Pećinsko slikarstvo

Pećinsko slikarstvo se pojavilo pre oko 35.000 godina i povezuje se sa savremenim ljudima, i otkriveno je na oko 350 lokaliteta franko-kantabrijske regije. Od kojih su najvažniji:

Šove - pećina u južnoj Francuskoj u kojoj je pronađeno najstarije pećinsko slikarstvo koje se procenjuje na oko 35.000 godina starosti. U njoj su pored standardnih predstava konja i bizona oslikani i predatori(pećinski lav, medved, soko, pećinska hijena i panter) što predstavlja jedinstven slučaj.

Gargas - pećina u francuskim Pirinejima na čijem zidu se nalaze otisci šaka koji se dobiju kada se šaka prisloni uza zid a okolo se prska boja.Procenjuje se da je stara 27 do 22 000.godina.

Lasko - pećina na jugozapadu Francuske datirana na 18 do 16.000 godina. U njoj su nađene predstave kineskog konja, soba bikova i soba mačaka a svi radovi su toliko ujednačeni pa postojji mogućnost da ih je radila ista osoba.

Altamira - pećina u španskoj pokrajini Kantabriji, otkrivena je 1880. i predstavlja jedno od prvih otkrića pećinskog slikarstva. Na jednom od njenih zidova crveno i crno-braon bojom naslikan je bizon a korišćena su prirodna ispupčenja i udubljenja u zidu kako bi bio postignut bolji efekat.



Bizon iz Altamire.

Smisao



Predstave konja sa tačkama u pećini Peh Merle

Smisao pećinskih slika nije nam uvek jasan. Protiv hipoteze Henri Breula da su naslikane životinje trebale da podupiru uspešne lovce govori činjenica da su na slikama često i divlje životinje koje se nisu lovile. David Luis Viliams u svom dokumentu BBC One „Kako je umetnost stvarala svet“ predlaže drugu teoriju. Slikarstvo tada nije predstavljalo živi svet već je imalo predstave ljudi koji su bili u transu koji su imali ljudi u ritualu koji je bio uslovljan dugim boravkom ljudi u pećinama i tami. Protiv toga svedoči činjenica da je u mnogo slučajeva tu prisutna saradnja mnoga ljudi u konstrukciji skela i osvetljenja. Verovatno sa se radi o značaju koje ove slike imaju za religiju i ako ih danas nismo u mogućnosti da ih šire interpretiramo.

Henri Breul je podelio pećinsko slikarstvo na 4 stila:

   stil 1 - u njemu nije bilo pećinskog slikarstva ali na kamemim pločicama počinju da se izrađuju figurine i ova faza je zapravo uvod u paleolitsku umetnost.
   stil 2 - vezuje se sa kulturama gravetijen i stariji solitrej i sada počinje oslikavanje osvetljenih zidova oko ulaza u pećinu.
   stil 3 - počinje oslikavanje mračnijih delova pećine, kao i pojava apstraktih znakova, u početku ljudske ljudske predstave su nesrazmerne, glava je mala u odnosu na telo ali vremenom dolazi do usavršavanja.
   stil 4 - sada već dolazi do razvijenog slikarstva sa proporcionalnim i ujednačenim detaljima. Životinje su prikazivane realistički i u pokretu.I oslikavani su mračni, teško dostupni delovi pećine.

Kako je vreme odmicalo usavršavala se tehnika slikanja. Životinje su realističnije prikazivane i vidi se prostorni raspored. Nije utvrđeno da li je oslikavanje zidova rađeno zbog estetike ili ima neko duhovno značenje. Pogotovo što su predstave pronađene visoko postavljene u velikim galerijama a ima i onih u mračnim i teško dostupnim delovima pećine kojima je jedva mogla da priđe jedna osoba.

Pećinsku umetnost uglavnom nalazimo na području Španije i Francuske, a sastoji se od slika, crteža i gravura na zidovima pećina. Moguća treća kategorija bi bile slike i simboli ugravirani na otvorenom prostoru, no malo je od toga ostalo sačuvano.



