[You must be registered and logged in to see this image.]


У историји коњ има истакнуто место. Био је основа ратне моћи, а посебан род је била коњица. Коришћен је и као теретна животиња, а кад је дресиран, служио је јахачима и био главна атракција у тркама. Имао је и друштвено значење – знак је племићког и краљевског достојанства и моћи.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Konjica

[You must be registered and logged in to see this image.]

Konjica je naziv za ofanzivni rod kopnene vojske cija je namena obavljanje neposrednih zadataka (brzih napada), a koji se od pešadije razlikuje po tome što se njeni pripadnici borbene zadatke obavljaju jašući na konjima.Konjica u svom tradicionalnom obliku je razvijena tek u stepama Centralne Azije, gde je odgovarala potrebama i mogućnostima tamošnjih nomadskih naroda. Konjica se u Evropi razvila tek u Srednjem vieku.Tada je postala glavni rod vojske. Pešadija je primat povratila tek kasnije uvođenjem novih taktika i vatrenog oružja. Konjica je zbog toga počela postepeno da gubi svoju neposrednu borbenu ulogu, tako da se počela koristiti uglavnom za izviđanje ili gonjenje poraženog neprijatelja. Prvi svetski rat je ukazao na zastarelost konjice u modernom dobu. Iako se konjica koristila i u kasnijim sukobima, sve vojske su je postepeno ukinule i zamenile motorizovanim i oklopnim jedinicama.
Konjičke jedinice u vojskama danas igraju isključivo ceremonijalnu ulogu, dok ih policija koristi u svrhu suzbijanja većih nereda.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Konji koji su se nalazili u sastavu jedinica drugih rodova sluzili su za vuču, transport i jahanje (oficiri su uglavnom imali jahace konje). U II sv.ratu uloga konja je bila znacajna, ali vrlo brzo gube znacaj.

Uglavnom su se koristili kao sredstva transporta na tesko prohodnom zemljistu. Savremena tehnika danas je istisnula njihovu upotrebu u vojskama, mada danas jos uvek ima mesta gde se ratni materijal moze transportovati samo tovarnim grlima ili eventualno helikopterima.

Konjičkom divizijom u prvom svetskom ratu komandovao je Knez Arsen Karađorđević tada u činu pukovnika (u ruskoj konjici već je imao čin generala).

[You must be registered and logged in to see this image.]

Sama konjička divizija pred rat sastojala se od:

- 60 oficira
- ukupno 11.900 ljudi
- dve brigade (sa po dva konjička puka 850 konjanika, I brigada (I i III konjički puk), II brigada (II i IV konjički puk)
- jedan eskadron mitraljezaca i ćetiri konjanička eskadrona sa 210 ljudi su sačinjavali puk
- bataljon konjaničke artiljerijeједан (dve baterije i 4 topa)
- divizijske službe
- konjanički vod veze
- municijsku komoru

Inače i pešadijske divizije I poziva u svom sastavu imale su po jedan konjički puk sa dva konjička eskadrona od po 130 konjanika.

Prve borbe konjičke divizije:

[You must be registered and logged in to see this image.]

Osnovni zadatak divizije je bio da izbije severno od planine Cer na liniju Šabac-Lešnica i štiti bok druge armije braneći prilaz selu Tekeriš sa severa.

Razvoj događaja u "Cerskoj operaciji" promenio je osnovni zadatak divizije u sledeći: Povezati Šumadijsku diviziju sa ostatkom II-ge armije, štititi bok udarne grupe i u povoljnom trenutku izvršiti gonjenje neprijatelja.

Zahvaljujući ovome kao i prepadu Šumadijske divizije I poziva na Šabac, sprečeno je sadejstvo II i V AU armije i tako je zapečaćena sudbina 21 landver divizije koja je nakon bitke razbijena i gotovo izbrisana sa brojnog stanja KuK monarhije.

U cilju preuzimanja dalje inicijative i započinjanja ofanzive na Srem, 6 septembra konjička divizija zajedno sa I armijom uspešno forsira reku Savu kod Novog Sela i do 11 Septembra uspešno učestvuje u osvajanju Zemuna i Inđije.

Српска коњица у Великом рату

[You must be registered and logged in to see this image.]

Београд – Све до средине 19. века коњица је представљала водећу силу у биткама. Са појовом новог наоружања, већ на почетку Великог рата, коњица губи значај. Користи се за извиђања и транспорт тешке артиљерије.

„Употреба коњичких јединица, пред Први светски рат и у Првом светском рату, била је под знаком питања управо зато што је могло да дође до великих губитака коњичких јединица, јер је коњаник на коњу био велика мета у ситуацији када се ватрено наоружање толико унапредило“, објашњава професор на Војној академији професор Слободан Ђукић за Јутарњи програм РТС-а.

Према његовим речима, Срби никада нису били познати као коњички народ, јер и само Балканско полуострво, планинско и испресецано, није погодно за масовну коњицу. Ипак, средином 19. века за обуку српских официра у Београду је изграђен Мањеж у коме се увежбавало јахање.

„Српска војска је уочи Првог светског рата имала једну коњичку дивизију чији је командант био пуковник Бранко Јовановић. Ова коњичка дивизија је учествовала у Церској бици. Укупна јачина коњичке дивизије је била око 5.000 људи, међутим осим коњичке дивизије, коњаници су били заступљени и у пешадији“ каже потпуковник Ђукић.

Отварање хиподрома на Видовдан 1914.

У Првом светском рату учествовао је велики број пунокрвних коња, које је народ радо гледао у тркама. Баш на Видовдан 1914. године, непосредно пре сарајевског атентата, отворен је и први стални београдски Хиподром код Цареве ћуприје.

Наташа Павловић, секретар Удружења за коњички спорт, каже да су према бележењу хроничара, све значајне личности Београда, присуствовале отварању.

„Кажу да је било велелепно, да су даме наравно биле са шеширима, да је то била обавезна гардероба, што и данас поистовећују са хиподромом. Био је и краљ Александар Карађорђевић, који је иначе волео коње. У сред свечане атмосфере отварања тркалишта у Београду, које је овде већ сто година, прочула се страшна вест. Гаврило Принцип, члан тајне организације Млада Босна, извршио је атентат на Фрању Фердинанда у Сарајеву“, каже Наташа Павловић.

Рибникар на коњу одлази на Цер

Једна од најзаслужнијих особа за отварање овог спортског објекта био је оснивач и директор листа „Политика“ Владислав Рибникар, који је и сам имао неколико пунокрвних коња.

„Он им је давао лепа, романтична имена – Вук Мандушић, Жута лала, Црвена лала, Зона Замфирова. Звали су га у рат и Владислав Рибникар је сео на Зону Замфирову и кроз целу Србију дошао на Цер“, каже новинар Даворин Дарко Рибникар.

