"Dogodilo se na današnji dan"

**Učlanjen** : 18.12.2021

30.4.

313. Rimski car Konstantin I Veliki objavio Milanski edikt kojim je legalizovano kršćanstvo u Rimskom carstvu.

1777. Rođen njemački matematičar, fizičar i astronom Carl Friedrich Gauss, osnivač čuvene matematičke škole i direktor opservatorije u Göttingenu. Pronašao je niz metoda u teoriji brojeva, algebri, geometriji, analizi, astronomiji, teoriju površi i višu geodeziju.

1789. George Washington izabran za prvog predsjednika SAD-a. Nakon dva predsjednička mandata, u septembru 1796. godine uputio je američkom narodu oproštajnu poruku i povukao se na svoje imanje.

1803. SAD od Napoleona Bonaparte za 15 miliona dolara kupile Louisianu, koja je istog dana 1812. i formalno ušla u sastav SAD-a kao 18. članica.

1870. Rođen austrijski kompozitor mađarskog porijekla Franz Lehar, najznačajniji predstavnik bečke operete u prvoj polovini 20. vijeka. Djela: operete “Vesela udovica”, “Zemlja smiješka”, “Grof od Luksemburga”.

1883. Umro francuski slikar Édouard Manet, jedan od začetnika impresionizma. Bio je sjajan kolorista, s naročitim darom da dočara atmosferu.

1883. Rođen češki pisac Jaroslav Hašek, autor romana “Doživljaji dobrog vojnika Švejka”.

1900. Havaji su postali sastavni dio SAD-a.

1915. Hrvatski, srpski i slovenski političari iz Austro-Ugarske, koji su poslije izbijanja Prvog svjetskog rata emigrirali ili su se zatekli u inozemstvu, osnovali u Parizu Jugoslavenski odbor.

1938. Popularni animirani lik Duško Dugouško (Bugs Bunny) prvi put se pojavljuje u javnosti, u filmu “Porky’s Hare Hunt”.

1945. Jugoslovenska vojska oslobodila, u Drugom svjetskom ratu, ustaški logor Jasenovac.

1955. Rođen Zlatko Topčić, bosanskohercegovački književnik.

1973. Predsjednik SAD-a Richard Nixon prihvatio odgovornost za prisluškivanje stranačkih protivnika u aferi Watergate 1972, što je dovelo do njegove ostavke, u augustu 1974.

1975. Padom Sajgona u koji su ušle snage Sjevernog Vijetnama, okončan je vijetnamski rat. U ratu poginulo oko 58.000 Amerikanaca i tri miliona Vijetnamaca, od kojih dva miliona civila.

1989. Umro italijanski filmski redatelj, scenarist i producent Sergio Leone. Filmovi: “Kolos sa Rodosa”, “Za šaku dolara”, “Dobar, ružan, zao”, “Zovem se Niko”, “Bilo jednom na Divljem zapadu”, “Dogodilo se u Americi”.

1993. Na teniskom terenu u Hamburgu teniserku Moniku Seleš, tada jugoslovensku državljanku, nožem je ubo navodno umno poremećeni navijač njemačke teniserke Steffi Graf. Zahvaljujući skandaloznim presudama njemačkog suda napadač je ostao nekažnjen.

1991. U ciklonu u Bangladešu poginulo najmanje 125.000 ljudi.

1992. Inžinjeri JNA srušili most na Savi u Brčkom i tom prilikom poginule su desetine civila koje su prelazile iz Hrvatske u BiH.

1992. Republika BiH postala 52. država članica Evropske konferencije o bezbjednosti i saradnji, sadašnji OSCE
2002. Predsjdnik Zimbabvea Robert Mugabe proglasio je vanredno stanje u zemlji zbog velike nestašice hrane koja je dovela hiljade stanovnika na ivicu gladi. Kriza sa hranom nastupila je usljed suše, ali i zbog zatvaranja farmi koje su držali bijelci.

2009. Ubijeno 13 osoba, a 15 ranjeno kada je napadač otvorio vatru na studente univerziteta u Bakuu u Azerbejdžanu.

2011. Umro argentinski pisac Ernesto Sabato. Djela: “Tunel”, “O junacima i grobovima” i “Abadon, anđeo uništenja”...

2017. U nesreći blizu Mont Everesta poginuo je jedan od najpoznatijih planinara svih vremena Uli Stek, nazvan "Švajcarska mašina" zbog brzine i istrajnosti u osvajanju vrhova.

**Učlanjen** : 18.12.2021

01.05.

1707. Stupio na snagu Zakon o Uniji kojom su se kraljevine Škotska i Engleska ujedinile u Veliku Britaniju.

1819. U Francuskoj uvedena sloboda štampe.

1858. Crnogorci na Grahovu potukli znatno jače turske trupe. Poslije te pobjede 1860. je, uz podršku Francuske, međunarodna komisija odredila granice između Otomanskog carstva i Crne Gore, kojoj su pripojeni Grahovo, Rudine, Nikšićka župa i Gornji Vasojevići, čime je ona faktički priznata kao suverena država.

1873. Škotski ljekar, misionar i istraživač Afrike David Livingstone, koji je otkrio Viktorijine vodopade, pronađen je mrtav u mjestu Chitambo u sadašnjoj Zambiji.

1886. U Chicagu 40.000 radnika stupilo u štrajk, zahtijevajući bolje uslove rada, izražene u paroli tri osmice - po osam sati rada, odmora i kulturnog uzdizanja. U sukobu s policijom ubijeno je šest i ranjeno oko 50 radnika. Od 1889. ovaj dan se slavi kao Međunarodni praznik rada.

1904. Umro češki kompozitor Antonjin Dvoržak.

1925. Kipar proglašen britanskom kolonijom. Velika Britanija je okupirala to mediteransko ostrvo odlukom Berlinskog kongresa 1878. godine.

1939. Rođena je američka autorica i folk pjevačica Judy Collins, poznata po nevjerojatnoj čistoći soprana, eklektičnom ukusu svog glazbenog izričaja i socijalnom aktivizmu, dobitnica Grammyja za najbolju folk izvedbu, a bila je i nominirana za Oscara.

1945. Jedinice Četvrte armije Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije su u Drugom svjetskom ratu izbile na rijeku Soču i zauzele Trst, Goricu i Tržič.
1947. U Bosanskoj Krupi rođen je bosanskohercegovački književnik i glumac Enes Kišević.

1960. Na teritoriji Sovjetskog Saveza oboren je američki špijunski avion U-2. Pilot Francis Powers, koji se spasao iskakanjem, zarobljen je i u februaru 1962. razmijenjen za jednog sovjetskog špijuna.

1978. Japanski istraživač Naomi Uemura postao je prvi čovjek koji je sam stigao na Sjeverni pol, prešavši 950 kilometara na sankama s psećom zapregom.

1982. U Poljskoj 50.000 pristalica Solidarnosti demonstriralo protiv vojne vlasti. Ratno stanje u zemlji uvedeno je 13. decembra 1981. godine kada je general Vojćeh Jaruzelski suspendovao civilne vlasti.

1994. U trci za Grand Prix San Marina poginuo brazilski automobilski as Ayrton Senna, jedan od najboljih vozača Formule 1 svih vremena.

1995. Artiljerijskim napadom na Pakrac počela ofanziva hrvatskih snaga na zapadnu Slavoniju pod nazivom Bljesak. Nekoliko dana kasnije, hrvatske snage oslobodile su cijelo područje, a desetine hiljada hrvatskih Srba izbjegle su u BiH i Srbiju.

1997. Laburistička partija Tonyja Blaira pobijedila na parlamentarnim izborima u Velikoj Britaniji nakon 18 godina vladavine konzervativaca.

2001. Makedonci u Bitolju spalili i kamenovali oko 40 kuća, firmi i prodavnica čiji su vlasnici Albanci u znak odmazde zbog pogibije osam pripadnika makedonskih snaga bezbjednosti u napadu albanskih terorista kod tetovskog sela Vojce.

2003. U zemljotresu u Turskoj poginulo 176 osoba, među kojima i 25 đaka tokom spavanja u internatu koji se srušio.

2003. Američki predsjednik objavio kraj rata u Iraku, ali oružje za masovno uništenje, koje je navedeno kao formalni razlog za napad američko-britanske koalicije, nikada nije pronađeno.

2004. U Bruxellesu su podignute zastave deset novih država članica Evropske unije, čime se broj zemalja koje čine tu integraciju popeo na 25 sa 450 miliona stanovnika. Punopravne članice EU zvanično su postale: Mađarska, Poljska, Češka, Slovačka, Slovenija, Kipar, Malta, Estonija, Letonija i Litvanija. To je najveće proširenje EU od osnivanja 1957. godine.

2011. U NATO bombardovanju kuće libijskog vođe Muamera Gadafija koji tom prilikom nije povrijeđen, poginuli su njegov najmlađi sin Saif al-Arab i njegovo troje djece.

2011. Poglavar Rimokatoličke crkve Benedikt XVI je na trgu Svetog Petra u Rimu pred više od milion ljudi proglasio za blaženog svog prethodnika Ivana Pavla Drugog.

2017. Palestinski islamski pokret Hamas promijenio je svoj program, prihvativši da država Palestina bude ograničena na granice iz 1967. godine i insistirajući na političkom, nereligioznom karakteru svog sukoba s Izraelom.

**Učlanjen** : 18.12.2021

02.05.

1519. Umro Leonardo da Vinci, italijanski vajar, naučnik i slikar, kojeg historičari umjetnosti svrstavaju u najveće genije ljudskog roda.

1567. Umro dubrovački renesansni pjesnik i dramski pisac Marin Držić.

1860. U Budimpešti rođen Theodor Herzl, vođa i osnivač cionističkog pokreta, autor djela “Jevrejska država” (1896).

1904. Rođen američki pjevač i glumac Harry Lillis Bing Crosby.

1943. U Banjoj Luci rođen bh. glumac Mustafa Nadarević.

1945. Sovjetske trupe osvojile Berlin u Drugom svjetskom ratu.

1960. Izvršena smrtna kazna nad Amerikancem Carylom Chessmanom, osuđenim za otmicu i silovanje. Čekajući izvršenje presude, koje je osam puta odgađano zahvaljujući upornoj i vještoj odbrani, u zatvoru napisao tri knjige koje su postale bestseleri.

1967. U Stockholmu počeo da radi Međunarodni sud za ratne zločine Bertranda Russella, koji je kasnije presudio da su SAD krive za agresiju na Vijetnam.

1992. Po povratku iz Lisabona, na Sarajevskom aerodromu vojnici JNA zarobili predsjednika Predsjedništva BiH Aliju Izetbegovića i držali ga kao taoca u kasarni u Lukavici kako bi obezbijedili povlačenje svojih snaga iz Sarajeva.
1992. Branitelji Sarajeva odbili napad specijalaca JNA na zgradu Predsjedništva u centru Sarajeva. Uništeno više bornih kola i tenkova te zarobljeno nekoliko specijalaca.

1995. Šest osoba poginulo, 176 ranjeno kada su projektili krajiških Srba pogodili centar Zagreba.

1999. Avijacija NATO-a u napadima na Jugoslaviju upotrijebila grafitne bombe koje su izazvale raspad elektroenergetskog sistema u Srbiji. Oko 70 posto teritorije Srbije ostalo u mraku.

2000. U Sijera Leoneu pobunjenici Ujedinjenog revolucionarnog fronta zarobili 500 pripadnika mirovnih snaga UN-a. Zatvorenici u narednom periodu puštani u manjim grupama, a 15. jula, poslije vojne intervencije mirovnih snaga, svi oslobođeni.

2001. Ronilac Živadin Đorđević izjavio je za list Timočka revija da je u proljeće 1999. iz Dunava izvučena hladnjača s 50 tijela koja su kasnije tajno zakopana u masovnu grobnicu. U narednim mjesecima srbijanska policija otkrila nekoliko masovnih grobnica u kojima su zakopani albanski civili.