Figurativna paleolitska umetnost se odnosi na prikaz čoveka ili životinje, a nefigurativna na oblike znakova i simbola. Prikazi pojedinih životinja variraju od mesta i vremenskog perioda. Najčešće su se u pećinama prikazivali bizoni i konji, a mamuti i jeleni se nalaze samo na nekim područjima. Ribe i ptice su najčešće na nosivim predmetima. Prikazi insekata i biljaka su samo na nekim predmetima i jako su retki. Gotovo sve životinje su prikazane u profilu, uglavnom odrasle jedinke prepoznatljive vrste. Mnoge su životinje nedovršene ili dvosmislene, a ima i izmišljenih bića, kao jednorog u pećini Lasko. Broj figura varira od nekoliko do nekoliko stotina kao u pećini Lasko- Francuska.

Crteži su jakih konturnih linija a ispunjeni su drugom bojom od pozadine. Čovek ponekad iskorištava i formu zida, tj. udubljenja i ispupčenja zida za likovno oblikovanje životinja. Životinje su nabacane bez ikakvog reda, nema odnosa među figurama, ponekad su čak oslikane jedna preko druge.

Simboli i znakovi su mnogo češći u pećinskom slikarstvu nego prikazi ljudi i životinja. U rasponu od jedne tačke i linije do velike površine složeno grupisanih znakova mogu stajati samostalno u pećini, ipak češće se nalaze uz figurativne slike. Česti su jednostavni simbolički motivi, uključujući i otiske ruke u obojenoj zemlji kao znak „moje“.

Naučnici su početkom smatrali da je pećinsko slikarstvo bilo čisto dekorativnih razloga, bez konkretne važnosti, no nakon daljnjih istraživanja sve figure daju neki smisao toj umetnosti.

Po teoriji popularnoj u ranom 20. veku ljudi iz kamenog doba su slikali životinje iz razloga da će iste susresti u stvarnosti. Tako koplja i druga oružja na slikama mogu kazivati da će imati uspešan lov. Ipak, se ta teorija još razmatra. Sledeća popularna teorija kaže da su pećinske slike služile magiji plodnosti te su po njoj ljudi slikali životinje u nadi da će se iste razmnožiti i osigurati dovoljno hrane u budućnosti. Neki smatraju da će ponovn slikanje životinja po staroj slici osigurati ponovni povratak životinje svako proleće. Neka istraživanja su pokazala da su najraskošnije slike u pećinama sa osobito dobrom akustikom, te smatraju da je muzika imala veliku ulogu u obredu. Takođe su mnoge ostale teorije na razmatranju, no smatra se da jedinstvena teorija neće biti dovoljna za objašnjenje cele paleolitske umetnosti, koja je trajala 20.000 godina, na širokom području sveta.

Umetnost na zidovima pećina sastoji se od raznih tehnika. Neki crteži sadrže spojene ostatke mineralnih naslaga stalagmita i stalaktita za prikaz pojedinih delova životinje. Drugi dolaze od prstiju utisnutih u glinu koja se nalazila na stenama zida. Rad u glini nađen je samo na prostoru Pirineja, isto tako sadrži i gravure na plafonu pećine pa reljefi oblikovani u umetnim naslagama gline. Pećinski umetnici su modelovali bizona u reljefu u francuskoj pećini Le Tuc d'Audoubert, dok je u pećini Montespan (Francuska) trodimenzionalna skulptura medveda od 700 kg. U ilovači. Zidno vajarstvo u niskom i visokom reljefu, je nađeno samo u središnjim regijama Francuske, gde se glina mogla oblikovati. Otkriveni su i tragovi crvenog pigmenta na većini zidnih skulptura što znači da su nekad bili obojeni.

U nekim je pećinama plafon bio previše visok za slikanje bez merdevina ili skela. U pećini Lasko zidovi pokazuju rupe gde su mogle biti postavljene skele. Veličine crteža jako variraju. Slike bikova u pećini Lasko dugačke su 5,5 m1.



U razdoblju srednjeg kamenog doba (mezolitu) zbile su se tri promene od izuzetne važnosti za likovnu umjetnost. Prvo, teme slikarstva su raznovrsnije i, osim životinjskog sveta, pojavljuju se i ljudske figure. Drugo – u oblikovanju se napušta naturalizam i prikazivanje prirode, izbacuju se pojedinosti a likovi se pojednostavljuju poput znakova (stilizacija). Ti su likovi često jednobojni, površinski i deformisani (izdužene noge trkača). Istovremeno s pojavom organizovane grupe i podele rada u društvenoj zajednici (goniči životinja i lovci u zasedi), u slikama se javlja i kompozicija.

