"Dogodilo se na današnji dan"

**Učlanjen** : 18.12.2021

05.04.

1588. Rođen engleski filozof Thomas Hobbes. Ideje o čovjeku kao slobodnom pojedincu i državi kao vještačkoj tvorevini nastaloj na osnovu ugovora pojedinaca iznio je u djelima “Levijatan”, “Osnovi prirodnog zakona i politike”, “O tijelu”, “O čovjeku”, “O građaninu”, “O slobodi i nužnosti”.

1724. U Veneciji rođen Giacomo Girolamo Casanova. Tokom burnog života bio je učenik vjerske škole, sekretar kardinala, venecijanski pomorski oficir, opat, kockar, alhemičar, violinista, špijun, bibliotekar, a u historiju je ušao kao neumorni ljubavnik.

1818. U bici kod Maipua čileanske i argentinske trupe porazile špansku vojsku, čime je obezbijeđena nezavisnost Čilea.

1881. Velika Britanija u Pretoriji zaključila mirovni ugovor sa Burima i priznala nezavisnost južnoafričke republike Transvaal.

1896. Na olimpijskom stadionu u Atini otvorene prve Olimpijske igre moderne epohe. Olimpijada je trajala 10 dana, učestvovala su 484 takmičara, samo muškarci. Žene se na olimpijadama takmiče od 1900. Od 1924. uvedene su i Zimske olimpijske igre. Organizator Igara i prvi predsjednik Međunarodnog olimpijskog komiteta bio je Francuz Pierre de Coubertin.

1908. Rođen austrijski dirigent Herbert von Karajan, jedan od najvećih dirigenata 20. vijeka. Bio je dirigent Berlinske filharmonije i Bečke državne opere.

1955. Britanski premijer Winston Churchill podnio ostavku, okončavši dugu političku karijeru koja je, uz uspone i padove, trajala od početka 20. vijeka. Na položaju premijera i lidera Konzervativne stranke naslijedio ga je šef diplomatije Anthony Eden.

1958. U Beogradu umrla srpska književnica Isidora Sekulić, čije je djelo imalo značajan uticaj na razvoj moderne srpske književne kritike i esejistike.

1975. U Tajpehu, glavnom gradu Tajvana, umro kineski general i političar Chiang Kai-shek. Poražen od snaga Mao Ce-tunga, Chiang se 1949. povukao sa ostatkom svojih trupa na Tajvan, gdje je proglasio Republiku Kinu kojom je vladao do smrti.

1989. Vlada Poljske legalizovala opozicioni radnički sindikat Solidarnost. Osnovana 1980. kao nezavisni sindikat, Solidarnost je ubrzo prerasla u masovni društveno-politički pokret sa oko 10 miliona sljedbenika.

1992. Na mostu Vrbanja u Sarajevu snajperskim hicima ubijene Suada Dilberović i Olga Sučić, prve žrtve nadolazećeg rata. Srpski specijalci i JNA napali Policijsku školu na Vracama i nakon pet sati borbi zauzeli objekte, a oko 800 učenika i profesora zarobili i odveli na Pale. Poginuo učenik Samir Mišić.

1993. Zračne snage NATO-a počele kontrolu zračnog prostora iznad BiH.

1997. U New Yorku umro američki pisac Allen Ginsberg. Njegova zbirka poezije “Urlik i druge pjesme” (1956) smatra se najznačajnijim djelom bitničkog pokreta pedesetih godina 20. vijeka.

1999. Libija predala škotskom pravosuđu dvojicu svojih državljana optuženih za rušenje putničkog aviona 1988. iznad Lockerbieja (Škotska) kada je poginulo 270 putnika. UN je suspendovao sankcije protiv Libije uvedene 15. aprila 1992. godine.

2005. Umro Saul Bellow, dobitnik Nobelove nagrade za književnost i jedan od najznačajnijih američkih pisaca poslije Drugog svjetskog rata.

2008. Na Beverly Hillsu u Kaliforniji umro američki glumac Charlton Heston, dobitnik Oscara 1959. za ulogu u filmu “Ben Hur”. Slavu je stekao igrajući Mojsija u filmu “Deset zapovijesti”. Bio je poznat i kao aktivista za ljudska prava.

**Učlanjen** : 18.12.2021

06.04.

885. Umro Metodije Solunski, koji je zajedno s mlađim bratom Ćirilom bio prvi slovenski prosvjetitelj i tvorac prvog slovenskog pisma - glagoljice.

1490. Umro mađarski kralj Matija I Korvin, reformator mađarske države. Tokom vladavine od 1458. uspješno je ratovao protiv Turaka i Habsburgovaca, zauzevši 1486. i Beč u kojem je i umro.

1652. Predstavnik Nizozemske istočnoindijske kompanije Jan van Riebeeck osnovao u Kapuu prvo naselje bijelih doseljenika u Južnoj Africi.

1667. Dubrovnik pogodio katastrofalan zemljotres u kojem je poginulo više hiljada građana. Od zemljotresa i požara, koji je harao dvadesetak dana, grad je bio gotovo potpuno uništen.

10915. U Tešnju je umro bh. pjesnik Musa Ćazim Ćatić. Pisao je za više listova, ponajviše za Behar. Pravo završava u Zagrebu i 1910. vraća se u Bosnu. Piše pjesme, eseje, prevodi brojne knjige za Kalajdžićevu Muslimansku biblioteku

1917. Objavom rata Njemačkoj SAD ušle u Prvi svjetski rat.

1941. Njemačke trupe napale u Drugom svjetskom ratu Grčku i Jugoslaviju. Napad na Jugoslaviju počeo je bombardovanjem Beograda.

1945. Partizanske jedinice oslobodile Sarajevo od neprijateljskih snaga. Na Vratnik je već 5. aprila ušla 16. muslimanska brigada, a odmah za njom i 20. romanijska. Od tada se 6. april obilježava kao Dan oslobođenja Sarajeva.

1971. U New Yorku umro kompozitor Igor Stravinski, jedan od začetnika i glavnih pobornika nove muzike 20. vijeka. Njegovi baleti i mnoga simfonijska djela, opere i oratoriji obilježili su muzičko stvaralaštvo prošlog vijeka.

1985. Vojnim udarom u Sudanu svrgnut Gaafar Nimeiry, koji je vladao od 1969, kada je, također državnim udarom, svrgnuo tadašnjeg predsjednika Abdua. Vlast je preuzeo ministar odbrane i komandant armije general Abdel Rahman Suwar al-Dahab.

1992. Evropska zajednica priznala nezavisnost Bosne i Hercegovine. Istog dana u Sarajevu su pale prve žrtve i označile početak rata u BiH.

1994. U Ruandi, u toku građanskog rata između plemena Hutu i Tutsi, raketom oboren avion u kojem su bili predsjednici Ruande i susjednog Burundija Juvénal Habyarimana i Cyprien Ntaryamira. U masakrima koji su uslijedili narednih sedmica ekstremni Huti pobili su oko 800 hiljada manjinskih Tutsa, uglavnom civila.

1995. U Kigaliju, u Ruandi, osnovan prvi sud za genocid pred koji je izvedeno 30.000 Huta optuženih za masakr nad Tutsima.

2000. Umro Habib Bourguiba, koji se smatra osnivačem modernog Tunisa. Bio je proglašen za doživotnog predsjednika Tunisa, ali je 1987. mirnim prevratom zbačen s vlasti.

2003. Američko ministarstvo pravde saopštilo da se broj zatvorenika u američkim zatvorima u 2002. povećao i da je prvi put prešao cifru od dva miliona.

2003. Hrvatska policija uhapsila haškog optuženika Ivicu Rajića zbog ratnog zločina u Stupnom Dolu u srednjoj Bosni u oktobru 1993. Dva mjeseca kasnije, 24. juna, Rajić je izručen Haškom tribunalu. Osuđen je na 12 godina zatvora.

2006. U aukcijskoj kući Christie’s jedan pejzaž iz Venecije 1841, autora Josepha M. W. Turnera, prodat za 35,8 miliona dolara. To je najskuplja slika ikada prodata u toj aukcijskoj kući.

2008. Filip Vujanović izabran za crnogorskog predsjednika, prvog od sticanja nezavisnosti.

2009. Središnju Italiju pogodila serija snažnih potresa. Epicentar potresa bio je sjeveroistočno od Rima u pokrajini Abruzzo, a najviše je stradao grad L’Aquila. U potresima je poginulo oko 300 osoba.

**Učlanjen** : 18.12.2021

07.04.

1866. U Sarajevu počela da radi prva štamparija i da izlaze prve novine u Bosni - nedjeljnik Bosanski vjesnik. List je uređivao Miloš Mandić, a izlazio je na srpskom i hrvatskom jeziku, ćirilicom i po Vukovom pravopisu. Pokrovitelj je bio bosanski valija Šerif Osman-paša.

1939. Mussolinijeve trupe iskrcale se na obale Albanije i za pet dana okupirale cijelu zemlju.

1943. U mjestu Gary, Indiana, u SAD-u umro je pjesnik, esejist i putopisac Jovan Dučić. Njegovo djelo predstavlja vrhunac srpske lirike u prve dvije dekade 20. vijeka. Njegovi posmrtni ostaci prenijeti su u Trebinje u oktobru 2000.

1947. Umro američki automobilski magnat Henry Ford. Prvi auto konstruisao je 1896, a 1899. je počeo proizvodnju automobila. Prvi je uveo serijsku proizvodnju. Od 1908. proizvodi model T - prvi narodni automobil.

1951. U Kladnju rođen Sulejman Kupusović, bh. pozorišni i filmski režiser. Režirao je prvu bošnjačku operu “Hasanaginica”, koja je premijerno izvedena u Sarajevu 18. marta 2000. Umro je u Sarajevu 15. augusta 2014.

1962. Uhapšen jugoslavenski političar i disident Milovan Đilas, bivši najbliži saradnik Josipa Broza Tita. Razlog hapšenja bilo je objavljivanje njegove knjige “Razgovori sa Staljinom”. Bilo je to četvrto hapšenje i suđenje Đilasu od januara 1954, kada se razišao s rukovodstvom KP Jugoslavije.

1963. Donijet novi Ustav kojim je naziv države Federativna narodna republika Jugoslavija (FNRJ) promijenjen u Socijalistička federativna republika Jugoslavija (SFRJ).

1975. U Zagrebu umro hrvatski slikar i grafičar Krsto Hegedušić.

1988. U Sarajevu umro istaknuti bh. revolucionar i političar Hamdija Pozderac. Osamdesetih je bio član Predsjedništva SFRJ. Kada je trebao biti izabran za predsjednika Predsjedništva, podnio je ostavku zbog umiješanosti u aferu Agrokomerc.

1992. Dan pošto je Evropska zajednica (potonja EU) priznala nezavisnost Bosne i Hercegovine, bosanski Srbi proglasili u Banjoj Luci nezavisnost Republike Srpske, a predstavnici bosanskih Srba u Predsjedništvu BiH Biljana Plavšić i Nikola Koljević podnijeli ostavke.

1992. SAD priznale nezavisnost BiH, Slovenije i Hrvatske.

1994. U glavnom gradu Ruande Kigaliju ubijen premijer Agathe Uwilingiyimana.

2003. Osumnjičeni za ubistvo premijera Srbije Zorana Đinđića Zvjezdan Jovanović priznao da je pucao na premijera zbog ubjeđenja, a ne radi novca. On je u iskazu naveo da je ubistvo od njega tražio Milorad Luković.

2004. Više od 600 Iračana poginulo, a oko 400 je ranjeno u bombardovanju džamije u Faludži, iračkom gradu koji je danima bio pod opsadom američkih marinaca.

2006. Sud BiH osudio Neđu Samardžića na 12 godina zatvora za ratni zločin protiv čovječnosti u Foči 1992. i 1993, što je prva presuda za ratne zločine od formiranja Odjeljenja za ratne zločine Suda BiH.