2002. U 72. godini u Sarajevu preminuo poznati bh. pjesnik Izet Kiko Sarajlić. Jedan je od pokretača međunarodne književne manifestacije Sarajevski dani poezije 1962. u organizaciji Društva pisaca BiH.

2004. Milorad Luković Legija, bivši komandant Jedinice za specijalne operacije (JSO) i prvooptuženi za ubistvo srbijanskog premijera Zorana Đinđića, predao se beogradskoj policiji nakon 14 mjeseci skrivanja. Za organizovanje ubistva premijera Legija je osuđen na 40 godina zatvora, a na istu kaznu osuđen je i neposredni izvršilac ubistva, bivši Legijin zamjenik Zvezdan Jovanović.

2011. Grupa američkih komandosa ubila je u gradu Abotabatu u Pakistanu Osamu bin Ladena, vođu terorističke organizacije Al-Kaida i organizatora terorističkog napada 11. septembra 2001. u SAD-u.

2014. U požaru u zgradi Doma sindikata u Odesi, na jugu Ukrajine, poginulo je 48 proruskih demonstranata, više od 200 je ranjeno dok su pripadnici ukrajinskih desničarskih organizacija ubacivali Molotovljeve koktele, a neke su od njih udarali palicama.

2015. U Münchenu umrla poznata ruska balerina Maja Pliseckaja.

**Učlanjen** : 18.12.2021

03.05.

1469. Rođen italijanski državnik i historičar Niccolò Machiavelli, autor djela “Vladalac”, u kojem je iznio shvatanje da vladar ne treba da bira sredstva da bi postigao cilj, iz čega je kasnije izveden pojam makijavelizam.

1494. Španski moreplovac Cristofor Colombo otkrio ostrvo St. Lago, kasnije nazvano Jamajka.

1500. Portugalski moreplovac Pedro Alvares Cabral na putu ka Indiji otkrio Brazil i proglasio ga posjedom Portugala.

1841. Novi Zeland proglašen britanskom kolonijom.

1895. Teritorije u posjedu Britanske južnoafričke kompanije, južno od rijeke Zambezi, dobile su naziv Rodezija.

1914. U Beogradu umro književnik Jovan Skerlić. Svojim književnim i javnim radom u 20. stoljeću znatno utjecao na razvoj srpskog književno-kulturnog i nacionalno-političkog života.

1922. U Parizu osnovana Međunarodna željeznička unija, među čijim osnivačima su bile i Jugoslovenske željeznice.

1946. U Tokiju počeo da zasjeda Međunarodni vojni sud za Daleki istok, koji je sudio japanskim ratnim zločincima iz Drugog svjetskog rata. U procesu, koji je trajao do novembra 1948, od 28 okrivljenih, sedam je osuđeno na smrt, 16 na doživotnu robiju, a ostali na vremenske kazne.

1968. Žestokim sukobima sa policijom u Parizu počele studentske demonstracije i štrajkovi zbog oklijevanja vlasti da provede reforme univerziteta. Studentski protesti ubrzo su zahvatili i druge evropske zemlje, a protest je prerastao u revolt protiv građanskog društva.

1979. Margaret Thatcher izabrana za premijerku Velike Britanije. Ona je bila prva žena premijerka u historiji ove zemlje.

1992. U Sarajevu pripadnici TOBiH i drugi patrioti grada razoružali kolonu vozila JNA koja se povlačila Dobrovoljačkom ulicom prema kasarni u Lukavici. Tom prilikom zarobljeno je više oficira i vojnika JNA. Isti dan je predsjednik Predsjedništva BiH Alija Izetbegović, koji je bio zarobljen dan ranije, razmijenjen.

1993. Generalna skupština UN-a proglasila je Međunarodni dan slobode medija, ukazujući tako na značaj nezavisnosti medija i podsjećajući vlade država da je njihova dužnost da poštuju i podržavaju pravo na slobodu izražavanja.

1996. Delegati 55 zemalja saglasili se na konferenciji UN-a u Genevi o novim pravilima korištenja nagaznih mina, ali nisu prihvatili njihovu potpunu zabranu.

2006. Saučesnik u napadu na Svjetski trgovinski centar u New Yorku 11. septembra 2001. Zakarija Musaui osuđen odlukom savezne porote na doživotnu robiju. To je prva i jedina presuda koju je izrekao američki sud za napade na SAD 11. septembra u kojima je poginulo skoro 3.000 ljudi.

2006. Žalbeno vijeće Međunarodnog suda u Haagu potvrdilo presude Hrvatima iz BiH Mladenu Naletiliću Tuti i Vinku Martinoviću Šteli, koji su osuđeni na 20, odnosno 18 godina zatvora zbog učestvovanja u etničkom čišćenju Bošnjaka na području Mostara od aprila 1993. do januara 1994. godine.

2006. Jermenski avion sa 113 putnika i članova posade srušio se u Crno more, blizu ruske obale.

2008. U razornom ciklonu Nagris, koji je pogodio Mijanmar, poginulo je 77.738 osoba, a 55.917 se vode kao nestale.

2016. U Banjoj Luci umrla Jadranka Stojaković, bh. i jugoslovenska kantautorica zabavne muzike te autorica brojnih urbanih šansona i šlagera intimnijeg glazbenog izričaja iz kasnih 1970-ih i 1980-ih godina.

**Učlanjen** : 18.12.2021

04.05.

1493. Papa Aleksandar VI Španac izdao edikt o podjeli Novog svijeta između Španije i Portugala, prema kojem sve novootkrivene zemlje zapadno od Azora treba da pripadnu Španiji.

1626. Nizozemski kolonijalist Peter Minuit kupio je ostrvo Manhattan od Indijanaca Algonquina za 24 dolara u odjeći i dugmadi.

1903. U borbi sa Turcima poginuo vođa makedonskog nacionalno-revolucionarnog pokreta Goce Delčev.

1904. Sjedinjene Američke Države zauzele zonu Panamskog kanala od Kolumbije.

1928. Rođen egipatski državnik Hosni Mubarak, predsjednik Egipta od 1981, poslije ubistva Anwara el-Sadata. Vlada do 11. februara 2011. kada podnosi ostavku usljed pritiska javnosti.

1929. Rođena američka glumica Audrey Hepburn, ambasadorka dobre volje UNICEF-a. Dobitnica je Oskara za film "Praznik u Rimu".

1938. Douglas Hyde postao je prvi predsjednik Irske na osnovu novog ustava kojim je proklamovana njena nezavisnost.

1980. U KC-u u Ljubljani umro predsjednik SFR Jugoslavije Josip Broz Tito, vođa jugoslovenskih partizana u Drugom svjetskom ratu i lider Komunističke partije Jugoslavije. Izveo je zemlju iz sovjetskog bloka i bio vođa Pokreta nesvrstanih zemalja.

1990. Na prvim višestranačkim izborima poslije Drugog svjetskog rata u Hrvatskoj je ubjedljivo pobijedila Hrvatska demokratska zajednica Franje Tuđmana.

1992. Usvojeni zastava i grb Republike BiH. Zastava je zvanično predstavljena 22. maja 1992. ispred zgrade UN-a u New Yorku. Ova zastava, grb i himna (“Jedna si jedina”) 1998. odlukom visokog predstavnika zamijenjeni su današnjim.

1992. Snage JNA i srpski dobrovoljci napali Goražde. Granatiranje grada trajalo cijeli dan, a branitelji su uspjeli da odbiju napad.

1995. Hrvatska vojska i policija u trodnevnoj akciji Bljesak oslobodile 500 kvadratnih kilometara teritorija od srpskih snaga tzv. srpske Krajine. Oslobođeni su Okučani, Stara Gradiška i dio Pakraca, a oko 15.000 srpskih civila izbjeglo u BiH.

1996. Lider konzervativaca Jose Maria Aznar postao je premijer Španije, čime je okončana 13-godišnja vladavina socijalista.

2001. U Beogradu podignuta optužnica protiv Radomira Markovića, koji je u vrijeme režima Slobodana Miloševića bio načelnik Službe državne bezbjednosti. Po optužnici za odavanje državne tajne, Marković je 6. jula 2001. osuđen na godinu zatvora, a po tužbi za umiješanost u ubistvo četiri funkcionera Srpskog pokreta obnove (SPO) na Ibarskoj magistrali u oktobru 1999. osuđen je 30. januara 2003. na sedam godina zatvora.

2001. Sjedinjene Američke Države su glasanjem izbačene iz Komisije za ljudska prava pri UN-u, što je prvi put u historiji te međunarodne organizacije.

2003. U Civitanovi Marche umro Sesto Bruscantini, čuveni italijanski solo operski pjevač.

2005. U aukcijskoj kući Christie’s skulptura Constantina Brâncusija Ptica u prostoru prodata je za 27.450.000 američkih dolara, što je rekordna cijena u prodaji jedne skulpture.

2006. Američki sud izrekao Zakarijusu Musaujiu kaznu doživotnog zatvora zbog terorističkog napada na SAD 11. septembra 2001. godine.

2009. Ricardo Martinelli, multimilioner, vlasnik najvećeg lanca supermarketa u Panami, pobijedio je na predsjedničkim izborima u toj centralnoameričkoj zemlji.

**Učlanjen** : 18.12.2021

05.05.

1818. Rođen njemački filozof Karl Heinrich Marx, teoretičar modernog socijalizma i komunizma. S Friedrichom Engelsom napisao je 1848. Komunistički manifest.

1846. Rođen poljski pisac Henryk Sienkiewicz, autor romana “Quo vadis” i dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1905.

1855. Crnogorski knez Danilo I Petrović donio Opšti zemaljski zakonik, u koji su unijete imovinske i poreske reforme.

1904. Na brdu Volujica kod Bara postavljena je prva radiotelegrafska stanica Marconijevog sistema na Balkanu.

1930. Britanske vlasti u Indiji uhapsile Mahatmu Gandhija zbog njegove kampanje građanske neposlušnosti.

1936. Italijanske trupe pod komandom feldmaršala Pietra Badoglija okupirale Adis Abebu, prijestolnicu Etiopije.

1945. Sovjetske trupe u Drugom svjetskom ratu ušle u mjesto Peenemünde, odakle su Nijemci ispaljivali rakete Fau 1 i Fau 2. Američke trupe oslobodile njemački nacistički koncentracioni logor Mauthausen.

1955. Odlukom saveznika, Savezna Republika Njemačka ponovo je stekla suverenitet.

1978. Teroristička organizacija Crvene brigade saopštila da je ubila bivšeg premijera Italije Alda Mora, otetog u martu 1978. Njegovo tijelo pronađeno je dva dana kasnije u vozilu u centru Rima.

1981. Bobby Sands postao prvi od deset pripadnika IRA koji je umro u zatvoru Maze, u Sjevernoj Irskoj, od posljedica štrajka glađu.

1993. Umro američki pisac i intelektualac Irving Howe, čije je najpoznatije djelo “Svijet naših očeva”, studija o istočnoevropskim Jevrejima imigrantima u SAD-u.

1999. Indonezija i Portugal potpisali dokument kojim je priznata nezavisnost Istočnog Timora.

2003. Haški tribunal podigao optužnicu protiv bivšeg načelnika Službe državne bezbjednosti Srbije Jovice Stanišića i bivšeg komandanta Jedinice za specijalne operacije Franka Simatovića Frenkija, kojom se terete za učešće u zajedničkom zločinačkom poduhvatu uklanjanja nesrba s velikih dijelova teritorije Hrvatske i BiH tokom ratova od 1991. do 1995. Oni su uhapšeni 13. marta u policijskoj akciji Sablja, a potom izručeni u Haag. Prvostepeno vijeće Haškog suda 30. maja 2013. je odbacilo većinu optužbi protiv Stanišića i Simatovića i naložilo da se odmah puste iz pritvora. Međutim, 1. juna 2017. Stanišić i Simatović vratili su se iz Srbije u pritvor Međunarodnog suda u Haagu, gdje im se opet sudi pred sudskim mehanizmom, pravnim nasljednikom Tribunala.

