodio se nekih 70-75 hiljada godina, kada je vulkanska kora u Indoneziji doživela erupciju kategorije 8 (ili mega-kolosalna), prema indeksu eksplozivnosti vulkana. Oslobođena energija je ekvivalentna jednoj gigatoni TNT ili 1000 megatona, što je brojka tri puta veća od erupcije vulkana na Svetoj Heleni 1980. godine, a čak 40 puta veća od najveće ljudski izazvane eksplozije, a to je detonacija termonuklearnog oružja, Carske bombe, od strane nekadašnjeg Sovjetskog Saveza, 30. oktobra 1961. godine. Pretpostavlja se da je eksplozija u Tobi smanjila globalnu temperaturu za nekih 3-5 stepeni za period od nekoliko godina, i time prouzrokovala novo ledeno doba.

Stenli Embroz je predložio teoriju po kojoj je ovaj masivan ekološki događaj stvorio uska grla za mnoge populacije koje su postojale u to vreme – ovo je zauzvrat ubrzalo diferencijaciju izolovanih ljudskih populacija, što je za posledicu imalo izumiranje svih ljudskih vrsta, sem dve grane koje su kasnije postale Neandertalci (Homo neandertalis) i moderni ljudi (Homo Sapijensi). Prema najnovijim istraživanjima, pretpostavka je da je ukupan broj populacije u to doba iznosio najviše od 5-10 hiljada jedinki.

Mnogi geološki modeli kao i kompjuterske simulacije podržavaju mogućnost da se katastrofa u Tobi zaista dogodila. Pepeo sa erupcije pored jezera Toba, koji je smešten u blizini ekvatora, bi trebalo da bude raspršen po čitavom svetu. Iako ledena jezgra sa Grenlanda pokazuju ogromne geološke promene, koje datiraju iz tog perioda, promene koje su se dešavale na Antarktiku ne podržavaju u potpunosti navode teorije. Genetički dokazi ukazuju na činjenicu da svi ljudi koji danas postoje, uprkos svim svojim fizičkim razlikama, vuku poreklo iz veoma male populacije, koja broji između 1.000 i 10.000 jedinki. Analiza gena pokazuje ogromne razlike za period između 60.000 do 2 miliona godina, ali ova teorija ne preti Toba teoriji, zato što je većina naučnika ne uvršćuje u ekstremni događaj. Kompletna slika genetskog stabla, dopušta postojanje teorije o uskom grlu za ljudsku populaciju. Noviji radovi arheologa Majkla Petralje predlažu stanovište da su moderni ljudi preživeli relativno neraštrkani u bar jednom naselju u Indiji.

Prema ovoj teoriji, ljudi su se još jednom otisnuli iz Afrike nakon događaja u Tobi, kada su klima i ostali faktori to dopustili. Prvo su migrirali u Arabiju i Indiju, a odatle u Indokinu i Australiju. Nakon toga, Daleki Istok je postao bogato mesto za širenje ljudske populacije, koje se desilo krajem poslednjeg glacijalnog perioda (pre 110.000 – 10.000 godina).

Katrina je ime za uragan koji je krajem avgusta 2005. pogodio južnu obalu Sjedinjenih Američkih Država. Nastao je 24. avgusta 2005. kraj Bahama i prvi udar na kopno dogodio se kraj Majamija, Florida kada je jačina uragana bila kategorije 1 na Safir-Simpsonovoj skali za uragane. Tamo je uzrokovao veće poplave i 11 poginulih. Svoj put je uragan nastavio u Meksičkom zalivu gde je dobio na snazi.


29. avgusta uragan naleće na američke države Luizijana i Misisipi sa jačinom kategorije 4 (vetrovi 250 km/h). Uzrokovane su velike štete na priobalnim područjima, a 80 odsto grada Nju Orleansa je potopljeno kada su dan nakon naleta uragana popustile brane koje su štitile grad u depresiji. Uragan je takođe izazvao žrtve i štete u američkim državama Alabama, Tenesi, Džordžija i Kentaki. Uragan Katarina je odgovoran za urušavanje nadvožnjaka u izgradnji i požara u Metro Fort Lauderdejla. Škole u delovima Majamija i Brodvarda su bile zatvorene u toku glavnog olujnog udara, dok su škole u okrugu Menro bile otvorene i održavale nastavu po predviđenom planu i programu.