Владислав Рибникар је погинуо првог септембра 1914. године на Церу. Сахрањен је у близини фронта у Пецкој, а на београдском хиподрому , испод свечане ложе, која је сачувана још из тог периода, постављена је његова биста.

Од 1923. године сваког пролећа одржава се и трка трогодаца, која носи име Владислава Рибникара.

РТС

Konji u II sv.ratu

[You must be registered and logged in to see this image.]

Konji u II svetskom ratu su korisceni od strane zaracenih armija za prevoz trupa, artiljerije, ratnog materijala i u manjoj meri kao konjicke jedinice. Uloga konja u ratu zavisila je od strategije i stanja privrede zaracenih strana, a bila je naizrazenija u nemackim i sovjetskim kopnenim snagama. Tokom II sv.rata Nemacka i Sovjetski savez angazovali su vise od sest miliona konja.

Nakon I sv.rata, izmedju 1928-1940.g., Britanija je svoje konjicke pukove reformisala u mehanizovane. Sjedinjene drzave su zadrzale jedan konjicki puk stacioniran na Filipinima, dok je Nemacka zadrzala jednu konjicku brigadu. Francuska je 1939-40.godine imala mesovite konjicke jedinice u okviru svojih motorizovanih divizija, dok Crvena armija 1941.g. gotovo da nije ni imala jacih konjickih jedinica. Italija, Poljska, Rumunija i Japan su zadrzali konjicke jedinice adekvatne formacije i jacine.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Konjski prevoz za Nemacku je bio itekako znacajan, jer joj je relativno nedostajalo adekvatnih prirodnih izvora nafte. Konjski prevoz pesadije i artiljerije cinio je najveci deo nemacke vojske tokom rata, jer je samo jedna patina snaga pripadala mobilnim oklopnim i mehanizovanim divizijama. Svaka nemacka pesadijska divizija zaposljavala je hiljade konja i hiljade ljudi koji su brinuli o njima. Uprkos gubicima konja u borbi i izlozenosti bolesti, Nemacka je odrzavala stalno snabdevanje radnim konjima i opremom sve do 1945.godine. Od borbenih konjickih jedinica sa jedne brigade pocetkom rata, u vojsci i SS-u februara 1945.g. broj se povecao na sest konjickih divizija.

Crvena armija je bila znatno motorizovana u period 1939-1941.g., ali je pretrpela velike ljudske gubitke, motorizaciju i opremu tokom operacije “Barbarosa”. Ovi gubici privremeno su otklonjeni formiranjem velikog broja pesadijskih jedinica koje su upotrebljene kao jurisne snage u bici kod Moskve. Teski gubici i nedostatak konja primorao je Sovjete da smanje broj konjickih jedinica. Tokom 1941.g. kroz saveznicku pomoc i ratnu proizvodnju gubici su nadoknjadjeni, pa je konjica pripojena tenkovskim jedinicama za formiranje sto efikasnijih jurisnih snaga. Od 1943-1944.g. konjica je postepeno postala pokretna pesadija u okviru tenkovskih armija. Do kraja rata Sovjetska konjica je bila svedena na nivo predratnih snaga. Logisticka uloga konja kod Crvene armije nije bila tako visoka, kao kod Nemacke, zbog sovjetskih zaliha i rezervi nafte i americke pomoci u kamionima.

U toku drugog svetskog rata, odnosno od 1935-45.godine, Nemacka je kojnicke jedinice (konjicu) imala u okviru Vermahta (nem. Wehrmacht) i SS jedinica.

„Vermaht“ se uobičajeno koristio da označi nemačke oružane snage tokom Trećeg rajha i Drugog svetskog rata. SS ili Šucštafel (nem. Schutzstaffel) je bila velika paravojna organizacija koja je bila glavni deo Nacionalsocijalističke partije u Nemačkoj. SS se razlikovao od nemačke vojske, sa svojim činovima, oznakama jedinica i uniformama.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Nemacke konjicke jdinice u II svetskom ratu u okviru Wehrmachta su bile :

-1.konjicka divizija (kasnije 24.oklopna divizija),
-3.konjicka divizija,
-4. konjicka divizija,
-1.kozacka konjicka divizija (Nemacka)

1.konjicka divizija (kasnije 24.oklopna divizija)

1.konjicka divizija (Wehrmacht) formirana je 25. oktobra 1939.godine od 1. Kavallerie-Brigade, da bi joj u novembru bili pridodani 21. i 22. Reiter-Regiments. Vodila je borbe u Holandiji, Belgiji, Francuskoj i na Istocnom frontu.

Nakon kapitulacije Francuske bila je stacionirana u Francuskoj, da bi u leto 1941.g. bila predislocirana u Nemacku zbog pripreme za operaciju “Barbarosa” i invaziju na Sovjetski Savez. U sovjetskoj kampanji je vodila borbe oko Berezina i reke Dnjepar, kao i Pripetskim mocvarama.

U novembru 1941.g. povucena je u Francusku, a njenih 17.000 konja su predate pesadijskim divizijama “Schlußappell”. Poslednja divizijska parade je odrzana 05.novembra 1941.g. u Gomelu, nakon cega je raspustena i reformisana kao 24.oklopna divizija.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Komandant je bio General Kurt Feldt.

1. kozačka konjička divizija (Nemačka)

Prva kozačka konjička divizija Vermahta formirana je tokom leta 1943. od kozačkih antisovjetskih dobrovoljaca i odabranih regrutovanih zarobljenika Crvene armije. Počev od septembra 1943. nalazi se u sastavu 69. rezervnog korpusa Druge oklopne armije koji je bio zadužen za teritoriju severno od Save. Pored angažovanja u korpusnim operacijama protiv NOVJ u Sremu i Slavoniji, Druga oklopna armija upotrebljavala je delove ove jedinice i u operacijama južno od Save.

U novembru 1944. proglašena je SS-formacijom.

Divizija je brojala 17.500 vojnika i oficira (4.500 Nemaca i 13.000 Rusa).
Formacija: Donska kozačka konjička brigade, Kavkaska kozačka konjička brigade, Kubanska kozačka konjička brigade, 55. artiljerijski puk, 55. izviđački bataljon, 55. inženjerijski bataljon.

Angažovana je u operacijama: Operacija Panter, Operacija Napfkuhen, Operacija Valdrauš, Prva banjalučka operacija NOVJ, Operacija Šah, Operacija Reselšprung, Druga banjalučka operacija NOVJ, Virovitički mostobran.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Andrej Grigorjevič Škuro

Andrej Grigorjevič Škuro, vrlo znacajna licnost vezana za 1.kozačku konjičku diviziju (Nemačka). Bio je ruski oficir, kubanski Kozak, general-pukovnik u ruskoj carskoj vojsci i general-pukovnik Vermahta i Vafen-SS. Bio je učesnik Prvog svetskog rata i Ruskog građanskog rata. U Drugom svetskom ratu je osnovao kozačku vojsku u okviru Vermahta i Vafen-SS-a za borbu protiv Sovjetskog Saveza. Posle rata mu je suđeno i obešen je u Moskvi zajedno sa Helmutom fon Panvicom, Petrom Krasnovim i Timofejem Domanovim.