2003. Ruanda oslobodila više od 22.000 zatvorenika koji su uglavnom bili umiješani u masakr koji je 1994. počinila milicija Hutua, kada je ubijeno oko 800.000 etničkih Tutsija i umjerenih Hutua. U zatvorima je ostalo oko 80.000 ljudi koji čekaju suđenje.

**Učlanjen** : 18.12.2021

06.05.

1237. U manastiru Mileševa sahranjene mošti Save Nemanjića (Svetog Save), prvog srpskog arhiepiskopa, koji je umro 27. januara 1235. u Velikom Trnovu (Bugarska). Turci su 1594. izvadili mošti i spalili ih na Vračaru u Beogradu.

1758. Rođen jedan od vođa Francuske revolucije Maximilien de Robespierre, vođa jakobinaca i začetnik revolucionarnog terora.

1840. Puštene u promet prve poštanske marke u Velikoj Britaniji - od jednog i dva penija s likom kraljice Victorije I.

1856. Rođen psihijatar Sigmund Freud, osnivač psihoanalize.

1870. U Nevesinju rođen Safvet-beg Bašagić. Jedna je od najmarkantnijih ličnosti moderne bosanske i bošnjačke književnosti i začetnik bošnjačkog nacionalnog preporoda početkom 20. vijeka.

1895. Rođen američki glumac italijanskog porijekla Rudolph Valentino, zvijezda i idol nijemog filma.

1932. Francuskog predsjednika Paula Doumera u Parizu ubio ruski emigrant.

1941. U Sarajevu rođen Ivica Osim, bh. fudbaler i trener.

1942. U četničkoj ofanzivi kod sela Rapti ubijen istaknuti bh. pjesnik Hasan Kikić, komesar 1. krajiškog proleterskog bataljona.

1974. Zapadnonjemački kancelar Willy Brandt podnio ostavku zbog špijunske afere u kojoj je otkriveno da je njegov bliski saradnik Günter Guillaume bio istočnonjemački špijun.

1991. U Splitu tokom demonstracija protiv JNA ubijen vojnik Saško Gešovski.

1992. Umrla Marlene Dietrich, američka filmska glumica njemačkog porijekla, legendarna fatalna žena.

1993. Skupština srpske republike na Palama odlučila da se o Vance-Owenovom mirovnom planu za BiH izjasni narod. Na referendumu 15. i 16. maja protiv plana je glasalo 96 posto birača

1993. Skupština srpske republike na Palama odlučila da se o Vance-Owenovom mirovnom planu za BiH izjasni narod. Na referendumu 15. i 16. maja protiv plana je glasalo 96 posto birača

2007. U Zagrebu umro kompozitor Đorđe Novković. Autor je brojnih hitova koje su izvodila najveća imena domaće estrade (Gabi Novak, Neda Ukraden, Duško Lokin, Tereza Kesovija, Mišo Kovač, Tomislav Ivčić, grupa Srebrna krila...).

2017. Društvo novinara BiH na manifestaciji Novinar godine u Zenici dodijelilo listu Oslobođenje nagradu za printano novinarstvo za 2016. godinu.

**Učlanjen** : 18.12.2021

07.05.

1663. U Londonu otvoreno prvo pozorište pod pokroviteljstvom kralja Charlesa II.

1682. Umro ruski car Fjodor III Aleksejevič Romanov, a na prijestolje je došao Petar I (Petar Veliki).

1727. Na osnovu dekreta ruske carice Katarine I, Jevreji su protjerani iz Ukrajine.

1832. Bavarski princ Otto von Wittelsbach izabran je za kralja Grčke, koja je Londonskim ugovorom proglašena za kraljevinu.

1901. U Heleni u Montani rođen američki filmski glumac Gary Cooper, dobitnik Oscara za filmove “Narednik Jork” i “Tačno u podne”.

1928. U Velikoj Britaniji starosna granica izbornog prava žena snižena sa 30 na 21 godinu.

1939. Njemačka i Italija sklopile politički i vojni savez (Osovina Berlin - Rim). Kasnije se tom savezu pridružio i Japan.

1943. Savezničke snage u Drugom svjetskom ratu zauzele Tunis i Bizertu na sjeveru Afrike.

1945. Potpisivanjem dokumenta o bezuslovnoj kapitulaciji Njemačke završen je Drugi svjetski rat. Dokument su u Remsu potpisali feldmaršal Alfred Jodl u ime Wehrmachta i general-pukovnik Bedell Smith u ime američkih i britanskih snaga. Francuski i ruski oficiri bili su svjedoci. Dokument o okončanju rata potpisan je 9. maja u Berlinu.

1954. Vijetnamske trupe potukle francuske snage kod Dijen Bijen Fua, čime je okončana francuska dominacija u Indokini.

1960. Leonid Brežnjev je na mjestu predsjednika Prezidijuma Vrhovnog sovjeta SSSR-a zamijenio maršala Klimenta Vorošilova.

1995. Na predsjedničkim izborima u Francuskoj Jacques Chirac pobijedio je socijalističkog kandidata Lionela Jospina.

1996. Pred Međunarodnim sudom za ratne zločine na području bivše Jugoslavije u Haagu počelo je suđenje bosanskom Srbinu Dušanu Tadiću, prvo suđenje za ratni zločin poslije Nürnberga i Tokija. Osuđen na 20 godina zatvora.

1997. Vlada SAD-a osudila je Švajcarsku zbog prihvatanja zlata i dragocjenosti od žrtava holokausta za vrijeme Drugog svjetskog rata.

1999. Papa Ivan Pavao II posjetio je Rumuniju, kao prvi poglavar Rimokatoličke crkve koji je, poslije hiljadugodišnjeg raskola, posjetio neku pravoslavnu zemlju.

2001. Nekoliko hiljada demonstranata spriječilo postavljanje kamena temeljca za obnovu porušene džamije Ferhadije u Banjoj Luci. Demonstranti srpske nacionalnosti napali Medžlis IZ-a i držali zatočenim domaće i međunarodne zvaničnike koji su željeli prisustvovati ceremoniji postavljanja temeljca. Povrijeđeno je više od 30 osoba, među kojima Cazinjanin Murat Badić, koji je od povreda zadobijenih u ovom incidentu kasnije preminuo.

2001. Ronald Biggs, učesnik u najvećoj pljački vijeka u Engleskoj 1963, dobrovoljno se predao britanskim vlastima, nakon što je 35 godina proveo u Brazilu.

2013. U Zagrebu umro Mato Ergović, hrvatski glumac.

2016. U Banjoj Luci otvorena obnovljena Ferhat-pašina džamija. Džamija Ferhadija izgrađena je 1579. kao zadužbina Ferhat-paše Sokolovića. Minirali su je srpski ekstremisti 7. maja 1993.

**Učlanjen** : 18.12.2021

08.05.

1429. Pobjedom francuske vojske nad Englezima završena opsada Orleansa u Stogodišnjem ratu.

1794. U Parizu, po nalogu Revolucionarnog suda, giljotinom pogubljen francuski hemičar Antoine Lavoisier, osnivač moderne hemije. Formulisao je zakon o neuništivosti materije i otkrio proces oksidacije.

1828. U Švajcarskoj rođen Henry Dunant, osnivač Crvenog krsta (1863) i dobitnik prve Nobelove nagrade za mir 1901.

1902. Od erupcije vulkana Mount Pelée na Martiniqu na Karibima uništen grad Saint-Pierre, a poginulo je više od 30.000 ljudi.

1903. Na Tahitiju umro francuski postimpresionistički slikar Paul Gauguin.

1921. U Švedskoj ukinuta smrtna kazna.

1924. Na Korčuli rođen istaknuti bh. slikar Mario Mikulić.

1949. Osnovana Savezna Republika Njemačka, u čiji sastav su ušle dotadašnje zone pod američkom, britanskom i francuskom kontrolom, uspostavljene poslije rata. Formirana je privremena vlada sa Konradom Adenauerom na čelu.

1952. Umro američki filmski producent William Fox, osnivač filmske korporacije Fox (1915), kasnije Twentieth Century Fox.

1973. U Južnoj Dakoti, u SAD-u, okončana pobuna Indijanaca koji su 10 sedmica u opsadi držali malo prerijsko naselje.

1980. U Beogradu na Dedinju sahranjen predsjednik SFRJ Josip Broz Tito. Sahrani su prisustvovali najviši predstavnici više od 120 zemalja, kao i 200 partija. Direktan prenos sahrane preuzele su televizijske stanice iz više od 40 zemalja.

1984. Sovjetski olimpijski komitet odlučio da bojkotuje Olimpijske igre u Los Angelesu, optuživši vladu SAD-a za kršenje Olimpijske povelje.

1999. U vazdušnim udarima NATO-a na SR Jugoslaviju pogođena Ambasada Kine u Beogradu. Poginulo je četvoro kineskih državljana, a najmanje 10 ranjeno. Incident je ozbiljno poljuljao odnose SAD-a i Kine i uslijedili su masovni protesti u Kini.

1999. Umro britanski filmski glumac Dirk Bogarde, poznat po ulogama “Smrt u Veneciji”, “Žrtva” i “Sluga”.

1999. Pod nerazjašnjenim okolnostima ubijen Fehmi Agani, najbliži saradnik lidera Demokratskog saveza Kosova Ibrahima Rugove. Njegovo tijelo pronađeno je kod Lipljana na Kosovu.

2001. Papa Ivan Pavao Drugi okončao svoju historijsku posjetu Siriji, čime je postao prvi papa koji je ušao u džamiju. Tu zemlju je napustio molitvom za mir između Jevreja i Arapa.

2003. Marokanski kralj Muhamed povodom rođenja svog sina, nasljednika, oslobodio više od 9.000 zatvorenika, što je najveća amnestija u historiji ove zemlje.

2006. Haški tribunal osudio bivšeg zapovjednika Druge operativne grupe HVO-a Ivicu Rajića na 12 godina zatvora zbog zločina nad bošnjačkim civilima u srednjoj Bosni 1993. godine u Stupnom Dolu i Varešu.

2009. Branimir Glavaš, prvooptuženi u sudskom procesu za ratni zločin nad civilima srpske nacionalnosti u Osijeku 1991. godine, osuđen u Županijskom sudu u Zagrebu na 10 godina zatvora. Dan nakon izricanja presude Glavaš je iz Hrvatske pobjegao u BiH, gdje je služio kaznu zatvora. Sud BiH 20. januara 2015. godine donio je odluku o njegovom puštanju na slobodu.

**Učlanjen** : 18.12.2021

09.05.

1805. Umro jedan od najvećih njemačkih i svjetskih pjesnika Friedrich Schiller.

1911. Grupa oficira, učesnika u dvorskom prevratu i ubistvu kralja Aleksandra Obrenovića 1903, osnovala je u Beogradu tajnu organizaciju Ujedinjenje ili smrt (Crna ruka).

1927. Canberra postala glavni grad Australije umjesto Melbournea.

1945. Njemački feldmaršal Wilhelm Keitel potpisao je u Berlinu završni dokument o okončanju Drugog svjetskog rata. U ime saveznika, dokument su potpisali sovjetski maršal Georgij Žukov i britanski general Arthur Tedder. Dokument o bezuslovnoj predaji Njemačke potpisan je 7. maja u Remsu.

1946. Kralj Wittorio Emanuele III je abdicirao, a Italija je postala republika.

1948. Komunistička partija Jugoslavije odbacila optužbe sovjetskih komunista protiv politike jugoslovenskog rukovodstva. Uslijedili su Rezolucija Informbiroa i višegodišnji politički i ekonomski pritisak tadašnjeg sovjetskog bloka na Jugoslaviju.

1952. Širom Jugoslavije održani su masovni protesti zbog Londonskog sporazuma kojim je Zona A Slobodne teritorije Trst pripala Italiji.

1959. U Sarajevu umro bh. historičar i pisac Hamdija Kreševljaković. Objavio je više od 350 radova iz oblasti historije, kulture, civilizacije, baštine BiH, naročito iz osmanskog doba.

