Ljudi koji umiru kad nije pijačni dan

Stevan Kostić

Ljudi u pojedinim afričkim državama su "više mrtvi nego živi", deca mogu da se leče samo kada je pijačni dan, a ceo Čad troši manje struje nego zgrada Svetske banke. Zbog toga nije čudno što se migranti odlučuju na ilegalan prelazak Sredozemnog mora, iako su im šanse da prežive nekad manje od 50 odsto.

Netaknuta priroda, peščane plaže, plavetnilo neba - tako vodiči turistima opisuju Lampeduzu, ili italijanske Karibe. Međutim, zbog toga na Lampeduzu ne dolaze stotine migranata iz Afrike dnevno. A ono što se pre nekoliko dana dogodilo je ružna priča tog lepog ostrva. Više od 300 ljudi, uglavnom iz Eritreje, nije uspelo da dođe do evropske obale. Svake nedelje bar jedan brod ne uspe da pređe Sredozemno more, a migranti iz Afrike na taj put polaze svesni da su šanse da prežive nekad manje 50 odsto.



Dušan Aralica iz beogradske kancelarije UNHCR-a kaže da ih na to teraju život u ekstremnom siromaštvu, nasilje, etnički sukobi, korumpirani političari. Zoran Ćirjaković sa Fakulteta za medije i komunikacije posetio je mnogo zemalja u Africi. Citira reči pojedinih afričkih autora koji govore da su ljudi u Podsaharskoj Africi "više mrtvi nego živi", a njihov najveći politički filozof Ašile Mbembe, o svojoj zemlji (Kamerunu) razmišlja kao o "lešu koji trune".

Ćirjaković kaže da u gomili zemalja u Podsaharskoj Africi kod doktora idu samo kad je pijačni dan. "Dete koje se razboli ozbiljno, na primer dan posle pijačnog dana, osuđeno je da umre. Kod lekara se ide kad ujutru prodate kozu i onda se sa tim novcem kupi lek", opisuje Ćirjaković.

Možda je najslikovitiji kontrast između Afrike i ostatka sveta prikazan na noćnim satelitskim snimcima, gde se sa jedne strane nalazi tamna Afrika, a sa druge blještavi ostatak sveta.



"Samo zgrada Svetske banke troši više struje nego Čad, a to je država veličine Francuske. Savezna država Njujork troši više električne energije nego cela Podsaharska Afrika", kaže Zoran Ćirjaković.

Postoje četiri izlaza iz takve bede - prvi je u nekoj od crkava, drugi u sportu, treći u muzici, četvrti u vojsci ili policiji. Peti izlaz je Sredozemno more, ako do mora migranti mogu da stignu.

Dušan Aralica kaže da mnogi od njih štede godinama i da njihove porodice prodaju sve što imaju da bi finansirali jedno takvo putovanje.

Zbog toga se u Sredozemlju vrti ne tako mali novac. Ali migranti u krijumčarima često vide jedini spas.

"Jedan mladi Somalijac koji je preživeo taj prelazak preko Mediterana, na konstataciju novinara Bi-Bi-Sija da kriminalci zarađuju na migrantima, odgovorio je - ne, oni su naša jedina nada", kaže Zoran Ćirjaković.



Igrom ironije ili geografije, najviše imigranata novi život traži u zemljama Evropske unije koje su u najvećim finansijskim problemima. I koje su primorane da primenjuju takozvanu politiku odbijanja od obale.

Tragedija kod Lamepduze otvorila je i pitanje rigidnih evropskih zakona. Italijanski ribari žalili su se da zbog zakona nisu smeli da pomognu migrantima, a obalsku stražu optužili su da zbog protokola nije primila migrante na brod.

Dušan Aralica iz UNHCR-a, međutim, kaže da je količina novca koje se tu vrti jako velika i primaljiva i za ribare.

"Postoji nešto što se zove dobri običaj, ne bi nijedan italijanski ribar prošao pored nekoga ko se davi u moru. Prosto, takve sutuacije su teško zamislive. Ali bi, verujem, nemali broj ribara vrlo rado prevezao 20,30, 50 migranata", navodi Aralica.



Zoran Ćirjaković ističe da evropski birači kažnjavaju one političare koji imaju blagonaklonu politiku prema imigrantima. "Mi možemo da kažemo da je Berluskonijeva vlada donela neke monstruozne zakone, koji baš ograničavaju mogućnost da ribari pomognu tim brodovima, ali to je jedan od razloga zašto je pobeđivao na izborima", navodi Ćirjaković.

I sve se vrti u krug, migranti biraju između putovanja ravnog lutriji i stvarnosti koja ponekad podseća na onu iz istorijske reportaže Bi-Bi-Sija iz 1984. godine. Snimci iz Etiopije tada su pokrenuli Lajv ejd koncerte širom sveta i uticali na to da svet počne drugačije da gleda na crni kontinent. Poznavaoci prilika u Africi kažu da čak i danas stanje u mnogim regionima nije mnogo bolje. Da li će možda za 2013. godinu Lampeduza biti ono što je Etiopija bila za 1984. godinu?

*Fotografije: Zoran Ćirjaković
rts.

Nelson Mandela



Nelson Rolihlala Mandela (18.7. 1918. - 5.12. 2013.) je južnoafrički političar, revolucionarni vođa i državnik čijim naporima je okončan režim apartheida u Južnoj Africi.

Kao sin Xhosa poglavice i student se godine 1942. priključio Afričkom nacionalnom kongresu (ANC), organizaciji koja se borila za prava većinskog crnog stanovništva u Južnoj Africi. Poslije je postao jedan od glavnih organizatora u početku nenasilne borbe protiv apartheida. Nakon što te mjere nisu polučile rezultate, Mandela je postao uvjeren kako jedino oružana borba može srušiti apartheid. Organizirao je vojno krilo ANC-a i započeo kampanju sabotaža, ali prije nego što se ona intenzivirala Mandela i njegovi drugovi su uhapšeni, a poslije osuđeni na doživotni zatvor.

Iako je u zatvoru bio izoliran i marginaliziran, njegovo dugogodišnje robijanje je postalo simbol borbe protiv apartheida, a vlada Južne Afrike pod pritiskom da ga pusti na slobodu. Godine 1990. je pušten i s tadašnjim južnoafričkim predsjednikom Frederikom W. De Klerkom započeo pregovore s ciljem mirnog okončanja apartheida i prijenosa vlasti na crnačku većinu. Za te su napore Mandela i De Klerk godine 1993. dobili Nobelovu nagradu za mir.

Godine 1994. ANC je dobio izbore i Mandela je proglašen za prvog crnog predsjednika Južne Afrike, koju dužnost je obavljao do 1999. godine. Iako je njegov mandat bio obilježen dramatičnim porastom stope kriminala i epidemijom HIV-a, mnogi hvale njegovu politiku nacionalnog pomirenja i vjernost demokratskim institucijama.

Nakon odlaska s vlasti se posvetio humanitarnom radu i postao jedna od najpopularnijih i najprepoznatljivijih ikona suvremenog svijeta. Mnogi ga drže jednim od rijetkih univerzalnih moralnih autoriteta u današnjem svijetu.

(Wikipedija)