Pećinsko slikarstvo



’’Praistorijska umetnost na steni predstavlja do sada najveće svedočanstvo o umetničkim, spoznajnim i kulturnim počecima čovečanstva... Trebalo bi, pre svega, odbaciti predrasude o poreklu ove umetnosti. Ona se nije iznenada pojavila, već se postepeno razvijala, sa kognitivnim sazrevanjem ljudske vrste. U vreme kada se čuvena pećinska umetnost pojavila u Francuskoj i Španiji, već je duga umetnička tradicija postojala u južnoj Africi, Levantu, istočnoj Evropi, Indiji, Australiji i, bez sumnje, u mnogim drugim zemljama u kojima ona još nije dovoljno istražena’’. (Bednarik G. Robert, UNESCO Glasnik, br 4, 1998, Pariz).

Do danas je u preko 120 zemalja širom sveta pronađeno ukupno preko 500 lokacija sa praistorijskim slikama ili gravurama na steni. Uglavnom se radi o plitkim ili dubokim pećinama, pošto su dela koja su rađena na otvorenim stenama relativno brzo propadala, usled dejstva prirodnih sila.  

Najranija pećinska umetnost za koju se zna nastala je pre oko 200-300.000 godina, u Indiji, u prebivalištima prvih ljudi. Pre 250-300.000 ljudi stvaraju umetnost u pećinama današnjeg Izraela. U Evropi su se slična dela pojavila pre oko 150.000 godina. Kasnije  nastaju umetnička dela u Sibiru,  Australiji, u obe Amerike... Tadašnji ljudi su već imali jezik, koji im je omogućavao savršenu komunikaciju. U to doba čovek se već, osim po kopnu, veoma uspešno kreće i po vodama (ima dokaza o plovidbama morima i okeanima, dugim i do 180 km).                      

Tokom paleolita ljudi su naseljavali uglavnom samo pliće pećine ili ulazne delove dubokih pećina – tj. samo oni prostori u koje je dopiralo dnevno svetlo služili su im kao stanište za svakodnevni život. Duboke pećine, međutim, zbog uslova koje u njima vladaju (nedostatak dnevne svetlosti i prisustvo visokog nivoa ugljendioksida), nisu bile pogodne za dugi boravak ljudi, nego su uglavnom predstavljale svetilišta.

’’Sposobnost da izrazi, simbolizuje imaginarni svet kroz upotrebu veoma različitih sistema simboličkih normi, odražava jedinstvenost kulturnih karakteristika ljudskih zajednica i specifičnost njihovih jezika, običaja, verovanja, mitova i bogova.’’ (Vialu Deni, UNESCO Glasnik, br 4, 1998, Pariz).

(Eho)

Motivi i simboli



Fascinantno je da, uprkos ponekad ogromnoj geografskoj udaljenosti, postoji kulturna ujednačenost koja je karakterisala sve ljudske zajednice tokom praistorije. Razdvojeni ponekad i hiljadama kilometara i odvojeni okeanima, ljudi su u istim periodima u praistoriji imali iste umetničke domete, koristili su potpuno iste materijale i tehnike, imali vrlo slične ili čak identične simbole i teme...

Tumačenju ovih činjenica veliki doprinos dali su antropolog Doson[1] i arheolog Luis-Viliams[2]. Luis-Viliams je izučavao pojavu koju je nazvao ’’neurološki most sa kamenim dobom’’, a odnosi se na zapadanje u  trans, koji se događa ljudima ako se izlože dejstvu ugljen-dioksida u koncentracijama koje odgovaraju onima iz pećina. Izvođeni su eksperimenti u laboratorijskim uslovima, na dobrovoljcima, i rezultati su pokazali da duže udisanje određenih količina ugljen-dioksida dovodi do promena u ponašanju i opažanju, i to skoro identičnih onima koje se javljaju pod dejstvom drugih vrsta jakih stimulacija čula i nervnog sistema (psihoaktivne supstance, muzika, bol, stalno ponavljanje pokreta, duga izolovanost, dugi post).