Ukupno je poginulo 1209 ljudi od čega preko 900 u Luizijani. Procenjeno je da je to bila najskuplja prirodna katastrofa u SAD, do tada.

Kakva je to uraganska nepogoda razorila i paralisala celu istočnu obalu Amerike? Šta su uragani i kako nastaju?
Uragan „Sendi“ pogodio je u ponedeljak (29.10) brojne američke gradove na istočnoj obali. Najživlji grad na svetu, Njujork, potpuno je opusteo, a dobar deo Menhetna je poplavljen.
U nepogodi koja se pretvorila u ogromnu dramu, poginulo je 13 osoba, gradovi kao Atlantik Siti pretrpeli su velika oštećenja, mnogi su poplavljeni vodom, a šest miliona ljudi je ostalo bez struje.
Uragan „Sendi“ je stigao sa juga i naglo ojačao približavajući se Njujorku, pretvarajući se u najveću američku oluju u poslednjih 100 godina. No, šta se tu zapravo desilo? O kakvoj oluji je reč? Šta su uragani i kako nastaju?

Divovski vrtlozi

Naime, ponekad se događa da iznad mora nastanu i ogromni vrtlozi vazduha, široki stotinama kilometara. To su takozvani vrtložni sistemi vetrova koji veoma utiču na klimu.
Kada se vetar okreće oko oblasti nižeg pritiska, sistem takvih vrtložnih vetrova se naziva ciklon, što je ime za nizak pritisak. Cikloni se okreću i sa mora prelaze na kontinente, putujući sve dok ne izgube snagu.
U našim krajevima njihov prečnik je između 1000 i 4000 kilometara, ali se ne okreću preterano brzo, tako da ne nanose veliku štetu, osim što obično donose kišu.
Vazduh može da rotira i oko oblasti visokog vazdušnog pritiska, a takav sistem vetrova naziva se anticiklon. No, anticikloni su manji i sporiji od ciklona.
Raspored ciklona i anticiklona u atmosferi je vrlo složen i zavisi od temperature vazduha. Topao vazduh ima niži pritisak od hladnog. Obična promaja u stanu se javlja zato što su prozori na jednoj strani zgrade uvek više zagrejani nego na drugoj.
Ako se prozori otvore, vazduh počne da struji od hladnije strane ka toplijoj strani zgrade, kroz stan. Takav kratkotrajni vetar nazivamo promajom.

Uragani i tajfuni

U toplim, tropskim oblastima, cikloni su znatno manjeg prečnika (100-500 kilometara), ali se kreću znatno brže (100-250 kilometara na čas). Oni se zovu tropski cikloni i izazivaju dramatične klimatske efekte.
Obično nastaju iznad okeana i kreću se ka obalama. Vetar spiralno rotira ka središtu tropskog ciklona, a zbog svoje brzine može imati razorne posledice. Zanimljivo je da tropski cikloni imaju različita imena u raznim delovima sveta.
Na Pacifiku, tropske ciklone nazivaju tajfuni, dok ih u Karibima zovu uragani. Mada se obično misli da su to različiti vetrovi, uragani i tajfuni se u suštini ne razlikuju.
U svakom slučaju, kretanje svih tropskih ciklona prati se satelitski i pomoću radara u meteorološkim stanicama. Od 1950. se koristi internacionalna klasifikacija prema razornoj moći po kojoj se uragani dele na pet kategorija.
Neki od najjačih uragana pete kategorije ostali su dugo zapamćeni. Poznat je uragan „Kamil“ iz 1969, koji se kretao u oblasti Meksičkog zaliva, kao i uragan „Endrju“ iz 1992, koji je pogodio Floridu.