2009. Sud u Limi osudio bivšeg predsjednika Perua Alberta Fujimorija na 25 godina zatvora za zločine protiv čovječnosti tokom vladavine od 1990. do 2000.

2017. Četiri osobe poginule, a 15 ozlijeđeno u napadu kamionom na pješake ispred robne kuće u središtu Stockholma. Švedska policija uhapsila je Rakhmata Akilova (39), Uzbekistanca, osumnjičenog za ovaj teroristički napad.

2017. U padu vojnog aviona G-4 u selu Slatina kod Šapca poginula dva srbijanska pilota.

2017. U Zagrebu umro Relja Bašić, hrvatski i jugoslavenski kazališni, filmski i televizijski glumac i redatelj.

**Učlanjen** : 18.12.2021

08.04.

1513. Španski istraživač Juan Ponce de León otkrio Floridu i proglasio je posjedom Španije. Španija je 1821. prodala Floridu SAD-u.

1810. Rođen njemački kompozitor Robert Schumann, jedan od glavnih predstavnika muzičkog romantizma. Imao je brojne sljedbenike u Njemačkoj i drugim evropskim zemljama, posebno je uticao na Brahmsov stvaralački opus.

1861. U Sremskim Karlovcima održan Blagoveštenski sabor, politički skup Srba u Ugarskoj, na kojem je zatražena posebna teritorija za Srbe (Vojvodina sa Sremom, donjom Bačkom i Banatom) s vojvodom na čelu i sopstvenom administracijom. Saborom je predsjedavao patrijarh Josif Rajačić. Austrijski car Franz Joseph I nije nikada potvrdio zaključke ovog skupa, a Ugarski sabor nije ih ni razmatrao.

1904. U Londonu potpisan anglofrancuski sporazum poznat pod nazivom Entente Cordiale, kojim su Velika Britanija i Francuska riješile sporna pitanja u vezi s interesnim zonama u zapadnoj Africi, Egiptu i Maroku.

1939. Italijanske trupe, koje su se prethodnog dana iskrcale na obale Albanije, zauzele Tiranu. Albanski kralj Zogu izbjegao je u Grčku.

1946. U Genevi održano posljednje zasjedanje Lige naroda, čime je formalno ukinuta ova međunarodna organizacija i zamijenjena novom - Ujedinjenim nacijama.

1950. U Londonu umro Vaslav Nižinski, ruski baletski igrač. Izuzetan plesač i koreograf, koji je išao ispred svog vremena, bio je predmet divljenja raznih umjetnika - slikara, vajara, fotografa, pisaca i pjesnika. Rođen je u Kijevu 1889. godine, a balet je učio u Carskoj školi u Sankt Peterburgu.

1971. U Londonu održan Prvi svjetski kongres Roma na kojem je verifikovan naziv pripadnika tog naroda - Romi. Odlukom UN-a 8. april proglašen je za Svjetski dan Roma.

1973. U Mouginsu u Francuskoj umro Pablo Ruiz y Picasso, jedan od najvećih umjetnika 20. vijeka, španski slikar i vajar te jedan od najznačajnijih predstavnika kubizma. Najpoznatija djela “Gospođice iz Avignona” i “Guernica”.

1992. Palestinski lider Jaser Arafat pronađen je živ u Libijskoj pustinji 12 sati nakon avionske nesreće u kojoj su poginula trojica saputnika.

1992. Nakon genetskog testa otiska prstiju, njemački i izraelski izvori saopštili da je izvjesno da je ratni zločinac iz Drugog svjetskog rata Jozef Mengele umro u Brazilu 1979. godine.

2002. Tužilaštvo u Prokuplju podiglo optužnice protiv Saše Cvjetana i Dejana Demirovića za ratni zločin počinjen nad albanskim civilima u Podujevu, na Kosovu 1999. To je bilo drugo suđenje za ratne zločine pred sudovima u SR Jugoslaviji. Cvjetan je osuđen na 20 godina zatvora, a Demirović je oslobođen optužbe.

2003. U izraelskom raketnom napadu na vozilo u Gazi ubijen lokalni vođa Hamasa Said Aldin al-Arabid, koji je bio meta napada. U tom napadu poginulo je najmanje još pet osoba, a više od 47 Palestinaca je povrijeđeno.

2003. Od projektila koji je američki tenk, tokom rata u Iraku, ispalio na hotel Palestina u Bagdadu, u kojem su bili smješteni strani novinari, poginuli kamerman Reutersa Tarace Procuk i novinar španske televizije TVE 5 Jose Couse.

2004. Sud u Osijeku osudio Nikolu Ivankovića na 12 godina zatvora zbog ratnog zločina nad srpskim civilima u selu Paulin Dvor 1991. godine.

2013. Bivša britanska premijerka Margaret Thatcher preminula nakon moždanog udara. Thatcher je bila britanska premijerka od 1979. do 1990. Ona je prva žena koja je obavljala funkciju šefa britanske vlade.

**Učlanjen** : 18.12.2021

09.04.

1626. Umro engleski državnik i pisac Francis Bacon. U vrijeme vladavine kralja Jamesa I Stuarta bio je lord kancelar od 1618. do 1621.

1683. Francuski istraživač Robert Cavelier de la Salle proglasio je dio teritorije u Americi francuskim posjedom i nazvao ga Luizijana, u čast kralju Louisu XIV.

1865. Završen četverogodišnji Građanski rat u SAD-u, nakon što se general konfederalnih snaga Robert Edward Lee predao komandantu armije Unije Ulyssesu S. Grantu. U ratu je poginulo više od 600.000 ljudi.

1926. U Chicagu rođen Hugh Hefner, američki publicista, izdavač magazina Playboy, koji je pokrenuo u decembru 1953. godine.

1928. U Turskoj, nakon reformi Kemala Ataturka, islam je prestao da bude državna religija.

1940. Njemačke trupe napale Dansku i Norvešku u Drugom svjetskom ratu.

1948. Jevrejska milicija napala je arapski grad Deir Jasin na području današnjeg Izraela. Ubijeno je 100 Arapa, a ostali su protjerani.

1959. Umro američki arhitekta Frank Lloyd Wright, jedan od tvoraca moderne funkcionalne arhitekture. Projektovao je Guggenheimov muzej u New Yorku i hotel Imperial u Tokiju.

1969. Francusko-britanski supersonični putnički avion Concorde obavio prvi let, od Bristola do Ferforda u Engleskoj.

1991. Gruzija proglasila nezavisnost od SSSR-a.

1992. Sali Berisha izabran za prvog nekomunističkog predsjednika Albanije poslije Drugog svjetskog rata. Postao je vođa Demokratske stranke 1990. Bio je predsjednik Albanije do 1997.

1992. Zvornik napale paravojne snage bosanskih Srba i bivše JNA. Pošto legalne vlasti ove opštine nisu prihvatile ultimatum o predaji, počeli su žestoki artiljerijski napadi, a nedugo zatim srpski dobrovoljci, pod komandom SDS-a, potpomognuti paravojnim formacijama iz Srbije, pod vođstvom Željka Ražnatovića Arkana, ušli su u grad. Stanovništvo Zvornika potražilo je spas iza zidina starih kula, a oni kojima to nije uspjelo, bili su izloženi teroru i ubijanju. Tako su upali u dopisništvo lista Oslobođenje u Zvorniku i ubili novinara Kjašifa Smajlovića. Smajlović je bio jedna od prvih žrtava napada na Zvornik i BiH.

1999. Pobunjeni vojnici na aerodromu u Nijameju ubili predsjednika Nigera Ibrahima Barea Mainasaru.

2002. Pod snažnim pritiskom SAD-a Izrael se povukao iz dva palestinska grada, a sukobi su nastavljeni u izbjegličkom kampu u Jeninu, na Zapadnoj obali.

2003. Američke snage ušle u centar Bagdada i preuzele kontrolu nad glavnim gradom Iraka.

2005. Britanski princ Charles i Camilla Parker Bowles vjenčali se u Guildhallu u Windsoru. Ovo je prvi put da jedan nasljednik britanske krune sklapa civilni brak.

2011. U New Yorku umro američki reditelj Sidney Lumet. Snimio je više od 40 filmova, a Oscar za životno djelo dobio je 2005. (“Dvanaest gnjevnih ljudi”, “Ubistvo u Orient Expressu”, “Serpico”, “Dugo putovanje u noć”...).

2017. Najmanje 44 osobe su poginule, a više od 100 je ranjeno u dvostrukom bombaškom napadu na koptsku katedralu u Aleksandriji, sjedište koptskog pape, te na crkvu Svetog Juraja u Tanti, gradu na delti Nila na sjeveru Egipta. Odgovornost za oba napada preuzela je Islamska država.

**Učlanjen** : 18.12.2021

10.04.

1583. Rođen holandski pravnik, pisac i humanista Hugo Grotius, osnivač nauke o međunarodnom pravu.

1585. Umro papa Grgur XIII, poznat po reformi julijanskog kalendara 1582. godine. Novi kalendar nazvan je po njemu gregorijanski.

1814. Britanska i španska vojska porazile su u bici kod Toulousea trupe Napoleona Bonaparte. On je narednog dana abdicirao i prognan je na ostrvo Elba.1

1864. Mlađi brat austrijskog cara Franza Josepha, nadvojvoda Maximilian, krunisan za cara Meksika.

1869. Spajanjem dvije željezničke pruge Union Pacific i Central Pacific proradila je američka transkontinentalna željeznica.

1938. Na referendumu organizovanom uz pritisak nacističke Njemačke, 99,75 posto Austrijanaca izjasnilo se za priključenje Njemačkoj.

1941. U Zagrebu je, uz podršku nacističke Njemačke, proglašena Nezavisna država Hrvatska, sa ustaškim poglavnikom Antom Pavelićem na čelu.

1952. U Lansingu u Michiganu rođen Steven Seagal, američki glumac i reditelj. Svoju filmsku karijeru izgradio je nastupajući u akcijskim filmovima iskoristivši znanje borilačkih vještina.

1963. U sjevernom Atlantiku u eksploziji američke atomske podmornice USS Thresher poginulo je 129 ljudi.

1972. U zemljotresu u južnom Iranu poginulo više od 5.000 ljudi.

1972. Više od 50 zemalja, uključujući SAD i SSSR, potpisalo je Konvenciju o zabrani biološkog oružja.

1973. Izraelski komandosi upali u Bejrut i ubili trojicu lidera PLO-a, a jednog teško ranili. Premijer Libana Saeb Salam podnio je ostavku.
1974. Izraelska premijerka Golda Meir podnijela je ostavku zbog sukoba u njenoj Laburističkoj partiji i zbog optužbi za nepripremljenost zemlje tokom Jomkipurskog rata.

1994. Avioni NATO-a bombardovali položaje bosanskih Srba oko Goražda, koje je UN proglasio bezbjednosnom zonom. To je bila prva vojna akcija snaga NATO-a od osnivanja te vojne alijanse.

1995. Izrael i Jordan razmijenili ambasadore na osnovu mirovnog sporazuma dviju zemalja iz oktobra 1994. godine.

2003. Njemačke vlasti izručile Srbiji bivšu vlasnicu propale piramidalne Dafiment banke Dafinu Milanović.

2004. Umro Sakip Sabanci, turski biznismen i filantrop. Sabanci holding, koji je predvodio, jedan je od dva najveća turska poslovna konglomerata koja se bave bankarstvom, automobilima, hranom, tekstilom, građevinom i hemikalijama.

2010. Srušio se poljski putnički avion na letu za Smolensk. Poginuo je poljski predsjednik Leh Kačinjski i još 88 visoko rangiranih zvaničnika. Svih 96 osoba koje su bile u avionu nalazile se na putu za Smolensk, gdje su trebale prisustvovati obilježavanju 70. godišnjice masakra nad Poljacima u Katinskoj šumi.