Pri dužem dejstvu ugljen-dioksida, primetne su tri faze reakcija: prvo se čoveku priviđaju tačke, cik-cak linije, spirale, ukrštene linije i mnogi drugi oblici (isti kao oni koji su nacrtani na zidovima mnogih pećina). U drugoj fazi se linije pretvaraju u oblike (npr. cik-cak linije se opažaju kao  zmije). U trećoj, najdubljoj fazi, dolazi intenzivnih halucinacija, osoba se oseća kao da je nešto uvlači u mračni vrtlog, vidi oko sebe čudovišna bića ili džinovske životinje i oseća spajanje svoga duha i tela s njima.

’’Skoro sva praistorijska umetnost fokusirana je na tri osnovne teme: Seks,  hrana i teritorija. Glavne ljudske preokupacije nisu se promenile ni do danas.’’ (Anati Emanuel, UNESCO Glasnik, br 4, 1998, Pariz).

Ni u jednoj do sada otkrivenoj oslikanoj paleolitskoj pećini, nema ni jedne eksplicitne predstave parenja (ni ljudi ni životinja). Čak je primetno da je većina životinja prikazana bespolno, ili su polni organi prikazani kao jedva primetne naznake, mada se mužjaci od ženki lako mogu razlikovati - prema obliku rogova ili masi tela i leđnim linijama.

Međutim, česti su prikazi vulve kao organa rođenja ili organa iz kog ističe krv. Izgleda da su ženski znakovi i rane, zapravo jedan isti znak, tj. uzajamno zamenjivi simboli, a tumači se i da su rana i koplje u njoj zapravo prikaz seksualnog čina, (napr: predstava malog bizona iz pećine Bernifal, koji na vratu ima ovalni znak sa dva paralelna štapića, tumači se kao znak i za ranu i za vulvu).  

Muški i ženski simboli su nađeni u svim oslikanim pećinama, u velikom broju, i to uvek u parovima, ili pak kao skupine muških ženskih odnosno simbola. Nakon višedecenijskog izučavanja, statističkih i kompjuterskih provera, pokazalo se da se skupnine muških simbola mnogo češće nalaze u delovima pećina koji su bliže ulazu, dok su ženski simboli grupisani u dubljim delovima pećina, naročito u pukotinama i dubokim usecima zidnih površina ili poprečnim prolazima koji povezuju dve pećinske prostorije. Zajedno prikazani muški i ženski simboli su, skoro bez izuzetka, u središnjim i najširim prostorijama pećina.

Simbolika ulaza u pećinu i same pećine je jasna -  to su vulva i materica, prostor u kome pleme boravi zaštićeno od spoljašnjih uslova, tu je bezbedno, toplo, mračno, odatle se izlazi u spoljni svet. Ta jasna paralela sa trudnoćom i rađanjem, potvrđena je i time što neke od današnjih plemenskih zajednica, na ulazima u svoje pećine iscrtavaju znak za vulvu/ranu, identičan onima iz praistorije.

Tema ’’mužjak-ženka’’ u praistorijskoj pećinskoj umetnosti retko je prikazivana na prvoj ravni tj. kao prikaz parova mužjaka i ženki iste vrste, nego je najčešći, i u svim pećinama primetan, dominantni patern muški +ženski princip. Ponavljaju se uvek iste kombinacije  životinja M (konj) + F (bizon i/ili tur),  odnosno po formuli : B ženka  B mužjak + A ženka A mužjak.

’’Bizon i konj su simboli kojih smisao nesumnjivo prevazilazi same grafičke oblike, pa bismo stoga teško mogli ukrašenim pećinama osporiti značenje svetišta u širem smislu’’. (Leroi-Gourhan André, Religije prethistorije, Naprijed, Zagreb, 1968.).

Jedan od veoma čestih simbola koji se pojavljuju u mnogim pećinama su šake. Uglavnom se ne radi o crtežu, nego o otisku realnih ljudskih ruku, u pozitivu ili negativu. Pozitivi su realizovani crvenim okerom, jednostavnim naslanjanjem ruke namazane bojom na površinu zida pećine. Negativ ruke je dobijan tako što su oko ruke prislonjene na zid nanosili tečnu boju, u sitnim kapljicama, raspršenim pomoću šupljih duvaljki. Šaka se takođe smatra ženskim simbolom, a u većini pećina se nalaze otisci šaka za koje su forenzičari utvrdili da su premale da bi bile muške ruke.

