Fantom

Fantom (engl. The Phantom) je američki strip koji je stvorio scenarista Li Folk (Lee Falk), takođe tvorac stripa Mandrak. Strip o Fantomu, maskiranom borcu protiv kriminala koji živi u afričkoj džungli, prenet je na mnoge druge medije, uključujući televiziju i film. Strip serijal započeo je kao dnevni novinski strip 17. februara 1936, da bi se 28. maja 1939. godine pojavilo i nedeljno izdanje u boji.

Li Folk umro je umro 1999. godine. Od 2008. dnevni strip rade scenarista Toni Depol (Tony DePaul) i crtač Pol Rajan (Paul Ryan). Prethodni crtači novinskog stripa bili su Rej Mur (Ray Moore), Vilson Mekoj (Wilson McCoy), Bil Linjanti (Bill Lignante), Saj Beri (Sy Barry), Džordž Olsen (George Olesen), Kit Vilijams (Keith Williams), Fred Frederiks (Fred Fredericks) i Grejam Nolan (Graham Nolan).



Nove priče o Fantomu štampaju se i u obliku strip albuma širom sveta, među kojima su Moonstone Books za SAD, Egmont za skandinavske zemlje, Frew Publications za Australiju i Eurobooks (podružnica kuće Egmont) za Indiju. Strip albume o Fantomu su na srpskom jeziku izdavale Dečje novine.

Iako Fantom nije prvi izmišljeni maskirani borac protiv zločina, prvi je koji je nosio kostim pripijen uz telo, što je postalo obeležje stripskih superheroja, i prvi koji je nosio masku bez vidljivih zenica, takođe jedna od superherojskih odlika.

Podaci o liku
Alter ego- Kit Voker (Kit Walker)
Pripadnost timu - Šumska patrola (The Jungle Patrol)
Alias - Gospodin Voker (Mr Walker) Kristofer Stendiš (Christopher Standish)
Moći - Velika fizička i mentalna snaga, brzi refleksi, precizan strelac



Poslije uspjeha Mandraka koji se kao novinski strip pojavio 1934, King Features Syndicate pitao je autora Lee Falka da stvori novi lik. Falk je prvo pokušao sa stripom o Kralju Arturu ali kada je to otpalo stvorio je Fantoma, prvog stripskog maskiranog superheroja. Za inspiraciju u stvaranju lika mu je poslužio Kralj Artur, kao i tadašnji strip junaci kao Tarzan, Zoro pa i Kiplingova Knjiga o džungli i njen glavni junak Mogli. Ko je u stvari Fantom?

Priča počinje 1516. u Portsmouthu, kada je rođen Christopher Walker (u nekim verzijama priče zvao se Christopher Standish). Njegov otac, koji se takođe zvao Christopher Walker, još od rane maldosti bio je pomorac. Počeo je kao mali od palube na Columbovom brodu „Santa Marija”, koji je 1492. godine otkrio Ameriku. Christopher junior, počeo je da plovi na očevom brodu 1526. godine, kad mu je bilo 20 godina. 1536. godine, krenuli su na putovanje, poslije kojeg je njegov otac nameravao da završi bogatu karijeru. 17. februara brod su napali pirati iz bratstva Sing u zalivu na obali Bengalija i njegov otac strada, ali doživljavaju brodolom i mladića voda izbacuje na obalu gdje ga pronalazi pleme Pigmeja Bandara. Voda je na obalu izbacila i jednog od pirata u odijelu Christopherovog oca i kada je on ugledao taj leš zakleo se nad lobanjom da će život posvetiti borbi protiv pirata. O ovom događaju se govori u većem broju epizoda Fantoma, tako da ih je teško sve nabrojati a što se tiče domaćih izdanja najbolje je da pogledate Politikin Zabavnik 2730-2731 Čovek iz mora.



Fantom uvijek nosi masku i kostim i ne pokazuje svoje lice. Fantom je bio prvi strip junak koji je obukao kostim usko pripijen uz tijelo. Razlog za to da bi mogao lako da se kreće, ali i naravno i zato da bi se vidjeli mišići i da bi izgledao „strašniji” svojim neprijateljima. Njegov simbol i zaštitni znak je ljudska lobanja, živi u pećini u obliku lobanje, a ima prsten sa znakom lobanje i kad nekog udari šakom ostavlja mu mali znak lobanje na tijelu. Na drugoj ruci ima prsten sa krstom u krugu (ponekad krst ima kružiće na kraju) i to je „dobar znak” Fantoma. Fantom je borac za pravdu i pokušava da održi mir među plemenima u džungli. On je mit, legenda, i urođenici vjeruju da Fantom živi 400 godina, da je besmrtan. Samo pleme Bandari zna tajnu da je običan čovjek i da poslije smrti Fantoma nasljeđuje njegov sin. Plemena iz džungle Fantoma zovu duh koji hoda. Fantom je istovremeno i tajanstveni i nepoznati komandant Šumske patrole, koja je zadužena za održavanje reda u području Bengalija. Patrolu je osnovao šesti Fantom da bi se efikasnije borio protiv pirata. Nikad nijedan član Šumske patrole nije saznao ko im je komandant. Više priča je posvećeno pokušajima znatiželjnika da otkriju identitet komandanta Šumske patrole, i to su neke od najboljih priča o Fantomu.