„Katrina“ i drugi slučajevi

Najrazornije posledice koje je napravio jedan vetar imala je tropska oluja „Katrina“, čija je brzina bila veća od 260 kilometara na čas i koja je 2005. godine uništila grad Nju Orleans.
Ona je pogodila obalu Meksičkog zaliva u Americi, a uz nju su te sezone sa Atlantika stigli i drugi uragani izuzetne snage. Moguće je da ste na televiziji već gledli kako uragan pod imenom „Katrina“ pogađa grad Nju Orleans.
Ovaj vetar je izazvao strašne posledice, smrt mnogo ljudi, uništenje velikog broja kuća, a zbog takve nepogode su hiljade osoba morale da se odsele iz Nju Orleansa, koji se ni posle sedam godina nije oporavio od ove nesreće.
Isti grad je samo dve nedelje nakon „Katrine“ pogodio nešto slabiji uragan „Rita“, a i na Dalekom istoku se pojavilo još nekoliko razornih uragana.
Smatra se da je „Sendi“ najskuplja oluja svog vremena. Mada manje snage od drugih poznatih tropskih vetrova, ona je udarila u grad koji je ekonomsko, kulturno i demografsko središte kontinenta. Stoga je isključivanje čitavih 108 godina starog metroa, kao i praktično zaustavljanje života u Njujorku, koštalo mnogo više nego da se to desilo na nekom drugom području.

Ledena kiša



Strujni vodovi okovani ledenom kišom

Ledena kiša je vrsta padavina koja započinje kao sneg, koji se na putu do zemlje otopi dok prolazi kroz sloj zraka sa temperaturom preko nule, a potom prođe kroz sloj zraka hladnijeg od nula stepeni celzijusove skale. Kapljice ledene kiše se ohlade ispod tačke mržnjenja, ali se ne zalede sve dok ne padnu na predmete sa temperaturom ispod nule (npr. dalekovodi, putevi itd.)

METAR kod za ledenu kišu je FZRA

Vetrovi koji su oduvali ljude


Supertajfun Haijan, koji je pogodio Filipine, poslednji je na listi razornih vetrova koji su opustošili pojedine delove Zemlje.



Još nije utvrđen tačan broj žrtava koje je odneo Haijan na Tajlandu, kada je svom snagom udario u grad Taklobab.

Iako je posle katastrofe procenjeno da je poginulo 10.000 ljudi, prema poslednjim informacijama, za sada je potvrđena smrt 2.500 žrtava.

Haijan je razvio maksimalnu brzinu vetra od 315 kilometara na sat i to je 24. oluja koja je od početka godine pogodila Filipine.

Orkanski vetar, tajfun ili uragan je naziv za jake tropske ciklone, s vetrom bržim od 119 kilometara na sat.
Na severnoj hemisferi vrte se suprotno kazaljki na satu, a na južnoj u smeru kazaljke na satu.

Mogu da "žive" i po nekoliko nedelja iznad tople vode, ali čim dođu nad hladnije more ili nad kopno, brzo gube snagu.

Nastaju kao skup grmljavinskih oluja iznad tropskih voda u određenim uslovima atmosfere i mora.

Prvi i najvažniji uslov za razvoj uragana je temperatura mora koja mora biti viša od 26.5 stepeni Celzijusa. Toplina i vlaga iz toplog mora glavni je izvor energije za uragan. Zbog toga uragani brzo oslabe kad zahvate tlo jer više ne mogu da se "hrane" vlagom i toplotom.

Drugi uslov za razvoj uragana je visoka relativna vlažnost u donjoj atmosferi čime se redukuje isparavanje unutar oblaka, a kondenzacijom se oslobađa latentna toplota.

Treći i nikako manje bitan uslov za nastanak uragana je promena smera vetra.

Sezona tajfuna odnosno uragana u Atlantiku počinje 1. juna i traje do 30. novembra, ali mogu se formirati i izvan tog perioda.
U severoistočnom Pacifiku sezona počinje krajem maja ili početkom juna i traje sve do kraja oktobra ili početa novembra.

U severnom Indijskom okeanu početak sezone je u martu i traje do septembra.

U jugozapadnom i jugoistočnom Indijskom okeanu ciklus tropskih ciklona počinje krajem septembra odnosno početkom oktobra, a vrhunac doživljava u januaru ili sredinom februara i traje do početka marta.



Evo spiska najrazaronijih tajfuna do sada:

1. Bhola pogodio je Bangladeš 1970. godine i odneo 300.000 života.

2. Gorki je takođe udario na Bangladeš 1991. i ubio 138.866 ljudi.

3. Nargis je pogodio Mijanmar 2008. godine i pobio 138.366 ljudi.

4. Barisal je udario na Bangladeš 1965. i odneo 36.000 života.

5. Čitagong je u Bangladešu, prethodne 1964. godine pobio 22.000 ljudi.

