Fado

Fado (srp. sudbina) je muzički žanr koji se prati od 1820-ih u Portugalu, ali vjerovatno
ima i ranije početke. Karakterišu ga tužne melodije i tekstovi, često o moru i životu siromašnih.


Etimologija

Naziv za muziku je saudade - izraz koji je neprevodiv na veliki broj jezika. Sami Portugalci
vole da se hvale da samo oni imaju izraz za to osjećanje. Saudade se obično prevodi kao
nostalgija, čežnja, osjećaj žaljenja za nečim. Ali, saudade je, koliko god bilo negativno
osjećanje, ipak nešto u čemu se uživa. Zato bi najtačniji prevod bio sevdah ili dert. Postoje
tvrdnje da je fado mješavina ritmova afričkih robova sa tradicionalnom muzikom Portugala,
uz arapski uticaj.


Vrste fado muzike

Postoje dvije glavne vrste fada, lisabonski fado i koimbranski fado. Lisabonski stil je
popularniji dok je koimbranski prefinjeniji. Moderni fado je jako popularan u Portugalu
i izvode ga mnogi poznati muzičari. Tradicionalno, dobra izvedba fada u Lisabonu se
pohvaljuje aplauzom, dok se u Koimbri to radi vrstom nakašljavanja.

a) Kao prvi izvođač fadoa pominje se Maria Severa krajem 19 veka.

b) Izvođači Fado muzike iz tridesetih godina XX veka koji imaju tonske zapise su:

1, Madelena De Melo
2, Alice Lemos Avila 1938

c) Najpoznatiji izvođači Fado muzike sredinom XX veka:

1, Amalia Rodrigues
2, Alfredo Marcenerio Duarte
3, Carlos de Carmo
4, Carlos Ramos
5, Fernando Fahrina
6, Herminia Silva
7, Maria Teresa de Natrona
8, Fernanda Maria

d) Savremeni poznatiji interpretatori fadoa

1, Adelia Pedrosa
2, Mariza - Dos reis Nunes
3, Katia Guereiro
4, Teresa Salgueiro
4, Rakuel Tavares
5, Maria Ana Bobone
6, Luz Sa Da Bandeira

( wikipedia )

"Dulce Pontes" de Portugal e "Andrea Bocelli" da Italia interpretam a música intitulada "O mare e tu". Esta música se funde muito artisticamente e de forma bem-sucedida dois géneros musicais - o fado e o pop operático. A letras portuguesa e napoletana, bem como uma tradução inglesa são incluídas. Este é um outro vídeo musical de Scott LaFramenta.
"Dulce Pontes" from Portugal and "Andrea Bocelli" from Italy perform the song entitled "O mare e tu".This song very artistically and successfully fuses together two musical genres - the "fado" and the "operatic pop". The Portuguese and Neapolitan lyrics, as well as an English translation are included. This is another music video from Scott LaFramenta.

Fado je muzički žanr koji poslednjih godina, kod nas i u svetu, ima sve više poklonika. Portugal je zemlja u kojoj je rođen fado, veruje se da je  nastao u 19. veku na dokovima Lisabona i u polumračnim i zadimljenim kafanama u koje su svraćali mornari i kurtizane (neki muzikolozi tvrde da je fado nastao mnogo ranije). Neosporna  činjenica  da je nastao na ulicama i dokovima Lisabona, i najpre  bio prihvaćen od strane mornara i kurtizana, kao i svih ljudi koji su teško živeli,  iz tih razloga  bio je ignosrisan od strane lisabonske elite. Fado u prevodu znači – sudbina, karakterišu ga tužne melodije i tekstovi, obično o siromaštvu, čežnji, nesrećnoj ljubavi, ili otadžbini. Uz gitaru,  izvođači grubog glasa, davali su odušak svom bolu,  potpuno nesvesni ljudi koji ih slušaju, u toj katarzičnoj atmosferi između pevača koji peva o svom bolu – i publike, razvijao se dijalog koji i čini suštinu fada. Svako od izvođača je pevajući, pričao svoju bolnu priču za  koju su verovali da je samo njihova, kada  bi jedan izvođać završio sa pevanjem, u zagušljivoj i polutamnoj kafani  ustajao bi drugi, pa treći…  i tako sve dok ne svane zora. Atmosferu pravog fada iz 19. veka, i sada  možete naći u Lisabonu,  kao i tada i sada, pevači pevaju tako da se stiče utisak da – duša progovara.
Sa dokova Lisabona, na iznenađenje mnogih, fado nalazi svoje mesto i kod velikog broja ljudi ali i elite. Sa pojavom medija, fado muzičari postaju zvezde  u radiskim emisija, a kasnije  filma, kao i televizije. Kako raste njegova popularnost u dvadesetom veku, tako fado poprima nove oblike i tematiku. Početkom dvadesetog veka rođena su dva različita pravca: fado pesma i fado poema.Veliku popularnost fado dobija posle emitovanja filma o nesrećnoj ljubavi između grofa Vimioza i kurtizane Marije Severe, fado pevačice prelepog glasa. Ova zabranjena ljubav se brzo pretočila u stihove pesme, pa i na veliko platno 1931. godine u vidu prvog zvučnog filma koji je emitovan u Portugaliji.
Muzika mornara, kurtizana i najsiromašnijih ljudi , rođena u bolu i patnji na dokovima Lisabona, u dvadesetom veku se menja i izlazi iz domena imporovizacije i postaje muzički pravac sa profesionalnim pevačima, tekstopicima i kompozitorima. Zahvaljujući takvom odnosu prema fadu, on postaje svojevrsno nacionalno blago Portugalije.Kao i na samom početku svoga nastanka, i sada u 21. veku suština fada se nije promenila, a to je, jednostavna melodiska struktura koja naglašava vokal i interpretaciju izvođača, kao i  temu pesme koja se kreće od ljubavnih do socijalnih, i time pravi sponu između onoga koji je peva i onoga koji sluša.
Najveća fado pevačica svih veremena, bila je Amalija Rodrigeš. Ogrešili bi smo se da ne pomenemo velike fado pevače: Carloš du Karmo, Mariu Terezu de Noronju, Slfreda Marenira, Irmilu Silvu…
Krajem dvadesetog veka fado je uvršten u kategoriju vorld mjuzika. Fado i dalje nastavlja da se razvija ali ne gubeći svoju suštinu.