2016. Više od stotinu ljudi poginulo je, a više od 250 ih je povrijeđeno u požaru koji je zahvatio hram Putingal u mjestu Paravur u indijskoj državi Kerala. Požar je izbio nakon eksplozije u prodavnici pirotehničkih sredstava pripremljenih za proslavu hinduističkog novogodišnjeg festivala u blizini hrama.

**Učlanjen** : 18.12.2021

11.04.

1227. Umro Džingis-kan, mongolski vojskovođa i osnivač mongolske države.

1713. Utrehtskim mirom okončan rat za špansko naslijeđe. Nizom ugovora, koje su 1713, 1714. i 1715. potpisali Engleska, Francuska, Holandija, Savoja, Portugal i Pruska, preuređena je mapa Evrope, a Španija je prinuđena da za vladare prihvati francuske Burbone.

1755. Rođen James Parkinson, britanski ljekar koji je otkrio Parkinsonovu bolest.

1984. Konstantin Černjenko izabran za predsjednika Prezidijuma Vrhovnog sovjeta SSSR-a.

1985. Umro predsjednik Albanije Enver Hodža. Kao neprikosnoveni komunistički lider od završetka Drugog svjetskog rata do smrti bio je pristalica staljinističkog kursa.

1991. Savjet bezbjednosti UN-a objavio formalni kraj Zalivskog rata uz obećanje Iraka da će platiti ratnu štetu i uništiti oružje za masovno uništavanje.

1999. Indija uspješno isprobala raketu dugog dometa tipa agni, sposobnu da nosi i nuklearne projektile.

1999. U Beogradu ubijen novinar Slavko Ćuruvija, vlasnik listova Dnevni telegraf i Evropljanin. On je ubijen ispred ulaza u zgradu u kojoj je živio u Ulici Ive Lole Ribara. Sudsko vijeće Specijalnog suda je 2021. u ponovljenom postupku proglasilo krivim nekadašnje pripadnike Službe državne bezbjednosti Radomira Markovića, Milana Radonjića, Ratka Romića i Miroslava Kuraka za ubistvo. Sud je Radomira Markovića i Milana Radonjića osudio na po 30 godina zatvora, a Ratka Romića i Miroslava Kuraka na po 20 godina zatvora.

2001. Škotska kompanija PPL Terapeitiks Pielsi, koja je 1996. stvorila prvog kloniranog sisara - ovcu Doli, saopštila da je proizvela pet kloniranih prasića.

2002. U sjedištu UN-a u New Yorku zvanično osnovan stalni Međunarodni sud za ratne zločine, nakon što je više od 60 zemalja ratifikovalo Rimski sporazum iz 1998. kojim je ovaj sud uspostavljen.

2002. Bivši ministar unutrašnjih poslova Srbije i haški optuženik Vlajko Stojiljković izvršio samoubistvo na ulazu u zgradu Skupštine SRJ.

2003. Pripadnici SFOR-a u Tuzli uhapsili Nasera Orića, ratnog komandanta Armije BiH u Srebrenici, i izručili ga Tribunalu u Haagu, pred kojim je optužen za ratne zločine nad srpskim civilima u istočnoj Bosni, od početka rata do 1993. godine. Osuđen je 30. juna 2006. na dvije godine zatvora, ali je dvije godine kasnije Apelaciono vijeće preinačilo tu presudu i oslobodilo ga krivice. Ponovo je uhapšen 10. juna 2015. u Bernu u Švajcarskoj po potjernici Srbije i izručen 26. juna BiH. Drugostepeno vijeće Suda BiH izreklo je 30. novembra 2018. oslobađajuću presudu Oriću.

2006. Italijanska policija uhapsila je šefa sicilijanske mafije Bernarda Provencana, koji je više od 40 godina proveo u bjekstvu. Provencano (73), najtraženiji čovjek u Italiji, u odsustvu osuđen na doživotnu kaznu zatvora za više od 10 ubistava, uhapšen je u vikendici u blizini svog rodnog mjesta Korleone, proslavljenog u Coppolinom filmu “Kum”.

2018. U padu vojnog aviona Iljušin Il-76 odmah nakon polijetanja sa aerodroma Bufarik kod glavnog grada Alžira poginulo 257 vojnika i oficira alžirske vojske.

**Učlanjen** : 18.12.2021

12.04.

1204. Krstaši, koji su u Četvrtom krstaškom ratu krenuli u svetu zemlju da oslobode Kristov grob, zauzeli su Konstantinopolj (Carigrad), pretvorivši ga u centar Latinskog carstva. Bizantija ga je vratila 1261. Pod tursku vlast pao je 1453. i kao Istanbul bio prijestolnica Osmanlijskog carstva do 1923.

1654. Irska i Škotska se ujedinile sa Engleskom.

1861. Napadom snaga Konfederacije (južne države SAD-a) na tvrđavu Sumter u Južnoj Karolini počeo je Američki građanski rat

1877. Velika Britanija anektirala bursku južnoafričku republiku Transvaal.

1913. Rođen američki džez-muzičar Lionel Hampton. Radio je sa Luisom Armstrongom i Bennyem Goodmanom. Uveo je vibrafon kao instrument u džez-sastav.

1917. U Mostaru rođen Džemal Bijedić, bh. političar i državnik.

1945. Umro predsjednik SAD-a Franklin Delano Roosevelt, koji je od 1932. četiri puta biran za predsjednika, kao kandidat Demokratske stranke. Njegovom zaslugom SAD su prevladale ekonomsku krizu tridesetih godina - New Deal, a u Drugom svjetskom ratu napustio je izolacionističku politiku SAD-a i pridružio se evropskim saveznicima u ratu protiv nacističke Njemačke. Mjesto predsjednika preuzeo je dotadašnji potpredsjednik Harry Truman.

1979. U Beogradu umro političar i narodni heroj Đuro Pucar Stari, dugogodišnji istaknuti rukovodilac u BiH i bivšoj Jugoslaviji.

1980. U vojnom udaru pod vođstvom narednika Samuela Doea ubijen predsjednik Liberije William Tolbert. Doe je potom suspendovao ustav, proglasio se predsjednikom i naredio strijeljanje 13 najviših predstavnika bivšeg režima.

1981. Umro američki bokser Joe Louis, prvak svijeta u teškoj kategoriji rekordnih 12 godina (1937-1949), sa 68 pobjeda u 71 meču. Titulu prvaka svijeta odbranio je 25 puta.

1993. Tokom kontrole zone zabranjenog leta iznad Bosne i Hercegovine francuski avion mirage srušio se u Jadransko more.
1994. U Sarajevu u 66. godini umro istaknuti bh. političar Branko Mikulić. Rođen je u Gornjem Vakufu. Mikulić je zaslužan da Sarajevo bude domaćin 14. zimskih olimpijskih igara 1984. iako nije imalo sportsku infrastrukturu.

1997. Bivši albanski kralj Leka I vratio se u zemlju poslije 58 godina izgnanstva.

1997. Papa Ivan Pavao Drugi doputovao u posjetu Sarajevu. Bila je to njegova prva posjeta glavnom gradu i državi BiH.

1999. U vazdušnim udarima NATO-a na SR Jugoslaviju pogođen je putnički voz na mostu u Grdeličkoj klisuri. Poginulo je 55 putnika, a više desetina ih je ranjeno.

2001. Nakon intervencije američkog predsjednika Georgea Busha Kina je pristala da nakon 11 dana oslobodi 24 člana posade američkog špijunskog aviona.

2002. Predsjednik Venecuele Hugo Chavez podnio ostavku pod pritiskom oficira nakon žestokih sukoba njegovih pristalica i protivnika u kojim je poginulo najmanje 17 ljudi. U roku od 48 sati Chavez je dekretom vraćen na mjesto predsjednika.

2002. Jugoslovenski ministar za rad, zdravstvo i socijalnu politiku Miodrag Kovač izvršio samoubistvo u Madridu, gdje je službeno boravio.

**Učlanjen** : 18.12.2021

13.04.

1743. Rođen američki državnik i pravnik Thomas Jefferson, osnivač Demokratske stranke, treći predsjednik SAD-a (1801-1809). Jedan je od glavnih autora Deklaracije o nezavisnosti, koja je usvojena 4. jula 1776.

1813. Umro ruski vojskovođa Mihail Kutuzov. Kao vrhovni komandant ruske vojske zaslužan je za poraz Napoleonovih trupa u Rusiji 1812.

1898. Maria Sklodowska-Curie otkrila je novi element koji je dobio naziv radij. Ovim otkrićem postavljeni su temelji nauke o radioaktivnosti.

1955. U Zavidovićima rođen Safet Sušić, jedan od najboljih fudbalera u historiji BiH. Igrao za Krivaju, od 1972. za FK Sarajevo, a od 1984. u Paris Saint Germainu. Kao selektor odveo bh. reprezentaciju na SP 2014. u Brazil.

1963. Rođen Gari Kasparov, ruski šahista. U 23. godini postao je svjetski šampion, najmlađi u historiji šaha. Titulu je preuzeo od zemljaka Anatolija Karpova.

1964. Američki filmski glumac Sidney Poitier dobio je Oscar za film “Poljski ljiljani”, prvi crnac koji je dobio ovo veliko filmsko priznanje. Akademija filmskih umjetnosti 2002. dodjeljuje mu Oscar za životno djelo.

1975. Pripadnik kršćanske milicije u predgrađu Bejruta ubio je u autobusu 22 Palestinca. Taj napad smatra se početkom građanskog rata u Libanu.

1981. Novinarka Washington Posta Janet Cooke dobila je Pulitzerovu nagradu za priču o osmogodišnjem narkomanu. Dva dana kasnije, Cooke je vratila nagradu nakon priznanja da je priču izmislila.

1990. Sovjetski savez priznao odgovornost za masakr nad više hiljada Poljaka 1940. u Katinskoj šumi.

1996. U Bruxellesu završena donatorska konferencija za poslijeratnu Bosnu i Hercegovinu na kojoj je obećano milijardu i 230 miliona dolara pomoći za obnovu zemlje.

1999. U državi Mičigen (SAD) osuđen doktor Jack Kevorkian na 10 do 25 godina zatvora za pomoć u samoubistvu Thomasa Youka koje je izvršeno godinu ranije i snimljeno na videokaseti.

2001. Komesar IPTF-a Vincent Coeurduroy suspendovao 17 hrvatskih policijskih službenika u Hercegovačko-neretvanskom kantonu zbog njihovog odbijanja da priznaju organe vlasti Federacije BiH.

2002. Stalni Arbitražni sud u Haagu donio je pravosnažnu odluku kojom je definisana 1.000 kilometara dugačka granica između Etiopije i Eritreje, čime je okončan sukob koji je kulminirao dvogodišnjim ratom (1998-2000) između te dvije afričke zemlje.

2006. U Italiji umrla književnica škotskog porijekla Muriel Spark.

2008. Umro američki fotoreporter Burt Glinn, koji je tokom karijere zabilježio mnoge značajne događaje iz vremena hladnog rata, uključujući ulazak Fidela Castra u Havanu 1959. i posjetu Nikite Hruščova SAD-u iste godine. Bio je dugogodišnji fotograf agencije Magnum.

**Učlanjen** : 18.12.2021

14.04.

1629. Rođen holandski matematičar i astronom Christiaan Huygens. Otkrio prsten oko Saturna i konstruisao sat sa klatnom.

1759. U Londonu umro njemački kompozitor Georg Friedrich Händel.

1849. Na inicijativu revolucionarnog lidera Lajoša Košuta Mađarska je proglasila nezavisnost od Austrije.

1912. Luksuzni putnički brod Titanik, prilikom prve plovidbe iz Velike Britanije za SAD, udario u veliku ledenu santu i potonuo u vodama Atlantika. U nesreći poginula 1.523 od 2.224 putnika.

1917. Umro poljski ljekar Ludwik Lejzer Zamenhof, izumitelj vještačkog jezika esperanto. Pod pseudonimom Dr. Esperanto izdao je 1887. udžbenik novostvorenog jezika Lingvo Internacia.