1960. SAD postale prva zemlja u kojoj su legalizovane pilule za sprečavanje začeća.

1976. Ulrike Meinhof, vođa zapadnonjemačke terorističke grupe Baader-Meinhof, objesila se u zatvorskoj ćeliji.

1978. U parkiranom automobilu u centru Rima nađeno je tijelo bivšeg italijanskog premijera Alda Mora kojeg su teroristi Crvenih brigada oteli 54 dana ranije.

1993. Počeo napad HVO-a na Armiju RBiH u Mostaru. Armija RBiH i HVO su do tada bili saveznici u borbi protiv Vojske RS-a u ratu u BiH.

2001. U haosu koji je na stadionu u Akri (Gana) nastao kada je policija bacila suzavac na razjarene navijače, 126 ljudi izgubilo je život.

2002. Od eksplozije nagazne mine tokom proslave Dana pobjede, u gradu Kaspijsk, u južnoj ruskoj republici Dagestan, poginulo je 42, a povrijeđeno 150 ljudi.

2004. U eksploziji na stadionu Dinamo u Groznom, tokom proslave Dana pobjede nad fašizmom, poginuo čečenski predsjednik Ahmad Kadirov i još šestoro ljudi, a na desetine ranjeno, uključujući i ruskog generala Valerija Baranova.

2014. Sarajevska Vijećnica, uništena 25. i 26. maja 1992. godine, svečano je otvorena za javnost. Za obnovu ove znamenite zgrade utrošena su 23 miliona KM. Izgrađena je tokom austrougarske uprave, a otvorena je 20. aprila 1896. godine.

2015. U obračunu pripadnika makedonske policije sa naoružanom terorističkom grupom UCK u Kumanovu poginulo je osam policajaca i 14 napadača. Zarobljeno je 27 pripadnika UCK-a koji su došli sa Kosova.

**Učlanjen** : 18.12.2021

10.05.

1655. Britanci od Španije preuzeli Jamajku koja je pod španskom vlašću bila 161 godinu.

1871. Francuska i Njemačka potpisale sporazum u Frankfurtu kojim su Alzas i Loren ustupljeni novom Njemačkom carstvu.

1940. Njemačka je bez objave rata napala Holandiju, Belgiju i Luksemburg, a Velika Britanija je poslije njemačke invazije na Dansku zaposjela bivšu dansku koloniju Island.

1941. Hitlerov zamjenik Rudolf Hess spustio se padobranom u Škotsku sa namjerom da počne mirovne pregovore. Uhapšen je i kraj rata je proveo u britanskom zatvoru. Na suđenju u Nürnbergu 1946. osuđen je za ratne zločine na doživotnu robiju.

1979. Umrla Ita Rina, najpoznatija jugoslovenska filmska glumica između dva svjetska rata, koja je slavu stekla filmom “Erotikon”. Ušla je u svjetsku enciklopediju filma.

1993. Više od 200 tajlandskih radnika poginulo je u požaru koji je zahvatio fabriku igračaka u provinciji Nakon Patom.

1994. Italijanski medijski magnat Silvio Berlusconi postao je predsjednik italijanske vlade u koju su, prvi put od Drugog svjetskog rata, ušli neofašisti.

1994. Nelson Mandela izabran za predsjednika Južne Afrike i postao prvi crnac predsjednik te zemlje.

1997. U zemljotresu u Iranu poginulo je najmanje 1.560 ljudi.

2001. Jugoslovenska skupština ratifikovala je Sporazum o specijalnim, paralelnim vezama SRJ i Republike Srpske koji su 5. marta u Banjoj Luci potpisali predsjednici SRJ i RS-a Vojislav Koštunica i Mirko Šarović.

2001. Visoki predstavnik u BiH Wolfgang Petritsch donio odluku o osnivanju Fondacije Srebrenica - Potočari, spomen-obilježje i mezarje.

2002. Bivši agent FBI-ja Robert Hansen osuđen je u Americi na doživotnu robiju zbog prodaje Moskvi strogo povjerljivih dokumenata, čime je postao špijun koji je nanio najveću štetu u američkoj historiji.

2002. Umro Iv Robbery, francuski glumac i režiser, koji je najveći domet ostvario filmovima “Visoki plavi čovjek sa jednom crnom cipelom” i “Rat dugmadima”.

2003. Sud u Jemenu osudio je na smrt Abeda Abdula Razaka Kamela zbog ubistva tri američka baptistička misionara i ranjavanje jednog u decembru 2002. godine u jednoj bolnici u gradu Gibla.

2005. U Berlinu otvoren Memorijalni centar u spomen na šest miliona stradalih Jevreja tokom vladavine nacista.

2006. Za predsjednika Italije, jedanaestog poslije Drugog svjetskog rata, izabran je Giorgio Napolitano i on je prvi bivši komunista na toj funkciji.

2006. Umrla kolumbijska pjevačica SoraYa, jedna od prvih koja je pisala i snimala pjesme i na engleskom i španskom.

2010. U New Yorku umrla Lena Horne, džez-pjevačica koja je probila međurasne barijere i postala jedna od prvih crnkinja slavnih u Hollywoodu i na Broadwayju.

2015. U sukobu albanske terorističke grupe i makedonske policije u Kumanovu u naselju Diva, koji je počeo dan ranije, poginulo je osam policajaca, dok ih je 37 ranjeno. Ubijeno je 14 naoružanih terorista koji su došli sa Kosova. Ostali teroristi su se predali makedonskim specijalnim snagama. Grupa je brojala oko 40 terorista.

**Učlanjen** : 18.12.2021

11.05.

330. Rimski car Konstantin I Veliki proglasio je grčki grad Vizant za novu prijestonicu Rimskog carstva. Grad, koji je po njemu nazvan Konstantinopolj (Carigrad), osvojili su Turci 1453. i kao Istanbul bio je prijestonica Otomanskog carstva do 1923.

1896. Rođen kompozitor Josip Slavenski, profesor Muzičke akademije u Beogradu. U težnji ka oblikovanju nacionalnog izraza, spojio je elemente muzičkog folklora pojedinih balkanskih naroda s modernom evropskom muzičkom tehnikom.
1888. Rođen američki kompozitor Irving Berlin.

1904. Rođen španski nadrealistički slikar Salvador Dali, jedan od najvećih slikara 20. vijeka.

1931. Propast najveće austrijske banke Kredit-Anstalt označio je početak finansijskog kolapsa centralne Evrope.

1949. Sijam promijenio ime u Tajland; Izrael je primljen u UN.

1968. U nastojanju da okonča žestoke sukobe studenata sa policijom, francuski premijer Georges Pompidou prihvatio je neke studentske zahtjeve.

1981. U Miamiju na Floridi umro popularni rege-pjevač Bob Marley. Odrastao je u sirotinjskom dijelu Kingstona na Jamajci, gdje je otkrio muziku crne Amerike zahvaljujući američkim radijskim stanicama.

1987. Indijski premijer Rajiv Gandhi stavio je Punjab pod federalnu kontrolu zbog pobune Sika.
1988. U Moskvi umro Kim Philby, britanski novinar i dvostruki agent Harold Adrian Russell, jedan od najuspješnijih špijuna u sovjetskoj obavještajnoj službi.

1992. Zbog umiješanosti jugoslovenske vojske u sukobe u BiH, ministri inostranih poslova EZ-a donijeli odluku da povuku ambasadore iz Beograda i zatražili suspendovanje članstva SR Jugoslavije u OSCE-u.

1992. Tokom pozorišnih susreta “Joakim Vujić” u Kruševcu umro srpski glumac Jovan Milićević.

1996. Američki putnički avion DC-9 srušio se u močvaru Everglades na Floridi ubrzo po polijetanju s aerodroma u Miamiju. Poginulo je svih 110 putnika i članova posade.

1997. Superkompjuter kompanije IBM Duboko plavo pobijedio je svjetskog šampiona u šahu, ruskog velemajstora Garija Kasparova, u meču od šest partija.

2000. Indija dočekala svog milijarditog stanovnika - u državnoj bolnici Safdarjang u Nju Delhiju rođena je djevojčica.
2002. Umro Joe Joseph Bonanno, poznat pod imenom Joe Banana, jedan od osnivača američke mafije, koji nikada nije osuđivan tokom desetina godina koliko se nalazio na čelu pet porodica koje su se bavile organizovanim kriminalom.

2004. Umro Phil Gersh, jedan od najpoznatijih holivudskih agenata, koji je decenijama zastupao vodeće holivudske zvijezde, uključujući Humphreya Bogarta, Davida Nivena i Jamesa Masona.

2006. Umro Floyd Patterson, nekadašnji svjetski šampion u teškoj kategoriji, koji je 1956. u 21. godini nokautirao Archija Moora i tako postao najmlađi bokser koji je ikada stekao tu titulu.

2018. Sedam osoba, među kojima četvero djece, pronađeno je mrtvo na ranču kod mjesta Osmington u državi Zapadna Australija. Dvoje odraslih je nađeno u dvorištu, dok su djeca i još jedna odrasla osoba nađeni u kući. Svi su ubijeni iz vatrenog oružja.

**Učlanjen** : 18.12.2021

12.05.

1607. Engleski avanturista James Smith osnovao je prvo englesko naselje na tlu Sjeverne Amerike koje je kasnije po njemu dobilo ime Jamestown.

1884. Umro češki kompozitor Bedžih Smetana, osnivač češke opere i moderne muzike.

1904. U gradu Parral u Čileu rođen pjesnik Pablo Neruda. Bio je učesnik Španskog građanskog rata, nakon kojeg se posvetio idealima socijalne pravde. Dobitnik je Nobelove nagrade za književnost 1971. godine.

1943. Predajom njemačkih trupa u Bizerti u Tunisu završene borbe u Sjevernoj Africi u Drugom svjetskom ratu.

1965. Zapadna Njemačka uspostavila je diplomatske odnose sa Izraelom, a arapske zemlje su prekinule odnose sa vladom u Bonnu.

1992. Skupština srpskog naroda u BiH je na zasjedanju u Banjoj Luci donijela odluku o formiranju Vojske Republike Srpske i osnivanju novinske agencije Srna. Nemoćni da spriječe širenje sukoba u BiH, posmatrači EZ-a napustili su Sarajevo.

1993. U Međugorju potpisan sporazum o prekidu neprijateljstava između Armije RBiH i HVO-a. Sporazum potpisan u skladu s naređenjem predsjednika Predsjedništva BiH Alije Izetbegovića i lidera samozvane hrvatske republike Herceg-Bosne Mate Bobana. Sporazum nije ispoštovan, borbe nastavljene.

1994. Palestinska policija stigla na Zapadnu obalu u okviru priprema da od Izraela preuzme grad Jerihon, sjedište palestinske autonomije u toj oblasti.

1997. Predsjednik Rusije Boris Jeljcin i čečenski vođa Aslan Mashadov potpisali sporazum o obustavi neprijateljstava.

2001. Na Floridi umro popularni pjevač Perry Como, čiji je opušteni vokalni stil šest decenija vladao scenom sa baladama kao što su “Uhvati zvijezdu padalicu” i “Nemoguće”.

2003. Iranski predsjednik Mohamad Katami doputovao je u Liban i on je prvi iranski lider koji je posjetio Liban od 1979.

2005. Umrla švedska džez-pjevačica i glumica Monica Zetterlund, koja je 60-ih godina prošlog vijeka pjevala sa legendarnim pijanistom Billom Evansom. Ona je izgorjela u požaru koji je izbio u njenom stanu.

2006. U eksploziji gasovoda u Lagosu, glavnom gradu Nigerije, poginulo je oko 200 osoba.

2008. U Varšavi umrla Irena Sendler, koja je tokom Drugog svjetskog rata postala simbol nesebične pomoći Jevrejima u jeku holokausta. Ona je iz Varšavskog geta spasila sigurne smrti najmanje 2.500 jevrejske djece.