Ni u jednom slučaju praistorijskog slikarstva nema prikaza biljnog sveta ni pejzaža – pa iako je to bitan deo životne sredine ljudi i životinja, i ljudima značajan izvor hrane (a biljojedima i jedini), nema prikaza ni jedne voćke, cveta, biljke ni drveta. Možda ih nisu smatrali živim bićima.

’’Smatra se da je početak umetnosti povezan s razvitkom nekoliko drugih važnih ljudskih sposobnosti, kao što su stvaranje apstraktnih pojmova, stvaranje simbola, komuniciranje na najvišem nivou i razvijanje svesti o sebi.’’ (Bednarik G.Robert, UNESCO Glasnik, br 4, 1998, Pariz).

Iako se određeni broj predstava i simbola ponavlja u svim pećinama, pa čak i po paternu koji je obrađen i dokazan i statistički, naučnici se ne slažu u tumačenju tih rezultata.

U pećinskom slikarstvu ne postoji nijedna scena sa predstavom sukoba među ljudima - ima ukupno četiri predstave ljudskih figura koje se tumače kao muškarac ranjen kopljem, (iz tri pećine).  Uprkos tome, neki objašnjavaju izbor prikazanih životinja, njihov broj i raspored kao prikaz cikličnih migracija stada biljojeda, koje su automatski uslovljavale i kretanje ljudi (i drugih lovaca: velikih mačaka, hijena, medveda...), a sa time povezano i napuštanje jednih i osvajanje drugih teritorija.                                      

Za jedne, slike na zidovima pećina su isticanje muško-ženskog principa koji daje život i koji leži u osnovi svega u prirodi. Za druge, predstave životinja i ’’šamana’’(bića koja su pola ljudi a pola životinje) i njihov raspored po površinama na kojima su naslikani, samo su odraz slike svemira koji su praistorijski ljudi redovno posmatrali i bili njima toliko opčinjeni, da su  tu sliku simbolički prenosili na površine svojih pećinskih svetilišta.

Postoji i mišljenje po kojoj legenda o Minotauru i lavirintu ustvari govori o čuvanju i prenošenju sećanja na vremena kada su davni preci autora te legende gledali džinovske bikove u pećinama.  

’’Kada posetilac uđe u pećinu ima osećaj neograničenog prostora, lakše ili teže pristupačnog, neki delovi su ogromni i impresivni kao katedrale, a do drugih se može samo puzeći. Prirodna svojstva ovih lokaliteta ili pećina utiču na raspored zidnog slikarstva i doprinose njegovom simboličnom značenju’’. (Vialu Deni, UNESCO Glasnik, br 4, 1998, Pariz).

(Eho)

Izrada slika na zidovima pećina



Već od gornjeg paleolita, ljudi su pronalazili i obrađivali sirovine i pravili boje - pre svega različite nijanse crvene, ali i mnoge druge boje, od žute do ljubičaste, preko crne, sive, braon... Smatra se da je crveni oker simbolizovao krv, odnosno život, i zato je služio ne samo kao boja za pećinske slike, nego i za bojenje tela živih ljudi, kao i za bojenje tela pokojnika i grobova u koje su polagani.

Za slikanje i bojenje koristili su uglavnom prirodne pigmente (oksidne i zemljane), koje su mešali sa različitim materijama (glina, životinske masnoće, a u par primera dokazano je i prisustvo ljudske krvi), kako bi dobili pastuoznu strukturu. Za nanošenje boje na povšine zidova koristili su četkice od dlaka ili biljnih vlakana, jastučiće od životinske kože, loptice krzna, mahovine, kao i duvaljke od trske ili šupljih ptičijih kostiju. Iscrtavanje osnovne linije uglavnom je rađeno ugljenom. Osnovna linija je ponekad urezivana (gravirana), usecana ili uklesivana na kamenu površinu. U nekim pećinama se slike nalaze na visinama koje bitno prevazilaze ljudsku visinu, što ukazuje na to da su morali da prave neke skele. Slikali su uz svetlost lampi koje su mogle da gore i po nekoliko sati, a pravili su ih tako što su prvo u krečnjačkoj steni napravili udubljenje, u koje su zatim stavljali životinjsku mast i filter biljnog porekla. Veruje se da su, zbog talenta i veštine i velikog značaja oslikavanja svetih mesta, slikari imali važno mesto u svojoj zajednici.