6. Mič je poharao Centralnu Ameriku 1998. odnevši 19.325 života.

7. Novi tajfun starog imena Čitagong je u Bangladešu 1985. ubio 15.000 ljudi.

8. Odiša je u Indiji 1999. godine odnela 15.000 života.

9. Andra Pradeš u istoj zemlji 1977. godine 14.204 žrtava.

Najveću štetu naneo je uragan Katrina iz 2005. godine u SAD – koštao je Amerikance 81 milijardu dolara.

mondo

Prirodne katastrofe u svijetu koje su obilježile godinu

Uragan Sandy , ili ''Frankenstorm'' udario je Karibe i istočnu obalu SAD-a na prijelazu listopada na studeni, odnio oko 200 života te nanio ogromnu materijalnu štetu


Sandy, Bopha, niz potresa u Italiji..protiv razornih sila prirode se ne može. U nastavku pročitajte koje su prirodne katastrofe obilježile 2012,13,14 godinu .

Uragan Sandy


Uragan Sandy , ili \'\'Frankenstorm\'\' udario je Karibe i istočnu obalu SAD-a na prijelazu listopada na studeni, odnio oko 200 života te nanio ogromnu materijalnu štetu. Obalu New Yerseya udario je u noći sa 29. na 30.10. tijekom koje prerastao postropsku oluju. Oluja je pogodila najgušće naseljeni dio SAD-a. Područje u kojem se nalaze gradovi poput New Yorka, Bostona, Philadelphije, Washingtona. Vjetrovi su puhali oko 150 kilometara na sat. Oluja je poplavila, domove i ulice, a više od 7 milijuna ljudi u 10 saveznih država ostalo je bez struje. Najgore su prošli New York i New Yersey. Sustav podzemnih željeznica u New Yorku star 108 godina nikad nije bio toliko uništen, a zabilježen je i najveći vodeni val u povijesti toga grada. Predsjednik Barack Obama nedavno je zatražio od kongresa da odobri paket 60, 4 milijarde dolara pomoći za obnovu u istočnim saveznim državama nakon štete koju je prouzročila Sandy, navodi Reuters.

Potresi u Italiji


Italija se tresla gotovo mjesec dana nakon što je sjever zemlje u svibnju pogodio val potresa. Sedam ljudi je poginulo, deseci su ozlijeđeni, a povijesne zgrade uništene u nizu snažnih potresa koji su pogodili područje u blizini Bologne 20. svibnja, od kojih je najsnažniji bio magnitude 5.9 po Richteru . Niti deset dana kasnije 15 ljudi poginulo je u potresu magnitude 5.8 stupnjeva po Richteru koji je pogodio pokrajinu Emilia Romagna. U potresima je bez krova nad glavom ostalo najmanje 14 tisuća osoba, a sjever Italije tresao se i početkom lipnja kada je potres od 5, 1 stupnja po Richteru pogodio sjeveroistok zemlje. Potres u Emiliji Romagni nanio je štetu gospodarstvu, a posebno poljodjelstvu koja prema nekim izračunima iznosila 250 milijuna eura. Europska komisija nedavno je odobrila 2,66 milijardi eura za pomoć poljodjelstvu u regijama Emiliji Romagni, Lombardiji i Venetu .

Tajfun Bopha


Snažan tajfun Bopha pogodio je početkom prosinca Filipine te odnio živote 714 ljudi i uzrokovao štetu na usjevima od oko 250 milijuna dolara. Prema posljednjim informacijama nacionalne agencije za katastrofe još je 900 ljudi nestalo, a u tajfunu je ozlijeđeno još oko 2000 ljudi, navodi Reuters. Najsnažnijom ovogodišnjom olujom koja je pogodila Filipine najteže su pogođene provincije Davao Oriental i Compostela Valley. Više od 400 000 ljudi izgubilo je svoje domove i farme.