2008. U snažnom zemljotresu jačine 7,8 stepeni Richterove skale koji je pogodio jugozapadnu kinesku oblast Sečuan poginulo je ili nestalo više od 87.000 ljudi, među kojima i 5.335 đaka.

2009. Ivan Džon Demjanjuk, optužen za nacističke ratne zločine, deportovan je iz SAD-a u Njemačku, gdje je osuđen na pet godina zatvora zbog učešća u ubistvu evropskih Jevreja u koncentracionom logoru Treblinka-Sobibor. Umro je 17. marta 2012. na jugu Njemačke, nesposoban za suđenje.

2010. U Australiji uhapšen Dragan Vasiljković, poznatiji kao Kapetan Dragan, osumnjičen za ratne zločine u Hrvatskoj 1992. i 1993. Uhapšen je poslije 43 dana skrivanja zbog odluke Vrhovnog suda Australije da može biti izručen Hrvatskoj. Ovoj zemlji je izručen 8. jula 2015. godine. Nakon što je odslužio zatvorsku kaznu, Vasiljković je pušten na slobodu 28. marta 2020. i protjeran iz Hrvatske.

**Učlanjen** : 18.12.2021

13.05.

1619. Po nalogu princa Morisa od Nasaua, pod optužbom za religioznu subverziju pogubljen je holandski državnik Johan fan Oldenbarnevelt, osnivač moderne holandske države.
[You must be registered and logged in to see this image.]

1717. U Beču je rođena austrijska carica, češka i mađarska kraljica Marija Terezija, nasljednica Karla VI od 1740, jedna od najznačajnijih ličnosti dinastije Habsburga

1787. Prvi brodovi sa robijašima krenuli su iz Engleske prema novoj koloniji Australiji koja je tada Engleskoj služila kao kažnjenička kolonija.

1792. Rođen italijanski svećenik Giovanni Mastai Ferretti, od 1846. papa Pio IX. Za vrijeme njegovog pontifikata, najdužeg u historiji Rimokatoličke crkve (31 godina i 236 dana), prestala je da postoji Crkvena država (1870). Najveći njen dio ušao je u sastav Kraljevine Sardinije, dok je Papska država svedena na nekadašnji Patrimonij.

1848. U Sremskim Karlovcima počelo je zasjedanje Majske skupštine na kojoj su delegati 175 crkvenih opština iz Vojvodine i Srbije izabrali Josifa Rajačića za patrijarha, a pukovnika Stevana Šupljikca za vojvodu. Skupština je 15. maja proglasila Srpsko vojvodstvo, ali austrijska i mađarska vlada nisu priznale srpsku autonomiju.

1851. U Šapcu je rođen pisac i ljekar Laza Lazarević.

[You must be registered and logged in to see this image.]

1881. U Gostilju na Zlatiboru rođen Dimitrije Tucović, vođa socijalističkog pokreta u Srbiji. Na kongresu Internacionale u Kopenhagenu (1910) suprotstavio se imperijalističkoj politici Austrije. Poginuo je 20. novembra 1914. u Kolubarskoj bici.

1888. U Brazilu je zvanično ukinuto ropstvo.

1981. Na Trgu svetog Petra u Rimu u atentatu je ranjen papa Ivan Pavao II. Atentator Mehmed Ali Agdža je uhapšen. Pušten je iz zatvora nakon 20 godina i u junu 2000. predat Turskoj.

1990. U Zagrebu na stadionu u Maksimiru uoči fudbalske utakmice zagrebačkog Dinama i beogradske Crvene zvezde dogodio se krvavi obračun navijača ova dva kluba.

1994. Ministri inostranih poslova SAD-a, EU i Rusije postigli su u Genevi saglasnost o zajedničkoj strategiji u rješavanju rata u BiH.

1999. Države Peru i Ekvador potpisale su dokument o razgraničenju, okončavši poslije šest decenija spor zbog kojeg su te zemlje tri puta ratovale.

2000. Na magistralnoj cesti M17, kod mjesta Zli Brijeg kod Kaknja, autobus Buco-transa sletio s mosta, prilikom čega su poginula 43 putnika.

[You must be registered and logged in to see this image.]

2000. U Novom Sadu ubijen Boško Perošević, predsjednik Izvršnog vijeća Autonomne pokrajine Vojvodine. Ubijen je prilikom obilaska Novosadskog sajma, a ubistvo je počinio portir sajma Milivoje Gutović iz Ratkova, rodnog mjesta Peroševića.

2014. U nesreći u rudniku uglja u Somi kod Manise na zapadu Turske poginula su 282 rudara, a 450 je povrijeđeno.

2017. U padu sportskog aviona tokom promotivnog leta u naselju Jasenice južno od Mostara poginulo je pet osoba. Poginuli su pilot i četiri mlađe osobe.

2018. U samoubilačkim napadima na tri crkve u indonezijskom gradu Surabayji poginulo je 11 osoba, a na desetine su ranjene. Napad na ove crkve izveli su članovi jedne porodice - jedan napad izvela je majka sa dvoje djece, dok su otac i tri sina napali druge dvije crkve.

**Učlanjen** : 18.12.2021

14.05.

1811. Paragvaj proglasio nezavisnost od Španije.

1900. U Parizu su otvorene druge moderne Olimpijske igre, na kojima su prvi put učestvovale žene.

1932. U Londonu umro srpski političar, historičar i ekonomist Čedomilj Mijatović, član Srpske kraljevske akademije. Kao šef srpske diplomatije potpisao je 1881. tajnu konvenciju sa Austro-Ugarskom. Prvi je u Srbiji počeo da izučava privrednu historiju.

1940. Tokom pregovora o predaji nizozemske vojske u Drugom svjetskom ratu, njemački bombarderi razorili su dvije trećine Rotterdama. Poginulo je oko 1.000 ljudi, a 80.000 je ostalo bez kuća.

1944. Rođen George Lucas, američki filmski režiser, tvorac “Ratova zvijezda”.

1955. U Varšavi je potpisan ugovor o osnivanju Varšavskog pakta. Ugovor su potpisali Albanija, Bugarska, Mađarska, Njemačka Demokratska Republika, Poljska, Rumunija, SSSR i Čehoslovačka.

1968. Komunistička vlada u Čehoslovačkoj sa Alexanderom Dubčekom na čelu objavila je početak širokih društvenih reformi, poznatih kao Praško proljeće. Reforme su prekinute već u augustu, ulaskom sovjetskih trupa u Prag.

1973. Lansirana prva američka vasionska laboratorija Skajlab I.

[You must be registered and logged in to see this image.]

1989. Vođa peronista Carlos Menem postao je predsjednik Argentine, pobijedivši na izborima kandidata vladajuće Radikalne partije Eduarda Angeloza.
[You must be registered and logged in to see this image.]

1989. Umro američki pjevač i filmski glumac Frank Sinatra, koji je svjetsku slavu stekao nizom muzičkih hitova. Dobitnik je Oscara za ulogu u filmu “Odavde do vječnosti”.

1992. Glavnoj ulici u Beogradu, Ulici maršala Tita, poslije 47 godina promijenjen je naziv u Ulicu srpskih vladara. Naziv je kasnije promijenjen u kralja Milana.

1999. U vazdušnim udarima NATO-a na SR Jugoslaviju pogođena je kolona izbjeglica kod sela Koriša na Kosovu. Poginulo je 87 osoba, među kojima je najveći broj djece.

2002. Na konferenciji u New Yorku, koju je pokrenuo UN za prikupljanje pomoći za obnovu Srebrenice, koja je tokom rata u BiH bila enklava pod zaštitom UN-a, obećana su 5,2 miliona dolara za obnovu.

2003. Pred Tribunalom u Haagu počelo je suđenje grupi bivših oficira Vojske RS-a Vidoju Blagojeviću, Momiru Nikoliću, Draganu Obrenoviću i Draganu Jokiću, optuženim za zločine u Srebrenici u julu 1995. Nikolić je osuđen na 20 godina, Obrenović na 17, Jokić na devet, a Blagojević na 15 godina zatvora.

2003. Irački zvaničnici saopštili da je iz masovnih grobnica u toj zemlji otkopano više od 2.200 tijela, žrtava režima Sadama Huseina.

2003. Poslije 40 godina planiranja i debata, počeli podzemni radovi na zaštiti Venecije od tonjenja.

2003. Alžirska vojska oslobodila je 17 evropskih turista, koje su oteli islamski militanti i držali ih dva mjeseca u Sahari.

**Učlanjen** : 18.12.2021

15.05.

1767. Đenova prodala Francuskoj ostrvo Korziku, otok u Sredozemnom moru.

1773. Rođen austrijski državnik knez Klemens Metternich, najuticajnija ličnost u Evropi tokom 40 godina, koliko je bio na mjestu ministra inostranih poslova i kancelara Austrije (1809-1848). Smatra se oličenjem apsolutističkog režima.

1847. U Italiji umro irski političar Danijel O'Connell, zvani Osloboditelj. Kao član britanskog parlamenta, uspio je da prisili britansku vladu da prihvati zakon o emancipaciji katolika (1829).

1848. U Beču izbio ustanak protiv apsolutističkog režima koji je primorao vladu da povuče oktroisani ustav donijet 25. aprila i da raspiše izbore.

1859. Rođen francuski fizičar Pierre Curie. Proučavao je magnetizam i radioaktivnost, a sa suprugom Marie otkrio je 1898. polonij i radij.

1914. umro historičar i književni kritičar Jovan Skerlić, profesor Beogradskog univerziteta, Svojim književnim i javnim radom značajno je uticao na kulturni i politički život u Srbiji na početku 20. vijeka

1923. Velika Britanija priznala Transjordan pod emirom Abdullahom kao nezavisnu državu.

1943. Raspuštena Komunistička internacionala (Kominterna).

1945. Kod Bleiburga u Austriji Jugoslovenskoj armiji se predala glavnina snaga NDH i izbjeglih civila. O broju zarobljenih se nagađa i barata od 45.000 do 200.000 vojnika i civila. Masovne likvidacije su izvršene na Kočevskom Rogu i na tzv. križnom putu.

1948. Novostvorenu državu Izrael napali egipatski avioni, a sa sjevera i istoka libanske i jordanske trupe.

[You must be registered and logged in to see this image.]
1987. Umrla američka filmska glumica Rita Hayworth, holivudski seks-simbol četrdesetih godina 20. vijeka ("Samo anđeli imaju krila", "Đilda", "Dama pod sumnjom").

1955. U Beču potpisan Austrijski državni ugovor, kojim je okončana desetogodišnja saveznička okupacija, a Austrija postala nezavisna republika u granicama od 1. januara 1938.

1992. Hiljade pristalica opozicije u Azerbejdžanu zauzele su u Bakuu zgradu parlamenta i predsjedničku palatu. Narednog dana s vlasti je zbačen predsjednik Ajaz Mutalibov, koji je potom izbjegao u Moskvu.

1992. Tokom povlačenja JNA iz Tuzle došlo je do sukoba na Brčanskoj Malti. Tuzlaci ovaj događaj obilježavaju kao herojsku odbranu svoga grada.

1996. Desničarski lider Atal Bihari Vajpayee postao premijer Indije, pošto je njegova Baratija Džanata partija na parlamentarnim izborima osvojila relativnu većinu. To je bilo prvi put da Hindu nacionalista dobije mjesto premijera.

1996. Skupština SR Jugoslavije smijenila guvernera Narodne banke Jugoslavije Dragoslava Avramovića, tvorca privredne reforme koja je početkom 1994. zemlju izvukla iz hiperinflacije. Avramović je prethodnog dana u ekspozeu u Skupštini optužio vladu SR Jugoslavije da blokira pregovore sa međunarodnim finansijskim organizacijama i time gura zemlju u propast.

2003. Haški tribunal za ratne zločine počinjene u Ruandi osudio je na doživotnu robiju bivšeg ministra informacija Eliezera Niyitegeka, a bivšeg gradonačelnika Lorenta Semanzu na 25 godina zatvora zbog učešća u genocidu 1994.

