Civilizacije doline Inda



Civilizacija pod imenom Harapan postojala je od 3300. do 1300. p. n. e, a zauzimala je područje veličine zapadne Evrope, koje je danas deo Pakistana i Indije. Iako su bili jedna od najvećih drevnih civilizacija, o njima se zna vrlo malo, uglavnom jer im jezik nikad nije odgonetnut. Zna se da su izgradili preko stotinu gradova i sela, uključujući gradove Harapa i Mohendžo-Daro, i da su svi gradovi bili pomno isplanirani, sa naprednim sistemom kanalizacije i WC-om unutar kuća.
U društvu nije bilo klasnih razlika, a nema ni dokaza o vojnim aktivnostima, što znači da su verovatno živeli u miru sa susedima. Bili su vešti astronomi i odlični zemljoradnici i prva civilizacija koja je proizvela pamučnu tkaninu. Držali su i domaće životinje, poput krava i slonova.

Od svih teorija o razlogu nestanka tako napredne kulture, dve su najpopularnije. Prema prvoj, uništile su ih nagle promene u okolini, niže temperature i suva klima. Druga teorija spominje invaziju Arijevaca.

Anasazi



Anasazi, ili drevni Pueblo Indijanci, nastanjivali su područje koje je obuhvatalo delove današnjeg Novog Meksika, Arizone, Kolorada i Jute. Prvi put se spominju pre 3.200 godina. Anasazi su u početku bili lovci sakupljači, da bi kasnije počeli da uzgajaju kukuruz, pasulj i bundeve. Na nalazištima su pronađeni i posuđe, korpe, sandale, krznena odeća, oružje, poput luka i strele. Tokom perioda Pueblo II i III, Anasazi su od obližnjih litica isklesali cele gradove, poput onih kraj Mesa Verde i Bandelijera. Druge su izgradili od kamena i blata, kao naselje u kanjonu Čako.

Oko 1300. g. napustili su svoje gradove u stenama i nestali. Naučnici veruju da su loše metode obrade zemlje i nagli porast populacije, u kombinaciji s velikim sušama, uzrokovali opštu glad, pa su se Anasazi preselili i nastanili duž reke Rio Grande. Najnovija istraživanja dovode do zaključka da za nestanak nisu krive samo klimatske promene, već i društveni i politički sukobi, a možda i rat.

Minojci



Minojska civilizacija ime je dobila po legendarnom kralju Minosu, a postojala je na području današnjeg Krita, od 3000. do 1000. p. n. e. Minojci su bili prva poznata civilizacija u Evropi, bazirana na umetnosti i trgovini. Jedini ostaci ovog kraljevstva su razrušene palate i artefakti pronađeni u njima. Minojsko društvo je najverovatnije zavisilo od snažne ekonomije. Iako je kraljevstvo propalo, njihovu kulturu su nasledili Mikejci, a zatim i Grci. Mnogi veruju da je Minojce uništila vulkanska erupcija na ostrvu Santorini, iako postoje dokazi koji govore da su preživeli. Ako i nije uništila same stanovnike, erupcija je verovatno pobila sve biljke i dobar deo životinja, što je dovelo do velike gladi. Propast je verovatno ubrzala i invazija, a kao krivci se često navode upravo Mikejci.


Kultura Klovis

Ova praistorijska kultura američkih Indijanaca postojala je pre otprilike 12.000 godina. Područje koje su nastanjivali obuhvatalo je južne i srednje ravnice Severne Amerike, a prepoznatljivi su po kamenim vrhovima strela i kopalja, koje su koristili za lov na mamute, bizone, jelene i zečeve. Pripadnici ove kulture prvi su ljudski stanovnici Novog sveta i smatraju se precima svih severno i južnoameričkih urođeničkih društava.

Nekoliko je teorija o nestanku ove civilizacije. Prva tvrdi da su se zbog nestanka većih životinja koje su lovili razgranali u razne manje kulture i zajednice. Druga govori o preteranom lovu i izumiranju mamuta, zbog čega su ostali bez hrane. Treća za nestanak krivi udarac komete koji je pao blizu Velikih jezera.

