Rim i Rimski carevi

Legenda o osnivanju Rima započinje razaranjem Troje (1184.g.pr.Kr.) i begom trojanskog junaka Eneje (prema mitologiji sin boginje Afrodite). Eneja je sa svojim vojnicima na nekoliko brodova preko Makedonije, Kartage i Sicilije stigao na talijansku obalu u potrazi za mesto na kojem bi mogli podići naselje. Prema predaji pristali su na područje Laurećana u blizini ušća reke Tiber u more. Tim je područjem upravljao kralj Latin. Rimski istoricar Tit Livije nudi dvije verzije razvoja događaja po dolasku Eneje. Prema prvoj Latin je izgubio bitku te je rodbinskim povezivanjem (dao ruku kćerke Lavinije) ponudio mir. Druga verzija priča o Latinu koji se sažalio nad tužnom sudbinom Trojanaca koji su ostali bez doma i dao im dozvolu da se nasele na njegovoj zemlji. Kao znak saveza oženio je kćer sa Enejom, a vojske su razmenile poklone. Trojanci su osnovali naselje kojem je Eneja u čast svoje žene dao ime Lavinium. Uskoro su ih napali susedni Rutulci s kraljem Turnom. Eneja je u želji da ujedini dva naroda svoje i podanike kralja Latina prozvao narodom Latina. U bitci koja je usledila Latini su izguli starog kralja i zadržali slobodu. Rutulci su zatražili savezništvo kod Etrušćana čijem je kralju Mezenciju smetalo jačanje novog grada Laviniuma. Eneja je u pogubnoj bitci izgubio život, ali su njegovi Latini odbili etrušćanski napad.

[You must be registered and logged in to see this image.]
Eneja beži iz Troje

Granica između Latina i Etrušćana je bila na reci Tiber, a Enejini naslednici (iz braka sa Lavinijom) su tokom generacija koje su sledile proširili svoju vlast i osnovali nova naselja. Na obroncima brežuljka Alba Enejini naslednici su osnovali grad Alba Longa. Sredinom VIII. stoleća pr.Kr. kralj Alba Longe postaje Procas i nasljeđuje ga Numitor. No, njega s vlasti zbacuje mlađi brat Amulije. Amulije je dao pogubiti nećake (Numitorove sinove), a Numitorovu kćer Reu Silviju je zaredio za vestalku. Vestalke su polagale zavet nevinosti boginji doma i porodici Vesti. Amulije je na taj način pokušao iskoreniti vladarsku lozu svog brata. No, sam bog rata Mars se zaljubio i silovao Reu Silviju. Iz te avanture rodili su se blizanci Romul i Rem. Prema pisanju Plutarha Romul je umro 717. godine pr.kr. u vremenu od 53 godine života. Prema tome možemo zaključiti da bi verovatna godina rođenja blizanaca mogla biti 771. Amulije je naredio da se dečaci utope u Tiberu, kako bi prekinuo Numitorovu naslednu liniju.

Tiber se u to vrijeme izlio iz svog korita i poplavio veće područje. Sluge koji su trebali odstraniti dječake jednostavno su ih sa košarom prepustili Tiberu u nadi da će se utopiti. No, košara se nasukala na preplavljene obale i dečaci su ostali na životu. Prema legendi tu ih je zaplakane pronašla vučica koja ih je podojila svojim mlekom. Prema nekim tumačenjima Latini su izraz "lupoe" koristili za vukove i za raspuštenice, pa je moguće da je neka žena "slobodnog morala" brinula za blizance te se to kasnijim prepričavanjima pretvorilo u vučicu. Ta je žena bila Acca Larentia, oženjena za kraljevskog svinjara Faustulusa, koji je prema legendi pronašao blizance. Verni kraljev sluga je blizance odgojio krijuci istinu o njihovom poreklu. Dječaci su rasli, naučili čitati i pisati, te su među ljudima slovili kao vredni i časni mladići. Rem je uskoro došao u sukob s Amulijevim pastirima te završio među njegovim zarobljenicima. Faustulus je spremao akciju oslobođanja te je Romulu otkrio sve tajne porekla. Nezadovoljni narod podigao je pobunu te ubio Amulija. Numitor je ponovno došao na vlast, a mladići su odlučili podići novo naselje u blizini mesta na kojem su odrasli.

[You must be registered and logged in to see this image.]
Borba Romula i Rema


U novo su naselje odlučili prihvatiti sve doseljenike i pružiti im zaštitu. Tako se broj stanovnika uveliko povećavao jer su pristizali dužnici, ubice i robovi begunci. Kako se naselje proširilo Romul je svoj deo nazvao Roma Quadrata, dok je Rem na brežuljku Aventinu uzeo deo zemljišta i nazvao ga Remonium. Kako bi utvrdili ko će od njih dvoje imati glavnu reč dogovorili su da će pobednik biti onaj tko ugleda više ptica u letu. Sreća se osmijehnula Romulu koji ih je ugledao 12, dvostruko više od Rema. Jednom drugom prilikom Romul je započeo kopati temelje budućeg obrambenog zida. Rem se počeo rugati takvim temeljima te ih je preskočio. Romul ga je napao u ubio u borbi. Kao datum osnivanja Rima uzima se datum 21.april 753.g.pne.

[You must be registered and logged in to see this image.]


Arheološka istraživanja su pokazala da su Latini već u X.st.pr.Kr. na lijevoj obali Tibera na sedam brežuljaka podigli nekoliko naselja. Tim su naseljima u VI.veku pr.ne. vladali moćni Etrušćani. Verojatno oko 575. godine pr.ne. Latini su oko svojih naselja podigli zidine i tako spojili naselja u jedan grad kojeg su prozvali Rim.

[You must be registered and logged in to see this image.]
Položaj Rima


Izvor:drugiforum

Gaj Julije Cezar

[You must be registered and logged in to see this image.]

Julije Cezar je bez sumnje najlegendarnijii rimski general. Čovek od političke i vojne strategije, prešao je sve prepreke sve dok se nije proglasio doživotnim diktatorom i osvojio carstvo koje se prostiralo na granicama do tada poznatog sveta. Njegovo suprodstavljanje članovima Senata dostiglo je vhunac kada je sa vojskom ušao u Rim i naterao Pompeja na beg. Ali, to isto suprodstavljanje će ga koštati pada, pošto će biti žrtva zavere nekoliko senatora, među kojima je i pad njegovog duhovnog sina Bruta.

Mladić koji obećava

Gaj Julije Cezar rođen je u Rimu 12. jula 101. godine p.n.e. Potiče iz porodice patricija, a smatrao se naslednikom Eneje i Venerinim sinom. Mladi Cezar, koji je pripadao zlatnoj mladosti Rima, bio je sjajan učenik. Posle prve pobede u Aziji, započinje političku karijeru i obavlja funkciju kvestora, zatim gradskog odbornika i pretora 63. godine p.n.e. Igre koje je organizovao da bi ga rimski narod voleo, koštale su ga bogatstvo. Više vojnih pobeda u Španiji omogućilo mu je da napuni svoje kase. Njegove ambicije da dođe na čelo Rima su ga nagnale da sklopi tajni pakt sa Pompejom i Krasusom, prvim trijumviratom. Računica se ispostavlja dobrom, pošto Cezar postaje Konzul 59. godine p.n.e.

Galski rat

Između 58. i 52. godine p.n.e., Cezar pokreće veliki talas osvajanja pod nazivom Galski rat. Međutim, Julije Cezar nailazi na veoma jak otpor u Overnju. Versinigetoriks, na čelu otpora, mu se suprotstavlja kod Burgonje 51. godine p.n.e. Gal se najzad klanja pred rimskim generalom. Ove velike pobede donele su Cezaru ogromnu popularnost među rimskim narodom. Kako bi im prepričao svoje poduhvate, Cezar piše izuzetno delo Galski rat.

Kriza u Rimu

Ali, za to vreme, u Rimu se politička situacija pogoršavala. Pošto je Krasus poginuo u ekspediciji protiv Parte 53. godine p.n.e., trijumvirat više nije postojao. Pompej to koristi da zauzme vlast. Julije Cezar odbija da preda grad u ruke Pompeja. Pobednik Galskog rata i miljenik naroda i Pompej, miljenik senatora, suprotstavljaju svoj uticaj u borbi za prvog čoveka Rima. Cezar učestvuje na izborima za konzula, što ga je po pravilima obavezivalo da se vrati u Rim i otpusti svoju vojsku. Konzulima je bilo zabranjeno da pređu reku Rubikon i da uđu u Rim sa trupama.

Kocka je bačena!