1931. U Španiji proglašena republika nakon abdikacije i bjekstva iz zemlje kralja Alfonsa III. Republiku je 1939, poslije trogodišnjeg građanskog rata, ukinuo general Francisco Franco.

1986. U Parizu umrla francuska književnica Simone de Beauvoir, životna saputnica Jean-Paula Sartrea. Njena knjiga “Drugi spol” bila je inspiracija feminističkom pokretu.

1988. U Genevi Afganistan i Pakistan potpisali sporazum o Afganistanu, a SSSR i SAD su dali izjave o nemiješanju i neintervenciji. Sporazumom su predviđeni povratak afganistanskih izbjeglica iz Pakistana i povlačenje sovjetskih trupa iz Afganistana.

1992. Pripadnici Izviđačko-diverzantske čete TO iz Visokog oslobodili Veliki i Mali Hum te sela Žišci i Brda.

1994. Dva američka borbena aviona F-15 greškom, iznad sjevernog Iraka, oborila dva američka helikoptera, usmrtivši svih 26 ljudi u njima.

1999. Najmanje 75 ljudi je poginulo, a 25 je teško ranjeno na Kosovu u dvije izbjegličke kolone koje su raketirali avioni NATO-a.

1999. Pakistan izvršio probu balističke rakete dometa 2.000 kilometara, sposobne da nosi nuklearne projektile.

2003. Polaganjem prvog kamenog bloka na luk Starog mosta, gradonačelnik i dogradonačelnik Mostara Ljubo Bešlić i Hamdija Jahić na simboličan način označili su početak obnove Starog mosta.

2003. U blizini Bagdada američke specijalne snage uhapsile bivšeg lidera palestinskog gerilskog pokreta Abu Abasa, optuženog da je organizovao otmicu italijanskog putničkog broda “Achille Lauro” 1985. i ubistvo Amerikanca Leona Klinghoffera, koji je bačen u Sredozemno more.

2006. Umro Barry Nelson, glumac koji je prvi oživio lik čuvenog britanskog agenta 007 Jamesa Bonda u TV adaptaciji “Casino Royala” 1954.

2009. Iz SAD-a za Njemačku deportovan John Demjanjuk, bivši čuvar u Sobiboru, nacističkom logoru smrti u Poljskoj, osumnjičen za ubistvo 29.000 Jevreja tokom Drugog svjetskog rata. Osuđen je na pet godina zatvora, iz kojeg je ubrzo pušten i smješten u dom za njegu starih u Rosenheimu u Bavarskoj, gdje je umro 17. marta 2012.

2010. U snažnom zemljotresu, jačine 7,1 stepen Richterove skale, koji je pogodio Kinu, poginule su 2.183 osobe, povrijeđeno 12.135, a 84 osobe se vode kao nestale.

2014. Islamistička organizacija Boko Haram otela je više od 200 djevojčica iz jedne škole u gradu Chibok na sjeveroistoku Nigerije.

**Učlanjen** : 18.12.2021

15.04.

1469. Rođen indijski duhovni učitelj, guru Nanak, osnivač sikizma. Njegovi sljedbenici Siki žive uglavnom u Indiji, a najbrojniji su u državama Pendžab i Harijana.

1755. Samuel Johnson, engleski pjesnik, novinar i leksikograf, objavio Rječnik engleskog jezika, prvi moderan engleski rječnik.

1909. Austrijski car Franz Joseph odobrio Statut za autonomnu upravu u Bosni i Hercegovini.

1945. Britanske trupe u Drugom svjetskom ratu oslobodile njemački koncentracioni logor Bergen-Belsen.

1979. U zemljotresu na Crnogorskom primorju poginulo više od sto ljudi, oko 600 povrijeđeno, a više od 80.000 ostalo bez kuća.

1986. Američki avioni bombardovali Tripoli i Bengazi u znak odmazde za pogibiju dvojice Amerikanaca u eksploziji bombe u diskoteci u Berlinu 5. aprila. U bombardovanju je ubijeno 40-ak ljudi.

1989. Na fudbalskom stadionu u Sheffieldu, u sjevernoj Engleskoj, pod srušenim tribinama poginulo 96, a povrijeđeno 200 ljudi kada su na već prepun stadion puštene nove grupe navijača.

1989. Umro kineski političar Hu Jaobang, šef Komunističke partije Kine od 1981. do januara 1987, kad je smijenjen pod optužbom da je dopustio prodor ideja buržoaskog liberalizma. Na dan njegove smrti studenti u Pekingu i Šangaju izašli su na ulice da bi izrazili žalost. To je bio početak velikog studentskog protesta koji je okončan krvoprolićem početkom juna 1989. na centralnom pekinškom trgu Tjenanmen.

1990. U New Yorku u 85. godini umrla filmska glumica švedskog porijekla Greta Garbo. Smatra se jednom od najvećih glumica 20. vijeka nijemog i zvučnog filma (Ana Karenjina, Mata Hari...).

1992. Osnovana Armija Republike BiH na osnovu odluke Predsjedništva BiH. Isti dan jedinice Užičkog korpusa JNA okupirale Višegrad.

1996. Od podmetnute eksplozivne naprave oštećena Bajrakli džamija u Beogradu. Beogradski muftija Hamdija Jusufspahić izjavio je da je to bio sedmi napad na Bajrakli džamiju od 1990. godine.

1997. Tokom hadža, u požaru koji je zahvatio šatorsko naselje blizu Meke, u Saudijskoj Arabiji, poginule 343 hadžije.

1998. Bivši kambodžanski diktator Pol Pot umro od srčanog udara. Tokom njegove četvorogodišnje vladavine, od 1975. do 1979, više od milion ljudi je ubijeno ili je umrlo od mučenja, gladi i bolesti.

2003. Na 18 godina zatvora osuđen Volkert van der Graaf, ubica nizozemskog političara Pima Fortuyna.

2011. Hrvatske generale Antu Gotovinu i Mladena Markača Haški sud osudio na 24 i 18 godina zatvora zbog zločina nad srpskim stanovništvom tokom i poslije operacije Oluja 1995. godine. Generala Ivana Čermaka oslobodio je odgovornosti i naložio njegovo puštanje na slobodu. Žalbeno vijeće Haškog suda 16. novembra 2012. poništilo je osuđujuće presude generalima Gotovini i Markaču te naložilo njihovo puštanje na slobodu.

2013. Na Bostonskom maratonu u SAD-u dogodio se bombaški napad u kojem je poginulo pet, a povrijeđene 282 osobe. Počinioci terorističkog napada bili su islamisti čečenskog porijekla, braća Tamerlan i Dzokhar Tsarnaev.

2015. Više od 800 migranata poginulo kada se prevrnuo brod na Sredozemnom moru, u blizini libijske obale.

**Učlanjen** : 18.12.2021

16.04.

1346. Srpski kralj Dušan Stefan Nemanjić u Skoplju krunisan za cara. Istovremeno je proglašena srpska patrijaršija sa prvim srpskim patrijarhom Joanikijem.

1867. Rođen američki pilot i konstruktor aviona Wilbur Wright, koji je 1903. sa bratom Orvilleom izveo prvi let avionom. Let je trajao 59 sekundi, a avion je preletio 285 metara.

1889. Rođen engleski filmski glumac, scenarista, režiser i producent Charlie Chaplin. Karijeru je napravio u SAD-u, a 1952. emigrirao u Švicarsku, gdje je umro 1977. Tokom 40 godina snimio je 75 kratkih i dugometražnih filmova.

1922. Njemačka i SSSR potpisali Rapalski ugovor, kojim je Njemačka priznala Sovjetski savez i kojim su obnovljeni diplomatski i trgovinski odnosi.

1939. U Splitu rođen Boris Dvornik, glumac, redatelj i scenarist.

1964. Devet ljudi u Britaniji osuđeno na kazne zatvora od 25 do 30 godina zbog učešća u velikoj pljački voza 1963. Jedan od glavnih aktera pljačke stoljeća Ronald Biggs uspio je da pobjegne iz zatvora i da stigne u Brazil, gdje je živio do maja 2001. kada se predao Scotland Yardu.

1970. Pod snježnom lavinom, koja je zatrpala dječiji sanatorij u mjestu Sallanches u francuskim Alpama, poginule sedamdeset dvije osobe.

1994. Artiljerija Vojske RS-a raketom zemlja-zrak oborila iznad Goražda britanski borbeni avion koji je nadlijetao srpske položaje. Pilot se katapultirao, a spasili su ga borci Armije RBiH.

2001. Bivši predsjednik Filipina Joseph Estrada predao se sudu nakon što je taj sud izdao nalog za njegovo hapšenje zbog korupcije i lažnog svjedočenja. Estrada se povukao s mjesta predsjednika 20. januara pod pritiskom vojske.
2001. Bivši načelnik Općine Sanski Most Mehmed Alagić osuđen na četiri godine, a njegovi saradnici Omer Mustafić i Ismet Šarčević na tri, odnosno na dvije godine zatvora zbog zloupotrebe položaja. General Armije RBiH Mehmed Alagić, protiv kojeg je Haški sud podigao optužnicu za ratne zločine, umro je 7. marta 2003. u svom rodnom selu Fajtovci kod Sanskog Mosta.

2002. Nizozemska vlada i načelnik Generalštaba nizozemske vojske podnijeli ostavke. Pad vlade izazvao je zvanični nizozemski izvještaj o Srebrenici, u kojem je ocijenjeno da nizozemske mirovne trupe i UN snose dio odgovornosti za pad te enklave u julu 1995. u ruke Vojske Republike Srpske i masakr više od 8.000 Bošnjaka.

2003. U Beču uhapšen Dragan Nikolić Gagi i izručen vlastima u Srbiji. Nikolić je u odsustvu osuđen na 15 godina zatvora kao saizvršilac u ubistvu vođe paravojne formacije Željka Ražnatovića Arkana.

2008. Umro Ollie Johnston, posljednji iz legendarnog tima koji je pravio klasike Walta Disneyja kao što su “Snježana i sedam patuljaka”, “Fantazija”, “Bambi”, “Alisa u zemlji čuda”...

2014. U velikoj pomorskoj nesreći potonuo južnokorejski trajekt na kojem je bilo 476 ljudi, uglavnom učenika srednje škole. Utopile su se 304, a spašene su 172 osobe, od kojih 13 članova posade.

2017. U bombaškom napadu na kolonu autobusa sa izbjeglicama na periferiji sirijskog grada Alepa poginulo najmanje 126 civila, među kojim je 68 djece.

**Učlanjen** : 18.12.2021

17.04.

1492. Cristofor Colombo dobio saglasnost i novac od španskog kralja Ferdinanda V i kraljice Izabele da istraži “zapadni okean”. Na tom putovanju Colombo je otkrio američki kontinent

1814. U Ugrinama, kod Bribira u Dalmaciji, rodio se botaničar i prirodnjak Josif Pančić. Otkrio je novu vrstu endemsko-reliktnog četinara nazvanu Pančićeva omorika. Osnovao je i uredio Botaničku baštu u Beogradu.

1860. Crna Gora i Turska, poslije turskog poraza na Grahovu, potpisale protokol o razgraničenju kojim je Crna Gora faktički priznata kao samostalna država iako formalno priznanje nije dobila.

1894. Rođen ruski državnik i političar Nikita Hruščov, prvi sekretar CK KP-a SSSR-a od 1953. do 1964. i predsjednik sovjetske vlade od 1958. do 1964. Na 20. kongresu KP-a podnio je referat “O savladavanju kulta ličnosti i njegovih posljedica”, čime je počeo proces destaljinizacije SSSR-a.

1895. Sporazumom u gradu Shimonoseki završen kinesko-japanski rat. Kina je priznala nezavisnost Koreje, a ostrvo Formozu (Tajvan) predala Japanu.