Kukuteni – Tripolje



U Rumuniji ih zovu Kukuteni, u Ukrajini su Tripiljska, a u Rusiji Tripoljska kultura. Arheološki nalazi upućuju na neolit, odnosno razdoblje od 5500. do 2750. p. n. e. Na vrhuncu su gradili najveća neolitska naselja u Evropi. Ni danas se ne zna zbog čega se razvila tradicija spaljivanja sela – svakih 60-80 godina spalili bi kompletno naselje i na njemu izgradili novo. Kultura im je bila matrijarhalna. Religija se sastojala od obožavanja Velike Božice Majke, koja je bila simbol majčinstva i plodnosti. Takođe su obožavali bika (snaga i plodnost) i zmiju (večno kretanje). Glavna teorija o nestanku je tzv. Kurganska hipoteza, prema kojoj su ih osvojili ratoborni Kurganci.

 Kmersko carstvo



Kmersko carstvo proizašlo je iz kraljevstva Čenla, u današnjoj Kambodži. Uspon počinje u 9. veku, posle čega Kmeri postaju najmoćnije carstvo jugoistočne Azije. Poznati su po izgradnji Angkora, glavnog grada Kambodže. Kmeri su bili neverovatno moćno i bogato društvo, otvoreno prema hinduizmu, kao i mahajana i teravada budizmu, što su ujedno bile i službene religije carstva.

Propast Kmerskog carstva najverovatnije je rezultat nekoliko faktora – carstvom je vladao devaraho, bog-kralj, koji je s uvođenjem Teravada budizma, koji je podučavao prosvetljenje, postao suvišan. Ljudi više nisu hteli da rade za kralja, što se odrazilo na proizvodnju hrane.


Mikejci



Mikejci se u južnoj Grčkoj spominju već 1600. p. n. e. Područje koje su nastanjivali protezalo se preko dva ostrva i južnog dela kopna današnje Grčke, a vladavinu su širili osvajanjem gradova poput Pilosa, Atine, Tebe i Knososa. Mikejci su bili i glavna pomorska sila, a mornaricu su koristili za trgovinu i ratove. Zbog nedostatka prirodnih resursa bili su prisiljeni da uvoze sirovine, koje su s velikim umećem pretvarali u prelepa umetnička dela i razne proizvode koje su prodavali. Bili su poznati po svom oružju i draguljima. Niko ne zna kako su i zbog čega nestali. Teorije govore o društvu razorenom pobunom seljaka, potresima, smanjenju prihoda od trgovine, ali i o invaziji Dorana.

Aksumitsko carstvo



Aksumitsko carstvo datira iz 1. veka, a prostiralo se na području današnje Etiopije. Veruje se da je u njemu vladala slavna kraljica od Sabe. Aksum je bio važan trgovački centar, koji je izvozio slonovaču i zlato. Aksum je poznat po svojim ogromnim klesanim stelama, koje su označavale grobnice kraljeva i plemstva. Rani Aksumiti poštovali su nekoliko bogova, a 324. kralj Ezana II prešao je na hrišćanstvo. Prema lokalnim legendama, Aksumitsko carstvo uništila je jevrejska kraljica Jodit. Prema drugoj teoriji, propast je uzrokovala južnjačka paganska kraljica Bani al-Hamvijah, a prema trećoj promena klime.

Nabatejci



Nabatejci su bili semitski narod, koji je od 6. veka p. n. e. živeo na području Jordana, Kanana i dela današnje Saudijske Arabije. Poznati su po izgradnji grada Petre, koji im je bio i prestonica. Grad je isklesan u samoj litici, a slavan je i po svojoj Riznici, zvanoj Khazneh. Zbog rute na kojoj su se nalazili, bili su pod uticajem Grka, Rimljana, Arapa i Asiraca. Za razliku od drugih kultura tog vremena, nisu držali robove, a svaki član zajednice imao je svoje poslovne obaveze prema drugima. Tokom 4. veka Nabatejci su iz nepoznatog razloga napustili grad. Pretpostavlja se da ih je na odlazak prisilio pad zarade od trgovine, pošto su se glavne trgovačke rute premestile severnije.

Grad Petra

Olmeci



Olmeci su nastanjivali tropske nizije južnog i srednjeg dela Meksika, a predstavljali su jedno od prvih mezoameričkih društava. Olmeci su bili pravi majstori s kamenom, svaki glavni grad sastojao se od ceremonijalnih dvorova, konusnih piramida i neobičnih kuća, kao i spomenika, od kojih je najpoznatija gigantska glava. Uglavnom su se bavili trgovinom. Oko 400. g. p. n. e. jednostavno su nestali, što je verovatno posledica klimatskih promena. Druga teorija govori o invaziji.