Najnovije analize su pokazale da su u nekim Australijskim pećinama bojeni slojevi sastavljeni od čak 40 različitih nanosa, nastajalih tokom veoma dugog vremenskog perioda. Ne zna se da li su to bila ritualna slikanja iz generacije u generaciju ili se radilo o restauraciji oštećenja na slikama.

’’A ono što  u pećinama zadivljuje jest upravo dostojanstvo likovnog ukrasa što su ga paleolitski ljudi otisnuli u pokretu kamena i na tisuće svjedočanstava o poštovanju što su ga ukazivali tim djelima, u čemu se znatno razlikuju od mnogih kasnijih potpisnika’’. (Leroi-Gourhan André...)

4926 pećinskih crteža pronađeno u Meksiku



Arheolozi su u Meksiku pronašli 4.926 dobro očuvanih pećinskih crteža u severno-istočnom delu Burgosa.



Burgos, Meksiko. Skoro 5.000 slika je otkriveno na 11 različitih lokacija u severoistočnom Meksiku, u oblasti za koju se mislilo da je bila nenaseljena tokom pre hispanske ere. Više od 1.500 zidnih slika je pronađeno u samo jednoj pećini. Slike prikazuju ljude, životinje, insekte, kao i apstraktne objekte i smatra se da su oslikane od strane najmanje tri različite grupe lovaca-sakupljača. ” Nismo našli nikakve drevne predmete koji mogu da se stave u isti kontekst sa slikama”, rekao je Gustavo Ramirez iz Nacionalnog instituta za antropologiju i istoriju. Sledeći korak je tačno datiranje zidnih crteža.



antikvarneknjige

Pećinski crteži

Jedna od tri pronađene pećine u Crnoj Gori nalazi se na planini Vezirova brada u blizini Gusinja. Na 1300 metara nadmorske visine u izuzetno nepristupačnoj pećini – može se vidjeti bijelom bojom nacrtan prizor lova na jelene. Ovaj crtež nastao je u 8. vijeku prije nove ere i to je za sada najstariji pronađeni crtež iz tog doba.



Gravura na kamenom bloku

Na planini Popadija, nedaleko od Gusinja, u blizini planinskog katuna Volušnica, pronađena je gravura na kamenom bloku. Na njoj je prikazana scena borbe muškarca i žene sa vukom koji je napao dijete. Pretpostavlja se da ova gravura, nazvana „Velika majka“ (Magna mater), potiče iz srednjeg bronzanog doba, oko 600 godina prije naše ere.

Nasuprot reputaciji da su bili glupi rođaci prvih modernih ljudi, neandertalci su slikali što, smatraju naučnici, predstavlja veliki kognitivni korak u evoluciji čoveka.

Naučnici su juče saopštili da su otkrili prva umetnička dela ovog izumrlog čovekovog pretka i to otkriće predstavlja „veliki diprinos redefinisanju naše percepcije kulture neandertalaca", rekao je Vilijam Rendu iz Francuskog nacionalnog centra za naučna istraživanja, koji je učestvovao u studiji.

– To je nov i još jači dokaz da su neandertalci bili sposobni za kompleksnija razmišljanja i apstraktna izražavanja – sposobnosti koje su do skora bile pripisivane isključivo prvim modernim ljudima, dodao je on.

Proteklih godina stručnjaci su otkrili da su neandertalci sahranjivali svoje mrtve, nosili nakit od školjki i perja, ukrašavali se crnim i crvenim pigmentima, brinuli o starima i bolesnima. Sve su to, prenose agencije, dokazi kompleksnog razmišljanja. Ali do sada nikakva umetnost neandertalaca nije pronađena.

Nova studija, objavljena u listu „Proceedings of the National Academy of Sciences", sada bi to mogla da promeni.

Stručnjaci iz 11 evropskih institucija naveli su da su duboko u pećini Goram na Gibraltaru pronašli crtež koji liči na rokoko Tviterov „hašhtag" - osam linija koje se delimično ukrštaju s tri kraće linije s desne i dve s leve strane, urezanih na zidu 40 centimetara od poda pećine koja gleda na Mediteran.

Crtež je bio prekriven sedimentima koji su sadržali 294 komada kamenog oruđa kakvo su koristili neandertalci koji su iz Afrike prešli u Evropu pre nekih 300.000 godina.