Prekršivši pravila, Julije Cezar na čelu svoje armije maršira ka Rimu.Prelazi reku Rubikon 10. januara 48. godine p.n.e. i izjavljuje: „Kocka je bačena!” Pompej kreće u bekstvo. Godine 48. p.n.e. Cezar presreće Pompeja u Grčkoj i pobeđuje njegovu vojsku u Farsalu. Senat imenuje Julija Cezara za konzula. On uspostavlja autoritativni režim u Rimu. Ne uživa u raskoši, već odlazi u Egipat kako bi ustanovio red između faraona Ptolomeja XIII i njegove sestre-žene Kleopatre. Rimski general pada na čari lepe Kleopatre. Rimske trupe pobeđuju trupe faraona i Cezar daje egipatski tron Kleopatri.
Cezar drži ceo mediteranski svet u šaci. Prekriva se slavom i pojavljuje se čak i na rimskim novčićima. Takođe, pomaže najslabijima, daje amnestiju starim neprijateljima, uvodi Gale i Špance u Senat i daje zemlju rstnim veteranima i siromašnima.

Zar i ti, sine Brute!

Ali, grupa senatora sklapa zaveru protiv diktatora. Usred zasedanja Senata, 15. marta 44. godine p.n.e., izbadaju ga na smrt. Pre nego što je izdahnuo, Cezar među svojim ubicama uočava i Bruta koga je voleo kao sina. Poslednjim dahom govori : „Zar i ti, sine Brute!” Njegovo telo su odneli robovi i kako nalaže tradicija, spalili ga na Marsovim Poljima. U svom testamentu Cezar je za naslenika odredio usvojenog sina Oktavija, budućeg imperatora Avgusta.
Uz pomoć neograničene ambicije, Cezar je izgradio carstvo koje će narednih 500 godina dominirati Mediteranom. Mesec Cezarevog rođenja (quintilius) je u njegovu čast bio preimenovan u julius i postao je današnji mesec jul.


navidiku.rs

Kaligula – rimski tiranin

[You must be registered and logged in to see this image.]

31. avgusta 12. godine rođen je rimski car Gaj Julije Cezar (Gaius Julius Ceasar), poznatiji kao Kaligula (od rimske reči „caligula“ - čizmica, cipelica). U istoriji će ostati upamćen kao jedan od najgorih likova. Njegova shvatanja doprinela su da ga smatraju ludim. Između ostalog nameravao je da svog konja proglasi konzulom.

Mladost

Pratio je Germanika na vojnim kampanjama, tako je i dobio nadimak. Otac mu je umro pod sumnjivim okolnostima, odnosi između njegove majke i cara Tiberija su se pogoršali i mladi Gaj je poslat da živi kod prababe Livije 27. godine, a kada je ona umrla, dve godine kasnije, živeo je sa svojom babom, Antonijom. Neposredno pre Sejanove smrti, Tiberije ga je doveo u svoju vilu na Kapriju, gde je ovaj živeo sve dok nije postao car 37. godine. U međuvremenu, dvojica njegove braće i majka su stradali, najverovatnije od samog Tiberija. Tokom ovih godina, Kaligula je imao samo počasnu kvesturu 33. godine.

Dolazak na vlast

Kada je Tiberije umro, Gaj je bio u odličnoj poziciji da nasledi Carstvo, bez obzira što je Tiberije u testamentu odredio zajedničku vladavinu njega i Tiberija Gemela. Gaj je gotovo odmah ubio svog savladara.

Pretorijanski prefekt Makron pomogao je Kaliguli da dođe na vlast. On je Tiberijevu oporuku proglasio nevažećom, zato što je ovaj navodno bio lud. To je Senat prihvatio i Gaj je ušao u Rim, praćen velikom radošću. Kaligula je dobro platio pretorijance. To je prva carska donativa u istoriji. To nije bila plata, nego carev poklon. Dalje, Gaj je uništio Tiberijeve lične papire jer su oni sigurno kompromitovali mnoge Rimljane u uništavanju Gajeve porodice. Na kraju, pozvao je natrag prognane, što je samo uvećalo njegovu popularnost.

Kaligula je trošio ogromna sredstva za priređivanje predstava i podizanje novih građevina. Senat je smatrao da mladi car pokazuje težnju ka zloupotrebi vlasti. Kaligula je za sebe zahtevao počasti koje se iskazuju Bogovima, uveo je posebnu ceremoniju, duboke naklone, ljubljenje nogu, što je bio istočnjački običaj. Da bi popunio praznu državnu blagajnu, oduzeo je imovinu osuđenih, organizovao je prinudne licitacije, a provincijama je nemetnuo ogromne poreze.

Na zapadnim granicama Kaligula je pokušavao da ponovo krene putem osvajanja, ali njegov pohod protiv Germana nije doveo ni do kakvih bitnih rezultata. U Judeji i Aleksandriji carevo nepoštovanje jevrejskih običaja skoro da je izazvalo ustanak.

Kaligulina tiranska vladavina (“Neka me mrze, samo neka me se plaše”) kao i dopuštanje robovima da potkazuju svoje gospodare izazvali su nezadovoljstvo kako senata, tako i komandnog osoblja pretorijanaca, a nije nedostajalo ni onih koji su mislili da je car duševno oboleo. Protiv Kaligule sklopljena je zavera i 41. godine ubio ga je pretorijsnaki vojni tribun Kasije Hereja.

Bio je veoma okrutan, spreman na svakave bizarnosti (pedofilija i sadizam). Pokazivao je prezir prema tradiciji i Senatu. Imao je incestuozni odnos sa sve tri sestre, pogotovo sa Drusilom, planirao je da svog konja Incitatusa postavi za konzula.


wikipedija

Lucije Dimitrije Neron

[You must be registered and logged in to see this image.]

Lucije Dimitrije Neron (lat. Lucius Domitius Nero), sin Agripine i Gneja Domicija Ahenobarba, rođen je 15. prosinca 37. u okolici Rima. U dječačkoj dobio zvao se Domitius. Njegova majka izravni je potomak rimskog cara Augusta. Na tron rimskog cara dovela ga je majka nakon što je prethodno otrovala svoga muža cara Klaudija (vladao 41. - 54.), koji joj je ujedno bio i ujak. Njezina želja da vlada preko sina bila je toliko izražena da je na kovani rimski novac osim lika cara Nerona dala uporedo iskovati i svoj lik.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Kovanica sa Neronovim portretom

Zasjevši na tron Neron je nastavio politiku cara Tiberija (vladao 14. - 37.) te je vodio oštru borbu protiv rimske aristokracije (senatorskog staleža), koja se protivila sužavanju prava Senata i jačanju carske vlasti. U početku je vladao umjereno zahvaljujući utjecaju svojih savjetnika Seneke i pretorijanskog preferkta Bura i supruge Oktavije. Međutim uskoro se ispostavilo da je Neron svirep vlastodržac. U skladu s tim pogubio je mnoge ugledne Rimljanje i konfiscirao njihovu imovinu.

Godine 55. dao je otrovati svoga brata Britanika. To je bio samo uvod u njegove zločine. Četiri godine kasnije (59.) otišao je tako daleko da je ubio čak i vlastitu majku. Nešto kasnije (62.) ubio je Bura i suprugu Oktaviju da bi oženio svoju ljubavnicu Popeju Sabinu. Nekoliko godina kasnije nju je istukao do smrti. I s trećom suprugom Statilijom Mesalinom priča se ponovila - dao ju je ubiti.

Neron je bio bolesno ambiciozna osoba. U toj svojoj nerealnoj ambiciji želio je dražiti Aleksandra Makedonskog te je vodio skupe i nesigurne ratove na Istoku uzalud pokušavajući osvojiti Armeniju, sjevernu obalu Crnog mora i Etiopiju. Mnogo je novca trošio na kazalište, cirkuske igre i raskošan život. Uobražavao si je da je velik umjetnik te se često pojavljivao u kazalištu i cirkuskoj areni kao glumac, pjevač, svirač i sudionik u utrci dvokolica.

Zbog opterećivanja državne blagajne, koje se posebice osjetilo u provincijama kroz nove poreze, za njegove vladavine buktali su ustanci u Britaniji, Španjolskoj, Galiji i Judeji. Nakon velikog požara u Rimu (64.) nezadovoljstvo je zahvatilo i Rim jer su glasine za požar krivile Nerona. Poslije požara organizirao je pomoć Rimljanima koju su u požaru ostali bez svojih domova te je započeo radove na obnovi Rima. Ipak na dobrom dijelu izgorenih kuća dao je sebi sagraditi novu palaču poznatu pod imenom Domus Aurea. Istovremeno s obnovom grada započeo je i sa sustavnim progonima kršćana jer je njih smatrao krivim za paljevinu Rima.

Uskoro otkriva veliku zavjeru (65.) kojoj je cilj njegovo svrgavanje s vlasti. U uroti su sudjelovali vojni časnici, državni službenici, senatori pa čak i filozofi. Otkriven je ukupno 41 zavjerenik zahvaljujući njihovim robovima koji su svoje gospodare odali Neronu. Nakon otkrivanja urote dao je pogubiti 18 urotnika, a ostale je ili protjerao iz zemlje ili im je oprostio sudjelovanje u zavjeri. Seneka, koji je također sudjelovao u zavjeri, počinio je samoubojstvo.