Misterije

Drevni Pueblo narodi



Ovaj narod se smatra za pretke Indijanaca koji su se nastanili u regiji Četiri Ugla na prostoru SAD-a (ovu regiju čini Novi Meksiko, Arizona, Kolorado i Juta) oko 1200 godine p.n.e. Prvi Puebljani su bili lovci i sakupljači koji su živeli u malim plitkim jamama. Kasnije su počeli da se bave hortikulturom i počeli su da gaje kukuruz, pasulj i tikvu. Na arheološkim lokalitetima su pronađeni grnčarija, korpe, trščane sandale, haljine od zečijeg krzna, brusilice za stene i lukovi i strele.

Kuda su nestali?

Oko 1300 godine nove ere drevni Puebljani su napustili svoje domove. Mnogi naučnici veruju da je nakon ogromnog rasta populacije, loših poljoprivrednih metoda i regionalnih suša nemoguće bilo proizvoditi dovoljno hrane. Zbog nedostatka hrane, ovaj narod se preselio duž reke Rio Grande, te stoga mnogi današnji Pueblo Indijanci veruju da su oni njihovi potomci.

O Olmecima:



J. Douglas Kenyon piše u knjizi: “Zabranjena povijest ljudske vrste”:

“Najviše me iznenadila civilizacija Olmeka. Čitao sam o Majama i znao za Asteke, ali nisam bio spreman na ono što sam našao u Villahermosi: velike kamene glave s crnačkim crtama lica i kamene stele s uklesanim likovima neobičnih poklisara. Likovi očito nisu potjecali iz neke meksičke kulture.”

Ti su artefakti bili mnogo više od fascinantne zagonetke; bili su prava glavobolja za znanost. Neka vrsta anomalije. Tko je oblikovao glave? Tko je stvorio stele? Odakle im modeli za te glave i likove? Ta su se pitanja nametnula zbog načina na koji su znanstvenici rekonstruirali ljudsku povijest Srednje Amerike. Afrikanci se u to ne uklapaju, kao ni bijelci čiji su likovi uklesani na stelama. Ne bi se trebali ondje nalaziti; međutim, nalaze se.

Znanstvenici ne tvrde da su riješili tu zagonetku. Antropolozi i arheolozi priznaju da o kulturi Olmeka gotovo ništa ne znaju. Dakle, ne poznajemo tu etničku skupinu ili njihov jezik, i ništa ne znamo o društvenom ustroju, vjerovanjima ili tradiciji Olmeka. Nitko ne zna zašto su isklesali glave pokrivene kacigama i zatim ih zakopali. To nema baš mnogo smisla. Kipovi (ako je riječ o tome) se obično ne zakopavaju.

Olmeci su se samo odjednom pojavili, a potom nestali!

NEKE OD PRIČA O NESTALIM KONTINENTIMA



Priča o Atlantidi je dobro poznata svima onima koji vole mitove i misterije što uključuje veliki broj onih koji vole SF, fantasy, “male-zelene” itd. Međutim naklapanja o njoj su dugačka i nekada pomalo zamorna pa je teško napraviti nekakvu recenziju svih tih priča. Uglavnom se vode debate oko toga da li je taj izgubljeni kontinent ikada postojao i gdje je u tom slučaju bio smješten.

Prema jednoj teoriji Atlantida nije jedini kontinent koji nestao u dubinama oceana. Smatra se da je postojao veliki kontinent Lemurija koji je u sebi sadržavao Mu, Mar i Lumaniju. Također su postojale zemlje Thula i Hiperborea koje su prema priči skrivene pod velikim ledenim pokrivačem na Sjevernom polu. Prema istoj teoriji prvotni Atlantiđani su bili vanzemaljskog porijekla. Po izgledu sličili su ljudima, ali su bili dosta viši (7-12 stopa visoki) i bez ijedne dlake po tijelu. Poznati su i iz priče o genezi kao Elohim i Annunaki prema kojoj je njihov životni vijek preko 800 godina. Većina starih civilizacija spominje ih kao Titane ili visoke(“the tall ones”). Teoriju o njihovom postojanju potkrepljuju pričama iz dnevnika Španjolskih konkvistadora koji su ih opisali kao visoke plavooke divove (8-12 stopa) koji trče po Andama te nekim arheološkim dokazima uglavnom kostura tih “visokoih ljudi”.