Fantomu su autori podarili mnoge osobine superheroja, ali ipak se ljudske osobine izdižu iznad toga. Fantom nije besmrtan, dešava se da bude ranjen u borbi, u prvim epizodama muče ga ljubavni problemi itd. U tim elementima ima nekih sličnosti sa Betmenom.



Fantomov najbolji prijatelj je Guran, poglavica plemena Bandara. On zna sve o Fantomu i svjestan je važnosti da se sačuva njegova tajna. Fantoma uvijek prate vjerni konj Heroj i pas Devil. Fantom se vjenčao sa bogatašicom Dianom Palmer i sa njom ima blizance ***** i Heloise. Diana se pojavljuje već u prvoj epizodi i zanimljivo je pratiti radnju u vezi sa ljubavlju Fantoma prema Diani. U početku se Dianini roditelji protive toj vezi, čak ni Diana nije sigurna da li može da prihvati život u džungli. Ali na kraju se sve srećno završilo.



Današnji Fantom je 21. po redu i naravno nosi ime Kit kao i svi njegovi preci. Zanimljive su priče koje prate doživljaje prethodnih Fantoma, sve od XVI vijeka pa na ovamo. Tako nas priče vode na poprišta mnogih istorijskih događaja, sa Fantomom u značajnoj ulozi. Priličan broj tih priča objavljen je originalno u Švedskoj, a kasnije su mnoge prevedene i na engleski kod australijskog izdavača Frew.



Fantom je bio izuzetno popularan, tada je predstavljan kao najslavniji svjetski roman. Ali bio je i predmet nekih sporova između izdavača koji nisu mogli da dobiju prava, pa su neke epizode precrtavane od strane domaćih autora, a čak se pojavio Fantom kao sporedni lik u stripu Zigomar Nikole Navojeva. Kako je u tadašnjoj kraljevini Jugoslaviji vladala cenzura i stripovi su bili pod lupom, pa je Fantom procijenjen kao strip koji može da ima loš uticaj na omladinu. Ali popularnost je bila velika i taj trend je nastavljeno i kasnije, šezdesetih i sedamdesetih godina kad je nastavljeno objavljivanje Fantoma u domaćim edicijama. Ipak Mika Miš je objavljivao epizode hronološki, a nisu izbacivali stranice, pa ih to čini jedinim od najboljih izdavača na ovim prostorima, bar što se tiče Fantoma. Prva nedjeljna epizoda Fantoma The League of Lost Men startuje 28. maja 1939, a objavljena je u Miki Mišu od broja 378 do broja 396. Drugi svjetski rat je prekinuo objavljivanje Fantoma kod nas na početku druge nedjeljne epizode.



1988. do 1990. DC comics je objavljivao Fantoma ali njihov Fantom je drugačiji od ovoga na koga smo navilkli i nije doživio neki uspjeh. 1987. Marvel je objavio jedan mini serijal Fantoma baziran na TV seriji Defenders of the Earth. Fantom je doživio izdanje i u Italiji. U seriji Fratelli Spada objavljeno je preko 400 novih priča italijanskih autora. Slično je bilo i u Njemačkoj, ali te priče su prilično drugačije, pisane više u krimi stilu, a i broj generacija Fantoma nije 21 nego 15. Ove priče nisu baš previše poznate ni među kolekcionarima. Objavljeno je i nekoliko originalnih epizoda u Australiji koje je uradio urednik Frew izdanja.

Trenutno je aktuelan izdavač Moonstone koji je prvo izdavao grafičke novele Fantoma (8 brojeva) a onda krenuo sa novom serijom koja izlazi kao mjesečne sveske i koja je stigla do posljednjeg 26. broja. Ove priče se veoma razlikuju od drugih Fantomovih priča. Moonstone priče su više mračne i liče na američke superheroje. Nešto su bolje one u brojevima od 16 pa na dalje. Priča se baziraju na dešavanjima vezanim za ratnog vođu iz Ugande Josepha Conyja koji kidnapuje djecu da bi ih regrutovao za svoju armiju. Uskoro kreće i nova serija. U švedskom Egmontu objavljeno je preko 800 priča, većinom originalnih, ali neke su i prerađene stare novinske epizode ili italijanske Fratelli Spada. Pored toga što je scenario obično ozbiljniji od onih u u novinskim stripovima u posljednje vrijeme, možemo pratiti i doživljaje prethodnih generacija Fantoma preko zapisa u hronikama. To je dalo prostora za razne teme, od kasnog Srednjeg vijeka, pa preko Renesanse i modernog doba.