1919. U Mostaru umro Svetozar Ćorović, pisac i publicista, koji je sa piscima Aleksom Šantićem i Jovanom Dučićem pokrenuo u Mostaru list Zora, unutar kojeg je ostvario plodan pripovjedački i urednički rad

1941. Oficiri bojnog broda Kraljevske ratne mornarice Jugoslavije Milan Spasić i Sergej Mašera potopili u Tivatskom zalivu razarač Zagreb i potonuli zajedno s njim, odbivši da izvrše naređenje o predaji broda italijanskoj mornarici poslije kapitulacije Jugoslavije.

1961. Uz podršku SAD-a, kubanski desničari u egzilu iskrcali se u Zalivu svinja u namjeri da obore režim Fidela Castra. U trodnevnim borbama ubijeno je oko 100, a zarobljeno više od hiljadu napadača.

1983. Indija lansirala prvi vještački satelit.

1993. Umro Turgut Ozal, predsjednik Republike Turske od 1989. i predsjednik vlade od 1983. do 1989. Za vrijeme obnašanja dužnosti premijera, Turska je doživjela snažan privredni uzlet.

1993. U UN-u usvojena rezolucija kojom je zaprijećeno oštrijim sankcijama protiv SR Jugoslavije ukoliko bosanski Srbi ne potpišu do 26. aprila Vance-Owenov mirovni plan za BiH.

1996. SAD i Japan potpisali deklaraciju o saradnji u bezbjednosti prema kojoj SAD zadržavaju nivo vojnih snaga u Japanu i ostalim dijelovima Azije.

2001. Izraelske snage sa kopna, iz vazduha i sa mora napale palestinske teritorije u pojasu Gaze, poslije minobacačkog napada na izraelsko naselje Sderot.

2002. Jugoslovenska vlada pozvala je 23 osobe koje je Haški tribunal optužio za ratne zločine, od kojih je 10 jugoslovenskih državljana, da se dobrovoljno predaju tom sudu. Pozivu jugoslovenskih vlasti odazvali su se: Dragoljub Ojdanić, Milan Martić, Mile Mrkšić, Nikola Šainović, Vladimir Kovačević i Momčilo Gruban. Haški sud osudio je Ojdanića na 15, Martića na 35, Mrkšića na 20, Šainovića na 22 godine zatvora, dok je domaće bh. sudstvo Grubana osudilo na sedam godina zatvora, a Kovačevića je beogradski sud oslobodio krivice.

2004. U izraelskom raketnom napadu u Gazi ubijen je lider palestinskog radikalnog pokreta Hamas Abdel Aziz al-Rantisi.

2014. U Meksiku umro kolumbijski pisac i nobelovac Gabriel Garcia Marquez, jedan od najznačajnijih pisaca na španskom jeziku (“Sto godina samoće”, “Ljubav u doba kolere”, “Jesen patrijarha”...)

**Učlanjen** : 18.12.2021

18.04.

9. Rođen rimski car Tit Flavije Vespazijan, osnivač dinastije Flavija. Tokom vladavine od 69. do smrti 79. pokorio je Galileju i zauzeo krajeve oko Jerusalema. U Rimu je podigao veličanstvene građevine poput Koloseuma, Kapitola i Amfiteatra.

1477. Engleski štampar William Caxton izdao u Westminsteru prvu knjigu štampanu u Engleskoj na engleskom jeziku “The Dictes and Sayings of the Philosophers”.

1910. U Meksiku izbila seljačka revolucija čije su vođe bili Pancho Villa i Emilio Zapata.

1928. U filmu “Parobrod Willie” prikazanom u New Yorku prvi put se pojavio Mickey Mouse, popularni junak crtanih filmova Walta Disneyja.

1969. Modul američkog vasionskog broda "Apolo 12" sa astronautima Charlesom Conradom i Alanom Beanom spustio se na Mjesec. Bio je to drugi svemirski brod koji je dotakao Mjesečevo tlo.

1978. U Jonestownu u Gijani 914 Amerikanaca pripadnika sekte Hram naroda izvršilo kolektivno samoubistvo. Oni su zajedno sa vođom Jimom Jonesom popili cijanid izmiješan s voćnim sokom. Članovi sekte koji su odbili da ispiju otrov su ubijeni.

1991. Mate Boban proglasio u zapadnoj Hercegovini hrvatsku zajednicu Herceg-Bosna, koja je kasnije, 28. augusta 1993, preimenovana u hrvatsku republiku Herceg-Bosna. 9. marta 1996. zastupnički dom hrvatske republike Herceg-Bosne donosi odluku o postupnom prenosu funkcije civilne vlasti hrvatske republike Herceg-Bosna na tijela vlasti Federacije BiH.

1991. Umro čehoslovački državnik slovačkog porijekla Gustav Husak, predsjednik Čehoslovačke od 1975. Na čelo Komunističke partije došao je poslije vojne intervencije Varšavskog pakta 1968, zamijenivši Alexandera Dubceka. Pod pritiskom javnosti 1989. je podnio ostavku.

1993. Lideri Južne Afrike, crnci i bijelci, odobrili ustav kojim je označen kraj politike aparthejda u toj zemlji.

1999. Na samitu OSCE-a u Istanbulu usvojena Povelja o evropskoj bezbjednosti kojom se sukobi unutar država smatraju legitimnim predmetom brige međunarodne zajednice.

2002. Umro američki glumac James Coburn, koji je najzapaženije uloge ostvario u filmovima “Naš čovjek Flint” i “Sedam veličanstvenih”. U karijeri je ostvario ukupno 80 filmskih uloga. Godine 1998. je dobio Oscar.

2003. Haški tribunal objelodanio optužnicu protiv bivšeg lidera samoproklamovane republike srpske Krajine Milana Babića za zločine protiv čovječnosti nad hrvatskim civilima 1991-1992. godine. Babić je priznao krivicu i 29. juna 2004. osuđen je na 13 godina zatvora. Ubio se u zatvorskoj ćeliji Haškog tribunala 6. februara 2006.

2004. Češki predsjednik Vaclav Klaus potpisao zakon kojim se nakon 140 godina ukida vojni rok, a od januara 2005. uvodi potpuno profesionalna vojska.

2004. Rusija formalno ratifikovala Kjoto protokol o globalnom zagrijavanju, čime je omogućeno da taj međunarodni sporazum o zaštiti prirodne sredine stupi na snagu u februaru 2005. godine.

2005. Dvojica bombaša samoubica aktivirala bombe unutar šiitskih džamija u istočnom iračkom gradu Kanaginu i usmrtila 74 osobe.

2015. Pripadnik vehabijskog pokreta Enes Omeragić iz automatske puške ubio dvojicu vojnika Oružanih snaga BiH u jednoj kladionici ispred ulaza u kasarnu Rajlovac kod Sarajeva. Ubijeni su Nedjeljko Radić (34) iz Nevesinja i Armin Salkić (26) iz Viteza. Nakon što je ubio vojnike, pucao je u autobus i ranio tri putnika. Terorista je potom pobjegao u obiteljsku kuću na Sokolju, gdje ga je locirala i opkolila policija. Tamo je počinio samoubistvo.ogo brži.

**Učlanjen** : 18.12.2021

19.04.

1587. Engleski gusar, a kasnije i admiral, ser Francis Drake uplovio sa brodovima u luku Cadiz i potopio špansku flotu.

1713. Rimsko-njemački car Karlo VI izdao je statut porodice Habsburg Pragmatična sankcija da bi osigurao prijesto za kćerku Mariju Theresiju.

1775. Porazom britanske vojske kod Lexingtona i Concorda počeo je američki rat za nezavisnost od Velike Britanije. Kongres SAD-a objavio je istog dana 1783. završetak rata.

1867. Turski izaslanik predao na Kalemegdanu knezu Mihailu Obrenoviću ključeve Beograda i drugih gradova u Srbiji iz kojih se povukla turska posada.

1882. Umro engleski prirodnjak Charles Robert Darwin, autor teorije o evoluciji živih bića koju je objavio u knjizi “Postanak vrsta putem prirodnog odabiranja”.

1906. Umro francuski fizičar i hemičar Pierre Curie, jedan od utemeljivača nauke o radioaktivnosti.

1921. Stupio na snagu zakon o podjeli Irske na Republiku Irsku i Sjevernu Irsku, koja je ostala pokrajina Velike Britanije.

1943. Počeo ustanak Jevreja u Varšavi, koji je, uz više hiljada žrtava, ugušen 16. maja. Njemački nacisti su tokom borbi potpuno razorili i spalili Varšavski geto, a 58.000 ljudi poslato je u koncentracione logore.

1967. U Rhondorfu umro njemački državnik Konrad Adenauer, jedan od osnivača i lider Kršćansko-demokratske unije (CDU) poslije Drugog svjetskog rata, kancelar zapadne Njemačke od 1949. do 1963. godine.

1984. Lansiran prvi kineski telekomunikacioni satelit.

1993. Od granata ispaljenih na centar Zenice sa položaja HVO-a u Putičevu, 16 kilometara zapadno od Zenice - poginulo 15 i ranjeno 50 zeničkih civila.

1993. Više od 80 pripadnika jedne američke vjerske sekte, uključujući njihovog vođu Davida Koresha, ubili su federalni agenti kad su, poslije 51 dan opsade, upali u sjedište sekte u teksaškom gradu Waco.

1994. U Francuskoj na doživotnu robiju osuđen nacistički ratni zločinac iz Drugog svjetskog rata Paul Touvier.

1995. Od eksplozije automobila bombe u devetospratnoj zgradi federalnih institucija u Oklahoma Cityju (SAD) poginulo je 168, a više od 400 ljudi je ranjeno. Napad je izvršio bivši američki vojnik Timothy McVeigh, nad kojim je 2001. izvršena smrtna kazna.

2000. Svi putnici, njih 124 i sedam članova posade, poginuli u filipinskom avionu koji se srušio i zapalio blizu južnog filipinskog grada Davoa.

2002. U svojoj vili u Italiji umro norveški antropolog, naučnik i istraživač Thor Heyerdahl, koji se proslavio kada je na splavu Kon-Tiki 1947. prešao Pacifik. Sa obala Perua prešao je splavom 8.000 km do grebena Raroia u Polineziji.

2005. U Vatikanu njemački kardinal Joseph Ratzinger izabran za novog papu. Uzeo je ime Benedict XVI. Odrekao se papinstva 28. februara 2013. godine.

2016. Najmanje dvadeset i osam osoba je ubijeno, dok ih je 327 ranjeno u napadu talibana automobilom bombom u centru afganistanske prijestolnice Kabulu. Meta napada bila je zgrada afganistanske bezbjednosne agencije.

2018. Kubanski parlament izabrao je Miguela Diaz-Canela za nasljednika predsjednika Raula Castra.

**Učlanjen** : 18.12.2021

20.04.

1526. U bici kod Panipata mogulski vođa Baber je s 2.000 boraca porazio 10.000 vojnika sultana Ibrahima od Delhija, čime je otpočela dvoipovjekovna vladavina Mogula nad Indijom.

1657. U englesko-španskom ratu engleska flota, pod komandom admirala Roberta Blakea, napala je i potopila svih 16 španskih ratnih brodova u luci Santa Cruz na Tenerifama, a potom je razorila grad.

1768. Umro italijanski slikar Canaletto.

1808. Rođen Napoleon III, car Francuske od 1852. do 1870. godine. Poslije poraza u francusko-pruskom ratu zbačen je s prijestola, a u Francuskoj je proklamovana Treća republika.

1841. U filadelfijskom listu Graham’s Magazine objavljena je pripovijetka Edgara Allana Poea “Ubistva u Ulici Morg”, koja se smatra prvom detektivskom pričom.

1889. U Braunau na Innu u Austriji rođen Adolf Hitler, osnivač Nacionalsocijalističke partije, kancelar i diktator Njemačke od 1933. do 1945. godine.