Neron je Između 66. i 67. godine posjetio Grčku gdje je sudjelovao u raznim javnim natjecanjima. Za vrijeme njegove odsutnosti iz Rima dolazi do buna u provincijama (Galija, Hispanja, Germanija), a kada se vratio u Rim Senat je Nerona proglasio neprijateljem rimskog naroda i osudio na smrt. Ne želivši da ga ubiju drugi Neron je počinio samoubojstvo 9. lipnja 68. godine.

biografije.org

Marko Aurelije

[You must be registered and logged in to see this image.]

Marko Aurelije (lat. M. Annius Catilius Severus; od 130.g.: M. Annius Verus; posle usinovljenja od strane Pija 138. g.: M. Aelius Verus Aurelius Caesar; kao car: Imp. Caesar M. Aurelius Antoninius Augustus) - (rođen 26. aprila 121. godine u Rimu, umro 17. marta 180). godine u Vindoboni (danas Beč) bio je od 161. godine do svoje smrti rimski car. Rođen je kao Mark Katilije Sever, a pošto ga je usvojio car Antonin Pije, Marko je dobio ime Marko Elije Aurelije Ver, a kao car njegovo puno ime je glasilo: Marko Aurelije Antonin Avgust.

Marko Aurelije bio je poslednji rimski car koji je to postao usvajanjem. On je morao posle dugostrajnog mirnog perioda u istoriji Rima da se ponovo prihvati ratova. Veliki neprijatelji su mu bili Parti na istočnoj granici, a na drugom kraju sveta, Rim su napadali varvari, Markomani koji su ugrožavali dunavski limes. Marko Aurelije koji je vladao zajedno sa svojim bratom po usvojenju, Lucijem Verom umro je u tokom jednog pohoda protiv Germana. Zbog svojih „Razgovora sa samim sobom“, Marko Aurelije je bio poznat kao car-filozof.

Nakon očeve rane smrti 128. godine, Marko Aurelije je rastao u kući svog dede. Već sa dvanaest godina razvio je interesovanje za filozofiju, što je skrenulo pažnju cara Hadrijana na njega. Upravo po Hadrijanovoj želji, Marka Aurelija je usvojio carev unuk, budući car Antonin Pije, 138. godine. Marko Aurelije je nastavio svoje obrazovanje uz vrhunske učitelje: Heroda Atika i Marka Kornelija Frontona.

Tokom vladavine Antonija Pija, 138-161. godine, Marko je bio u neposrednoj carevoj blizini. Posle njegove smrti, Marko je postao car, a svog adoptivnog brata Lucija Vera izabrao je za savladara. No, udeo Lucija Vera u vlasti je više bio formalan.

U skladu sa svojim filozofskim učenjem, tokom svoje vladavine, Marko Aurelije se bavio, dokle god je to bilo moguće, unutrašnjim prilikama u državi.

Ali, ubrzo je došlo od ratova. Na početku izbio je rat sa Partima (161-166. godine). Rat je nominalno vodio Lucije Ver. Izbio je i rat protiv Markomana, par godina nakon završetka rata sa Partima. Markomanima su se pridružila i druga plemena: Kvadi i Sarmati.

Tokom rata sa ovim varvarima, Marko Aurelije je svoju bazu uspostavio u Sirmijumu, Karuntumu i Vindoboni. 175. godine upravnik provincije Sirije, Avidije Kasije, proglasio se za cara, ali je ubrzo, posle tri meseca, bio ubijen. Iako je u ratu protiv varvara imao uspeha - privremeno je i osnovao provinciju Sarmatiju, s druge strane Dunava - teška epidemija kuge u vojsci ga je primorala da sklopi mir. Zatim je otišao na istok Carstva da bi tamo primirio provincije posle ustanka Avidija Kasija.

23. decembra 176. godine, Marko Aurelije je u Rimu, zajedno sa svojim sinom Komodom, proslavio trijumf nad Germanima i Sarmatima. Prvog januara iduće, 177. godine, proglasio je Marko Aurelije za svog savladara rođenog sina Komoda.

Tokom njegove vladavine izbila je epidemija kuge. Takođe, 177. godine u Lugdunumu (današnjem Lionu) došlo je do progona hrišćana.

3. avgusta 178. godine započeo je Marko Aurelije, zajedno sa svojim sinom Komodom drugi rat protiv Markomana. Tokom ovog pohoda, car je umro, verovatno u Vindoboni, današnjem Beču. Drugi izvor kao mesto njegove smrti pominje Sirmijum, današnju Sremsku Mitrovicu. Njegov pepeo je prenet u rim i položen u mauzolej cara Hadrijana. U čast Marka Aurelija, Senat je podigao počasni stub. On se i danas može naći u Rimu.

Najpoznatija predstava Marka Aurelija je bronzana statua cara na konju u Rimu. Ona se od renesanse nalazi na trgu Kampidoljo, čiji je nacrt naparavio Mikelanđelo. Zbog oštećenja od atmosferilija, danas se statua nalazi unutar muzeja na istom trgu. Statua je preživela Srednji vek zahvaljujući tome što je u tom periodu portretisani car identifikovan sa prvim hrišćanskim rimskim carem Konstantinom Velikim.

Marko Aurelije se tokom čitavog života bavio filozofijom. I kao car pohađao je filozofska predavanja. Njegovo delo, napisano na grčkom jeziku, Samome sebi (Meditations), sastoji se od misli i upozorenja koje je car samom sebi uputio tokom jednog ratnog pohoda protiv Markomana. Car Marko Aurelije jedan je od glavnih predstavnika poznostoičkog učenja.

wikipedija

Antonin Pije

[You must be registered and logged in to see this image.]

Tit Aurelije Fulvije Bojonije Arije Antonin Pije (rođen septembra 86. godine, umro 7. marta 161. godine) bio je rimski car od 138. do 161. godine. Bio je četvrti car u nizu tzv. Pet dobrih careva. Kao caru, njegovo zvanično ime je glasilo: Tit Elije Hadrijan Antonin Avgust Pije.
[uredi] Uspon do vlasti

Antonin Pije bio je sin Tita Aurelija Fulvija, konzula iz 89. godine, čija je familija poticala iz Nima, grada na jugu Galije, a bio je rođen blizu italskog mesta Lanuvijuma. Njegov deda Tit Aurelije Fulvo bio je dva puta konzul i prefekt Grada. Posle smrti oca Aurelija Fulva (koji je bio konzul 89. godine), o budućem caru se starao deda sa majčine strane, Arije Antonin, dva puta konzul, čovek velikog poštenja i obrazovanja, prijatelj Plinija Mlađeg.

Karijeru je započeo kao kvestor, a kasnije je dobio preturu. Antonin Pije je dobio svoj prvi konzulat 120. godine; tada mu je kolega bio Katilije Sever. Nakon tog konzulata, zapazio ga je car Hadrijan, koji mu je dodelio, zajedno sa još trojicom konzulara, sudsku upravu nad čitavom Italijom. No, pravo iskustvo je stekao kao prokonzul u provinciji Aziji gde je služio kao prokonzul 135-136. godine. Pokazao se kao dobar namesnik, koji je po vrednosti nadmašio čak i svog dedu. Tako je došao u naročitu milost cara Hadrijana koji ga je usvojio, odredio ga za svog naslednika 25. februara 138. godine. Na položaj Hadrijanovog naslednika Antonin Pije je došao tek posle smrti Elija Vera i pod uslovom da Antonin Pije sam usvoji Marka Anija Vera, koji je postao car, Marko Aurelije i sina Elija Vera, Lucija Vera budućeg savladara cara Marka Aurelija. Čim je Antonin Pije bio usvojen dobio je prokonzularni imperijum i tribunsku vlast, čime je jasno stavljeno do znanja da Hadrijan u njemu vidi svog naslednika. Nakon smrti Hadrijana u leto iste godine, Antonin Pije je postao njegov naslednik.

Antonin Pije bio je gotovo idealni gospodin, koga su hvalili ne samo antički pisci (vidi naročito Scriptores Historiae Augustae), nego i kasniji, moderni istoričari (Edvard Gibon, na primer).


Antonin Pije kao car

Svoju vlast Antonin Pije je započeo time što je amnestirao sve one koje je Hadrijan osudio, govoreći da bi to sam Hadrijan uradio samo da je poživeo. Hadrijan je od svog naslednka očekivao da utvrdi vlast u Carstvu, a ne da vodi ddalju ekspanziju i da širi granice, kao što je to Trajan činio. Najkasnije do 142. godine, Antonin Pije je tako utvrdio granicu u Britaniji, oko 160 km severnije od zida koji je izgradio Hadrijan. I u Gornjoj Germaniji Antonin Pije je utvrdio granicu, pomerajući je na istok.