Gotovo sve teorije o nestalim kontinentima govore o naprednoj tehnologiji gdje se spominje uporaba atomske energije, kontrole vremena, napredne arhitekture itd. Međutim možda najfascinantnija i i najzanimljivija od svih je teorija o korištenju kristala kao izvora energije i u druge nepoznate svrhe. Prema njoj Atlantiđani su imali daleko veća znanja o kristalima nego što je danas poznato modernoj znanosti koja još od 1990. godine pokušava stvoriti savršeni kristal koji može izdržati sve vibracije i koji bi se mogao koristiti onako kako su to činili Atlantiđani. Prvi koji su počeli istraživati kristale bili su svećenici koji su ih među ostalim rabili i za poticanje parapsiholoških sposobnosti poput vidovitosti, telekineze i ostalog. Svaka kuća je imala kristale koji su skupljali energiju od sunca i tople vulkanske lave. Kako se energija dobivala dosta jednostavno i kako je tako dobivene energije bilo na pretek može se pretpostaviti da je to bio pravi raj na zemlji. Međutim, da sve to ne bi bilo tako idilično, sve dobro se može upotrebiti i u loše svrhe pa tako i kristali. Snage Arhiemanic počele su borbu za prevlast sa svećenicima. Oni su postavljali kristale ispod velikih svetišta te su u njima pobuđivali velike vibracije koje bi razorile hramove. Na takav čin nasilja svećenici su uzvratili istom mjerom što je kasnije dovelo do totalne katastrofe tj. do strašnih potresa i na kraju do nestanka cijelog kontinenta u tišini oceana. Smatra se da su prije potopa svećenici pomoću brodova evakuirali manji dio ljudi te ih poslali na razne strane svijeta. Tako se vjeruje da se civilizacija Atlantide proširila na Ameriku, Egipat i drugdje. Zato se ne treba čuditi naprednoj tehnologiji kojima su Egipćani i Maje podizali svoje piramide koje su bile kopije onih koje su postojale na Atlantidi, a bile su napravljene od kristala.

1970. godine Dr. Ray Brown je uz pomoć sedam ronilaca istraživao morsko dno u području Bahama gdje je našao neke metalne predmete te minijaturnu piramidu napravljenu u potpunosti od kristala. Kasnije su izvršena istraživanja te piramide na univerzitetu u Floridi gdje se pokazalo da ona pojačava i usmjerava energiju koja prolazi kroz nju. Za djelo ljudi s Atlantide smatraju se i velike kristalne lubanje koje su kao i prije pomenuta piramida velike zagonetke modernoj znanosti. Kao što sam naziv kaže, kristalna je lubanja replika ljudske, napravljena od različitih vrsta kristala (najčešće od ametista ili kvarca). Danas neprocjenjivo vrijedne nađene su pokraj ruševina starih civilizacija Inka, Maya i Azteca. Na žalost nije moguće točno odrediti točan datum njihova nastanka jer ne postoji metoda određivanja starosti kvarca. Hewlett-Packard (stručni tim nekog instituta iz Amerike) proučavao je 1970 –1971 Michell-Hedges-ovu lubanju i zaključio kako je današnjom tehnologijom apsolutno nemoguće napraviti repliku takve lubanje. Naime, površina tih lubanja je tako glatka da jednostavno nije poznata metoda kojom je ona postignuta. Mnogi vjeruju kako kristalne lubanje koriste kao svojevrsno spremište podataka koje sadrži cjelokupnu povijest našeg planeta uključujući i “naj-pitanje” - porijeklo ljudskog roda. Michael Kant, ekspert za kristalne lubanje, smatra da tehnologija potječe sa Atlantde, a tamo su je donijeli stanovnici zvježđa Plejade. Prema njegovim tvrdnjama Zemlju je posjetilo dvanaest izvanzemaljskih vrsta, a svaka je donjela kristalni kostur koji je sadržavao znanje i genetičke kodove dotične rase. Isto tako, pretpostavlja se da postoji i trinaesta lubanja koja objedinjuje ostalih dvanaest. Zajedno su poznate kao “13 vladajućih lubanja”.