Potres Iran


Više od 250 ljudi je poginulo , a još tisuće su ozlijeđene i ostale bez domova u dva snažna potresa jačine 6,3 i 6,4 koja su u samo nekoliko minuta razmaka u kolovozu pogodila sjeveroistok Irana. Epicentar potresa bio je u blizini gradova Tabriz i Ahar. Deseci sela na tom području u potresu su znatno uništena. Broju žrtava pridonjelo je siromaštvo i loša gradnja, a potres je izazvao kaos na ulicama.

Poplave


Jake kiše srpnju su izazvale su poplave u jugozapadnom dijelu Japana. Evakuirane su stotine ljudi, a 20 ljudi umrlo je na otoku Kyushu uslijed poplava i odrona zemlje. Ove godine poplavilo je i svetište Lourdes u Francuskoj, pa je 450 hodočasnika moralo biti evakuirano. Naime, zbog obilnih kiša u listopadu rijeka Gave de Pau izlila se iz korita. Poplave su pred kraj godine pogodile Veneciju i pokrajinu Toskanu u Italiji. U Veneciji su turisti zbog takozvane visoke vode \'\'plivali\'\' u kafićima, a u sjevernoj i središnjoj Italiji mnogi su evakuirani iz svojih domova.

Tri puta više raseljenih zbog klime nego zbog ratova
Beta- AFP | 17. 09. 2014. - 09:57h | Komentara: 0

Prirodne katastrofe uzrokovale su tri puta više raseljenih ljudi nego sukobi tokom 2013. godine, što ukazuje na hitnost u rešavanju problema klimatskih promena, navodi se u studiji sprovedenoj pod pokroviteljstvom UN.


Norveški savet za izbeglice, nezavisna organizacija specijalizovana za pomoć u hitnim situacijama, navodi da je prošle godine raseljeno najmanje 22 miliona ljudi zbog raznih prirodnih katastrofa.

Izveštaj te organizacije objavljen je pre samita UN o klimi koji počinje u utorak, 23. septembra u Njujorku.

Broj raseljenih ljudi se udvostručio već 70-ih godina prošlog veka, navodi se u studiji koja to objašnjava usponom urbanizacije tokom poslednjih 40 godina u najugroženijim zemaljama.

Bivši koordinator UN za pomoć u hitnim situacijama Jan Egeland, koji je rukovodio izradom studije, pozvao je zemlje ugrožene većim brojem raseljavanja ljudi da im to pitanje bude prioritetno tokom rasprava o rešavanju tog pitanja.


- Vlade treba da budu sigurne da su projekti i donatori potpuno svesni rastuće opasnosti od raseljavanja ljudi i da pruže mogućnost nekog drugog smeštaja za ugroženo stanovništvo - rekao je Egeland.Klim


Više od 80 odsto raseljenih ljudi zbog prirodnih katastrofa nalazi se u Aziji. Filipini su pretrpeli najteže katastrofe, s tajfunima Haijan i Trami, koji su zajedno izazvali raseljavanje 5,8 miliona osoba.

Africi preti veći broj raseljenih usled porasta broja stanovnika, dodaje se u izveštaju i navodi da ni bogate zemlje nisu pošteđene.

Japan je pogodio tajfun, SAD tornado, a Kanadu poplave, gde je ukupno raseljeno više od 600.000 ljudi.

Poplave na Balkanskom poluostrvu su došle nakon obilnih padavina i snažnog ciklona koji je zahvatio centralni deo Balkanskog poluostrva u maju mesecu 2014. godine. Padavine su obuhvatile ceo Balkan 13. maja 2014. godine.


Ciklon „Tamara“ zahvatio je područje srednje i jugoistočne Evrope 13. maja 2014. godine. Prostirao se na velikoj horizontalnoj površini, vertikalne debljine do 100 kilometara kroz celu troposferu. Zasićenost vazdušne mase bila je oko 100%, a vlažnost je povećavana zahvaljujući toplom vazduhu sa juga i istoka. U prilog razvoju ovakvog polja niskog pritiska pogodovala je i fizičko-geografska specifičnost Balkanskog poluostrva. Centar ciklonalnog polja bio je nad Srbijom i Bosnom i Hercegovinom, gde je između 13. i 15. maja izlučena velika količina padavina, najveća ikada zabeležena od kada se vode meteorološka osmatranja. Slabljenje i nestanak ciklona započeto je tokom 16. maja.