2.kozačka konjička divizija

U januaru 1945. razvijanjem iz sastava 1. kozačke konjičke divizije (Nemačka), formirana je i Druga kozačka konjička divizija, koje su zajedno sačinjavale 15. kozački konjički korpus. Ratni put završila je u rano prolece 1945.g. u južnoj Austriji, delom zarobljena od Crvene armije, a delom od Britanaca. Britanci su svoj deo zarobljenika predali Crvenoj armiji. Nakon predaje, njeni pripadnici ruske narodnosti su većinom streljani.

Sovjetske konjicke jedinice


Kolektivizacija sovjetske poljoprivrede smanjuje broj konja u Sovjetskom savezu sa procenjenih 34 miliona grla 1929.godine na 21 milion grla 1940.godine. Sovjetski Savez je imao dovoljnih zaliha nafte pred II sv.rat, tako da njegova logistika nije zavisila od konjskog transporta. Imajuci dovoljne kolicine nafte i potpomognuta kamionima (iz americke pomoci), Sovjeti su motorizovali i mehanizovali svoje jedinice u daleko vecoj meri nego Wehrmacht, ali su opet imali vise konjickih jedinica od Nemaca. Procena je da je u konjickim jedinicama bilo angazovano oko 3,5 miliona konja.

Borbena iskustva Prve konjicke armje i njenih komandanta, znacajno je uticao na razvoj sovjetske ratne doktrine u medjuratnom periodu. Iako je konjica raspustena posle gradjanskog rata, Sovjetska konjica je sa 7 konjickih brigada 1929.g. dostigla 32 divizije i 2 brigade u 1938.godini. 1939. i 1940.godinu Sovjeti su proveli u masovim reorganizacijama jedinica u mehanizovane i tenkovske korpuse, pod uticajem Spanskog gradjanskog rata. Medjutim, zbog neuspeha mehanizovanih snaga 1939. u Poljskoj i Finskoj, uloga konjice neocekivano je porasla.

U junu 1941.godine, Crvena armija je imala cetiri komande korpusa konjice i 13 odeljaka (od toga 7 u zapadnim vojnim oblastima) za razliku od 62 pesadijska i 29 mehanizovanih korpusa. 1941.g. konjicki korpus je po formaciji imao dve divizije ojacane sa artiljerijom i oklopnim pukovima. U realnom zivotu to nije bilo tako: konjickim i pesadijskim jedinicam su „oduzeti“ tenkovi i kamioni, pa se transport prakticno svodio na konjski i nosenje na ledjima vojnika, cime je smanjena pokretljivost i vatrena moc. Cak i takvi korpusi bili su preveliki da bi se sa njima moglo efikasno komandovati. Takva velicina, neorganizovanost i neiskustvo komandanata doprinelo je da su jedinice trpele velike gubitke od Nemaca (na primer, gubici 6.konjickog korpusa su iznosi od 60-80 % dok su se borili da se okupe po formaciji 22.juna 1941.g.). To je dovelo do preformacije kojickih jedinica u jedinice „lake konice“ sa snagama oko polovine klasicne konjicke divizije (3.447 ljudi). One su koriscene za masovan napad na kriticne tacke, sadejstvo sa tenkovima, ali jako retko za medjusobno sadejstvo sa pesadijom. U odbrani su bile korisne kod napada na neprijatelja u ranoj fazi napada, napadu na nemacke bokove i brzo izbegavanje neprijateljskih reakcija...
Taktika upotrebe konjickih jedinica se poboljsala od 1941-42.g. kada su konjicke divizije ojacane sa mehanizovanom pesadijom i protivavionskim art.orudjima. Medjutim, nekompetentni ili ravnodusni komandanti redovno su konjicu upotrebljavali protiv utvrdjenih ciljeva, sto je pored ostre zime proizvelo velike gubitke u ljudstvu i konjima. Gubici konja su bili toliki da je rasformirano oko cetrdesetak konickih divizija.

Staljin je podrzavao ideju reformisanja konjickih jedinica, iako se vojska tome protivila. Koncept integrisanja konjice, pesadije i tenkova realizovan je kroz vid konjickih mehanizovanih grupa (KMG) u jesen 1942.g. Tokom 1942.g. KMG su funkcionisale kao jurisni deo vojske, iako se pesadija, koja je bila predvidjena da se krece kamionima, kretala na konjima. Godine 1943.g. Crvena armija je stekla dovoljno iskustva, znanja i opreme za primenu brojnih tenkovskih armija. Oni su postali glavno oruzje jurisa, pa je konjica potisnuta uglavnom na pomocne zadatke – opkoljavanje i ciscenje vec razbijenih neprijateljskih snaga, koje su odvojene od tenkova. Do kraja rata brojno stanje Sovjetske konjice se vratilo na 7 konjickih korpusa.
Poslednje angazovanje KMG bulo je u avgustu 1945.g. tokom invazije na Mandzuriju.

1.konjicka armija (Soviet Union)

1.konjicka armija (ruski: Первая конная армия) je najistaknutija vojna formacija Crvene armije.
Kada je 1918.g. izbio Ruski gradjanski rat, vojnik po imenu Budjoni organizovao je malu jedinicu konjanika u regionu Dona od lokalnih Kozaka. Ova jedinica je brzo brojcano narasla, stala na stranu boljsevika i na kraju postala 1.konjicka amrija. Od gerile transformisala se u pravu vojnu formaciju pod komandom Semjona Budjonija i politickim vodjstvom Klimenta Vorosilova.

1920, Buđonijeva konjička armija je učestvovala u invaziji na Poljsku tokom Poljsko-boljševičkog rata. Isprva je bila prilično uspešna, izbacivši poljske snage iz Ukrajine i kasnije se probivši kroz poljske južne linije fronta. Međutim, kasnije su boljševičke snage pretrpele težak poraz u bici za Varšavu, uglavnom zato što se Buđonijeva armija zaglavila kod Lavova. Nakon što je njegova armija poražena u Komarovskoj bici (jedna od najvećih konjičkih bitaka u istoriji), Buđoni je poslat na jug da se bori protiv belogardejaca u Ukrajini i na Krimu.

U zavrsnoj fazi Ruskog gradjanskog rata 1.konjicka armija je premestena u Sibir, Altaj kraj i Mongoliju, da bi svoje putovanje zavrsila u Mandzuriji i na Kamcatki. Poslednja borba 1.konjicke armije je bilo osvajanje poluostrva Cukci u septembru 1924.godine.


Semjon Buđoni

[You must be registered and logged in to see this image.]


Semjon Mihajlovič Buđoni je bio sovjetski vojni komandant, i saveznik sovjetskog vođe, Staljina.