Tokom svoje vladavine Antonin Pije je suzbio ustanke u Dakiji i Mavretaniji. Krajem vladavine Antonina Pija došlo je do poteškoća sa Partima, pa je njegov naslednik, Marko Aurelije, morao voditi rat.

Unutrašnja politika

U unutrašnjim prilikama, Antonin Pije je vodio vrlo prijateljsku politiku prema Senatu. Za razliku od većine drugih careva te epohe, napuštao je Italiju, brinuo se o provincijama, o pošti u carstvu, pojedinim gradovima, naročito posle velikog zemljotresa koji je zadesio Malu Aziju i Rodos. Ostao je zapamćen po naročito ambicioznim radovima u Italiji i Rimu: obnovio je Koloseum, izgradio je čuvenu Hadrijanovu grobnicu i niz hramova u svom rodnom Lanuvijumu. Nakon smrti bio je deifikovan.


wikipedija

Klaudije

[You must be registered and logged in to see this image.]

Tiberije Klaudije Neron Cezar (lat. Tiberius Claudius Nero Caesar Drusus, 1. avgust, 10. p. n. e.–13. oktobar, 54.), poznat i kao Tiberius Claudius Drusus Nero Germanicus, bio je četvrti rimski car iz Julijansko-klaudijevske dinastije, a vladao je od 24. januara 41 do svoje smrti 54. godine. Rođen u Lugdunumu u Galiji (današnji Lion, Francuska), od oca Druza i majke Antonije mlađe, bio je prvi rimski imperator rođen van Italije.

Klaudije je smatran vrlo neprikladnim za imperatora. Kažu da je čitavog života hramao na jednu nogu i da je mucao, pa ga je očajna porodica doslovce isključila iz javnog života dok nije postao konzul, zajedno sa svojim nećakom Kaligulom 37. Ove mane su ga možda spasle sudbine koja je snašla mnoge druge rimske patricije u vreme čistki za Tiberijeve i Kaliguline vladavine.

Isključenje iz javnog života pogodovalo je Klaudijevoj sklonosti za naukom, naročito istorijom i lingvistikom. Dok je još bio dečak Klaudije je započeo rad na rimskoj istoriji koju je otvorio ubistvom Julija Cezara, da bi zatim preskočio nekoliko godina i započeo je ponovo završetkom građanskog rata. Istorija je imala 43 poglavlja. Napisao je i dvadeset poglavlja o istoriji Etruraca i osam poglavlja istorije Kartagine. Nažalost, ni jedno od ovih dela nije sačuvano.

Takođe je predložio reformu rimskog alfabeta dodajući tri nova slova.

Izbor za imperatora

Posle zavere oficira i senatora koji su ubili Kaligulu, grupa pretorijanaca je „postavila“ Klaudija za njegovog naslednika, misleći da će on biti popustljiv i poslušan vladar. Iako nije imao nameru da postane car, uskoro pošto je Senat potvrdio njegov status, Klaudije je započeo nekoliko ambicioznih projekata. Jedan od njih bilo je proširenje rimske luke blizu Ostije, koja će postati lučki grad Portus. Za vreme njegove vladavine Rim je imao i vojne uspehe. Godine 47. njegove legije su konačno potčinile Britaniju, koja je bila rimska provincija u narednih 350 godina.

Brakovi

Klaudije se ženio četiri puta. Prva dva braka, s Plaucijom Urgulanilom i Elijom Petinom, završena su razvodom. Njegova treća žena Mesalina ubijena je po njegovom nalogu. Poslednja njegova žena Agripina, bila je majka njegovog naslednika Nerona, sina iz prvog braka.

Urgulanila mu je rodila dvoje dece: sina, Klaudija Druza i kćerku Klaudiju. Prema Svetoniju, Klaudije Druz je upravo bio veren s Junilom, Sejanovom kćerkom, kada se ugušio komadom kruške. Bilo je sumnji i ko je pravi Klaudijin otac, pa je se Klaudije odrekao. U drugom braku imao je jedno dete, kćerku Klaudiju Antoniju. Mesalina mu je rodila dvoje dece: sina Britanika i kćerku Oktaviju.

Četvrta i poslednja žena, Agripina, ubila je Klaudija, serviravši mu otrovne pečurke.

Klaudije i Pretorijanska garda

Zbog toga što ga je za cara proglasila Pretorijanska garda, umesto Senata – bio je prvi car tako postavljen – pojedini komentatori su osporavali Klaudijevu reputaciju kao vladara (na primer Seneka). Štaviše, on je bio prvi car koji je koristio mito da bi obezbedio lojalnost vojske. Pa ipak, potvrda njegovih državničkih vrednosti, za razliku od prethodnika Tiberija i Kaligule, dokazana je njegovom apoteozom posle smrti i podizanjem hrama „Svetom Klaudiju“ na Kelijskom brdu u Rimu. Oni koji smatraju ovo Agripinino iskazivanje poštovanja ciničnim ipak priznaju da, cinično ili ne, ovakvo poštovanje nije iskazano njegovim prethodnicima, što dokazuje da Klaudije nije bio omražen, kakvim ga smatraju pojedini, i drevni i moderni, istoričari. Štaviše, iako je Klaudijevu divinizaciju poništio njegov naslednik Neron, ponovo je uspostavio imperator Vespazijan.

Klaudije je bio prvi imperator koji je nazivan „Cezar“ samo kao izraz časti. (On nije imao legitimno pravo na ime „Cezar“.) Od tada će „Cezar“ postati deo titule svakog narednog rimskog imperatora, a iz toga će kasnije nastati titule nemačkog „Kajzera“ i ruskog „Cara“.

wikipedija

Konstantin Veliki

[You must be registered and logged in to see this image.]

Flavije Valerije Aurelije Konstantin Avgust (lat. Flavius Valerius Aurelius Constantinus Augustus), poznatiji kao Konstantin I Veliki (306-337), je bio rimski car. Kao reformator sproveo je čitav niz važnih reformi na polju administracije i vojske koje su osnažile Rimsko carstvo, uzdrmano velikom krizom 3. veka. Kao prvi rimski vladar koji je prihvatio hrišćanstvo, dotad veru progonjene manjine, Konstantin je pokrenuo hristijanizaciju Carstva i uzrastanje hrišćanstva u dominatnu veru tadašnjeg civilizovanog sveta. Otpočinjanjem hristijanizacije Carstva, kao i osnivanjem Carigrada, Konstantin je udario temelje budućem Vizantijskom carstvu. Kao prvi hrišćanski car, veliki dobrotvor i ktitor hrišćanske crkve, Konstantin je nakon smrti kanonizovan, a u pravoslavnim crkvama, uključujući i Srpsku pravoslavnu crkvu, poštuje se kao svetac i „ravnoapostolni car“.

Konstantin se rodio između 271. i 273. godine, 27. februara, u rimskom gradu Naisu (Naissus) tj. današnjem Nišu, u provinciji Gornja Mezija (Moesia Superior). Otac mu je bio Konstancije Hlor, u to vreme rimski oficir visokog ranga, a majka Jelena, žena skromnog porekla, po nekima gostioničareva kći. Pošto su Konstancije i Jelena pripadali različitim društvenim klasama, najverovatnije je da su živeli u konkubinatu, jedinoj vrsti braka mogućnoj supružnicima nepomirljivog društvenog porekla.

Konstancije Hlor je vremenom uznapredovao do mesta pretorijanskog prefekta cara Maksimijana (286.-305, druga vlada: 306-308), Dioklecijanovog savladara. Kada se 293. godine javila potreba da se carski kolegijum proširi, avgusti Dioklecijan i Maksimijan su za savladare nižeg ranga-cezare uzeli Galerija i Konstancija. Carski kolegijum (tetrarhija-četvorovlašće) trebalo je da predstavlja i veliku i složnu porodicu tako da su cezari postali zetovi avgusta. Konstancije je morao da se rastane od Jelene i oženi Maksimijanovu ćerku (ili pastorku?) Teodoru. Zatim je upućen U Galiju sa naređenjem da brani rimsku granicu na Rajni od varvara i pokuša da preotme Britaniju uzurpatoru Karauziju. Konstantin, tada mladić od dvadesetak godina, poslat je na istok, na Dioklecijanov dvor. Moguće je da je Konstantin trebalo da bude talac tj. zalog dobrog vladanja i sputavanja ambicija njegovog oca. Sa druge strane, Dioklecijan je možda Konstantina smatrao za budućeg prestolonaslednika te je želeo da ga na svom dvoru obrazuje i uputi u administrativne i vojne poslove.