2014. Zbog poplava Vlada FBiH proglasila stanje prirodne nesreće.

2018. Ruski predsjednik Vladimir Putin otvorio je cestovni dio Krimskog mosta koji povezuje centralnu Rusiju sa poluostrvom Krim. Most je dugačak 19 km, koštao je 2,9 milijardi eura, gradnja je trajala dvije godine. Rusija je Krim anektirala 2014.

**Učlanjen** : 18.12.2021

16.05.

1532. Španski osvajač Francisco Pisaro iskrcao se sa malom grupom vojnika na sjevernu obalu Perua. Savladavši otpor Indijanaca, Španija je 1572. osvojila Peru i držala ga u svom posjedu do 1824.

1881. U okolini Berlina pušten u saobraćaj prvi električni tramvaj.

1898. u Valjevu je rođena književnica Desanka Maksimović, jedna od najpopularnijih srpskih pjesnikinja (“Pesnik i zavičaj”, “Tražim pomilovanje”, “Nemam više vremena”, “Slovo o ljubavi”)

[You must be registered and logged in to see this image.]
1905. U Grand Islandu rođen jedan od najpoznatijih američkih glumaca Henry Fonda. Američki filmski institut ga je 1999. proglasio šestom najvećom muškom filmskom zvijezdom svih vremena.

1916. Potpisan ugovor o trojnoj anglo-francusko-ruskoj kontroli Palestine radi podjele bliskoistočnih teritorija Otomanskog carstva.

[You must be registered and logged in to see this image.]
1953. U gradu Drogheda u Irskoj rođen glumac Pierce Brosnan. Poznat po ulozi britanskog tajnog agenta Jamesa Bonda.

1972. Predsjednici SFRJ i Rumunije Josip Broz Tito i Nicolae Ceaușescu pustili u rad hidroenergetski sistem Đerdap na Dunavu.

1972. Umro ganski političar i državnik Kvame Nkrumah, prvi predsjednik nezavisne Gane (1957). Za doživotnog predsjednika proglašen je 1962, ali je državnim udarom 1966. oboren sa vlasti.

1974. Helmut Schmidt postao kancelar Zapadne Njemačke poslije ostavke Willyja Brandta.

1974. Skupština SFRJ proglasila je Josipa Broza Tita za doživotnog predsjednika države.

1991. Britanska kraljica Elizabeta je, tokom zvanične posjete SAD-u, postala prva kraljica koja se obratila Kongresu.

1992. Pripadnici Armije RBiH izvojevali važnu pobjedu protiv srpskih paravojnih i snaga JNA u Pofalićkoj bitki i tako spriječili podjelu Sarajeva na dva dijela linijom kasarna “Maršal Tito” - Most bratstva i jedinstva - Grbavica. Neprijatelj odbačen prema brdu Žuč, oslobođena znatna teritorija bitna za odbranu Sarajeva. Povlačeći se iz BiH, JNA uništila bihaćki aerodrom pod Plješevicom vrijedan oko šest milijardi dolara.

1997. Predsjednik Zaira Mobutu Sese Seko napustio je Kinšasu prema kojoj su nezadrživo nadirali pobunjenici, čime je okončana njegova 32-godišnja autokratska vladavina.

2005. Usvajanjem zakona u parlamentu Kuvajta, žene su dobile pravo glasa i učešća na izborima.
2007. Nicolas Sarkozy je zvanično postao predsjednik Francuske, poslije Jacquesa Chiraca.

**Učlanjen** : 18.12.2021

17.05.

1102. Prvi ugarski kralj iz dinastije Arpadovića krunisan u Biogradu za kralja Hrvatske i Dalmacije.

1749. Rođen engleski ljekar Edward Jenner, pronalazač vakcine protiv velikih boginja.

1838. Umro francuski svećenik i političar Maurice de Talleyrand-Périgord, jedan od najvještijih diplomata u historiji. Zahvaljujući njegovoj vještini, Francuska je, mada poražena strana, na Bečkom kongresu (1814-1815) uspjela da zadrži granice iz 1792.

[You must be registered and logged in to see this image.]

1900, u gradu Khomein rođen je iranski vjerski vođa ajatolah Ruhollah Khomeini. U Iran se vratio iz izbjeglištva 1979. nakon što je u Islamskoj revoluciji zbačen šah Reza Pahlavi, uspostavio teokratsku diktaturu i vladao Iranom do smrti 1989

1949. Velika Britanija priznala nezavisnost Republike Irske i potvrdila pripadnost Sjeverne Irske Ujedinjenom Kraljevstvu.

1954. Vrhovni sud SAD-a osporio je propis iz 1896. da obrazovanje treba da bude “odvojeno ali jednako”, čime je formalno odbačena rasna segregacija u državnom školskom sistemu.

1965. Prvi put prenijet TV program u boji iz Velike Britanije u SAD. To je bio prenos emisije američke TV mreže NBC “Novi pogled na staru Englesku” preko američkog komercijalnog telekomunikacionog satelita Early Bird.

1973. Specijalni komitet američkog Senata počeo je istragu o aferi Watergate, u kojoj su pristalice Republikanske stranke bile optužene da su pred predsjedničke izbore 1972. radi špijunaže provalile u sjedište Demokratske stranke. Administracija tadašnjeg predsjednika SAD-a Richarda Nixona optužena je da ometa istragu, pa je pokrenut postupak za opoziv predsjednika. Nixon je u augustu 1974. podnio ostavku, a predsjednički položaj preuzeo je dotadašnji potpredsjednik Gerald Ford.

1974. U tri eksplozije automobila bombi u centru Dublina 32 osobe poginule, a više stotina ranjeno.
1987. Irački ratni avion F-I mirage ispalio dvije exocet rakete na američki vojni brod Stark, koji je patrolirao Zalivom. Poginulo je 37, a ranjena su 62 mornara.

1998. Pripadnici separatističkog pokreta Tamilski tigrovi ubili Sarodžinija Jogesvarana, gradonačelnika Jafne, grada na sjeveru Šri Lanke.

2000. U Indoneziji održano prvo suđenje za kršenje ljudskih prava. U tom procesu dvadeset četvero vojnika i civila optuženo je za ubistvo desetina seljaka u masakru u provinciji Aceh 1999.

2001. Svih 30 putnika, uključujući i iranskog ministra saobraćaja Rahmana Dadmana i zamjenike ministara iz njegove delegacije, poginulo kada se na sjeveru Irana srušio ruski avion jak-40.

2002. Srbijanske vlasti izručile bh. vlastima Aliju Delimustafića, bivšeg ministra unutrašnjih poslova BiH. Kantonalni sud u Sarajevu 2003. osudio ga je na četiri godine zatvora zbog otmice Kasima Bjelavca u Münchenu 1996.

2003. U poplavama koje su zadesile Šri Lanku poslije velikih kiša poginulo oko 250 ljudi, oko 55.000 kuća je potpuno uništeno, a neka sela su zbrisana sa lica zemlje. Procijenjeno je da je oko 150.000 ljudi ostalo bez krova nad glavom.
2006. Umro Cy Feuer, veteran holivudske produkcije i kompozitor.

2014. Zbog obimnih kiša koje su padale tri dana, iz korita su se izlile skoro sve bh. rijeke. Poplavljeni su Orašje, Šamac, Odžak, Brčko, Maglaj, Doboj, Derventa, Tuzla, Prijedor, Travnik, Janja, Bijeljina, Zenica, Živinice, Vareš, Zavidovići, Ključ, Banja Luka, Čelinac te mnoga druga mjesta i naselja. Smrtno su nastradale 23 osobe, a hiljade su evakuisane iz svojih domova. U većini mjesta je proglašeno stanje prirodne nesreće. Štete su procijenjene na nekoliko milijardi KM.

**Učlanjen** : 18.12.2021

18.05.

1781. Španci u Cuscu pogubili su peruanskog revolucionara Tupaka Amarua Drugog, koji je preuzeo ime jednog vladara Inka i 1780. podigao pobunu Inka protiv španskih osvajača.

1804. Napoleon Bonaparte proglašen je carem Francuske, a u decembru je krunisan kao Napoleon I.

1836. Rođen austrijski šahovski velemajstor Wilhelm Steinitz, prvi zvanični svjetski šampion. Titulu svjetskog šahovskog prvaka osvojio je 1886. pobjedom u meču s Johannesom Zukertortom.

1868. Rođen ruski car Nikolaj II Aleksandrovič Romanov, posljednji monarh Rusije, najstariji sin Aleksandra III. S prijestola je zbačen u Oktobarskoj revoluciji 1917, a naredne godine je pogubljen zajedno sa članovima porodice.

1883. Rođen njemački arhitekta Walter Adolph Gropius, koji je 1919. u Weimaru osnovao prestižnu arhitektonsku školu Bauhaus.

[You must be registered and logged in to see this image.]

1920. Blizu Krakova u Poljskoj rođen je Karol Vojtila, koji je 1978. postao papa Ivan Pavao Drugi, prvi neitalijanski papa poslije 455 godina.

1944. Saveznici su uz teške gubitke pobjedom okončali Bitku za Monte Cassino na italijanskom frontu
1944. Sovjetske vlasti počele protjerivanje više od 200.000 Tatara s Krima pod optužbom da su sarađivali s Nijemcima tokom rata. Uglavnom su protjerani u centralnoazijske sovjetske republike i sve do devedesetih godina bio im je zabranjen povratak na Krim.

1954. Stupila je na snagu Evropska konvencija o ljudskim pravima.

1974. Indija je izvršila prvu nuklearnu probu u pustinji u Radžastanu i postala šesta zemlja koja je izvela nuklearnu eksploziju.

1992. Visoki komesarijat UN-a za izbjeglice saopštio je da je zbog rata s prostora bivše Jugoslavije izbjeglo milion i 300 hiljada ljudi, što je stvorilo najveću izbjegličku krizu u Evropi od Drugog svjetskog rata.
[You must be registered and logged in to see this image.]

1995. U West Hollywoodu u Kaliforniji umro je ruski baletski igrač Aleksandar Godunov, koji je poslije emigriranja iz SSSR-a stekao svjetsku slavu.

1996. Pod pritiskom međunarodne zajednice ratni lider bosanskih Srba Radovan Karadžić povukao se s mjesta predsjednika RS-a. Dužnost predsjednika preuzela je potpredsjednica Biljana Plavšić. Međunarodni sud za ratne zločine u Haagu optužio je u novembru 1995. Karadžića za ratne zločine i genocid. Osuđen je pravosnažno na doživotni zatvor.

1998. Vlada SAD-a podnijela je veliku tužbu protiv Microsoft korporacije, najjače softverske kompanije na svijetu, zbog monopola.

2002. Bosanski Srbin Dušan Knežević, optužen za ratne zločine počinjene nad nesrbima kod Prijedora 1992, predao se Haškom tribunalu. Osuđen je na 31 godinu zatvora.

2005. Umro Frank Gorshin, američki glumac i veliki imitator.

2011. Međunarodni tribunal za Ruandu osudio je bivšeg generala Augustina Bizimunga na 30 godina zatvora zbog ratnog zločina počinjenog protiv naroda Tutsi 1994.

2014. U Beogradu je umro Dobrica Ćosić, srpski pisac i politički velikosrpski ideolog.

2018. Tinejdžer Dimitrios Pagourtzis ubio, u oružanom napadu na srednju školu u gradiću Santa Fe u Teksasu, devet učenika i profesora, a isto toliko učenika je ranio, nakon čega je uhapšen. Napadač je bio naoružan sačmaricom i pištoljem.

**Učlanjen** : 18.12.2021

19.05.

1604. Osnovan je grad Montreal u provinciji Québec u Kanadi . Smatra se prijestolnicom frankofonske Sjeverne Amerike te je drugi grad na svijetu, poslije Pariza, po broju ljudi koji govore francuski jezik

1890. Rođen vijetnamski državnik Ngujen Tat Tan, poznat kao Ho Ši Min, osnivač Komunističke partije Vijetnama (1930) i predsjednik Demokratske Republike Vijetnam (Sjeverni Vijetnam) od njenog proglašenja 1945. do smrti 1969.