Građanski rat je izbio 1918, i Buđoni je organizovao snage Crvene konjice u donskom regionu. Ove snage će kasnije postati 1. konjička armija. Ova armija je bila značajna za pobedu Boljševika u ratu.
1920, Buđonijeva konjička armija je učestvovala u invaziji na Poljsku tokom Poljsko-boljševičkog rata. Nakon što je njegova armija poražena u Komarovskoj bici, Buđoni je poslat na jug da se bori protiv belogardejaca u Ukrajini i na Krimu. Uprkos porazu u Poljskoj, na kraju građanskog rata je postao jedan od vojnih heroja sovjetske Rusije.

Buđoni je smatran hrabrim konjičkim oficirom, ali je malo znao o modernom ratovanju, pogotovo o uticaju tenkova. Bio je na poziciji konjičkog inspektora Crvene armije, i na sličnim dužnostima.
1937, tokom Sovjetsko-finskog rata je komandovao armijom, sa katastrofalnim rezultatima. Pa ipak, 1940, Buđoni je postavljen za zamenika narodnog komesara za odbranu.

Od jula do septembra 1941. Buđoni je bio glavnokomandujući sovjetskih oružanih snaga na Jugozapadnom pravcu suočivši se sa nemačkom invazijom na Ukrajinu. Ove snage su na kraju opkoljene tokom Umanske i bitke za Kijev. Ove katastrofe su koštale Sovjetski Savez 1,5 miliona vojnika poginulih ili zarobljenih, što je jedan od najvećih debakala u vojnoj istoriji

Staljin je u septembru razrešio Buđonija dužnosti, a zamenio ga je Semjon Timošenko. Uprkos činjenici da je bio odgovoran za neke od najkatastrofalnijih sovjetskih poraza tokom Drugog svetskog rata, nije pretrpeo nikakvu kaznu. Nakon rata je penzionisan kao heroj Sovjetskog Saveza.

Semjon Mihajlovič Buđoni je takođe stvorio novu rasu konja, koja se i dalje gaji u Rusiji: Buđoni konj, koji je poznat po dobrim učincima u sportu i izdržljivosti.

Konjica

Konjica je povijesni rod vojske čiji su pripadnici konjanici. tj. ratnici na konjima (ili ranije u bojnim kočijama). Od najranijih antičkih civilizacija, pa sve do 20. stoljeća nove ere konjica je bila nezamjenjiva komponenta ratovanja i u mnogim bitkama je upravo premoć konjice donosila pobjedu. Konjanici su bili opremani svim vrstama pješačkog oružja i oklopa, a nerijetko su i konji nosili oklope. Kako je posjedovanje i opremanje konja bilo iznimno skupo, samo su bogati slojevi društva mogli služiti vojsku u vidu konjanika. Uz pripadnost konjici dolazio je i povlašteni društveni status, pa i otmjeni stil života. Riječ kavalir dolazi od francuske riječi chevalier (vitez). Zadnja upotreba konjice u borbene svrhe viđena je u Drugom svjetskom ratu, ali je u to doba već bila zastarjela. Konji se ponegdje i danas koriste za izviđanje ili prijevoz tereta, ali konjicu kao borbenu jedinicu istisnuli su oklopna vozila, helikopteri i avioni.

(Wikipedija)

Počeci

Uzgoj borbenog konja pravi je primjer ranog genetskog inženjeringa. Konj je u čovjeka prvi puta udomaćen otprilike 4500. godine pr. Kr. u Centralnoj Aziji. Već od samog početka za daljnji uzgoj su birani što veći i brži primjerci koji su mogli poslužiti za vuču kola ili nošenje jahača.

[You must be registered and logged in to see this image.]

U doba prvih civilizacija poput Sumerana, Hetita ili ranih kineskih dinastija konji su još bili razmjerno slabi za nošenje, ali su već tada mogli brzo vući kočiju s jednim kočijašem. Tako je po prvi puta, u vidu lakih kočija, konjica uvedena u ratovanje. Kočija je isprva korištena samo za transport borca na bojište, ali je uvođenjem većih kola koja je vuklo od dva do četiri konja, te na koju je moglo stati dvoje ili troje ratnika, kočija dobila pravu vojnu upotrebljivost. Jedna kočijaška jedinica sačinjavala je vozača te jednog ili dvojicu strijelaca ili bacača koplja. Sve rane civilizacije poznavale su i primjenjivale kočiju. Najpoznatija bitka u kojoj su kočije odigrale presudnu ulogu bila je ona kod Kadeša 1274. pr. Kr. između Hetitskog i Egipatskog kraljevstva.

[You must be registered and logged in to see this image.]

(Wikipedija)

Rana antika


[You must be registered and logged in to see this image.]


Bitka kod Isa

Do 2000. pr. Kr. konji su već bili dovoljno veliki i snažni da ponesu i jahača u boj. Prva takva upotreba zabilježena je u Asiriji. Stari Grci koristili su konjaništvo za izviđanje, a ponekad i koristili laku konjicu. Konjaništvo je malo po malo istisnulo kočiju zbog bolje pokretljivosti i mogućnosti primjene na neravnom i obraslom terenu. Do 500. godine pr. Kr. konji su mogli ponijeti oklopljenog jahača i biti i sami djelomično oklopljeni, tako da je teška konjica u Perziji već bila sastavni dio vojske i vojne taktike.

U Makedoniji u doba kralja Filipa II. konjica je bila sastavni dio bojne mašine poznate pod nazivom makedonska falanga. Dok su teško naoružani pješaci (hopliti) držali neprobojni zid kopalja, konjica je na neprijateljskim krilima brzim udarima nanosila pomutnju u gubitke. Filipov sin Aleksandar III. razvio je konjicu u elitnu skupinu, tzv. kompanjone, kojima je redovito jurišao na čelu. Njegova konjica bila je nadmoćna perzijskoj i donijela mu je prevagu u bitkama kod Isa i Gaugamele protiv perzijskog kralja Darija III.

U doba helenizma po prvi puta su se pojavili katafrakti (cataphracti), oklopljeni konjanici na posve oklopljenim konjima. Oklop konja se sastojao od povezanih metalnih pločica. Katafrakti su djelovali kao udarne ili šok jedinice, koje bi svojim združenim i brzim naletima razbijali prve redove pješaštva, bez obzira na njihova koplja.

Iranski narodi koji su naseljavali Iransku visoravan i središnju Aziju, poput Parta, razvili su i konjičko streličarstvo. Lagano oklopljeni, na brzim konjima služili su kao podrška vojsci iz srednje udaljenosti. Također su predstavljali i tešku lovinu, jer su zahvaljujući partskom hicu (s leđa) mogli nanijeti progoniteljima teške gubitke.

Rimska vojska generala Krasa je na svojoj koži osjetila strahovitu učinkovitost kombinacije katafrakta i konjskih strijelaca. U bitci kod Harana (53. pr. Kr.), partske šok jedinice s lakoćom su razbijale rimsko pješaštvo (zakinuto za podršku vlastite konjice), koje bi potom iz nedohvatljive udaljenosti kosili strijelci na konjima.