Standardnom tehnikom procenjeno je da je oruđe staro oko 39.000 godina, odnosno iz vremena kada su neandertalci već izumrli, što znači da su crteži stariji.

Moderni ljudi koji su oslikali zidove pećina Lasko i Altamira tada još nisu došli do oblasti u kojoj se nalazi pećina Goram.

Stručnjaci su isključili mogućnost da su šare nastale slučajno sečenjem mesa ili kože i tvrde da je šara napravljena namerno uz pomoć oštrog kamenog oruđa i da je crtež iziskivao odlučnost i upornost, pošto je za jednu liniju bilo potrebno najmanje 54 udarca, a za ceo šablon preko 300.

– Gravira je namerno urađen crtež koji je zamislio umetnik-neandertalac i, uzevši u obzir veličinu i položaj, svi ostali koji su živeli u pećini. To ukazuje da sposobnost apstraktnog razmišljanja nije ekskluzivno pravo modernih ljudi – naveo je u studiji antropolog Klaj Finlejson, direktor Gibraltarskog muzeja.

Još jedan nagoveštaj toga da su neandertalci stvarali umetnost pojavio se 2012. kada su arheolozi datirali jednostavne zidne slike (mahom crvene tačke i otiske šaka) u pećini El Kastiljo u Španiji i došli do zaključka da su stari 41.000 godina.

To ih čini najstarijom praistorijskom umetnošću na svetu i dovoljno su stare da budu delo ruku neandertalaca. Ali pošto drugi artefakti nisu bili pronađeni, nije se mogla potpuno odbaciti ni mogućnost da su moderni ljudi bili umetnici zaslužni za te crteže.


dnevno

DREVNA REMEK-DELA Izgledaju kao skice Diznijevog studija, ali ovi crteži su nastali pre 360 vekova


Pre 36.000 godina, praistorijski ljudi stvorili su mnoštvo neverovatnih crteža životinja na zidovima krečnjačke Pećine Šove, u današnjoj Francuskoj. Primenom najsavremenije tehnologije napravljene su kopije umetničkih dela kako bi se dobila najveća replika pećine na svetu.


Skice pantera na pećini Pon d’Ark: Izrada kopija koštala je 40 miliona funti

“Pećina Pon d’Ark”, sagrađena je nekoliko kilometara od originalne pećine u Valon Pon d’Arku, na jugu Francuske, i sadrži 1.000 brižljivo reproduktovanih crteža, kao i 450 kostiju i drugih eksponata.

Originalna i jedinstvena Pećina Šove otkrivena je pre 20-ak godina i proglašena je spomenikom svetske baštine pod zaštitom UNESCO-a.

Reč je o najstarijoj poznatoj i najbolje očuvanoj pećini koju su ukrasili ljudi, ali ona nije otvorena za javnost i godišnje može da je vidi samo šačica stručnjaka, kako bi se sprečila oštećenja dragocene umetnosti.

Stručnjaci su skenirali originalne crteže pomoću tehnike za izradu 3D modela kako bi zabeležili svaku crticu i preneli je u milimetar precizno na neravnu podlogu kopije pećine.

Impresivni crteži, gravure, paleontološke i geološke karakteristike preneti su u celini sa skeniranih originala.


Na crtežima je prikazano 14 različitih životinjskih vrsta, među kojima su medvedi, vunasti nosorozi, mamuti i velike mačke.


Ovde se mogu videti primeri paleolitske umetnosti kakva ne postoji nigde drugde, uključujući i prikaz pantera, sove, pa čak i delove ženskog tela, zbog čega originalna lokacija privlači istraživače iz celog sveta.

Dok originalna pećina ima površinu 8.500 kvadratnih metara, replika ima 3.000 kvadratnih metara. Posetioci atrakcije, koja će biti otvorena 25. aprila, moći će da posmatraju umetnička dela sa uzdignutog prelaza.

“Naš cilj je da pružimo priliku posetiocima da dožive ista osećanja i iskustvo iznenađenja koje pruža jedinstveno otkriće na svetu”, navodi se u promotivnom materijalu.


Atrakcija, koja je koštala 60 miliona dolara, sadrži i “centar za otkrića”, gde posetioci mogu da se informišu o flori, fauni i svakodnevnom životu naših predaka koji su u toj oblasti živeli pre 36.000 godina.


blic