Kao i početak Atlantide i njezin kraj je isto toliko misteriozan. Da li je nestala usred erupcije vulkana i potresa koji je uzrokovao njezino potonuće ili pak uništenjem atomskim ili nekim drugim oružjem ostat će tajna koja će kao i sama priča o Atlantidi zauvijek pobuđivati radoznalost svih onih koje zanimaju takve misterije. A misterija o Atlantidi i ostalim nestalim kontinentima će uvijek postojati.



Skywalker.

Olmek






Jedna od prvih društava, koji su se naselili između Meksika i Amerike je Olmek. Prvi ostaci Olmeka se nalaze u gradu San Lorenco i potiču još iz 1400 godine p.n.e. i predstavljaju najvažnije naseljeno mesto. Pored njega to su Tenočtitlan i Puerto Nueva. Olmeci su bili najbolji u izgradnji sudova, kuća od blata, velikih konusnih piramida i kamenih spomenika, uključujući i kolosalne glave po kojima su poznati. Civilizacija Olmek se uglavnom oslanjala na trgovinu, kako između različitih regija Olmeka, tako i sa drugim Mezoameričkim društvima. Kao jedna od najnaprednijih civilizacija u to doba, ona se smatra osnovom za mnoge mezoameričke kulture.

Kako su zapravo nestali?

Negde oko 400 godina  p.n.e. istočni deo zemlje na kojoj su se naselili Olmeci bio je iseljen, verovatno zbog ekoloških promena. Moguće je takođe da su se preselili zbog vulkanske aktivnosti na tom prostoru. Druga popularna teorija je da su bili napadnuti, ali se ne zna koji bi to napadači mogli biti.








(InterFON)

Nabateanci






Nabteanci potiču iz semitske kulture i naselili su predele Jordana, Kanana i Arabije oko šestog veka pre nove ere. Poznati su kao graditelji grada Petra, koja je bila i njihova prestonica. Petra je impresivan grad koji je isklesan paralelno sa  Khazneh. Blago Nabeteanaca je stvoreno zahvaljujući tome što je bila jedna od velikih usputnih stanica u složenoj trgovinskoj mreži kroz koju su trgovali slonovačom, svilom, začinima, dragocenim metalima, draguljima, tamjanom, šećerom, parfemima i lekovima. Zahvaljujući trgovačkom putu, na nabateansku kulturu uticali su Helenski Grci, Rimljani, Arabljani i Asirci. Za razliku od drugih društava u to doba, kod Nabaećana nije bilo robova i svaki član društva je doprinosio u ispunjenju društvenih obaveza.

Kako su zapravo nestali?

Tokom četvrtog veka nove ere Nabateanci su napustili Petru i niko ne zna iz kog razloga. Arheološki ostaci pokazuju da je njihov odlazak bio organizovan i nepožurivan, što nas vodi do zaključka da nisu bili proterani iz Petre od strane druge civilizacije. Najčešće objašnjenje je da su se trgovački putevi na koje su se oslanjali pomerili severno, tako da se njihova civilizacija nije mogla održati.

Aksumitska imperija











Aksumitska imperija je nastala u prvom veku nove ere na mestu današnje Etiopije i verovatno je bila dom  Kraljice od Shebe. Aksum je bio glavni trgovinski centar. Izvozili su slonovaču, poljoprivredne proizvode i zlato. Njima su trgovali preko Crvenog  mora, prema Rimskom carstvu i istočno, prema Indiji. Zahvaljujući tome, Aksum je bio veoma bogato društvo i prva afrička kultura koja je imala kovani novac, što je u antičko doba bio znak velike moći. Najpoznatiji spomenici su stele, veliki rezbareni obeliksi koji su predstavljali nadgrobne spomenike kraljeva i plemstva. Prvi Aksumićani su verovali u nekoliko bogova, a najvažniji bog zvao se Astar. U 324. godini nove ere, kralj Ezana II je bio preobraćen u hrišćanstvo. Od tada su Aksumićani bili revnosni hrišćani. Čak se navodno tamo nalazi Kovčeg Zaveta u kome su smeštene pločice na kojima se nalazi deset Božijih zapovesti.

Kako su nestali?

Prema lokalnoj legendi, jevrejska kraljica Jodit je porazila Aksumitsku imperiju i spalila njihove crkve i knjige. Međutim, neki veruju da je kraljica južnih pagana, Bani al-Hamvivah, dovela do nazatka ove civilizacije. Druge teorije govore da su uzrok klimatske promene, nedostatak trgovinskih veza itd.