Što se pak Rimske Republike tiče, iako tamo konjica uglavnom nije smatrana odlučnom komponentom, ipak su ratnici na konjima imali simboličnu vrijednost i uživali povlašteni status. Cijela klasa rimskih građana imala je ime po vlasništvu nad konjem - equites, a rangirani su bili između patricija i plebejaca. Zaslužnom plebejcu Republika bi dodijelila konja (koji je bio javno dobro) na čuvanje i korištenje. S konjem bi dolazio status equesa i određena politička prava. U ratnoj stvarnosti, međutim, prvobitna rimska konjica nije se mogla mjeriti s konjicama svojih tadašnjih rivala Makedonije, Kartage i Partskog Carstva.

Vitezovi u srednjem vijeku

Korijen riječi vitez povezan je sa starom engleskom riječju „cniht“ koja znači paž ili samo dječak. Njemačka verzija je „knecht“ ili sluga. Međutim, ideja viteštva najvjerojatnije je usko vezana s rimskim titulama.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Vitez je naziv koji karakterizira ratnika ili plemića prošlog vremena, a danas se koristi u svrhu kraljevske titule. Korijen riječi vitez povezan je sa starom engleskom riječju „cniht“ koja znači paž ili samo dječak. Njemačka verzija je „knecht“ ili sluga. Međutim, ideja viteštva najvjerojatnije je usko vezana s rimskim titulama.

Tijekom srednjeg vijeka termin „vitez“ koristio se za oklopnog vojnika na konju. Isprva su vitezovi bili na konjima, ali uskoro će ta titula biti povezana s plemstvom i socijalnim statusom, vjerojatno zato što je bilo skupo imati mjesto u konjici. Viteštvo je poslije postalo formalna titula plemića koji su ratovali.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Općenito se vitezom postajalo kada bi potencijalnog kandidata kralj proglasio vitezom. Krajem 13. stoljeća vitez je trebao biti uzornog ponašanja, imao je određen način oblačenja te je uskoro počeo razvoj standardiziranih viteških „uniformi“. Vitezovi su mogli nositi bijeli pojas i zlatne detalje kao znak svoga statusa. Vitezovi su također morali prisegnuti vladaru te su trebali pratiti određeni broj pravila simboličnog imena „viteške vrline“. Prvi vitezovi imali su neke od tih vrlina, a kada je Crkva proglasila vitezove krvoločnima, oni su se pobunili te su počeli naglašavati kako je važno da vitez poštuje viteške vrline. Poslije je viteštvo postalo usko vezano za Crkvu.

Vještine:

Milost (Prema siromašnima i potlačenima. Bili su nemilosrdni prema zločincima.)
Poniznost
Čast
Požrtvovnost
Strah od Boga
Vjernost
Hrabrost
Gracioznost i ljubaznost prema damama.

Kako je prolazilo vrijeme, vještine su postajale sve više idealizirane. Promjene u vojnoj strategiji, kao što su uspješna upotreba luka i strijele protiv francuske konjice u bitkama kod Crecya i Agincourta, smanjile su važnost konjice. Međutim, pravi kraj viteštva dogodio se kada su prvi put korišteni topovi i barut. U vremenu mira, tijekom srednjeg vijeka i kraja 16. stoljeća, uloga viteštva promovirana je kroz odlično organizirana prvenstva koja su podsjećala na bitke u kojima je tipični vitez nekada sudjelovao. Prvenstva su u početku bila vrlo slična ratu; bilo je puno sudionika koji su se borili u kaotičnom lažnom ratu, a poslije su izrasla u popularna sučeljavanja „jedan na jedan“ kakva svi poznajemo.

(Vojna povijest)

Juriš lake konjice

[You must be registered and logged in to see this image.]

Richard Caton: Juriš lake konjice

Jurišom lake konjice naziva se juriš koji je predvodio lord Cardigan tijekom Bitke za Balaklavu tijekom 25. listopada 1854. godine u Krimskom ratu. O ovom jurišu je lord Alfred Tennyson ispjevao pjesmu Juriš lake konjice (The Charge of the Light Brigade).

Juriš je izvela Britanska laka konjica pod zapovjedništvom lorda zajedno s teškom konjicom pod zapovjedništvom generala Jamesa Scarletta, bivšeg zapovjednika 5. dragunske garde. To su bile glavne konjičke jedinice koje su sudjelovale u ovoj bitci, a glavni zapovjednik obje konjice bio je George Charles Bingham, koji je primio ovo naređenje od zapovjednika armije lorda Raglana:

Wikicitati „Lord od Raglana želi da konjica brzo napreduje na bojište, prati neprijatelja i pokuša spriječiti odnošenje topova. Može sudjelovati i konjička artiljerija. Francuska konjica je vama s lijeva. Odmah.“

Po primitku naredbe, lord Cardigan je poveo 673 konjanika kroz dolinu koji je lord Tennyson nazivao Dolina smrti. Tamo su ih čekale ruske snage pod zapovjedništvom Pavela Liprandija čije su snage bile sastavljene od 20 bataljona pješaštva i pedeset artiljerijskih oružja kao podrške. Te snage nalazile su se s obje strane i na drugom kraju doline.

Lord Cardigan razumio je kako se naredba odnosi na grupu ruskih topova u utrvdi na kraju doline daleko oko jednu milju, a lord Raglan je mislio na skup utvrda s druge strane brda. Taj skup utvrda bio je jasno vidljiv s Raglanove pozicije, ali nije bio vidljiv iz dna doline gdje je bila smještena laka konjica.

Konjica je krenula niz dolinu. Kapetan Luis Edward Nolan je trčao preko bojišta pokušavajući ih zaustaviti, ali ga je pogodila granata i na mjestu je poginio. Laka konjica je uspjela probiti se do ruskih snaga na kraju doline i istjerati ih iz utvrde, ali je pritom pretrpjela mnoge gubitke, pa se morala povući. Lucan nije pružionikakvu podršku Cardiganu, pretpostavlja se zbog netrepeljivosti prema njemu. Snage teške konjice su prošle ulaz u dolinu, ali nisu dalje napredovale. Francuska konjica bila je učinkovitija u proboju ruskih linija na Fedyukhinoj uzvisini i pružila je potporu preostalom dijelu lake konjice koji se povlačio.