Konstantinovo proglašenje za cara


Po retkim pomenima u izvorima, izgleda da je Konstantin pratio cezara Galerija u njegovim pohodima protiv podunavskih varvara i protiv Sasanidske Persije (298) i Dioklecijana u poseti Egiptu (301/2). Na Galerijev podstrek, Dioklecijan je 303. godine započeo Veliki progon, poslednji i najsuroviji progon hrišćana u Rimskom carstvu. Važno je podvući da je samo prvi od četiri edikta protiv hrišćana objavljen u zapadnom delu carstva i da su Maksimijan i cezar Konstancije, morali da ga primene. Koliko su u tome bili revnosni ostaje drugo pitanje. Konstancije je bar gajio simpatije prema hrišćanima i po rečima hrišćanskog oratora Laktancija, Konstancije je uništio nekoliko crkava, ali je sačuvao " ...pravi hram Božji koji je telo čovekovo".

Borba protiv hrišćanske crkve samo je privremeno zaokupila Dioklecijana, pošto je pitanje nasleđivanja prestola postalo akutno posle avgustove hronične bolešljivosti od zime 303/304. godine. Već 1. maja 305. Dioklecijan se u blizini Nikomedije dobrovoljno povukao sa vlasti zajedno sa svojim savladarom Maksimijanom. Galerije i Konstancije su postali novi avgusti, a njihovi cezari dvojica Galerijevih štićenika, Sever i Maksimin II Daja, Galerijev sestrić. Na očigled svih Konstancijev odrasli sin Konstantin i Maksimijanov Maksencije su zaobiđeni u podeli vlasti.

Izgleda da je sa ovakvim ishodom događaja Konstantinov položaj na Galerijevom dvoru postao opasan. Konstancije je, izgovarajući se slabim zdravljem, zatražio od Galerija da mu pošalje sina i Konstantin se u leto 305. najzad pridružio ocu. Nakon zajedničkog pohoda protiv Pikta, Kontancije je umro u Eburakumu (današnjem Jorku) 25. jula 306. Njegova smrt je duboko uzdrmala Dioklecijanov sistem, pošto su okupljeni vojnici izvikali za novog avgusta pokojnikovog sina Konstantina. Iako je u početku bio srdit, Galerije je odobrio uzdizanje Konstantina, ali samo za cezara potčinjenog Severu, novom avgustu zapada. Iako četvrti u hijerarhiji carskog kolegijuma, Konstantin je zadržao sigurnu vlast nad teritorijama svog oca: Galijom, Britanijom i Hispanijom. Jedan od prvih Konstantinovih poteza bio je da, suprotno svojim nedovoljnim ovlašćenjima, povuče sve mere protiv hrišćana i vrati im njihova prava i imovinu. Konstantin je, u skladu sa uobičajnom praksom, sproveo apoteozu svoga oca i kasnije je uvek sa ponosom isticao da je sin deifikovanog Konstancija. Iako se odmah na početku vlade prikazao kao zaštitnik hrišćana, Konstantin na novcu, koji je kovao u kovnicama na svojoj teritoriji (Trir, London i Arl) slavi paganske bogove.

Konstantinova uzurpacija koja je na kraju legitimisana poslužila je za uzor drugom zaobiđenom carskom sinu - Maksenciju koji se 28. oktobra 306. proglasio za cara u Rimu, uz pomoć i podršku senata i pretorijanske garde. Galerije je odbio da ga prizna za legitimnog vladara, ali se i pored toga Maksencije održao kao vladar Italije i Afrike. Pred opasnošću koju je donosio pohod avgusta Severa na Italiju, Maksencije je pozvao u pomoć oca Maksimijana koji se izgleda nije prilikom abdikacije oprostio od vladarskih ambicija. Sever je ubrzo napušten od svojih legionara i u Raveni se predao Maksimijanu, da bi ubrzo bio pogubljen.

Ovakav sled događaja naterao je Galerija da se u jesen 307. lično uputi u Italiju i pokuša da svrgne Maksencija i Maksimijana. Istovremeno, Maksimijan se obratio Konstantinu tražeći saveznika u borbi sa jarosnim Galerijem. Maksimijan se sa Konstantinom sastao u Triru, Konstantinovoj rezidenciji, i predložio mu savezništvo. Nekadašnji augustus Herculius ponudio je Konstantinu priznanje njegove titule avgusta i ženidbu sa Maksimijanovom ćerkom Faustom. Konstantin je oberučke prihvatio ponudu, rastao se od dotadašnje supruge Minervine,koja mu je oko 305. rodila sina Krispa, i septembru 307. god. u Triru je obavljena dvostruka ceremonija Konstantinovog proglašenja za avgusta i venčanja sa Faustom. U međuvremenu, i Galerije je doživeo neuspeh u pohodu na Italiju i morao se neslavno povući. Iako rodbinski povezan sa Herkulijima, Konstantin nije učinio ništa što bi moglo da naškodi Galeriju. Nakon što je opasnost prošla, Maksencije se posvađao sa ocem i proterao ga sa svojih poseda.

Kao čuvar Dioklecijanovog nasleđa, Galerije je potpuno izgubio kontrolu nad zapadnom polovinom Carstva. Najzad, u jesen 308. u Karnuntumu u Panoniji (blizu današnjeg Beča) sastali su se Galerije, Maksimijan i Dioklecijan, koji se samo radi ove prilike, u kojoj je trebalo urediti prilike u carstvu, vratio iz "penzije". Maksimijan je tako ponovo nateran na povlačenje sa vlasti, dok je Licinije (308-324), Galerijev favorit, direktno proglašen za avgusta 11. novembra 308. godine. Konstantinu je oprošteno odmetanje iz 307. godine i ponovo je kao cezar primljen u vladajuću tetrarhiju.

Sporazum iz Karnuntuma, suprotno očekivanjima, početkom 309. osporio je Galerijev sestrić, cezar Maksimin. Licinijevo momentalno uzdizanje u avgusta povredilo je Maksiminovu sujetu i on je samovoljno uzeo titulu avgusta 1. maja 310. god. Kako je i Konstantin od ranije pretendovao na položaj viši od cezarskog u leto 310. sva četiri legitimna vladara su ponela titulu avgusta.

Posle Karnuntuma, Maksimijan se vratio u Galiju i pred Konstantinom javno odrekao carskih insignija, ali čim je Konstantin u leto 310. otišao u pohod na rajnske varvare, Maksimijan se u Masiliji po treći put proglasio za avgusta. Kada se legitimni vladar pojavio Maksimijan je izručen Konstantinu. Po Laktanciju, Maksimijan je nateran da se potčini Konstantinu, ali je zatim pokušao da izvede neuspeli atentat na dotada velikodušnog zeta. Ovoga puta Konstantin je naterao tasta Maksimijana da izvrši samoubistvo.

Uklanjanje Maksimijana Herkulija označilo je Konstantinov raskid sa tetrarhijskim načelom legitimnosti. Iz avgusta 310. sačuvan nam je jedan anonimni latinski panegirik upućen Konstantinu koji otkriva novu ideološku podlogu Konstantinovog vladarskog legitimiteta. Otkriva se da je Konstantin potomak Klaudija II Gotskog (268-70), ali se podvlači i njegovo pravo na presto kao sina diviniziranog Konstancija. Najzad, na putu iz Marseja u Trir Konstantin posećuje neimenovani Apolonov hram. Tu car doživljava susret sa Apolonom, sa kojim deli čitav niz vrlina, koji mu otkriva proročanstvo po kome je upravo on, Konstantin, najavljen kao vladar čitavog sveta. Ova Konstantinova "paganska vizija" se pre svega može posmatrati kao propagandno oružje. Car se upravo odrekao jedne, ali zato javno ističe drugu osnovu svoje vlasti: nasledno pravo i odobravanje bogova. Upravo od 310. na Konstantinovom novcu se pojavljuje Nepobedivo Sunce (Sol Invictus), koje slavi kao svog pratioca i zaštitnika (SOLI INVICTI COMITI).



wikipedija

Valerijan

[You must be registered and logged in to see this image.]

Publije Licinije Valerijan (rođen oko 200. godine - umro 260. godine), poznat kao Valerijan, bio je rimski car od 253. do 260. godine. Njegovo puno latinsko ime je glasilo IMPERATOR · CAESAR · PVBLIVS · LICINIVS · VALERIANVS · PIVS FELIX · INVICTVS · AVGVSTVS — na srpskom: "Car Cezar Publije Licinije Valerijan Pobožni Srećni Nepobedivi Avgust."

Za razliku od većine uzurpatora, tokom Krize III veka Valerijan je bio aristokrata iz porodice usko povezane sa Senatom. Iz braka sa Egnacijom Marinijanom Valerijan je imao dva sina Galijena i Valerijana Mlađeg.