Obrenovac je bio najteže pogođen poplava, a procenjeno je da je 90% naselja potopljeno. Celo naselje od oko 8700 stanovnika je evakuisano. Pored Obrenovca se nalazi termoelektrana Nikola Tesla, najveća termoelektrana u Srbiji, koja daje skoro 50% električne energije u Srbiji. Međutim, ona je ostala nepotopljena zahvaljujući dobrim intervencijama. Termoelektrana Kostolac, koja daje 11% električne energije Srbije, je bila ugrožena izlivanjem Mlave. Dva prestana džakova sa peskom je bilo probijeno, ali voda nije probila poslednju liniju odbrane. Centri Paraćina, Petrovca na Mlavi, Svilajnca i Smederevske Palanke su bili poplavljeni.


Prizor iz Krupnja posle poplave

U Krupnju je bujica uništila desetine kuća, a objekti su dalje ugroženi klizištima.

Poplavni talas na reci Savi kod Šapca dostigao je kotu od 6,6 metra, što je najviši nivo ove reke u tom gradu od kada se vodi evidencija. Do 16. maja 7.618 ljudi je bilo evakuisano, 20 je povređeno, dok je tri lica izgubilo život.

U Sremu su evakuisana sela Jamena, Morović i Višnjićevo.

Premijer Srbije Aleksandar Vučić opisao je poplave kao „najgoru prirodnu katastrofu koja je ikada zadesila Srbiju“. Napomenuo je da poplave ovih razmera nisu stogodišnje, već hiljadugodišnje, odnosno dešavaju se jednom u hiljadu godina.

Vlada Srbije je zbog žrtava poplave i klizišta proglasila tri dana žalosti, 21, 22. i 23. maj. Tokom 23. maja je ukinuta vanredna situacija na nivou Srbije, dok je ostala na snazi vanredna situacija u dva grada i 17 opština koje su bile direktno ugrožene. U pitanju su gradovi Šabac i Sremska Mitrovica i opštine Obrenovac, Ljig, Ub, Lajkovac, Osečina, Paraćin, Mionica, Svilajnac, Smederevska Palanka, Šid, Trstenik, Kosjerić, Bajina Bašta, Krupanj, Mali Zvornik, Koceljeva i Vladimirci.

Osim srušenih kuća, odnetih puteva i mostova, a posebno ljudskih života, poplave su nanele veliku štetu i poljoprivredi, zemljištu i usevima, stoci itd

Bosna i Hercegovina


Most južno od Banjaluke.


Reka Bosna u Zenici.

Iz korita su se izlile reke Bosna, Drina, Sana, Sava, Vrbas i druge. Poplavljeni su Brčko,Maglaj, Doboj, Derventa, Tuzla, Prijedor, Travnik, Janja, Bijeljina, Zenica, Živinice, Vareš, Zavidovići,Ključ, Banja Luka, Čelinac i mnoga druga mesta i naselja. Ugroženo je područje uz reku Savu.Vlada Federacije Bosne i Hercegovine proglasila je 15. maja stanje prirodne nesreće, a Vlada Republike Srpske je 17. maja proglasila vanrednu situaciju na celom području Republike.


Hrvatska


Poplave u Dubočcu.

Najugroženiji su delovi županjske i brodske Posavine. Reka Sava dostigla rekordno visok nivo i probila je na dva mesta nasipe kod Rajevog Sela i Račinovaca. Evakuisano je nekoliko hiljada stanovnika iz Gunje, Račinovaca, Rajeva Sela, Bošnjaka, Vrbanje, Drenovaca, Strošinaca, Đurića, Posavskih Podgajaca i Soljana. Evakuisani ljudi su smeštani u Županji, Cerni i Gradištu.