Lord Cardigan je preživio bitku, a dodađaji koje je doživio prepričavani su u Donjem domu britanskog parlamenta:

"Napredovali smo niz blagu padinu više od tri četvrt milje dok su baterije bez prestanka iznad nas sijevale granate. Bili smo opkoljeni i zasuti vatrom iz svih pravaca, uključujući i vatru strijelaca na našim bokovima.
Dok smo išli uz brdo, naša pozadina se odjednom našla pod bočnom artiljerijskom vatrom. Svi zapovjednici (osim jednog izuzetka) dva puka koje sam ja imao čast predvoditi, ili su poginuli, ili su bili ranjeni, ili su im ubili ili ranili konja. Ovi pukovi su nastavili napredovanje, a slijedila ih je druga linija, sačinjena od još dva konjička puka, koja su nastavila vršiti svoju dužnost sječom ruskih artiljeraca.
Potom je naišla treća linija, koju je činio još jedan puk koji je nastojao dovršiti zadatak povjeren našoj brigadi. Taj je zadatak bio uspješno obavljen jer smo uspjeli probiti se kroz masu ruske konjice koja je bila mnogobrojnija. Pošto su se probili kroz masu, nastavili su u "trojnom poretku" i povukli se na isti način, trudeći se da na svom putu nanesu što veće gubitke neprijateljskoj konjici. Tijkom našeg povratka uz brdo niz koje smo se sjurili tijkom napada, morali smo proći kroz istu vatrenu stihiju i izložimti se istom riziku koji nam je prijetio od bočne vatre strijelaca kojoj smo već bili izloženi ranije. Veliki broj naših ljudi je pogođen - ljudi i konji su ginuli, a mnogi vojnici čiji su konji ubijeni također su poginuli pri pokušaju bijega.
Iz svakog puka vratila su se samo male jedinice, dvije trećine ljudstva izgubljeno je u napadima. Vjerujem da je svaki čovjek koji je sudjelovao u ovom katastrofalnom događaju kod Balaklave i koji je bio dovoljno sretan izaći živ, imao osjećaj da je samo zahvaljujući milostivoj odluci božjoj izbjegao najveću smrtnu opasnost koju je moguće zamisliti."

(Wikipedija)

Mongolska konjica

[You must be registered and logged in to see this image.]

U jesen 1941. godine napredovanje njemačke vojske prema Moskvi bilo je najprije
usporeno, a onda tijekom zime potpuno zaustavljeno. Prema pisanju generala
Guderiana oštra je zima nanijela Nijemcima više gubitaka nego protivnička vatra.
Kao da se ponovila sudbina francuske vojske iz 1812. godine. Mnogi povjesničari
i vojni komentatori su od tada ponavljali da je nemoguće ovladati golemim euroazijskim
prostorom koji naseljava ruski narod. Tvrdnja je neutemeljena. Mongoli su
1237. godine pokrenuli zimsku kampanju i skršili otpor većine ruskih kneževina, a
kada su proljetne temperature raskvasile zemlju i otežale pokret završili su borbena
djelovanja. Pohod na Rusiju završili su ponovno u zimu 1240. godine (Chambers,
2001.:71-80). Ono što se pokazalo nemogućim za europske vojske, bilo je itekako
moguće Mongolima!

Svaka ozbiljna vojna raščlamba mora poći od ocjene kvalitete vojnika. Ta vrijednost
je najvažniji preduvjet da bi bilo koja vojska bila djelotvorna. Bez toga ne mogu 
sposobni vojskovođe i politički organizatori napraviti uspješnu vojnu organizaciju.
Iz navedenog pohoda je vidljivo da su Mongoli bili u stanju mobilizirati vojsku za
uspješnu zimsku kampanju u surovim klimatskim uvjetima kontinentalne Rusije. Svoju
izdržljivost Mongoli su prije toga demonstrirali i prelaskom pustinje Gobi tijekom
prve kampanje na Kinu 1211. godine (Turnbull, 2004.:3). Ova dva pohoda su najbolji
primjeri njihove fenomenalne izdržljivosti. Mongolski su ratnici bili fizički iznimno
spremni, a njihove se logističke potrebe ne daju uopće usporediti s europskima.
Osim fizičke spremnosti Mongoli su ispunjavali i drugi važan preduvjet da bi bili
borbeno djelotvorni. Europski putopisci naglašavaju njihovu izrazitu skromnost i
poslušnost. Tako Giovanni di Piano3 piše: „Tatari − to jest Mongoli – najodaniji su
ljudi na svijetu kada je riječ o odnosu prema svojim vođama, čak više nego što je to
slučaj kod našeg (katoličkog) klera prema nadređenima. Oni imaju duboko poštovanje
prema svojim vođama i nikada im ne lažu.“ (Turnbull, 2003a.:17) Isti autor
naglašava njihovu disciplinu i spremnost na žrtve i tvrdi da je tijekom bitke svako
povlačenje bez zapovijedi bilo kažnjavano smrću (Turnbull, 2003b.:49).

Iz navedenog je vidljivo da su Mongoli imali na raspolaganju prvoklasne vojnike.
Od XIII. do XIV. stoljeća nije zabilježen nijedan slučaj pobune ili većeg otkazivanja
poslušnosti na višim razinama zapovijedanja. Nasuprot Mongola bile su euroazijske
u osnovi feudalne vojske koje su u manjoj ili većoj mjeri bile opterećene velikaškim
rivalitetima što je vidno umanjivalo njihovu borbenu vrijednost.

[You must be registered and logged in to see this image.]


(Ratno umijeće Mongola, Miroslav Goluža)

Načini taktičke primjene

Izviđanje i veza

Najranija primjena konjice u vojne svrhe je izviđanje neprijateljskog teritorija ili položaja. Iako su upadljiviji od pješačkih izviđača, jahači mogu brzo pokriti veći prostor i lakše pobjeći u slučaju da budu primijećeni.

Konjanici su također korišteni kao glasnici između fronte i pozadine, te između udaljenih jedinica na fronti.

"Konjičko pješaštvo"

Naziv se odnosi na taktiku u kojoj se konj primjenjuje isključivo kao prijevoz ratnika na položaj, da bi se ovaj potom borio pješke. Unatoč razvoju oružja i vještine ta taktika nije s vremenom izumrla. U svakom periodu postojale su jedinice s takvom svrhom.

Streličari i bacači koplja

[You must be registered and logged in to see this image.]

Antička i srednjovjekovna taktika ispaljivanja projektila (koplja ili strelice) na neprijateljski položaj izvodila se na više načina. Najprostiji način bio bi neorganizirano približavanje neprijatelju na dovoljan domet, ispaljivanje, te bijeg od eventualnih protivničkih projektila. Organizirana varijanta zvala se kantabrijski krug, u kojemu bi cijela jedinica jahala u krugu kojim bi se konjanici naizmjence približavali i udaljavali od neprijatelja, te ispaljivali kontinuiranu salvu projektila. U svrhu borbe protiv konjice razvijen je tzv. partski hitac u kojem bi bježeća jedinica streličara unatraške ispalila salvu strelica na progonitelje.

Streličari i bacači koplja često su bili opremljeni lakim mačevima čime su se, nakon što bi im ponestalo streljiva, pretvarali u laku konjicu.