238. godine Valerijan je postao princeps senatus a Gordijan I je upravo sa njim pregovarao da bude priznat za cara. 250. godine, tokom ratova Decija Trajana protiv Gota, Valerijan je ostao u Italiji i uspeo je da uguši pobunu koju je predvodio Licinijan. 251. godine, kada je Decije Trajan obnovio u punoj snazi položaj cenzora, Valerijan je bio izabran na ovu funkciju. Pod istim carem Valerijan je postao upravnik Norika i Recije, dve provincije na Rajni. U vreme Trebonijana Gala Valerijan je ostao na ovoj funkciji: car je čak zatražio pomoć u borbi protiv Emilijana 253. godine. Valerijan je krenuo prema jugu, ali bilo je kasno: Trebonijan Gal je već bio ubijen, a Emilijan je proglašen za cara. Tada su međutim Valerijana njegovi vojnici izvikali za cara. Kada je Valerijan sa vojskom stigao u Rim u septembru 253. Emilijana je vojska napustila i odmah ubila. Vojska je sada jedinstveno stala iza Valerijana, a Senat je to brzo prihvatio, radujući se što je konačno neko iz redova senatora izabran za rimskog cara.

Valerijan je prvo proglasio svog sina Galijena za savladara. U početku, gotovo sve evropske provincije su bile u rđavom stanju, a na Istoku, sasanidski Persijanci su osvojili Antiohiju; ubrzo je pala i Jermenija. Valerijan je otišao na Istok u rat, a Galijen je ostao na Zapadu da rešava mnoge unutrašnje probleme.


Do 257. godine, Valerijan je uspeo da povrati Antiohiju i povratio je Siriju pod rimsku kontrolu. Ali, već sledeće godine, Goti su opustošili Malu Aziju. Kasnije, 259. godine, Valerijan je otišao u Edesu. Došlo je do epidemije kuge, što je jako oslabilo rimsku odbranu. Zbog toga je Valerijan morao da zatraži mir od persijskog cara Šapura I. Kasnije, krajem 259. ili početkom 260. godine, Valerijan je izgubio bitku kod Edese, a sam je bio zarobljen. U zarobljeništvu je bio posebno ponižavan, klečeći je bio prinuđen da služi kao oslonac za Šapura kada je ovaj hteo da uzjaše na konja. Nakon što je umro Persijanci su njegovu kožu ispunili slamom i izložili je u glavnom hramu zoroastrizma u Ktesifonu.

Uprkos nekoliko pokušaja uzurpacije, Galijen je uspeo da sačuva presto sve dok nije bio ubijen 268. godine.

wikipedija

Vespazijan

[You must be registered and logged in to see this image.]

Tit Flavije Vespazijan (lat. Titus Flavius Vespasianus, kasnije, kao car, Caesar Vespasianus Augustus), bio je rimski car od 69. do 79. godine. Rođen je 17. novembra 9. godine u gradu Falakrina, a umro je kao rimski car 23. juna 79. godine. Vladavinu je započeo kao poslednji vladar u godini četiri cara.

Vespazijan je bio prvi vladar iz dinastije Flavijevaca. Tokom svoje desetogodišnje vlasti, Vespazijan je politički i finansijski uspeo da stabilizuje prilike u Rimskom carstvu. Vespazijan važi za jednog od najvažnijh careva, zajedno sa Oktavijanom Avgustom i Trajanom.

Vespasijan je bio izuzetno uspesan rimski general koji je dobio vlast na velikom istocnom podrucju Rimskog carstva.
Podupirao je Galbine carske pretenzije,ali nakon Galbine smrti i sam je postao pretendant na presto.
Nakon Otova samoubistva,Vespasijan je uspeo preoteti zimske zalihe zita i tako zauzeo dobar polozaj u odnosu na suparnika Vitelija .

Vespasijanove pristalice su 20. decembra 69.godine uspeli zauzeti Rim.
Vitelija su ubili njegovi vlastiti vojnici,a Senat je sledeceg dana proglasio Vespasijana carem.

Za razliku od julijevaca i klaudijevaca,Vespasijan je slabo mario za Senat.Na primer,kao datum stupanja na vlast slavio je 1.juli,dan kada su ga vojnici proglasili carem,umesto 21.decembra kad je Senat ucinio isto.U kasnijim godinama vladavine cak je izbacivao neposlusne iz Senata.

Vespasijan je uspeo osloboditi Rim finansijskih problema u koje je upao zbog raskosi i gradjanskih ratova.
Velikim povecanjem (ponekad i udvostrucenjem) poreza stvorio je visak u riznici i krenuo na velike javne projekte.Izmedju ostaloga,narucio je gradnju Koloseuma i izgradio forum sa hramom Mira u sedistu.

Uspesno je carovao provincijama,a njegovi su generali ugusili pobune u Siriji i Germaniji,a i prosirio je granice carstva u Germaniji i Britaniji.Stanovnike Hispanije je proglasio rimskim gradjanima.

Iako se carska vlast vise nije smatrala naslednom,Vespasijan je insistirao da ga naslede njegovi sinovi Tit Flavije i Dominicijan .

Tit koji je postigao ratne uspehe pocetkom oceve vladavine,cinio se glavnim kandidatom,dok je Dominicijan bio hirovitiji i neodgovorniji.

Tit se pridruzio ocu kao konzul, te mu je pomogao da preustroji senatorsku cast.
Vespasijan je umro 79.godine, a Tit je odmah proglasen carem



wikipedija

Galba

[You must be registered and logged in to see this image.]

Servije Sulpicije Galba (24. decembar 3. p. n. e. — 15. januar 69) je bio rimski car od juna 68. godine, pa do svoje smrti.

Poreklo i uspon do vlasti

Galba je bio rođen blizu Teracine. Poreklom je bio iz plemenite i bogate familije, ali ni poreklom ni ženidbenim vezama nije bio povezan sa dinastijom Julijevaca-Klaudijevaca. Navodno je Oktavijan Avgust predvideo da će Galba postati car.

Galba je postao pretor 20. godine, a nešto kasnije, 33. godine, konzul. Posle toga upravljao je provicnijama Galijom, Germanijom, Afrikom i Španijom. Nakon Kaliguline smrti, odbio je poziv svojih prijatelja da postane car i lojalno je služio pod Klaudijem. Tokom početka Neronove vladavine živeo je povučeno, sve dok mu car 61. godine nije poverio na upravu provinciju Tarakonsku Španiju.

U proleće 68. godine, Galba je saznao da ga je Neron osudio na smrt. Gotovo istovremeno je čuo za ustanak Julija Vindeksa u Galiji. Prvo je pomislio da kao i Julije Vindeks podigne ustanak, ali je od toga odustao, čim su stigle vesti o njegovoj smrti. Zatim je do Galbe stigla vest da se Nimfidije Sabin, pretorijanski prefekt, izjasnio u njegovu korist. Odmah posle Neronove smrti, Galba je uzeo titulu cezara i krenuo sa vojskom prema Rimu.

Kada se Galba u oktobru 68. godine približio Rimu, izbili su nemiri među vojnicima; neki vojnici su bili tom prilikom ubijeni.

Vlast i smrt

Osnovna briga Galbina tokom njegove kratke vladavine bila je da se obnove državne finansije. Preuzeo je nepopularne mere: odbio je da isplati pretorijancima nagradu obećanu u njegovo ime. Galba nije podnosio ideju da vojnike treba podmićivati da bi se obezbedila njihova lojalnost. Dalje, mrzeo je pompezni carski nastup. 1. januara 69. dve legije u Gornjoj Germaniji su odbile da se zakunu na vernost Galbi, tražeći da se izabere novi car. Sledećeg dana vojnici Donje Germanije su se pridružili pobuni i proglasili su za cara upravnika te provincije Vitelija. Galba ipak nije našao pravo rešenje u ovoj krizi: usvojio je Lucija Kalpurnija Pizona, a nije uspeo da odobrovolji vojsku.

Pizonovo usvajanje je izazvalo pobunu Otona, upravnika Luzitanije i jednog od Galbinih ranijih pristalica koji je sada bio razočaran što je zaboravljen. Pretorijanci su stali na stranu Otona. Galba je pokušao da se susretne sa pobunama, ali su ga vojnici u centru Rima presreli i zaklali. Tacit s pravom primećuje da bi za Galbu svi rekli da je zaslužio da bude car, samo da nije postao car. ("omnium consensu capax imperii nisi imperasset").


wikipedija

Aulus Vitellius (Vitelije)

[You must be registered and logged in to see this image.]

Aul Vitelije Germanik (rođen septembra 15. godine, poginuo decembra 69. godine) bio je rimski car od 17. aprila 69. do svoje smrti. Vitelije je bio jedan od careva u Godini četiri cara.

Vitelije je bio sin Lucija Vitelija koji je bio konzul i upravnik Sirije pod carem Tiberijem. Vitelijev istoimeni sin postao je konzul 48. godine, a nešto kasnije bio je upravnik Afrike. Krajem 68. godine, Galba mu je dodelio komandu nad Donjom Germanijom, i Vitelije je naročitu popularnost stekao među vojnicima zahvaljujući svojoj darežljivosti.