Fantom je, uz Mandraka i Princa Valijanta, jedan od rijetkih stripova koji još uvijek izlazi kao newspaper strip, što je samo po sebi pravo čudo, jer u pitanju je jedan vid objavljivanja, koji je već odavno u izumiranju. Osim toga i sama ideja stripova kao što su Fantom, Tarzan i njima slični „bijeli heroji”, koji vladaju plemenima u „crnoj Africi”, donose red i zakon bijelaca, danas više nije politički korektna. Sve je manje tema koje se mogu obraditi a da neko ne ostane uvrijeđen. Prvenstveno švedski autori to rješavaju obrađujući priče iz istorije Fantoma i tako izbjegavajući sadašnjost. To je verovatno i razlog zašto povremeni pokušaji DC-a i Marvela da ožive ovaj strip nisu imali uspjeha. U jednoj animiranioj seriji Phantom „2040” opisuju se doživljaji 24. Fantoma, praunuka našeg, 21. Fantoma. Iz toga je proisteklo strip izdanje u boji koje nije baš previše kvalitetno. Vidjećemo da li će „duh koji hoda i nikada ne umire” zaista dogurati do 2040.





Problem današnjih priča je što se u mnogim epizodama radi samo o varijacijama istih tema i to po više puta. Danas Fantom praktično živi od stare slave, tako da je za popularnost isključivo zalužan početni period i stare epizode koje su za današnje vrijeme prilično daleke ali su i dalje ipak zanimljive novim čitaocima. U serijalu su razarađene mnoge teme, od Fantoma u ulozi superheroja, pa preko avanturističkog žanra, istorijskih priča, misterija raznih vrsta do naučne fantastike. Ima tu svega, za sve ukuse. Ali originalnih tema za ovakvu vrstu stripa je praktično odavno nestalo i beskrajno ponavljanje nečeg što je već viđeno samo dodatno šteti serijalu.



Stripovi

Bilo bi nepošteno ne pomenuti i igrani film o ovom junaku(naslovna uloga Billy Zane)



Takodje i kuriozitete:

Mjuzikl o ovom junaku napravljen u Švedskoj 1985 kreiran od strane Peter Falck i Urban-a Wrethagen-a,sa ovim potonjim u glavnoj ulozi.

Takodje i tematski park "Fantomenland" koji se isto nalazi u Švedskoj kao deo zološkog vrta u gradu Eskilstuna,gde posetioci mogu videti čuvenu "Scull Cave",štab "Jungle Patrol-a" ili sresti glumce obučene u kostim ovog junaka.Park je zvanično otvoren od strane samog autora Lee-Falk-a 1986 godine.

Fantom stripovi


Fantoma je uradio Li Fok (Lee Falk). Dnevni strip Fantom pojavio se u američkim novinama 1936. godine. Iako kostiminirani junaci nisu predstavljali nešto novo u svetu stripa Fantom je našao svoj put do publike. Crtač ovog stripa je bio Rej Mur (Ray Moore). Takođe, o ovom strip junaku snimljeni su i filmovi.

Fantom je jedan od od strip junaka po kome mnogi pamte svoje detinjstvo. On je maskirani borac za pravdu koji je uvek u nekom egzotičnom okruženju. Njegova pojava na belom konju izgleda privlačno za ženski rod, naravno ne zaboravljajući njegovu atletsku građu koja u kostimu naročito dolazi do izražaja. Kroz ceo strip vlada romantičarska-erotska tenzija između njega i njegove verenice.

Fantom je doživeo mnogo promena u toku prve avanture. Prvih nekoliko meseci Fantom je bio bogati plejboj Džimi Vels (Jimmy Wells) koji se maskiran noću bori protiv zločina. Nikada nije otkriveno da je Džimi Vels ustvari Fantom, a radnja je iznenada premeštena u drugo okruženje, u džunglu, gde je autor odlzčio da ga zadrži. U novom okruženju autor je razvio celu priču koja prati Fantoma, dodao generacije pre njega, neke nove likove, kao što je njegov vuk Devil i pigmeji Bandari.


Fok je bio velki ljubitelj Knjige o džungli, što se može videti i na osnovu Fantoma, kojeg uvek smešta u neko egzotično okruženje. Zanimljivo je da je Fantom prvo trebalo da se zove Sivi duh, ali je Fok odustao od te ideje jer mu se ime Fantom više svidelo.

Fantom je jedan od strip junaka koji se nije često pojavljivao na filmu iako je razloge tome teško utvrditi. Strip o Fantomu i danas redovno izlazi u svetu u većem broju novina i specijalizovanih izdanja.