Laka i teška konjica

Pojam laka konjica odnosi se na konjanike naoružane lakim sabljama ili kraćim kopljima, te zaštićene štitom i eventualno nekom vrstom prsnog oklopa. Zbog takve kombinacije opreme izuzetno je brza i pokretljiva. Svrha lake konjice je uništavanje protivničkih strijelaca, borba protiv neprijateljske lake i streljačke konjice, te potjera za neprijateljskim pješaštvom u bijegu.

Teška konjica najčešće je oboružana većim kopljima i dužim mačevima, a jahač je uglavnom potpuno oklopljen i nosi teški štit. Svrha teške konjice je borba protiv neprijateljske konjice, te napad na pješake na krilima ili straga. Ponekad se njihova svrha i naziv izjednačavaju s onima šok jedinica.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Šok jedinica

Šok jedinica spada u supertešku konjicu. I konjanik i konj su posve oklopljeni. Konjanik je naoružan teškim kopljem, te nekim dodatnim naoružanjem, poput mača, dvostruke sjekire i sl. Također nosi teški štit. Svrha šok jedinica je da razbijaju pješačke formacije, odnosno da naprave razmak u zidu kopalja u koji bi potom mogli ući i djelovati pješaci. Da bi se to postiglo najčešće je primjenjivana klin formacija u jurišu.

Nastanak konjaništva

[You must be registered and logged in to see this image.]

Ne postoje točni podaci o tome kada se konj počeo koristiti u ratne svrhe. Na osnovu crteža nađenih po spiljama, te artefakata s arheoloških nalazišta, pretpostavlja se da je konj pripitomljen između VI. i II. milenija prije nove ere, a za jahanje se vjerojatno počeo koristiti u kasnom neolitiku. U ratovima konji su se jedno dugo razdoblje koristili isključivo za vuču kola i transport opreme, a kasnije i za vuču bojnih kola koja su imala dva osnovna oblika - bojne dvokolice i dvoosovinska bojna kola.

Prvi puta u povijesti ratovanja bojne dvokolice korištene su u drevnom Egiptu za vrijeme Nove Države (slika br. 1), a uporabio ih je faraon Tutmes III. u bitki kod Megida, oko 1479. pr.n.e. Po nekim arheološkim istraživanjima, postoji velika vjerojatnost da su bojne dvokolice prije Egipćana koristili Kinezi i Indijci, međutim o tome nema pouzdanih podataka. Iz drevnog Egipta bojne dvokolice proširile su se gotovo po cijelom Sredozemlju, pa ih počinju koristiti Asirci, Grci, Krećani i Etrurci. Po svom obliku i konstrukciji sve te dvokolice bile su vrlo slične i sastojale su se od plićeg sanduka otvorenog na zadnjoj strani, dva kotača i rude na koju su vezani dva ili rjeđe četiri konja. Posadu su pored vozara činila jedan do dva lako opremljena vojnika (slika br. 2), naoružana uglavnom bacačkim oružjem - kopljima za bacanje, lukovima i strijelama, praćkama i sl. U svakom slučaju, kada su se pojavile na bojnom polju, bojne dvokolice značile su veliki kvalitativni pomak, jer su predstavljale prvi učinkoviti pokušaj čovjeka da brzinu konja iskoristi u borbenim djelovanjima, a njima je u velikoj mjeri povećana cjelokupna pokretljivost vojske na bojištu.

S druge strane, na učinkovitost bojnih dvokolica veliku ulogu imao je teren, koji je morao biti ravan, dovoljne tvrdoće tla i bez većeg raslinja, jer u svim drugim

slučajevima njihova uporaba bila je vrlo ograničena ili nemoguća. Osim toga, kada su Grci usvojili pješačku taktiku falange, bojne dvokolice su u velikoj mjeri izgubile svoju učinkovitost, pa pojavom spretnijeg i učinkovitijeg konjaništva polako nestaju s bojišta (jedno vrijeme su ih Asirci koristili zajedno s konjaništvom, međutim u razdoblju Rimske Imperije više se nisu koristile u ratne svrhe).

Perzijanci su imali drugačiju koncepciju uporabe bojnih kola, pa su umjesto lakih dvokolica koristili teška dvoosovinska kola s četvornom zapregom i visokim stranicama koje su služile kao zaklon posadi. Posadu je pored vozača činilo nekoliko (obično 4-6) vojnika naoružanih bacačkim oružjem, a stranice kola štitile su ih od oružja protivnika (otprilike slični princip kao današnji oklopni transporteri). Na kotače su montirana sječiva, kako bi se onemogućio bliži kontakt protivnika s bojnim kolima i povećala njihova udarna moć. Njihov glavni nedostatak bila je slaba pokretljivost, a osim toga, pad makar i jednog konja zaustavljao ih je i izbacivao iz borbe. Nakon katastrofalnog debakla perzijskih bojnih kola u bitki kod Gaugamele, 331. godine pr.n.e. ona potpuno nestaju s bojnog polja.

Konjaništvo u Starom vijeku

[You must be registered and logged in to see this image.]

Po relevantnim povijesnim podacima, prve konjaničke postrojbe javljaju se u Asiriji, u razdoblju vladavine Asurnasirpala II. (883. - 879. godine pr.n.e.). U početku konjaništvo je služilo samo za izviđanje, dužnosti teklića i sl. zbog čega su konjanici bili uglavnom bez zaštitne opreme i naoružani samo lukom i strijelom. Oprema konja bila je više nego skromna i sastojala se samo od oglava i dugog dizgina. Unatoč njezinim slabim borbenim sposobnostima, konjaništvo zbog svoje pokretljivosti počinje potiskivati bojna kola iz uporabe,

a krajem VII. stoljeća pr.n.e. dobiva bolju zaštitnu opremu (laki štit od pruća, žičano-kožni oklop i šiljaste kacige) i naoružava se pored luka i strijele kratkim kopljima za bacanje i kratkim mačevima.

Po uzoru na Asirce, konjaništvo ustrojavaju i Perzijanci u vrijeme vladavine Kijaksara (VI. stoljeće pr.n.e.), a svoju punu vrijednost taj rod vojske doživljava u razdoblju Darija I. (522. - 485. godine pr.n.e.) kada postaje elitni rod vojske i čini kraljevu osobnu gardu. Naoružani dugim kopljem i mačevima, te zaštićeni oklopima i štitovima (slika br. 3), Darijeva garda je bila prvo teško konjaništvo, koje se obično postrojavalo u središtu borbenog postroja. S druge strane, oprema konja nije se značajnije usavršila (jahači su samo na konjska leđa stavljali prekrivače kako bi mogli udobnije sjediti, dok je način upravljanja konjem ostao isti), zbog čega su jahači bili prilično nestabilni, pa ih u borbi nije bilo teško srušiti s konja. Tijekom grčko-perzijskih ratova, ta slabost konjaništva došla je do punog izražaja pred monolitnim postrojem grčke falange, koji u tom razdoblju praktično i nisu imali konjaništvo (grčko konjaništvo je bilo donekle razvijeno samo na prostoru Tesalije, gdje su postojali optimalni uvjeti za uzgoj konja).