1893. Rođen katalonski slikar i vajar Joan Miró, jedan od najznačajnijih nadrealističkih umjetnika 20. vijeka.

1896. Barun Johann Appel svečano otvorio Vijećnicu u Sarajevu i predao je na korištenje Gradskom poglavarstvu.

1972. Američki svemirski brod Apolo-16 spustio se na Mjesec.

1984. Velika Britanija objavila da će njena administracija u Hong Kongu prestati s radom 1997. godine.

1996. Pijanista Vladimir Horowitz, koji je napustio Rusiju 1925, održao nakon 61 godinu prvi koncert u SSSR-u.

1992. Snage bosanskih Srba izvršile blokadu Sarajeva, zahtijevajući podjelu grada. Blokada i granatiranje grada trajali su tokom cijelog rata koji je završen potpisivanjem Dejtonskog sporazuma u novembru 1995.

1993. Bojovnici HVO-a počinili masakr nad civilima Zenice. S položaja u Vitezu i Bili ispalili su šest granata 155 milimetara na uži centar Zenice. Od posljedica eksplozije ubijeno je 16 osoba, dok je više od 35 ljudi ranjeno, od čega 15 teško.

1994. Izrael i Palestinska oslobodilačka organizacija postigli sporazum o prenosu vlasti na Palestince u oblasti Gaze i u gradu Jerihon na Zapadnoj obali.

1995. Umro jugoslovenski političar, pisac i disident Milovan Đilas, jedan od najbližih saradnika Josipa Broza Tita do 1954. Poslije serije političkih članaka objavljenih u beogradskom dnevniku Borba smijenjen je sa svih funkcija.

1999. Eric Harris i Dylan Klebold, osamnaestogodišnji učenici srednje škole Columbina u Coloradu, izvršili masakr u školi. Ubili su 13 učenika i nastavnika, 23 učenika su ranili, a na kraju su počinili samoubistvo.

2008. U sukobima u Mogadišu, između islamističkih pobunjenika i udruženih somalijskih i etiopskih snaga UN-a, poginula 81 osoba, a 119 ranjeno.

2010. U eksploziji na platformi za podvodno bušenje naftnih izvora u Meksičkom zalivu, nedaleko od obala Louisiane (SAD), poginulo 11 radnika. Uslijedila je najveća ekološka katastrofa u povijesti SAD-a, kada je saopćeno da se u okean dnevno izlije 117 tona nafte. Izlijevanje nafte zaustavljeno je tek 16. maja.

**Učlanjen** : 18.12.2021

21.04.

753. p.n.e. Romul je, prema historičaru Marku Terentiju Varonu, osnovao Rim.

1509. Umro engleski kralj Henry VII, osnivač dinastije Tudor. Njegovim dolaskom na prijesto 1485. okončan je četrdesetogodišnji rat između dinastija Lancaster i York, poznat pod nazivom Rat dviju ruža.

1816. Rođena engleska književnica irskog porijekla Charlotte Brontë, koja se proslavila prvim romanom “Jane Eyre”.

1836. Teksašani porazili Meksikance u bici kod San Jacinta, što je omogućilo nezavisnost Teksasa, koji je 1845. ušao u sastav SAD-a.

1856. Australija prva u svijetu uvela osmosatni radni dan.

1910. Umro američki pisac Mark Twain, poznat po romanima “Doživljaji Toma Sawyera” i “Doživljaji Huckleberry Finna”.

1918. Poginuo njemački pilot Manfred von Richthofen, poznat kao Crveni Baron, koji je u Prvom svjetskom ratu oborio 80 aviona.

1941. Šefovi diplomatija Njemačke i Italije Joachim von Ribbentrop i grof Galeazzo Ciano u Drugom svjetskom ratu dogovorili se o podjeli Jugoslavije na njemačko i italijansko područje.

1946. Umro engleski ekonomist John Maynard Keynes, poznat po djelu “Opća teorija zaposlenosti, kamata i novca” koje je donijelo radikalan preokret u ekonomskoj teoriji.

1960. Prijestonica Brazila premještena je iz Rio de Janeira u Brasiliju.

1967. Vojnim pučem u Atini uspostavljen je režim grčkih pukovnika koji su sedam narednih godina provodili vojnu diktaturu u Grčkoj.

1971. Umro Francois Duvalier Papa Doc, predsjednik Haitija od 1957. godine. Diktatorski režim održavao je uz pomoć gangsterske milicije.

1993. Vrhovni sud Bolivije osudio je na 30 godina zatvora bivšeg diktatora Luisa Garcíju Mezu zbog masovnih ubistava i kršenja ustava.

1996. U selu Gehi-ču, oko 30 km od Groznog, ubijen je čečenski predsjednik Džohar Musajevič Dudajev pomoću satelitski navođenih projektila dok je koristio mobilni telefon, što je omogućilo ruskom izviđačkom avionu Su-24 da otkrije njegovu lokaciju.

1996. Koalicija lijevog centra Maslinovo drvo pobijedila je na izborima u Italiji. To je bila prva pobjeda ljevice u Italiji od Drugog svjetskog rata.

1997. Prvi kineski vojnici ušli su u Hong Kong u okviru priprema za prelazak te britanske kolonije 1. jula pod suverenitet Kine.

1999. U vazdušnim napadima NATO-a na SR Jugoslaviju pogođeni su poslovna zgrada Ušće u Novom Beogradu i Žeželjev most na Dunavu u Novom Sadu.

2003. U svom domu Carry-le-Rouet, na jugu Francuske, umrla Nina Simone, američka džez-pjevačica, čiji su singlovi “I Love Porgy”, “To Love Somebady” i drugi dostigli milionski tiraž. Bila je veliki borac za prava crnaca.

2004. Bivši izraelski nuklearni tehničar Mordechai Vanunu izašao je iz zatvora Ashkelon, na jugu Izraela, u kojem je proveo 18 godina, od čega 11 u samici zbog izdaje. On je otkrio izraelski program razvoja nuklearnog oružja.

2010. U Barceloni umro Juan Antonio Samaranch, dugogodišnji predsjednik Međunarodnog olimpijskog komiteta - od 16. jula 1980. do 2001. godine. Naslijedio ga je Belgijanac Jacques Rogge.

**Učlanjen** : 18.12.2021

22. 04.

1529. U Zaragozi potpisan ugovor kojim su Španija i Portugal odredili granice interesnih zona u Tihom okeanu.

1724. Rođen jedan od najvećih svjetskih mislilaca, njemački filozof Immanuel Kant, čije je djelo imalo ogroman uticaj na ukupnu filozofiju (“Kritika čistog uma”, “Kritika rasudne snage”...).

1838. Britanski brod Sirius prvi prešao Atlantski okean koristeći isključivo parni pogon. Putovanje od britanske luke Cork do američke luke New York trajalo je 18 dana i deset sati.

1870. Rođen Vladimir Iljič Uljanov Lenjin, vođa Oktobarske revolucije u Rusiji 1917. i prvi sovjetski lider.

1904. Rođen američki nuklearni naučnik Robert Oppenheimer. Tokom Drugog svjetskog rata vodio je laboratoriju u Las Alamosu u kojoj se istraživala proizvodnja atomske bombe.

1915. Njemačka vojska u Prvom svjetskom ratu na zapadnom frontu kod Ypresa prvi put upotrijebila bojni otrov, koji je dobio naziv iperit.
1916. Rođen američki violinista Yehudi Menuhin, jedan od najvećih virtuoza 20. vijeka. Debitovao je u osmoj godini kao solista u violinskom koncertu Felixa Mendelssohna.

1933. Umro engleski inženjer Frederick Henry Royce, koji je s Charlesom Rollsom 1906. osnovao automobilsku kompaniju Rolls-Royce.

1945. Oko 600 zatočenika u ustaškom logoru Jasenovac pokušalo u očajničkom jurišu na stražare da se dokopa slobode, ali je u tome uspjelo samo njih 106.

1969. Britanac Robin Knox-Johnston uplovio je u luku Falmouth i time okončao prvo putovanje oko svijeta jedrilicom. Putovanje je trajalo 312 dana.

1990. Na prvim višestranačkim izborima u Hrvatskoj pobijedio HDZ, a njegov lider Franjo Tuđman izabran je za predsjednika Predsjedništva Hrvatske. Nakon proglašenja nezavisnosti Hrvatske 25. juna 1991. Tuđman je postao predsjednik.

1992. U seriji eksplozija u kanalizacionom sistemu u meksičkom gradu Guadalajara poginulo je oko 200 ljudi.

1994. U New Yorku umro Richard Nixon, predsjednik SAD-a od 1969. Povukao se 1974, prije isteka drugog mandata, zbog umiješanosti u aferu Watergate.

1995. Vojne snage plemena Tutsi u Ruandi napale izbjeglički kamp Kibeho i pobile oko 2.000 pripadnika plemena Hutu.

1997. Peruanska vojska uspjela je da uđe u rezidenciju japanskog ambasadora u Limi i da oslobodi 71 taoca kojeg su četiri mjeseca držali gerilci ljevičarskog pokreta Tupak Amaru. U akciji su poginulio jedan talac, trojica vojnika i svih 14 gerilaca.

2003. Umrla Felix Bryant, američki tekstopisac, koja je koautor velikih hitova “Wake Up Little Susie” i “Bye Bye Baby” koje su izvodili Everly Brothers.

2004. Oko 150 ljudi je poginulo i oko 1.000 je ranjeno u Sjevernoj Koreji kada su se na željezničkoj stanici u blizini grada Rjongchon sudarila dva voza koja su transportovala gorivo.

2007. U požaru u Domu za nezbrinutu djecu Bjelave u Sarajevu poginulo je šest beba, dok je 18 djece povrijeđeno.

2018. Muškarac Travis Reinking (29) upao je u jedan restoran u gradu Nashvill i iz automatske puške ubio četiri osobe, četiri ranio, a potom pobjegao. Policija ga je nakon potjere uhapsila.

**Učlanjen** : 18.12.2021

23.04.

1564. Rođen engleski dramski pisac William Shakespeare. Njegove drame, od kojih je veliki broj ekranizovan, i danas su na repertoarima svjetskih pozorišta (“Hamlet”, “Romeo i Julia”, “Othello”, “Macbeth”). Umro je istog datuma 1616. godine.

1616. U Madridu umro španski književnik Miguel de Cervantes Saavedra. Pisao je romane, drame, komedije, pripovijetke i pjesme, a u svjetsku književnost ušao je s romanom “Don Quijote”, koji se smatra pretečom modernog romana.

1728. U katastrofalnom požaru uništen veliki dio Kopenhagena.

1891. Rođen ruski kompozitor i pijanista Sergej Prokofjev, jedan od najoriginalnijih muzičkih stvaralaca 20. vijeka.

1899. Rođen srpski historičar Mihailo Dinić, profesor Filozofskog fakulteta u Beogradu. Objavio je veliki broj radova iz srednjovjekovne historije Srbije, Bosne, Dubrovnika, Hrvatske. Izučavao je i rudarstvo srednjeg vijeka u našim krajevima.

1922. U Bileći rođen Fadil Hadžić, najpoznatiji bh. i hrvatski komediograf s napisanih 60 pozorišnih komedija, osnivač zagrebačkih pozorišta Kerempuh, Komedija i Vidra, režiser i scenarist. Bio je jedan od osnivača Pulskog festivala. Snimio je ratni film “Desant na Drvar” (1963), “Sarajevski atentat” (1968)... Umro je 2. januara 2011. u Zagrebu

1938. Sudetski Nijemci zatražili su, uz podršku Hitlera, punu autonomiju u okviru Čehoslovačke. Minhenskim sporazumom u septembru iste godine Hitler je Sudete pripojio Njemačkoj, a 1939. okupirao je Čehoslovačku.

1941. Grčka vojska kapitulirala pred trupama nacističke Njemačke, a kralj i vlada napustili zemlju.

1945. Sovjetska armija oslobodila u Drugom svjetskom ratu nacističke logore Sachsenhausen i Ravensbrück.

1954. U Michiganu rođen američki pisac, reditelj i producent Michael Moore, tvorac dokumentaraca “Fahrenheit 9/11”, “Sicko” i “Bowling for Columbine”, za koji je dobio Oscar.