Vitelije nije bio naročito ambiciozan, već lenji oportunista; uživao je u jelu i piću. Svoj uspon na presto dugovao je dvojici komadanata legija na Rajni koji su stajali na čelu pobunjenih legija i koji su u njemu našli idealnog pretedenta na carsku funkciju. Tako je Vitelije u Kelnu izvikan za cara. U stvarnosti, Vitelije nikada nije prihvaćen za cara u čitavom rimskom svetu, iako je Senat u Rimu prihvatio njegov izbor. Kada je Vitelije stigao sa vojskom u Italiju i Rim, prestonica je postala poprište krvoprolića i masakra. Ubrzo je postalo poznato da su vojske iz Dalmacije i Ilirika proglasile za cara Vespazijana. Očekujući dolazak Vespazijanove vojske, Vitelije je pokušao da se sporazue sa novim pretedentom, ali mu to nisu dozvolili pretorijanci. Ubrzo je Vitelije bio ubijen u nemirima.

wikipedija

Domisijan

[You must be registered and logged in to see this image.]

Tit Flavije Domicijan (rođen 24. oktobra 51, ubijen 18. septembra 96. godine) bio je rimski car iz roda Flavijevaca.

Domicijan je bio Vespazijanov sin sa njegovom ženom Domicilom. Domicijanov brat bio je Tit, koga je i nasledio 81. godine.

Mladost

Domicijan je bio rođen u Rimu, u vreme dok je njegov otac bio samo vojni komandant. Dobio je dobro obrazovanje senatorskog staleža. Bio je upućen u pravo, retoriku i književnost. U biografiji cara Domicijana, Svetonije ga opisuje kao učenog mladića koji je lepo govorio. Za razliku od svog brata, Tita, Domicijan se nije uključio u velike ratne operacije koje je vodio njihov otac, Vespazijan.

Tokom 69. godine, poznate pod imenom Godina četiri cara, Domicijan je bio predstavnik Flavijevske familije pre nego što su Vespazijan i Tit stigli u Rim.

70. godine, Domicijan je uspeo da izazove razvod Domicije Longine, kako bi se oženio njom. Njen muž nije mogao sprečiti Domicijanovu želju. Domicija Longina je bila jedina kći čuvenog vojskovođe Gneja Domicija Korbulona, jedne od žrtvi Neronovog terora i čoveka sa besprekornom reputacijom.

Domicijan je u ranoj fazi Vespazijanove vladavine imao samo počasne dužnosti, kao mlađi sin. Bio je konzul, ali nije imao vojnu komandu. Tokom Titove vladavine, situacija je bila slična ili ista, budući da niko u njemu nije video budućeg cara. Ali Domicijan je sigurno gajio tu ambiciju. Dok je Tit umirao, Domicijan je obezbedio podršku pretorijanske garde.

Vladavina

Tokom Domicijanove vladavine došlo je do inflacije. Srebrni denar je izgubio vrednost. To je izazvalo povećanje poreza, što je naravno dovelo do nezadovoljstva. S druge strane, Domicijan je ulagao veliki novac u ulepšavanje Rima, koji je još uvek patio od posledica velikog požara iz 64. godine i od Građanskog rata 69. godine. U Domicijanovo doba je restaurisan Jupiterov hram na Kapitolu, kao i carska palata na Palatinu.


[You must be registered and logged in to see this image.]
Denar cara Domicijana

85. godine Domicijan je samog sebe imenova za doživotnog cenzora, nadziratelja morala u Rimu. Ali carev život je bio veoma raskalašan. Sam je varao ženu a i ona njega. Konačno, Domicija Longina je uhvaćena sa glumcem Parisom, on je ubijen a carica je proterana posle brzog razvoda. Domicijan se onda zaljubio u svoju bratanicu Juliju Flaviju. Opet je izazvao njen razvod. Ali Julija Flavija je umrla tokom abortusa. Posle toga Domicija Longina je ponovo pozvana u carsku palatu, iako se Domicijan nije nikada s njom ponovo oženio.

Domicijan je bio obuzet umetnošću i igrama. Osnovao je Kapitolinske igre 86. godine. Po ugledu na Olimpijske igre, one su se trebale održavati svake četiri godine. Pored toga, car je bio veliki ljubitelj gladijatorskih igara.

Domicijan je imao veliko uporište u vojsci. Ipak, nikada nije prošao kroz tradicionalno vojničko obrazovanje i nije vodio rimsku vojsku u velike pobede. Ipak, nekoliko trijumfa je proslavio, nad Hatima, i nad Britancima. Nekada se ovi trijumfi ocenjuju kao propagandni potezi. Tokom Domicijanove vladavine vođeni su ratovi protiv Dačana na dunavskom limesu. Rat je završen sporazumom da Decebal i njegovi Dačani neće prelaziti Dunav, a Domicijan se obavezao da će isplaćivati novčani prinos ovom varvarskom kralju.

Pri kraju svoje vladavine, Domicijan je sve teže kontrolisao svoju surovost. Jevreji i hrišćani su bili žestoko proganjani tokom njegove vladvine. Izgleda da je patio od paranoje, što ga je dovelo do toga da ubije više uglednih senatora i vitezova. Svoju vladavinu je završio u ratu sa senatom. Ostao je zabeležen u istoriji kao jedan od najnepopularnijih rimskih careva.

Domicijan je ubijen 96. godine, u septembru. Zaveru su organizovale pristalice senata, kao i neke sluge njegovih žena. Nasledio ga je Nerva, koga je senat imenovao. Sam Domicijan je pretrpeo damnatio memoriae.

wikipedija

Nerva

[You must be registered and logged in to see this image.]

Marko Kokcej Nerva (rođen 8. novembra 30. godine, po Dionu Kasiju, ili 35. godine, po Aureliju Viktoru, Caes. 12.11), umro 27. januara 98. godine) bio je rimski car između 96. i 98. godine. Bio je prvi car koji je izabrao naslednika među zaslužnim ljudima i zatim ga usvojio. Ta praksa koju su nastavili i potonji carevi, jedan je od ključnih karakteristika epohe Pet dobrih careva.

Mladost

Marko Kokcej Nerva bio je italski nobil, više nego rimski nobil. Mesto njegovog rođenja nije poznato.

Članovi njegove familije su imali važne magistrature. Njegov pradeda bio je konzul 36. p. n. e. a njegov deda je bio blizak dinastiji Julijevaca Klaudijevaca. Nervnin ujak se oženio praunukom cara Tiberija. Nerva je bio konzul u vreme Vespazijana (71. godine) i u vreme Domicijana (90. godine).

Nerva je bio prvi od Pet dobrih careva.

Car

Posle ubistva Domicijana 96. godine, Nerva je izabran za cara 18. septembra 96. godine. Po Dionu Kasiju, zaverenici protiv Domicijana su se njemu obratili zato što je tada bio već star i zato što nije imao dece. Takođe, bio je jedan od onih koji su izgubili Domicijanovu milost. Nakon uspona na presto, Nerva je odmah oslobodio one koji su bili zatvoreni zbog izdaje, zabranio je buduće optužbe zbog izdaje, dao je amnestiju za mnoge koje je Domicijan proterao, vratio je konfiskovanu imovinu i približio se senatu. Time je znatno doprineo sopstvenoj popularnosti. Ali, Domicijan je imao podršku u vojsci. Oktobra 97. pretorijanska garda je napala carsku palatu na Palatinu i čak uspela da zarobi Nervu. Car je tada bio prinuđen da prihvati sve zahteve, dakle da preda sve odgovorne za Domicijanovu smrt i da održio govor u kojem je pohvalio pobunjene pretorijance. Petronije i Partenije, koje su pretorijanci optužili za Domicijanovu smrt, bili su ubijeni. Nerva je izgubio prilično autoriteta.

Budući bez dece, usvojio je Trajana, koji je tada bio komandant vojske na rajnskom limesu.

Izgleda da je Nervu savladala groznica, ubrzo posle ovog usvajanja. Bio je odmah deifikovan i sahranjen u Avgustovom mauzoleju. Na dan njegove sahrane došlo je do pomračenja Sunca.


wikipedija

Trajan

[You must be registered and logged in to see this image.]

Trajan, punim imenom nakon usinovljenja Marko Ulpije Nerva Trajan (lat. Marcus Ulpius Nerva Traianus, rođen 53. god. n. e., stupio na presto 98. godine, umro 117. godine), bio je rimski car, naslednik Nervin i pripadnik antoninske dinastije.

