Ubistvo koje je potreslo Novi Sad

Novi Sad ima čime da se pohvali kada su istorija i kultura u pitanju, a jedan od razloga je i veliki broj eminentnih ličnosti koje su rođene ovde ili svojim radom iz "Srpske Atine" uticale na istoriju i razvoj cele zemlje.


Jedan od njih je i Jaša Tomić, poznati  novinar, političar i književnik, jedan od najuticajnijih ljudi u vremenu u kom je živeo.

Rođen je 23. oktobra 1856. godine u Vršcu, studirao je medicinu i književnost, ali se zbog politike okrenuo na sasvim drugu stranu. Kada su neke druge struje počele da ga vuku ka politici, on je napustio studije i osnovao grupu vršačkih socijalista.





Početkom 1869. godine formirana je Srpska narodna slobodoumna stranka Svetozara Miletića, koja je s vremenom stekla dve jake frakcije – radikale na čelu s Jašom Tomićem i liberale na čelu s Mišom Dimitrijevićem.
Za vreme Miletićevog boravka u zatvoru, list „Zastava“ koji je on pokrenuo, upao je u finansijske probleme i izgubio političku orijentaciju. Kratkotrajno uredništvo Miše Dimitrijevića ideološki je osvežilo "Zastavu", ali je on pod pritiskom Miletićeve ćerke Milice, bio prinuđen da je napusti.

Problem je neočekivano rešen tako što je 2. januara 1885. predata Jaši Tomiću na uređivanje, i faktički pretvorena u radikalski organ. Nakon toga sklopljen je brak između Jaše Tomića i Miletićeve ćerke Milice.
Pošto im je "Zastava" zatvorila vrata, liberali na čelu s Mihajlom Mišom Dimitrijevićem pokrenuli su svoj list "Branik". Međusobne javne optužbe između radikala i liberala počele su brošurom "Nekoji prijatelji Miletićevi" koju je objavila Milica Miletić, sada već kao Tomićeva supruga.

Žena kriva za sve?!

- Kako Milici Tomić nije pošlo za  rukom da Mišu Dimitrijevića dotuče perom, učiniće to njen suprug Jaša – Nožem- napisao je čuveni istoričar Lazar Rakić u svojoj studiji o Jaši Tomiću.





Time je prvi put na vojvođanskom području jedan čisto politički sukob sveden na potpuno lični nivo, a za sve to je imala i podršku svog supruga.
Jaša Tomić, kao Miletićev zet i urednik "Zastave", imao je ambiciju da preuzme i celu Srpsku narodnu slobodoumnu stranku, ali to nije mogao izvesti od liberala. Nakon više incidentnih situacija, 1887. godine radikali su se izdvojili u zasebnu stranku.

Istovremeno su liberali na čelu s Mišom Dimitrijevićem uspostavili Srpsku liberalnu stranku. Popularnost radikala je rasla, ali ne dovoljno da nadmaše liberale, pre svega, zahvaljujući sposobnosti Miše Dimitrijevića.

A onda je Milica Tomić optužila Mišu Dimitrijevića da je na sve načine pokušavao da se dokopa "Zastave". Na to im je odgovorio "Branik", navodeći da je najbolji dokaz na koji način i po koju se cenu dolazilo do "Zastave" pismo Milice Miletić iz 1884. godine, u kojem je svom tadašnjem vereniku Branku Petroviću obećala da će u mu u miraz doneti te novine, te pozvao sve zainteresovane čitaoce da izvrše uvid u to pismo.

Nekoliko dana kasnije, 4. januara 1890. godine, Jaša Tomić je planirano, krišom, pratio Mišu Dimitrijevića od redakcije do novosadske železničke stanice, gde ga je, s očiglednim predumišljajem, pred suprugom, najbližim prijateljem Nikolom Joksimovićem i prisutnim građanima iznenada zaklao, unapred pripremljenim lovačkim nožem.

Tomić je robijao šest godina u zloglasnoj kaznioni u tvrđavi Vac (1891-1896). Godine 1892. potpisalo je peticiju za njegovo oslobađanje 3000 Novosađanki, jer je branio čast svoje supruge Milice.

Bio je jedan od najuglednijih Srba na Narodnoj skupštini, koja je u novembru 1918. donela odluku da se Banat, Bačka i Baranja priključe Kraljevini Srbiji. Umro je u Novom Sadu 1922. godine.

Zahvalni sunarodnici podihli su mu spomenike širom Vojvodine, a osim u Novom Sadu, u Dunavskoj ulici, spomenik ovom velikanu se nalazi i u Vršcu, naselje u Srednjebanatskom upravnom okrugu, opštini Sečanj, nosi njegovo ime.



SD