1975. Posljednja sajgonska vlada podnijela ostavku, a predsjednik SAD-a Gerald Ford priznao poraz u Vijetnamskom ratu.

1990. Kineski premijer Li Peng doputovao u Moskvu. To je bila prva posjeta jednog kineskog premijera SSSR-u poslije 26 godina.

1992. Umro indijski filmski reditelj Satyajit Ray tri sedmice nakon što je dobio Oscar za životno djelo (“Otac Pančali”, “Kamen mudrosti”, “Rabindranath Tagore”).

2005. Umro britanski glumac sir John Mills, nagrađen Oscarom 1971. za ulogu seoskog mutavca u filmu “Rajanova kći” Davida Leana.

2005. Umro Eduardo Paolozzi, jedan od najistaknutijih britanskih umjetnika i osnivača pop-art pokreta u Velikoj Britaniji.

2007. Umro Boris Jeljcin, prvi predsjednik Rusije. Na predsjedničkom položaju bio je u dva mandata, od juna 1991. do 31. decembra 1999, kada je podnio ostavku i na mjesto vršioca dužnosti predsjednika imenovao Vladimira Putina.

2018. Vozač kombija Alek Minassion (25) zaletio se vozilom u pješake na ulici u sjevernom dijelu Toronta i tom prilikom ubio 10 ljudi, a 16 teško povrijedio. Nakon policijske potjere ubrzo je uhapšen.

1998. Umro Konstantinos Karamanlis, premijer od 1955. do 1963. i 1974, poslije pada vojne hunte, predsjednik Grčke od 1980. do 1985. godine.

**Učlanjen** : 18.12.2021

24.04.

1731. Umro engleski pisac Daniel Defoe, autor romana "Robinson Crusoe".

1792. Francuski kapetan Claude Joseph Rouget de Lisle komponovao je "La Marseillaise", koja je kasnije postala himna Francuske.

1898. Španija objavila rat SAD-u kao odgovor na ultimatum američke administracije da se španska vlast povuče sa Kube.

1934. Rođena američka glumica Shirley McLaine. Proslavila se filmovima "Apartman" i "Vrijeme nježnosti", za koji je dobila Oscar.

1945. Američke trupe u Drugom svjetskom ratu oslobodile njemački koncentracioni logor Dachau.

1950. Formirana država Jordan spajanjem kraljevine Transjordanija i Palestine pod jordanskom okupacijom

1970. Kina lansirala prvi vještački satelit.

1975. Troje ljudi je poginulo u napadu njemačke terorističke grupe Baader-Meinhof na Ambasadu Njemačke u Stockholmu.

1980. Osam američkih specijalaca poginulo je u operaciji Orlova kandža, u neuspjelom pokušaju spašavanja 52 američka taoca u Teheranu u iranskoj talačkoj krizi. Nijedan talac tom prilikom nije oslobođen.

1986. Umrla Wallis Simpson, koja je udajom za britanskog kralja Edwarda VIII postala vojvotkinja od Windsora. Ne želeći da se odrekne braka sa Amerikankom, već jednom razvedenom i neplemićkog porijekla, kralj je bio prinuđen da 1936. abdicira.

1987. Slobodan Milošević, tadašnji predsjednik Predsjedništva Saveza komunista Srbije, posjetio je Kosovo Polje i dao podršku Srbima sa Kosova koji su se žalili na sve agresivniji nacionalizam kosovskih Albanaca. Ta podrška, simbolično izražena rečenicom "Niko ne sme da vas bije", označila je početak srpskog populističkog talasa na čijem će čelu u narednih 13 godina biti Slobodan Milošević.

1991. Vlada Južne Afrike je saopštila da je postigla dogovor s Afričkim nacionalnim kongresom Nelsona Mandele da do 30. aprila 1991. oslobodi sve političke zatvorenike.

1996. Palestinski parlament u izbjeglištvu je iz povelje Palestinske oslobodilačke organizacije izbacio odredbu o uništenju Izraela.

2001. Međunarodni arbitar za međuentitetsku liniju razgraničenja u sarajevskim naseljima Dobrinja 1 i Dobrinja 4, irski sudija Diarmuid Sheridan saopštio konačnu odluku, prema kojoj je utvrđena međuentitetska linija razgraničenja u ovim sarajevskim naseljima.

2002. Na sjednici u Strasbourgu BiH postala član Vijeća Evrope.

2003. Južnoafrički sud osudio je Winnie Madikizela-Mandela, bivšu suprugu nekadašnjeg predsjednika Nelsona Mandele, na šest godina zatvora zbog prevare i krađe. Nakon žalbe kazna joj je smanjena na tri i po godine.

2004. Papa Ivan Pavao Drugi postavio opaticu na odgovornu poziciju u Rimokatoličkoj crkvi, treće mjesto u kongregaciji koja rukovodi vjerskim redovima. To je najviše mjesto koje je jedna opatica ikada zauzela u administraciji Rimokatoličke crkve.

2004. Kiparski Grci dvotrećinskom većinom na referendumu odbili ujedinjenje sa kiparskim Turcima i time spriječili da cijeli Kipar uđe u Evropsku uniju.

2013. U urušavanju nelegalno izgrađene osmospratnice u predgrađu Dhake, glavnog grada Bangladeša, u kojoj je radilo oko 3.000 uposlenika u nekoliko radionica tekstila, poginulo je 1.126 radnika.

**Učlanjen** : 18.12.2021

25. april

1744. Umro švedski fizičar i astronom Anders Celsius, izumitelj jedne od skala za mjerenje toplote.

1859. Prema projektu konzula Francuske u Aleksandriji Ferdinanda de Lessepsa, počelo je kopanje Sueckog kanala.

1915. Počela bitka na Galipolju, jedna od najvećih u Prvom svjetskom ratu, u kojoj je Turska pobijedila savezničke trupe pod britanskom komandom. To je bila i jedina pobjeda turske vojske u tom ratu. U osmomjesečnoj bici poginulo je 42.957 vojnika Antante, a na strani Centralnih sila 55.801 turski vojnik.

1917. U Newport Newsu u Virdžiniji rođena američka pjevačica Ella Fitzgerald, nekrunisana kraljica džeza. Imala je fleksibilan glas, pa je mogla pjevati blues, soft jazz i be-bop. Osvojila je 13 Grammyja.

1945. Sovjetske i američke trupe susrele su se prvi put u Drugom svjetskom ratu kod mjesta Torgau u Njemačkoj.

1945. U San Franciscu 45 zemalja antihitlerovske koalicije, uključujući Jugoslaviju, počelo je osnivačku konferenciju UN-a.

1974. U Portugalu u udaru poznatom kao revolucija karanfila oboren autokratski režim Marcella Caetana.

1980. Srušio se danski boeing 727, koji je čarter-letom prevozio britanske turiste na liniji Manchester - Tenerife. Poginulo je svih 146 putnika i članova posade.

1995. U Rancho Mirage u Kaliforniji umrla američka pozorišna i filmska glumica Ginger Rogers, koja je svjetsku slavu stekla u mjuziklima kao partnerka Freda Astairea. Oscar je dobila za film “Kitty Foiled”.

1999. Avijacija NATO-a srušila je drumsko-željeznički Žeželjev most, već oštećen u tri napada prethodnih dana. Time je Novi Sad ostao bez posljednjeg od tri mosta na Dunavu.

2000. U centru Beograda ubijen direktor Jugoslovenskog aerotransporta (JAT) Živorad Žika Petrović. Ubice nisu otkrivene.

2002. Nakon kraće bolesti u Sarajevu preminuo dugogodišnji novinar i urednik Oslobođenja Vlado Mrkić.

2015. Zemljotres jačine 7,8 stepeni Richterove skale pogodio je Nepal. Poginule su 8.832 osobe, a povrijeđeno 22.309, od čega 2.277 djece. Uništena je 563.461 kuća, a milioni stanovnika ostali su bez krova nad glavom.

2018. Sud u Danskoj osudio je danskog pronalazača Petera Madsena na kaznu doživotnog zatvora zbog ubistva novinarke Kim Wall i komadanja njenog tijela u podmornici koju je sam napravio. Madsen je 10. augusta 2017. ubio novinarku u podmornici, a dan poslije je uhapšen kada je izašao iz podmornice bez novinarke.

**Učlanjen** : 18.12.2021

26.04.

1607. Kapetan John Smith doveo je u Cape Henry u Virdžiniji koloniste koji su osnovali prvo stalno britansko naselje u Americi.

1711. Rođen britanski filozof škotskog porijekla David Hume, preteča klasičnih engleskih ekonomista i autor kvantitativne teorije novca.

1812. Rođen njemački industrijalac Alfried Krupp, koji je prvi počeo praviti topove od livenog čelika i vrlo brzo stekao monopol u snabdijevanju oružjem većeg broja evropskih zemalja. Koncern Krupp bio je glavni snabdjevač oružjem Njemačke u Prvom i Drugom svjetskom ratu. Međunarodni vojni sud u Nürnbergu osudio je 1948. Kruppovog potomka na 12 godina zatvora i konfiskaciju imovine.

1828. Rusija objavila rat Turskoj u znak podrške Grčkoj u borbi za nezavisnost.

1915. Italija tajno potpisala Londonski ugovor s Velikom Britanijom, Rusijom i Francuskom i prešla u Prvom svjetskom ratu na stranu sila Antante, uz obećanje da će dobiti Tirol, Trst, Goricu, Istru, dijelove Dalmacije i Albanije.

1937. Da bi pomogli generalu Francu u vrijeme Španskog građanskog rata, Hitlerovi avioni bombardovali su španski grad Guernicu. Razaranje ovog grada inspirisalo je Pabla Picassa da naslika čuvenu “Guernicu”, apokaliptični prikaz građanskog rata

1945. Uhapšen maršal Henri Philippe Pétain, šef francuskog kolaboracionističkog režima sa sjedištem u Vichyju u Drugom svjetskom ratu. Osuđen je na smrt zbog izdaje, ali mu je zbog ranijih zasluga i starosti kazna preinačena u doživotnu robiju.

1954. U Genevi je počela konferencija o Indokini kojom je okončana francuska dominacija u tom dijelu svijeta. SAD nisu prihvatile rezultate skupa, pa je u junu 1954. diktator Ngo Din Dijem, uz podršku SAD-a, postao premijer Južnog Vijetnama.

1962. Američkom raketom iz Cape Canaverala lansiran prvi britanski satelit - Ariel 1.

1964. Tanganjika, Zanzibar i Pemba osnovali Ujedinjenu republiku Tanganjike i Zanzibara, koja je 29. oktobra 1964. promijenila naziv u Tanzanija.

1984. Na Floridi umro američki džez-muzičar i vođa orkestra William Count Basie. Članovi njegovog orkestra (1937) bili su i trubač Buck Clayton i pjevačica Billie Holiday.

1986. Eksplodirao četvrti blok nuklearne centrale u Černobilju u Ukrajini. Radioaktivni oblaci prekrili su gotovo cijelu Evropu, a posljedice ove do sada najveće nuklearne katastrofe još se ispituju. Nuklearna centrala trajno je zatvorena 15. decembra 2000.

1994. U Južnoj Africi održani prvi izbori na kojim su učestvovali i crnci i bijelci i koji su označili kraj režima aparthejda.

1997. Nakon 37 godina iz Španije u Sarajevo preneseni posmrtni ostaci vrhbosanskog nadbiskupa Ivana Šarića. Sahranjen u kripti zavjetne crkve Sv. Josipa na Marindvoru.

1998. U saobraćajnoj nesreći na magistralnom putu M-17 na dionici Mostar - Jablanica, u mjestu Drežnica, poginuo brigadni general Arif Pašalić, komandant Prve mostarske brigade i Četvrtog korpusa Armije BiH.