1890. U Glini kod Siska rođen slikar i karikaturista Petar Pjer Križanić, jedan od osnivača Ošišanog ježa.

1898. Umro engleski državnik William Ewart Gladstone, koji je između 1868. i 1894. četiri puta bio premijer Velike Britanije. Legalizovao je 1871. radničke sindikate i 1884. izvršio tzv. treću parlamentarnu reformu.

1906. Otvoren tunel kroz Alpe Simplon, koji je povezao Italiju i Švajcarsku.

1935. U saobraćajnoj nesreći poginuo je engleski pukovnik Thomas Edward Lawrence, arheolog i pisac, poznat kao Lorens od Arabije. Predvodio je arapske pobunjenike u ratu protiv Otomanske imperije 1915. godine.

1989. Tokom studentskih demonstracija u Pekingu smijenjen je generalni sekretar Komunističke partije Kine Zhao Ziyang, jer se usprotivio vanrednim mjerama i primjeni sile protiv studenata. Tada je stavljen u kućni pritvor u kojem je bio do smrti 17. januara 2005.

1991. U Hrvatskoj je održan referendum o nezavisnosti. Za nezavisnost je glasalo 94,14 posto birača koji su izašli na referendum.

1992. Policija bosanskih Srba na Ilidži zaustavila je izbjeglički konvoj iz Sarajeva u kojem se nalazilo oko 5.000 žena i djece i držala ih kao taoce tri dana. Nakon dugih i mukotrpnih pregovaranja i intervencija, konvoj je pušten i stigao je na krajnje odredište u Split.

[You must be registered and logged in to see this image.]

1994. U New Yorku umrla Jacqueline Kennedy-Onassis, supruga predsjednika SAD-a Johna Kennedyja, ubijenog 1963. u atentatu, i grčkog brodovlasnika, milijardera Aristotelesa Onassisa.

1997. U Bangladešu u snažnom ciklonu život je izgubilo najmanje 350 ljudi, a više od milion ih je ostalo bez kuća.

2000. Kina i Evropska unija postigle sporazum o trgovini kojim je otvoren put Kini u Svjetsku trgovinsku organizaciju. Kina je naredne godine primljena u STO.

2003. Indonezijska vojska započela ofanzivna dejstva na baze separatističke pobunjeničke grupe Pokret za slobodni Aceh. Napadi su označili prekid primirja koje su potpisale obje strane u decembru 2002.

2004. U Velikoj Britaniji otvorena prva banka embriona na svijetu.

2009. Predsjednik Šri Lanke Mahinda Rajapaksa formalno proglasio pobjedu nad separatističkim pokretom Tamilski tigrovi i okončanje 25-godišnjeg građanskog rata u kojem je poginulo više od 70.000 ljudi.
[You must be registered and logged in to see this image.]

2015. U Sarajevu u 82. godini preminuo Affan Ramić, bh. slikar. Intenzivno se bavio kolažom, a u jednoj fazi koristio se filigranskim crtežom, inspirisan ornamentikom starog bosanskog nakita. Dobitnik je mnogobrojnih nagrada.

2016. U udesu aviona kompanije Egypt Aira koji se srušio u Sredozemno more poginulo je 66 putnika i članova posade

**Učlanjen** : 18.12.2021

20. 05.

1349. Donijet Dušanov zakonik kojim su utvrđena opšta načela uređenja srpske države.

1881. Rođen poljski general i političar Wladyslaw Sikorski, koji je u Drugom svjetskom ratu organizovao poljske emigrante za borbu protiv Hitlera.

1882. U Beču je potpisan ugovor o Trojnom savezu Njemačke, Austro-Ugarske i Italije.

1902. SAD priznale nezavisnost Kube, a njihova vojska napustila ovu zemlju.

1922. Najmanje 90 ljudi je poginulo kada je britanski brod Egipat potonuo nakon sudara u gustoj magli s francuskim brodom Sena. Brod je nosio zlato i srebro vrijedne milion funti.

1927. Potpisivanjem mirovnog sporazuma u Džedi s kraljem Ibn Saudom Velika Britanija priznala nezavisnost Saudijske Arabije.

1944. Rođen britanski bluz-pjevač Joe Cocker.

1956. Amerikanci izvršili prvu eksploziju hidrogenske bombe bačene iz aviona iznad pacifičkog ostrva Bikini.

1980. U Québecu, na referendumu o nezavisnosti od Kanade, 60 posto birača glasalo protiv otcjepljenja.

1985. Film “Otac na službenom putu” jugoslavenskog režisera Emira Kusturice osvojio je Zlatnu palmu na 38. međunarodnom festivalu u Cannesu.

1995. Zairska vlada uspostavila je karantin u regionu pogođenom smrtonosnim virusom ebola.

1997. Turska vojska saopćila da je ubila 1.300 Kurda u jednosedmičnoj ofanzivi unutar sjevernog Iraka.

1998. Visoki predstavnik za BiH Carlos Westendorp, u skladu sa svojim ovlaštenjima, izabrao je novi grb BiH, pošto se članovi Parlamentarne skupštine BiH nisu mogli dogovoriti o tome.

[You must be registered and logged in to see this image.]

2001. Bh. režiser Danis Tanović dobio je nagradu za najbolji scenarij za film “Ničija zemlja” na 54. kanskom festivalu. Film je kasnije dobio Oscar za najbolji film izvan engleskog govornog područja.
[You must be registered and logged in to see this image.]

2002. Istočni Timor zvanično proglasio nezavisnost nakon više od četiri i po vijeka portugalske dominacije i 32 mjeseca vlasti administracije UN-a.

2003. Bivši pilot JNA Emir Šišić osuđen je u Rimu na doživotnu robiju zbog ubistva petorice diplomata, od kojih su četvorica bili italijanski državljani. Šišić je u januaru 1992. na području Hrvatske oborio helikopter Evropske zajednice. Apelacioni sud preinačio je tu kaznu na 15 godina zatvora, koju je prema odluci italijanskih vlasti nastavio da izdržava u Srbiji i Crnoj Gori. Okružni sud u Novom Sadu 9. maja 2008. donio je odluku o uslovnom puštanju na slobodu osuđenog pilota iz KPZ-a S. Mitrovica nakon pola izdržane kazne.

2005. Umro francuski filozof Paul Rieker, humanista i autor oko 30 knjiga, među kojima je i “Pravilo metafore”. Rieker je bio najpoznatiji po svom radu na polju fenomenologije.

2012. U padu sportskog aviona Cessna na sportskom aerodromu Zalužani kod Banje Luke poginulo je pet osoba. Stradali su pilot Alen Crnalić, instruktor padobranstva Nemanja Goronja te Nikola Stević, Stefan Karanović i Srđan Kosić, koji su tek završili obuku i spremali se za prvi padobranski skok. Tragedija se dogodila pred očima njihovih roditelja i prijatelja, koji su došli da ih bodre pri prvom skoku.

**Učlanjen** : 18.12.2021

21.05.

1527. Rođen španski kralj Felipe II (1556 - 1598), sin i nasljednik Karla V. Politikom fanatičnog katoličanstva izazvao je pobunu u Holandiji koja je dovela do njene nezavisnosti.

1844. Rođen francuski slikar Henri Rousseau, zvani Carinik, prvi slikar naivac čije su slike ušle u Louvre.

1904. U Parizu osnovana Svjetska fudbalska federacija, FIFA.

1927. Američki pilot Charles Lindbergh postao prvi čovjek koji je preletio Atlantik. Let od New Yorka do Pariza trajao je 33 sata i 29 minuta. Na isti dan 1932. Amelia Earhart je kao prva žena preletjela Atlantski okean.

1935. Umrla američka pacifistkinja i društveni reformator Jane Addams, dobitnica Nobelove nagrade za mir 1931. godine.

1945. Sirija i Liban prekinuli pregovore sa Francuskom i zatražili punu nezavisnost.

1967. Više od 300 ljudi nastradalo u požaru u robnoj kući u Bruxellesu.

1969. Sirhan Sirhan, koji je 1968. ubio Roberta Kennedyja, brata američkog predsjednika Johna Kennedyja, također ubijenog u atentatu, osuđen je na smrtnu kaznu. Kazna je kasnije preinačena u doživotni zatvor.

1981. Socijalista François Mitterrand postao predsjednik Francuske, a Pierre-Mauroy premijer.

1982. Britanske trupe se iskrcale na Foklandska (Malvinska) ostrva koja je okupirala Argentina, u najvećoj vojnoj akciji Londona od suecke krize 1956.

1989. Kineski studenti, koji su okupirali centralni pekinški trg Tjenanmen tražeći reforme, odbacili zahtjev vlade da napuste trg.

1991. Etiopski diktator Mengistu Haile Marijam oboren s vlasti poslije 14 godina vladavine i otišao u izbjeglištvo.

1991. Bivši premijer Indije Rajiv Gandhi ubijen bombom skrivenom u buket cvijeća tokom predizbornog mitinga u južnoj indijskoj državi Tamil Nadu, blizu grada Madrasa.

1992. Američki Senat donio zakon kojim se SR Jugoslaviji uskraćuje svaka pomoć SAD-a zbog umiješanosti u sukobe u bivšim jugoslovenskim republikama.

1993. Senat Venecuele suspendovao predsjednika države Carlosa Andrésa Péreza pod optužbom za korupciju.

1996. Na jezeru Viktorija, u istočnoj Africi, potonuo tanzanijski feribot, sa kojeg se od oko hiljadu ljudi spasilo samo 114.

1997. Poljska i Ukrajina potpisale sporazum o pomirenju i tako i formalno okončale viševjekovno neprijateljstvo.

1998. Pod snažnim pritiskom masovnih demonstracija, predsjednik Indonezije Suharto podnio ostavku nakon 32 godine diktatorske vladavine.

2003. U zemljotresu jačine 6,7 stepeni Richterove skale koji je pogodio glavni grad Alžira i okolinu, poginula 2.241, a povrijeđene 10.243 osobe.

2006. Većina građana Crne Gore izjasnila se na referendumu za nezavisnost te države. Srbija je, u skladu sa Ustavnom poveljom Srbije i Crne Gore, naslijedila pravo na međunarodni subjektivitet, mjesto u UN-u i drugim međunarodnim organizacijama.

2019. Novi ukrajinski predsjednik Volodimir Zelenski stupio je na dužnost, a odmah nakon inauguracije raspustio parlament i sazvao prijevremene izbore.

**Učlanjen** : 18.12.2021

.22.05.

337. Umro rimski car Konstantin I Veliki, prvi rimski car koji je prihvatio kršćanstvo u Rimskom carstvu. Godine 325. sazvao je prvi kršćanski sabor u Nikeji.

1859. Rođen engleski pisac Arthur Conan Doyle, proslavljeni autor kriminalističkih romana u kojim su glavni junaci detektiv Sherlock Holmes i njegov prijatelj dr. Watson.

1873. Umro italijanski pisac Alessandro Manzoni, čije su djelo i ideje snažno uticali na nacionalni pokret rizorđimento četrdesetih godina 19. vijeka.

1885. Umro francuski književnik Victor Igo. Nakon državnog udara Napoleona Bonaparte, odlazi u 19-godišnje izgnanstvo, gdje je napisao najpoznatija djela, romane "Jadnici" i "Zvonar Bogorodičine crkve".

1914. Velika Britanija je od Anglo-perzijske naftne kompanije preuzela kontrolu nad naftnim izvorima u Perzijskom zalivu.

1943. U Moskvi je saopšteno da je raspuštena Komunistička internacionala.

1970. Umro jugoslovenski reditelj i scenograf Bojan Stupica. Od 1949. bio je reditelj i jedan od glavnih organizatora u Jugoslovenskom dramskom pozorištu u Beogradu, a od 1957. režirao je u beogradskom Ateljeu 212 i u Narodnom pozorištu.