Reka Orljava se izlila na više mesta, najugroženije je bilo pleterničko područje i naselja Bečic i Lužani u opštini Oriovac. Orljava se najpre izlila negde između Blacka i Vesele i uz prugu je voda došla do kuća. Reka Orljava izlila se i u mestu Gradac kod Pleternice, gde je izvršena i evakuacija. Reka je oštetila prugu pa je sav železnički saobraćaj zatvoren na delu Pleternica - Požega - Velika.


wikipedia
„2014 Bosnia and Herzegovina floods Kamerovica flied“ autor BiH - Sopstveno delo. Pod licencom CC BY-SA 3.0 sa sajta Викимедијина остава - http://commons.wikimedia.org/wiki/File:2014_Bosnia_and_Herzegovina_floods_Kamerovica_flied.jpg#mediaviewer/File:2014_Bosnia_and_Herzegovina_floods_Kamerovica_flied.jpg

Seizmolozi otkrili gdje očekuju iduće katastrofalne potrese


 
Već podulje seizmolozi i stručnjaci upravljanje katastrofama upozoravaju kako su položaj Nepala na dodiru tektonskih ploča te niži standard i loše zgrade kobna kombinacija.
"Svaki put kada upucate toliko kinetičke energije u veliki grad, dogodit će se grozne stvari" zaključak je dr. sci. Gregoryja Beroze, seizmologa sa Stanforda.

Njegov tim je istaknuo i tri grada koja bi mogao pogoditi potres jačine barem onoga u Nepalu.

Teheran

Iranski glavni grad je izgrađen blizu tri tektonska rasjeda i to na mladim stijenama, odnosno sedimentu koji nije baš sjajna podloga kada se tlo počne tresti. Seizmolozi procjenjuju kako postoji 90 posto šanse da potres magnitude 6.0 pogodi područje Teherana u idućim desetljećima. A takav zemljotres je i više nego dovoljan za tragediju veću nego u Nepalu, obzirom na to da je Teheran naglo narastao i kvaliteta zgrada je loša. Iranski dužnosnici su 2010. počeli subvencionirati 5 milijuna ljudi da se isele, no i dalje glavni grad je i dalje najrizičnije mjesto za pogubni potres.

Istanbul

Turskoj su nažalost itekako poznati razorni potresi. Prema izvješću Svjetske banke, u 20. stoljeću barem 100.000 ljudi poginulo je u potresima. Iako su vlasti pokrenule program izgradnje potpornja velikim zgradama, većina stanovnika u najmnogoljudnijem turskom gradu i dalje živi u sklepanim kućicama, a rizik od potresa magnitude 7.0 do 2030 je 60 posto. Zbog potresa jačine 7,6 s epicentrom u Koaceli, 120 km od Istanbula, samo u glavnom gradu je poginulo 1000 ljudi. Takav potres u samom gradu ubio bi znatno više ljudi.

Los Angeles

Drug najnaseljeniji grad u SAD-u već dugo živi pod Damoklovim mačem potresa. No usprkos svim mjerama opreza, katastrofa bi bila neizbježna. Potres magnitude 6,7, 1994. skrivio je smrt 57 ljudi i štetu od 20 milijardi dolara. Vjerojatnost takvog ili snažnijeg potresa u idućih 30 je 60 posto. No američke vlasti se znatno više brinu oko 7-postotnog rizika potresa magnitude 8. Prema procjenama američkog geološkog društva, takav potres u Los Angelesu bi iza sebe mogao ostaviti 1.800 mrtvih i štetu od 200 milijardi dolara.



A gdje je tu Hrvatska?

Na globalnoj karti rizika od potresa, vidi se i kako je Balkan pod umjerenim rizikom od potresa. No olakotna okolnost je to što nemamo ni približnih megalopolisa kao što su Teheran, Istanbul ili Los Angeles te kako je gradnja ipak kvalitetnija.

Zbog omjera naseljenosti i vjerojatnosti potresa Zagreb je najopasniji. Pod rizikom su i dubrovačko te riječko područje.

"U širem prostoru grada Zagreba poznato je 7 seizmičkih izvora i to su: Medvednički , Zagrebački , Pokupljanski, Bilogorski, Kalnički, te seizmički izvor Ivanščica i Metlika" stoji u studiji geologa Željka Miklina. Maksimalne magnitude zabilježene za Zagreb su 6,0 do 6,5, koliko se procjenjuje da je bio težak potres iz 1880. Obzirom na to da je Medvednički seizmički izvor najriskantniji, dodatnu opasnost predstavljaju klizišta i rasjedi.



(Danas.hr)