2002. Bivši učenik gimnazije Robert Steinhäuser (19) upao je u gimnaziju u mjestu Erfurt u Njemačkoj i iz vatrenog oružja ubio 16 učenika i učitelja, nakon čega je izvršio samoubistvo. Ubistva je izvršio iz osvete što je izbačen iz škole.

2005. Sirija iz Libana povukla posljednje vojnike nakon 30 godina vojnog prisustva u toj zemlji.

**Učlanjen** : 18.12.2021

27.04.

1521. Urođenici filipinskog ostrva Maktan ubili portugalskog moreplovca Ferdinanda Magellana, koji je predvodio ekspediciju na prvom putovanju oko svijeta.

1737. Rođen engleski historičar Edward Gibbon, autor djela “Opadanje i propast Rimskog carstva”.

1791. U Bostonu rođen američki pronalazač Samuel Finley Breese Morse, izumitelj telegrafa i Morseove azbuke.

1822. Rođen američki general i državnik Ulysses Simpson Grant, predsjednik SAD-a od 1869. do 1877. U Američkom građanskom ratu (1861-1865) predvodio je armiju Sjevera i prisilio na kapitulaciju komandanta snaga Konfederacije Roberta Edwarda Leea.

1830. Južnoamerički vojskovođa i prvi predsjednik Kolumbije Simon Bolivar podnio je ostavku

1909. Pripadnici organizacije Mladi Turci oborili su sa vlasti turskog sultana Abdula Hamida.

1945. U mjestu Giulino di Mezzegra italijanski partizani uhapsili diktatora Benita Mussolinija pri pokušaju bijega u Švicarsku. Strijeljan je narednog dana u mjestu Donga, na obali jezera Como.

1947. U Banjoj Luci rođen Irfan Horozović, bh. književnik.

1978. Afganistanske vojne snage preuzele vlast u zemlji i uspostavile vladu zasnovanu na islamskim principima. Predsjednik Mohamed Daud je ubijen, a novi predsjednik Nur Mohamed Taraki proklamovao je Demokratsku Republiku Afganistan.

1992. Po raspadu SFRJ proglašena Savezna Republika Jugoslavija (SRJ), zajednička država Srbije i Crne Gore, koja je trajala nepunih 11 godina. SRJ je proglašena na osnovu Ustava (Žabljački ustav) donijetog istog dana. Prethodno su poslanici u Saveznom vijeću Skupštine SFRJ usvojili Deklaraciju o stvaranju SRJ.

1992. Zambijski vojni avion u kojem su bili fudbalski reprezentativci te afričke zemlje srušio se u Atlantski okean blizu Gabona. Poginulo je svih 30 putnika.

1992. Rusija i još 12 bivših sovjetskih republika postale članice Međunarodnog monetarnog fonda i Svjetske banke.

1993. Eritreja stekla nezavisnost od Etiopije poslije tri decenije građanskog rata i referenduma na kojem su građani glasali za nezavisnost.

1997. U Hong Kongu je zvanično otvoren najduži viseći drumsko-željeznički most na svijetu koji je povezao grad s novim aerodromom.

2001. Visoki predstavnik u BiH Wolfgang Petritsch smijenio sa dužnosti Dragana Mandića, te suspendovao njegove saradnike u MUP-u HNK-a Ivana Đogića, Branku Dadić i Zvonka Prskala. Mandić je smijenjen jer je bio potpisnik izjave o podršci i lojalnosti Hrvatskom narodnom saboru (HNS), čime je prekršio Ustav FBiH i odbio priznati autoritet legalnih federalnih institucija.

2005. Najveći avion na svijetu, evropski airbus A380, obavio je prvi let. Avion je dugačak kao osam londonskih autobusa, ima prostor u krilima dovoljan za parkiranje 70 automobila, a na dva nivoa može da primi 800 putnika.

2015. Dvadesetčetvorogodišnji Nerdin Ibrić iz Sapne ispred ulaza u PS Zvornik ubio policajca Dragana Đurića, a ranio policajce Stevu Milovanovića i Željka Gajića. U razmjeni vatre on je ubijen. Ibrić je bio pripadnik vehabijskog pokreta, a napad je okarakteriziran kao teroristički čin.

2014. U Novom Sadu umro Vujadin Boškov, jugoslovenski i srpski fudbaler i fudbalski trener.

**Učlanjen** : 18.12.2021

28.04.

1789. Pobunjena posada engleskog broda Bounty ostavila je kapetana broda Williama Bligha i 18 njegovih pristalica u vodama kod Tahitija. Blight je poslije 48 dana dramatične plovidbe i više od 3.500 milja uspio da se domogne ostrva Timor blizu Jave.

1804. Tokom Prvog srpskog ustanka u Zemunu je održan sastanak srpskih ustanika i Turaka, uz posredovanje Austrije. Nakon neuspjelih pregovora o uspostavljanju mira, srpski pregovarači vratili su se u Ostružnicu i počeli pripreme za napad na Beograd.

1918. U zatvoru u Terezinu u Češkoj umro Gavrilo Princip. Na dvadesetogodišnji zatvor osudile su ga austrougarske vlasti nakon atentata na austrougarskog prestolonasljednika Franza Ferdinanda u Sarajevu 1914, čime je počeo Prvi svjetski rat.

1919. Na Versajskoj mirovnoj konferenciji u Parizu 32 države, uključujući Kraljevinu SHS, prihvatile su pakt o osnivanju Lige naroda.

1924. Rođen zambijski državnik Kenneth Kaunda, prvi predsjednik Zambije od 1964. do 1991. i jedan od lidera Pokreta nesvrstanih zemalja

1936. Umro egipatski kralj Fuad I. Za kralja se proglasio 1922, kada je ukinut britanski protektorat nad Egiptom. Naslijedio ga je sin Faruk I

1939. Adolf Hitler odbacio njemačko-poljski pakt o nenapadanju sklopljen u januaru 1934. i njemačko-britanski ugovor iz juna 1935.

1952. Japanu vraćen suverenitet koji mu je, nakon poraza u Drugom svjetskom ratu, bio oduzet mirovnim ugovorom iz San Francisca 1951. godine.

1977. Članovi njemačke ljevičarske terorističke grupe Baader-Meinhof osuđeni na doživotnu robiju

1980. Državni sekretar SAD-a Cyrus Vance podnio ostavku poslije neuspjele misije komandosa u spašavanju američkih talaca u Iranu.

1992. Prokomunistička vlada u Kabulu predala vlast islamskim gerilcima, čime je okončan 14-godišnji građanski rat u Afganistanu.

1992. Snage JNA i srpski dobrovoljci pod komandom generala JNA Momčila Perišića u četvorodnevnoj ofanzivi uspjeli su ovladati istočnom obalom Neretve u Mostaru i stići nadomak Čapljine. Uslijedilo je ubijanje bošnjačkih i hrvatskih civila, progon te pljačka kompanija i imovine građana Mostara.

1995. U eksploziji gasa poginula su najmanje 103 stanovnika južnokorejskog mjesta Tegu.

1999. Lider Srpskog pokreta obnove Vuk Drašković smijenjen je sa mjesta potpredsjednika vlade SR Jugoslavije zbog kritika na račun vlasti tokom ratnog stanja.

2001. Prvi turista u svemiru, američki biznismen Dennis Tito, platio je 20 miliona dolara za svoje putovanje na Međunarodnu svemirsku stanicu, na koje je otišao sa ruskom posadom.

2002. U padu helikoptera u Rusiji poginuo je gubernator sibirske oblasti Krasnojarsk, general Aleksandar Lebed, bivši savjetnik za bezbjednost predsjednika Borisa Jeljcina.

2008. U sudaru dva voza na istoku Kine poginulo je 70 ljudi, a više od 420 je povrijeđeno.

2014. U Parizu bh. glumcu Emiru Hadžihafizbegoviću na filmskom festivalu SEE a Paris dodijeljen je Grand Prix za najboljeg glumca jugoistočne Evrope za 2013. godinu.

2014. Sud u Kairu osudio je na smrtnu kaznu 683 islamista, uključujući lidera Muslimanske braće Mohameda Badija.

**Učlanjen** : 18.12.2021

29.04.

1769. Rođen engleski vojskovođa i državnik Arthur Wellesley, prvi vojvoda od Wellingtona, koji je porazio Napoleona I 1815. kod Waterlooa. Kao vođa torijevske desnice bio je premijer od 1828. do 1830.

1818. Rođen Aleksandar II Nikolajevič Romanov, ruski car od 1855. Tokom njegove vladavine ukinuto je kmetstvo, reformisani su sudovi, data ograničena samouprava gubernijama i gradovima. U februaru 1881. ubio ga je pripadnik organizacije Narodna volja.

1892. U Beogradu osnovana Srpska književna zadruga. Prvi predsjednik bio je Stojan Novaković, a potpredsjednik Jovan Jovanović Zmaj, koji je izradio i njen amblem.

1899. Rođen Duke Ellington, američki pijanista i kompozitor, jedan od najznačajnijih džez-muzičara 20. vijeka.

1901. Rođen japanski car Hirohito, koji je vladao od 1921, kad je kao regent zamjenjivao bolesnog oca. Krunisan je 1926. i bio na prijestolu do smrti 1989. godine.

1907. Rođen američki filmski režiser austrijskog porijekla Fred Zinnemann, dobitnik Oscara za filmove “Odavde do vječnosti” i “Čovjek za sva vremena”.

1936. Rođen indijski dirigent i violinista Zubin Mehta, jedan od najvećih dirigenata 20. vijeka. Karijeru profesionalnog dirigenta započeo je nastupima u Jugoslaviji i Belgiji.

1945. Snage nacističke Njemačke u Drugom svjetskom ratu kapitulirale u sjevernoj Italiji, Austriji, Štajerskoj i Koruškoj.

1980. Umro engleski filmski režiser Alfred Hitchcock, proslavljeni autor kriminalističkih filmova, majstor filmske montaže, napetosti i ambijenta (“Nevolje sa Harijem”, “Vrtoglavica”, “Ptice”, “Psiho”).

1992. Maroko i Nizozemska priznali BiH kao nezavisnu i suverenu državu.

1992. Jedinice Teritorijalne odbrane i policije BiH blokirale kasarne JNA u Sarajevu.

1995. U Šri Lanki tamilski pobunjenici oborili vojni avion u kojem su poginule 52 osobe.

1998. Kontakt-grupa u Rimu usvojila paket sankcija protiv SRJ zbog pogoršanja situacije na Kosovu.

1999. Visoki predstavnik u BiH Carlos Westendorp razriješio dužnosti ministra unutrašnjih poslova Tuzlanskog kantona Ferida Hodžića zbog nepoštivanja zakona i neizvršavanja dužnosti.

1999. Predstavnici šest novinarskih udruženja iz BiH potpisali Kodeks o štampi, kojim su promovirana načela slobodnog i profesionalnog novinarstva, odgovornost novinara i zaštita novinarske profesije.

1999. U vazdušnim udarima NATO-a na SR Jugoslaviju srušen telekomunikacioni toranj na Avali.

2007. Umro Ivica Račan, bivši hrvatski premijer i dugogodišnji predsjednik SDP-a Hrvatske. U vrijeme raspada SFRJ stao je na stranu progresivnih, demokratskih snaga te u Hrvatskoj omogućio prve višestranačke izbore.

2007. U Zagrebu umro Edo Peročević, hrvatski i bh. glumac.

2008. U Baselu umro Albert Hofmann, švajcarski hemičar, poznat po otkriću lisergične dietilamidne kiseline - LSD. Istraživao je halucinogene tvari pronađene u gljivama te biljke koje su koristili Aboridžini. Autor je više od 100 naučnih radova.

» Vaš današnji outfit
» Velika geografska otkrića i priče o istraživačima
» U eksperimentu koji traje čak 84 godine konačno se nešto dogodilo - evo što!
» Ovo priželjkuje svaki student! Mirisali su ruzmarin i dogodilo se čudo!
» Dirljiva životna priča