Novčići aksumitskoga kralja Endibisa, 227-235. ne

Mikenska Grčka





Mikenska Grčka je proizišla iz Minojske civilizacije i ujedinila se oko 1600 godine p.n.e. na jugu Grčke. Pošto je bila rasprostranjena na dva ostrva i južno poluostrvo, napadala je mnoge velike gradove, kao što su Tirins, Pilos, Atina,Teba, Orhomenos, Iolokos i Knosos. Mnogi grčki mitovi potiču od Mikena, uključujući i legendu o kralju Agamemnonu, koji je poveo grčku vojsku u rat protiv Trojanaca. Mikenci su bili dominantna pomorska sila i koristili su svoje pomorsko junaštvo za trgovinu sa drugim civilizacijama, kao i za vojne poduhvate. Zbog nedostatka prirodnih resursa, Mikenci su uvozili mnogo i sva ta dobra su prerađivali kako bi ih posle prodavali. Stoga, oni su postali najbolje zanatlije na Egejskom moru, a  poznati su bili po oružju i nakitu.

Kako su nestali?

Niko ne zna pouzdano, ali jedna teorija kaže da su nemiri između seljačke i vladajuće klase doveli do nestanka ove civilizacije. Drugi tvrde da je došlo da poremećaja na trgovinskim putevma ili do prirodnih faktora, kao što je zemljotres. Međutim, najpopularnija teorija je da ih je napala civilizacija sa severa, kao što su Dorani, koji su se naselili na to područje nakon sloma Mikenske Grčke, ili narodi sa mora koji su u to doba migrirali sa Balkana na Srednji Istok.

Kmersko carstvo








Kmersko carstvo je proizišlo iz kraljevstva Čenla, a danas je na tom mestu Kambodža. Nastala  je oko devetog veka nove ere i postala jedna od najmoćnijih carstava u jugoistočnoj Aziji. Carstvo je poznato većini ljudi po tome što je izgradilo Angkor, prestonicu Kmerskog carstva. Kmerska kultura je bila veoma bogata i moćna, a koja je sadržala nekoliko sistema verovanja, uključujući hinduizam, budizam i mahajana budizam koje su bile zvanične religije carstva. Takođe su bili veoma snažna vojna sila, vodili su brojne ratove.

Gde je nestala?

Na pad ovog carstva može se reći da je uticalo nekoliko ukombinovanih faktora. Prvo, carstvom je upravljao devarajo ili božiji izaslanik, ali sa uvođenjem theravada budizma, koji teži prosvetiteljstvu, vlada je pred sobom imala izazov. Ova religija je dovela do gubitka želje da se radi za dervaja, što je uticalo na smanjene količine hrane koja se proizvodi. Za vreme vladavine Jayavaramana VII , izgrađena je mreža puta koja je trebalo da olakša transport dobara i trupa kroz carstvo. Međutim, neki naučnici veruju da su ti putevi zapravo imali kontra efekat i zapravo su olakšali napadačima napad na Angkor.

Tripoljska kultura





U Rumuniji su poznati kao Kukuteni, u Ukrajni kao Tripilansi, dok su u Rusiji bili poznati kao Tripolji. Ova kultura cvetala je između 5500 godine p.n.e. i 2750 godine p.n.e. Na vrhuncu moći, društvo Tripoljske kulture je izgradilo najveće neolitsko naselje u Evropi u kome je bilo čak 15 000 ljudi. Jedna od najvećih misterija ove kulture je da su nakon 60 ili 80 godina spaljivali celo naselje i ponovo ga gradili. Tripoljska kultura je imala kulturu matrijarhata, pa su žene bile glave gazdinstava i bavile se zemljoradnjom, pravile posuđe,odeću. Muškarci su bili lovci, pravili su oruđe i vodili brigu o domaćim životinjama. Njihova religija se zasnivala na Velikoj Majci Boginji, koja je bila simbol majčinstva i plodnosti.Takođe su poštovali bika, koji je bio simbol snage, plodnosti i neba, i zmiju koja je bila simbol večnosti.

Gde je nestala?

Jedna od vodećih teorija je hipoteza Kurgan koja kaže da je ova kultura nestala zato što su je pokoriili ratoborni Kurganci. Međutim, danas neka arheološka istraživanja tvrde da su dramatične klimatske promene dovele do najvećih suša u istoriji Evrope.