1972. Predsjednik SAD-a Richard Nixon susreo se u Moskvi s predsjednikom Vrhovnog sovjeta SSSR-a Leonidom Brežnjevom, kao prvi američki predsjednik koji je posjetio Sovjetski savez.

1972. Cejlon je postao republika u okviru Britanskog komonvelta pod nazivom Šri Lanka.

1985. U eksploziji automobila bombe u predgrađu Bejruta poginulo 60, a ranjeno 190 ljudi.

1989. Indija je izvršila probu svoje prve rakete zemlja-zemlja srednjeg dometa.

1992. Republika BiH primljena u članstvo UN-a. Među 178 zastava, na jarbolu ispred Palate UN-a zavihorila se zastava BiH. Istog dana u UN su primljene Slovenija i Hrvatska.

1994. Pobunjenici u građanskom ratu u Ruandi zauzeli međunarodni aerodrom u Kigaliju i ključnu kasarnu vladinih snaga, otklonivši najveću prepreku u pohodu na glavni grad.

1997. Pola miliona Poljaka pohrlilo je da vidi svog zemljaka, papu Ivana Pavla Drugog tokom njegove desetosatne posjete toj zemlji.

1997. Ruski predsjednik Boris Jeljcin smijenio je ministra odbrane i nekoliko visokih generala, nakon što su odbili da smanje budžet i da izvrše reorganizaciju vojske.

1998. Glasači u Sjevernoj Irskoj izglasali mirovni ugovor kojim je okončana 20-godišnja borba između protestanata i katolika. Za ustavne promjene glasalo je 95 posto glasača.

2000. Izraelske sudije oborile zakon koji je branio ženama da se mole ispred Tora arabeski na Zapadnom zidu, jevrejskom sveštenom mjestu.

2003. Savjet bezbjednosti UN-a ukinuo 13-godišnje sankcije Iraku, istovremeno dajući SAD-u i Velikoj Britaniji velika ovlaštenja u vođenju te zemlje i njene naftne industrije.

2016. U Beogradu umro Velimir Bata Živojinović, jedno od najpoznatijih glumačkih imena na prostoru bivše SFRJ. Glumio je u više od 250 filmova i TV serija, a slavu je stekao glumeći u partizanskim filmskim spektaklima.

**Učlanjen** : 18.12.2021

23.05.

1618. Pobunom Čeha u Pragu protiv habsburškog cara Ferdinanda II počeo Tridesetogodišnji rat. Građani kroz prozor Gradske vijećnice izbacili careve namjesnike, smatrajući ih krivim za rušenje dvije protestantske crkve kod Praga. Pristalice reformacije potom protjerale jezuite i organizovale vojsku.

1906. Umro norveški dramski pisac Henrik Ibsen.

1915. Italija objavila rat Austro-Ugarskoj, napuštajući neutralnost u Prvom svjetskom ratu.

1937. Umro američki multimilioner John Rockefeller, osnivač naftnog koncerna Standard Oil.

1939. Britanski parlament usvojio plan o stvaranju nezavisne palestinske države do 1949. u kojoj bi zajedno živjeli Arapi i Jevreji.

1949. Osnovana Savezna Republika Njemačka, s Bonnom kao glavnim gradom.

1951. U Zlatoustu rođen ruski šahovski velemajstor Anatolij Karpov. Postao prvak svijeta 1975. bez borbe, jer je Robert Fischer odbio da igra meč pod uslovima FIDE. Pobijedio Viktora Korčnoja 1978. i 1981, a izgubio je 1985. od Garija Kasparova.

1960. Agenti izraelske tajne službe Mosad u Argentini uhvatili nacističkog ratnog zločinca Adolfa Eichmanna. Na suđenju u Jerusalemu Eichmann osuđen na smrt vješanjem.

1971. U zemljotresu koji je razorio grad Bingol, u istočnoj Turskoj, poginulo najmanje 1.000 ljudi.

1992. Nakon 12 dana pod okupacijom paravojnih srpskih snaga i JNA, pripadnici TOBiH oslobodili Kalesiju. Ovaj grad je prvi oslobođeni grad u BiH u agresiji započetoj 1992. godine.

1999. Kandidat Socijaldemokratske partije Johannes Rau izabran za predsjednika Njemačke.

1999. Avioni NATO-a grafitnim bombama izazvali nestanak struje u gotovo cijeloj Srbiji.

2001. Dom naroda Parlamentarne skupštine BiH usvojio 11 zakona koje je nametnuo visoki predstavnik za BiH. Zakon o zastavi BiH, o grbu BiH, o državnoj himni BiH, o putnim ispravama BiH, o Državnoj graničnoj službi, o standardizaciji, o mjeriteljstvu, o institutu za standarde BiH, o mjernim jedinicama, o akreditovanju i o imovini Zavoda za zapošljavanje BiH.

2002. U talasu vrućina koji je zahvatio Indiju umrlo 1.030 osoba, najviše u južnoj državi Andra Pradesh. Temperatura dostigla 51 stepen Celzijusa.

2004. U poplavama i oluji na Haitiju i Dominikanskoj Republici stradalo 1.372 ljudi.

2011. U tornadu koji je pogodio grad Joplin u američkoj saveznoj državi Missouri poginulo je 122 ljudi, a čitave gradske četvrti su sravnjene sa zemljom.

2016. U požaru koji je izbio u školskom domu na sjeveru Tajlanda poginulo je 18 djevojčica od pet do 12 godina.

2017. Na koncertu američke pjevačice Ariane Grande u Manchester areni u eksploziji bombe poginule su 22 osobe, a 59 je ranjeno. Napad je izveo bombaš samoubica Salman Abedi.

1951. U Zlatoustu rođen ruski šahovski velemajstor Anatolij Karpov. Postao prvak svijeta 1975. bez borbe, jer je Robert Fischer odbio da igra meč pod uslovima FIDE. Pobijedio Viktora Korčnoja 1978. i 1981, a izgubio je 1985. od Garija Kasparova.

1960. Agenti izraelske tajne službe Mosad u Argentini uhvatili nacističkog ratnog zločinca Adolfa Eichmanna. Na suđenju u Jerusalemu Eichmann osuđen na smrt vješanjem.

1971. U zemljotresu koji je razorio grad Bingol, u istočnoj Turskoj, poginulo najmanje 1.000 ljudi.

1992. Nakon 12 dana pod okupacijom paravojnih srpskih snaga i JNA, pripadnici TOBiH oslobodili Kalesiju. Ovaj grad je prvi oslobođeni grad u BiH u agresiji započetoj 1992. godine.

1999. Kandidat Socijaldemokratske partije Johannes Rau izabran za predsjednika Njemačke.

1999. Avioni NATO-a grafitnim bombama izazvali nestanak struje u gotovo cijeloj Srbiji.

2001. Dom naroda Parlamentarne skupštine BiH usvojio 11 zakona koje je nametnuo visoki predstavnik za BiH. Zakon o zastavi BiH, o grbu BiH, o državnoj himni BiH, o putnim ispravama BiH, o Državnoj graničnoj službi, o standardizaciji, o mjeriteljstvu, o institutu za standarde BiH, o mjernim jedinicama, o akreditovanju i o imovini Zavoda za zapošljavanje BiH.

2002. U talasu vrućina koji je zahvatio Indiju umrlo 1.030 osoba, najviše u južnoj državi Andra Pradesh. Temperatura dostigla 51 stepen Celzijusa.

2004. U poplavama i oluji na Haitiju i Dominikanskoj Republici stradalo 1.372 ljudi.

2011. U tornadu koji je pogodio grad Joplin u američkoj saveznoj državi Missouri poginulo je 122 ljudi, a čitave gradske četvrti su sravnjene sa zemljom.

2016. U požaru koji je izbio u školskom domu na sjeveru Tajlanda poginulo je 18 djevojčica od pet do 12 godina.

2017. Na koncertu američke pjevačice Ariane Grande u Manchester areni u eksploziji bombe poginule su 22 osobe, a 59 je ranjeno. Napad je izveo bombaš samoubica Salman Abedi.

**Učlanjen** : 18.12.2021

24.05.

1543. u Fromborku umro poljski astronom Nikola Kopernik, tvorac heliocentričnog sistema i osnivač moderne astronomije, autor djela “Kruženje nebeskih tijela”. Svojim naučnim djelom stvorio je osnov za velika otkrića

1626. Nizozemski kolonijalist Peter Minuit kupio je Manhattan od Indijanaca Algonquina za 24 dolara.

1686. Rođen njemački fizičar Daniel Gabriel Fahrenheit, koji je 1726. izradio prvi termometar sa živom i napravio skalu za mjerenje temperature od 180 stepeni, nazvanu njegovim imenom.

1819. Rođena britanska princeza Alexandrina Victoria, kraljica Victoria I od 1837. do 1901. Tokom njene duge vladavine Britanija je doživjela privredni i kulturni uspon i postala kolonijalna sila.

1844. Pronalazač telegrafa Samuel Morse poslao je prvu telegrafsku poruku na udaljenost od 65 kilometara iz Washingtona u Baltimore koja je glasila: “Šta je to Bog uradio?”.

1883. Otvoren Bruklinski most koji je povezao Manhattan i Brooklin u New Yorku.

1941. U Duluthu u Minesoti, rođen američki pjevač i kompozitor Robert Allen Zimmerman, poznat kao Bob Dylan, jedan od najpopularnijih muzičara 20. vijeka. Demonstrirao je muzičku univerzalnost, svirajući usnu harmoniku, gitaru, klavir.

1964. U tuči na fudbalskoj utakmici u prijestonici Perua Limi, izazvanoj odlukom sudije da poništi gol domaće ekipe, poginulo je više od 300 ljudi.

1974. Umro popularni američki džez-pijanista, kompozitor i šef orkestra “Edward Kennedy” Duke Ellington. Svjetsku slavu je stekao poslije Drugog svjetskog rata nastupajući sa svojim orkestrom širom svijeta. Napisao je oko 2.000 kompozicija.

1981. Predsjednik Ekvadora Jaime Roldós Aguilera i još sedam ljudi poginulo je kada je u avionu eksplodirala podmetnuta bomba.

1982. U iransko-iračkom ratu iranske trupe vratile Koramshar koji su Iračani držali 20 mjeseci.

1992. Kandidat konzervativaca Thomas Klestil izabran je za predsjednika Austrije umjesto Kurta Waldheima.

1992. Kosovski Albanci održali prve paralelne opšte izbore. Vlasti u Srbiji su te izbore proglasile nelegalnim, ali ih nisu ometale.

1992. Kasarna JNA “Viktor Bubanj” u Sarajevu planski je evakuisana. Pripadnici JNA, koji su duže vrijeme bili blokirani u kasarni, evakuisani su bez ijednog ispaljenog metka.

1993. Eritreja stekla nezavisnost od Etiopije poslije 30 godina građanskog rata.
1993. Na Tibetu izbile žestoke demonstracije protiv kineskih vlasti.

1994. U jurnjavi hodočasnika u Meki u Saudijskoj Arabiji poginulo je 270 hadžija.

1995. Umro engleski državnik i publicista James Harold Wilson, vođa Laburističke stranke, premijer Velike Britanije (1964-1970, 1974-1976).

2000. Izrael je, poslije 22 godine, povukao trupe iz okupacione zone od 15 kilometara u graničnom području sa Libanom. Mirovne trupe UN-a ušle su u to područje 28. jula.

2000. Hrvatska je postala 26. članica programa NATO-a Partnerstvo za mir.

2001. Dvadeset troje ljudi je poginulo, a više od 300 povrijeđeno kada se urušila svadbena sala u Jerusalemu. To je najveća civilna tragedija u Izraelu u protekle 53 godine.

» Vaš današnji outfit
» Velika geografska otkrića i priče o istraživačima
» U eksperimentu koji traje čak 84 godine konačno se nešto dogodilo - evo što!
» Ovo priželjkuje svaki student! Mirisali su ruzmarin i dogodilo se čudo!
» Dirljiva životna priča