Gari Kuper (Gary Cooper)

Najbolji kauboj svih vremena

Radmila RADOSAVLjEVIĆ

ODMAH posle božićnih praznika Muzej Jugoslovenske kinoteke priredio je omaž legendarnom holivudskom glumcu Gariju Kuperu, podsećajući na ovog velikana antologijskim ulogama koje je on ostvario u filmovima “Zbogom oružje” i “Požuda” Frenka Borzaža, “Vera Kru” Roberta Oldriča, “Maroko” Jozefa fon Šternberga, “Čovek iz prerije” Sesila B. de Mila, “Gospodin Dids ide u grad” i “Upoznajte Džona Doa” Frenka Kapre.
Fokus na Kuperovo glumačko umeće traje do 12. januara, a publika će imati priliku da vidi i hitove “Narednik Jork” Hauarda Hoksa, “Osma žena Plavobradog” Ernsta Lubiča, “Buntovnik” Kinga Vidora, “Za kim zvona zvone” Sema Vuda (jedan od najgledanijih filmova svih vremena, koji je njemu i Ingrid Bergman doneo planetarnu slavu), “Tačno u podne”, kultno ostvarenje Freda Cinemana, u kome mu je partnerka Grejs Keli, “Ljubav popodne” Bilija Vajldlera, sa nezaboravnom Odri Hepbern.
Tokom četrdesetogodišnje karijere Gari Kuper igrao je u više od sto filmova, sarađivao je sa najboljim rediteljima svog vremena i briljirao je u svim žanrovima, a kritičari časopisa “Gardijan” proglasili su ga 2009. “najboljim kaubojem svih vremena”. Pet puta je bio nominovan za Oskara, a najpopularniju filmsku nagradu dobio je tri puta - za uloge u filmovima “Narednik Jork” i “Tačno u podne”, dok je treći stigao za životno delo. Decenijama kasnije, 1999, Američki filmski institut stavio ga je na visoko 11. mesto na listi 100 najvećih holivudskih zvezda poslednjih 100 godina, a 2003. isti institut njegove uloge uvrstio je u 100 najboljih u kategoriji “Heroji i zlikovci”, gde je svaki lik koji je on tumačio bio heroj.




Tihi, stidljivi glumac i veliki zavodnik, čija je blistava karijera obeležila “zlatno doba” Holivuda rođen je 1901. u Montani kao Frenk Džejms Kuper. U Los Anđeles je stigao 1924, i pošto nije uspeo kao prodavač električnih znakova i pozorišnih zavesa, kao promoter lokalnog fotografa i kandidat za rad u novinama, shvatio je da će kao lepotan od metar i devedeset lakše zarađivati za život kao statista i kaskader. Kuper se na “pokretnim slikama” prvi put pojavio 1925, a već 1929. u zvučnom vesternu “Čovek iz Virdžinije” postao je velika zvezda. Glavna uloga u ekranizaciji romana Ernesta Hemingveja “Zbogom oružje” (1932) i naslovna uloga u komediji “Gospodin Dids ide u grad” (1936) samo su potvrdili taj status. Kuper je bio prvi izbor producenta Dejvida O. Selznika za ulogu Reta Batlera za film “Prohujalo sa vihorom”, ali je on odbio ulogu, ocenivši da će taj film biti “najveći promašaj u holivudskoj istoriji”. Odbio je i Alfreda Hičkoka, koji mu je ponudio da igra u “Stranom dopisniku” i u “Saboteru”, ali je kasnije javno priznao da je napravio veliku grešku. Reditelj Sem Vud, sa kojim je često sarađivao, opisao je Garija Kupera kao enigmu: “Dok ga gledate na snimanju, pomislite da je to najgora gluma koju ste ikada videli. Ali, tek kada sednete u mračnu salu bioskopa i počnete da gledate film na velikom platnu, shvatite da je njegova gluma savršena”. Ernest Hemingvej, najbolji prijatelj Garija Kupera, govorio je da je on “oličenje holivudske muževnosti kojoj nijedna žena ne može da odoli”.



Kuper je umro 12. maja 1961, šest dana posle 60. rođendana, a premijera poslednjeg filma u kome je igrao, The Naked Edge britanskog reditelja Majkla Andersona bila je iste godine. Počasnog Oskara koji mu je dodeljen 1961. u njegovo ime primio je Džejms Stjuart, a jula iste godine preminuo je i Ernest Hemingvej.
Glumac koji je ostavio najdublji trag u svetskoj kinematografiji i zaveo najlepše žene Holivuda ostao je nezaboravan - obeležavajući 100 godina od njegovog rođenja američka pošta je 2010. pustila u promet 40 miliona markica sa likom Garija Kupera.

NAJVEĆE LjUBAVI I STRASTI



VELIKE ljubavi Garija Kupera kada je stigao u Holivud bile su glumice Klara Bou i Lupe Velez, a kasnije i italijanska grofica Karla Dentriće. Njegov brak sa njujorškom aristokratkinjom Veronikom Balfe (imala je kratku glumačku karijeru pod imenom Sandra Šo, i pamti se samo po filmu “King Kong”), sa kojom se venčao 1933. bilo je pravo iznenađenje. Veronika je imala vrlo skromnu karijeru i samo nekoliko zapaženijih uloga, a Kuperovi prijatelji su smatrali da je taj brak opstajao samo zbog njihove ćerke Marije. Najveća strast velikog zavodnika, kako su zabeležili njegovi biografi, bila je najpre Marlen Ditrih, koja je za Kupera ipak bila previše ekstravagantna, a kasnije i Grejs Keli. Njegova veza sa glumicom Patrišom Nil bila je “javna tajna”, kao i to da joj zbog skandala nije dozvolio da rodi njihovo vanbračno dete.

ANTIKOMUNIZAM

GARI Kuper je, kao i Džon Vejn, ostao upamćen i kao antikomunista. U vreme antikomunističke histerije i makartijevskih progona ljudi optuženih za komunističku propagandu, koji su organizovani i u Holivudu, među filmskim stvaraocima, oktobra 1947. pred Odborom za protivameričke aktivnosti svedočio je i Gari Kuper. On nije odao nijedno ime, ali je smatran prijateljskim svedokom, a njegovi neodređeni i dvosmisleni odgovori pojačali su sumnje o njegovoj “umešanosti” u ove procese.

novosti.rs