Nakon grčko-perzijskih ratova, konjaništvu i Grci počinju pridavati određeni značaj (osobito Atenjani i Spartanci), međutim do Peloponeskog rata (431. - 404. godine pr.n.e.) imalo je sekundarnu, praktično beznačajnu ulogu. Tijekom rata Spartanci počinju koristiti konjaništvo za napad na lako pješaštvo protivnika ili na demoralizirane dijelove njegove razbijene falange i od tada konjaništvo postaje sastavni dio borbenog postroja, obično raspoređeno na krilima falange. Izvanredni uspjeh beoćanskog konjaništva tijekom bitke kod Deliona (424. godine pr.n.e.) koje je svojom iznenadnom pojavom izazvalo paniku u redovima atenske falange i tako riješilo bitku, bio je početak dugog razdoblja nadmetanja konjaništva i pješaštva kao dva osnovna roda kopnene vojske - nadmetanja koje je završilo tek sredinom prošlog stoljeća, definitivnim odlaskom konjaništva u vojnu povijest.

Temeljem iskustava iz Peloponeskog rata, makedonski kralj Filip II. reorganizirao je konjaništvo i od njega stvorio rod vojske ravnopravan pješaštvu. On je prvi puta stvorio i dvije vrste konjaništva - teško (heteri) kojeg su činili plemići i dobro stojeći građani, naoružani kopljem i mačem, te zaštićeni oklopom i štitom i lako (sarisofori), naoružano kopljem i bacačkim oružjem (luk i strijela, rjeđe praćka), kojeg je popunjavalo obično građanstvo s dovoljno sredstava za nabavku i uzdržavanje konja. Aleksandar Veliki shvatio je važnost konjaništva u borbi i povećao ga na ukupno 1/6 cjelokupne vojske, a u borbi kombinirao je samostalne udare konjaništva s lakim pješaštvom na kojeg se konjaništvo oslanjalo. Aleksandar je počeo svoje konjaništvo koristiti i za gonjenje razbijenog protivnika (slika br. 4) što je prvi put primijenjeno nakon bitke kod Gaugamele.

U Rimskom carstvu, konjaništvo je bilo zapostavljeni rod vojske sekundarnog značaja. Pri kraju VI. stoljeća pr.n.e. rimska legija brojala je oko 4200 pješaka i samo 300 konjanika, koji su uglavnom korišteni za izviđanje, kao teklići i sl. U razdoblju manipularne falange (oko III. stoljeća pr.n.e.) borbena kvaliteta i brojno stanje rimskog konjaništva nešto se povećala, a taktika njezine uporabe preuzeta je od Grka, pa je u borbenom postroju uglavnom zauzimala poziciju na krilima falange, ali je njezina uloga u borbi i dalje ostala sekundarne važnosti. Zbog nedovoljne stabilnosti (u to vrijeme još uvijek se nije pojavilo sedlo, iako su već postojale uzde i dizgini, pa je konjima bilo daleko lakše upravljati), konjanici su vrlo često pred borbu sjahivali i borili se pješice (obično u sastavu lakog pješaštva), a kada bi se ostvario uspjeh i razbio protivnik, uzjahivali su na konje i nastavili gonjenje i daljnju borbu na konjima. S druge strane, sekundarna važnost konjaništva u borbenom postroju nimalo nije utjecala na prestižnost tog roda vojske, jer se u Rimskoj imperiji stvorila posebna kasta bogatih patricija (equites) koji su služili u konjaništvu.

Konjice nomadskih naroda

Mongoli  su se na povijesnoj sceni pojavili u XII. stoljeću, kao vrlo disciplinirana vojna sila, isključivo konjanici i izvrsni strijelci. Svaki mongolski vodio je obično po tri konja u pričuvi, radi zamjene umornog ili ozlijeđenog, ali i radi prehrane. Dio konjanika bio je opremljen za blisku borbu, pa su bili naoružani kopljem, sabljom oštrog vrha (podjednako namijenjenu za bodenje i sječenje) i s dva luka (manjim za gađanje s konja na bliskim rastojanjima i veći za preciznije gađanje na veće razdaljine nakon sjahivanja). Zaštićeni su bili oklopom od deblje kože i kacigama. Drugi konjanici, namijenjeni za borbu na većoj razdaljini, bili su naoružani samo lukovima i ponekada sabljom, a nisu imali nikakav oklop. Unatoč raznovrsnom naoružanju, u frontalnom sudaru s feudalnim vitezovima mongolsko konjaništvo bilo je inferiorno, zbog čega su takve sukobe izbjegavali i koristeći svoju veću pokretljivost prilagođavali se karakteristikama zemljišta i pronalazili optimalnu taktiku, uz masovna ratna lukavstva i varke.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Lako mongolsko konjaništvo u borbenom kontaktu s protivnikom. Teško konjaništvo (u drugom planu slike) čeka povoljni trenutak za napad

Seldžuci su zajedno s arapskim konjaništvom, bili nositelji borbi s feudalnim vitezovima tijekom križarskih ratova (slika br. 3). Slično kao i kod Mongola, glavno oružje Seldžuka bio je kratki kompozitni luk kojim su vrlo učinkovito gađali s konja, a vrlo često su koristili kratka koplja za bacanje (tzv. džilite i lobude), povećavajući im probojnu snagu brzinom konja u trku. Pored toga, bili su redovno naoružavani širokim sabljama, noževima (jataganima) i teškim buzdovanima, a zaštitu su im pružali okrugli štitovi i djelomični (nikada puni) oklopi. U skladu sa svojom taktikom, Seldžuci su obično formirali 2-3 borbena reda u čijem središtu se postrojavalo najkvalitetnije konjaništvo (obično sultanova konjička garda), desno od njih bili su spahije (turski feudalci obvezni, zajedno sa svojim vazalima, odazivu na sultanov pozivu u rat), lijevo silihdari (tzv. oružonoše - slabije naoružani i lošije opremljeni konjanici), a na krilima vrlo često konjaništvo vazalnih zemalja.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Teško oklopljeni vitez-križar sprema se za duel s lako naoružanim, ali vrlo pokretnim Seldžukom

Konjaništvo nomadskih naroda, daleko više od teškog oklopljenog konjaništva feudalnih vitezova, istaknulo je najvažniju značajku tog roda vojske - njegovu pokretljivost i manevarsku sposobnost. Tijekom križarskih ratova, zapadni vitezovi bili su često vrlo neugodno iznenađeni manevarskom sposobnošću saracenskih konjanika, a neugodna iskustva doživljavali su i na drugim bojišnicama (npr. već navedeni porazi od reformiranog švicarskog pješaštva), ali unatoč tome oklopljeno konjaništvo ostalo je neosporni gospodar bojišta do pojave i operativne uporabe vatrenog oružja.

(Hrvatski vojnik)