Trajan je bio prvi i možda jedini car kojega je usvojio prethodni car s kojim nije bio ni u kakvom srodstvu, bilo rođenjem ili bračnim vezama. Takođe je bio drugi u nizu petorice dobrih careva koji su nasleđivali jedan drugoga putem usinovljenja i tokom većeg dela 2. veka obezbedili carstvu unutrašnju harmoniju i dobru vladu. Osim toga, Trajan je kao Hispanac bio prvi car rođen u nekoj provinciji. Uz sve veći broj provincijalaca u senatu, uzdizanje jednog od njih na carski presto bilo je praktično neminovno.

Tokom cele vladavine Trajan je u principu poštovao ustavne običaje principata kakve su ih ustanovili Avgust i njegovi neposredni naslednici. Bio je pažljiv prema senatu i redovno se s njim savetovao i izveštavao ga o svojim aktivnostima. Kako je bio skromnog držanja, nije za sebe tražio preterane počasti i sa senatorima je sklapao srdačna prijateljstva. Time je opet uspostavljeno međusobno poštovanje između senata i princepsa. "Carstvo i sloboda bili su", kako kaže Tacit, "izmireni", a atmosfera sumnje, intriga i terora koja je okruživala Domicijanov dvor, sada je nestala. Trajan je dobio i naklonost širih slojeva stanovništva organizujući građevinske programe, gladijatorske igre i distrbucije novca. Iznad svega, bio je popularan među vojnicima: on je bio istinski vojnik-car. Zbog svega toga nije čudno što je imao nadimak Optimus (= Najbolji), zvanično od 114. godine, a nezvanično od mnogo godina ranije.

Ipak, Trajan je bio autokrata koji se bez oklevanja i obzira mešao i u sferu delovanja senata, kada god je to izgledalo neophodno. Njegov je cilj bila efikasna državna uprava, a želja mu je bila da svuda promoviše javno blagostanje. Ukrasio je Rim sjajnim i značajnim građevinama, a svoju brigu za Italiju pokazao je obvnavljanjem i proširenjem luka u Ostiji i Ankoni. Slao je svoje službenike nazvane curatores u italske municipije koje su bile u ekonomskim teškoćama i pomagao da se one prevaziđu. Jedna od glavnih Trajanovih mera u pravcu poboljšanja stanja Italije bio je razvoj alimentarnih fondova, kojima je temelje udario Nerva. Suština alimentacije sastojala se u sledećem: iz određenog novčanog fonda koji je osnovala država davani su zajmovi sitnim i srednjim zemljoposednicima uz neznatne kamate (obično 5% godišnje); kamate od tih zajmova trošene su na vaspitavanje maloletne siročadi i dece siromašnih roditelja. Slične privatne ustanove postojale su i ranije, ali je novost bila u tome što je sada alimentarni fond osnovala država i što se alimentacija sprovodila u čitavoj Italiji u relativno širokim razmerama. Ali ipak je to bila palijativna mera, koja nije mogla sprečiti propadanje sitnog i srednjeg zemljoposeda i osiromašenje gradskog stanovništva. Trajan je izdao i naređenje koje je svakog senatora obavezivalo da jednu trećinu svoje imovine uloži u italsku zemlju, što je imalo za cilj da poveća vrednost italskog zemljišta.

Interes za Italiju nije značio zapostavljanje provincija, u koje su takođe slati kuratori. Da bi senatske provincije Ahaju i Bitiniju spasao od bankrota koji im je pretilo, Trajan ih je obe privremeno proglasio carskim i poslao tamo specijalne komisije. Njegova prepiska sa Plinijem Mlađim, koga je postavio za namesnika Bitinije, otkriva kako se savesno Trajan bavio i najsitnijim detaljima provincijskog života. Ta korespondencija istovremeno otkriva kako je ograničen bio pristup centralnoj vladi i kako je stoga velika inicijativa u odlučivanju morala biti data namesnicima onih provincija koje nisu bile predmet posebne careve pažnje. Trajanov je dan bio suviše kratak da bi mogao saslušati govor svake delegacije iz provincija, svaku preporuku za davanje počasti ili unapređenja i svaku žalbu koja mu je upućena kao najvišem apelacionom sudu. Pomagala mu je carska birokratija, koju je u Rimu činilo samo nekoliko stotina ljudi i još nekoliko stotina koji su se s raznim zaduženjima nalazili u provincijama ― za upravljanje životima nekih 60 miliona ljudi. Jasno je da se uprava nad tako prostranom državom uglavnom nalazila u rukama lokalnih aristokratija.

U vojnoj sferi, Trajanova vladavina bila je veoma dinamična. Posle Domicijanovih ustupaka iz 89. godine posebno je opasna bila Dačka kraljevina, čiji je kralj Decebal stupio u pregovore sa parćanskim kraljem o zajedničkim akcijama, što je predstavljalo opasnost za istočne granice carstva. U prvom pohodu (101―102) Trajan je potukao Decebala koji je bio prinuđen da sklopi mir, pri čemu je Rimljanima pripao jedan deo Dačke kraljevine. Osim toga, Decebal se obavezao da pomaže Trajana u njegovim daljim pohodima; zbog ovih uspeha Trajan je uzeo naziv Dacicus (= Dački). Novi rat sa Dačkom kraljevinom (105-106) završio se Decebalovim samoubistvom i pripajanjem cele Dakije rimskoj državi. Rimljani su se tako spasli opasnog suseda i dobili podesno zemljište za odbijanje napada sa severoistoka. Osim toga, u Dakiji su se nalazili rudnici zlata, a konačno, to je bila oblast veoma podesna za kolonizaciju. Trajan je, po završetku dačkih ratova, izgradio onaj sistem pograničnih utvrđenja koji je činio tzv. limes: duž granice carstva na izvesnim su rastojanjima podizana manja utvrđenja ― kašteli, koji su povezivani putevima pogodnim za kretanje trupa. Na graničnoj liniji kopani su šančevi i stvarani nasipi. To je imalo za cilj da spreči eventualnu ofanzivu varvara.

Trajan je i na istoku planirao proširenje rimskih granica, očigledno u ubeđenju, koje su i pre i posle njega delili mnogi ugledni Rimljani, da jedino osvajanje može rešiti parćanski problem. Prvi je potez bilo pripajanje Nabatejske kraljevine (106. n. e.), koja se nalazila u Arabiji, u oblasti gradova Bostre i Petre (oba grada se nalaze u današnjem Jordanu i predstavljaju vanredno značajna arheološka nalazišta pod zaštitom UNESKO). Zatim je 114. godine Trajan okupio veliku vojsku, pripojio Rimu zavisnu kraljevinu Jermeniju i napao Partiju. Posle spektakularnih pobeda 115. i 116. godina, on je stvorio nove provincije (Severnu Mesopotamiju i Asiriju) i stigao do Persijskog zaliva. Ipak, on je zapravo samo prošao kroz Mesopotamiju ne učvrstivši tu rimske pozicije. Stoga su, pošto bi njegova vojska prošla, izbijali ustanci. U Kirenaici, smeštenoj na istočnoj obali Libije, još 115. godine Judejci su digli ustanak koji je naišao na odziv i u Egiptu i na Kipru. Ustanci su 117. godine ugušeni, ali je zato ponestalo sredstava za nastavak daljeg ofanzivnog rata protiv Partije. Trajan je zbog bolesti krenuo natrag u Italiju, ali je umro usput u Maloj Aziji.

Pre no što je umro Trajan nije zvanično odredio naslednika. Međutim, još ranije su visoke počasti i važna zaduženja bila dodeljena njegovom najbližem muškom rođaku, Publiju Eliju Hadrijanu, namesniku Sirije. Prema rečima Trajanove udovice, Trajan je na samrti i usvojio Hadrijana. Bila ta tvrdnja istinita ili ne, senat i vojska su joj poverovali i Hadrijana priznali za cara. Trajan je odmah i bez oklevanja bio deifikovan od strane senata.


wikipedija

Hadrijan

[You must be registered and logged in to see this image.]

Hadrijan, punim imenom nakon usinovljenja Publije Elije Trajan Hadrijan (lat. Publius Aelius Traianus Hadrianus, rođen 76. god. n. e., stupio na presto 117. godine, umro 138. godine), bio je rimski car, naslednik i posinak Trajanov, pripadnik antoninske dinastije i treći u nizu "petorice dobrih careva".

Rođen je u hispanskom gradu Sevilji, u porodici koja je poreklo vodila iz italske pokrajine Picenuma, i bio u dalekom srodstvu s Trajanom, jer je bio unuk sestre Trajanovog oca. Trajan nikada nije zvanično odredio svoga naslednika, ali je njegova udovica Plotina tvrdila da je na samrti Hadrijana proglasio za naslednika i svoga posinka.

Za razliku od Trajana, Hadrijan je bio protivnik teritorijalne ekspanzije. Pošto je i sam 117. godine bio na istoku, odmah se odrekao tamošnjih Trajanovih osvajanja i čak razmišljao i o napuštanju Dakije. Štaviše, četiri vojna zapovednika, koji su znatno doprineli Trajanovim vojnim uspesima, bili su uhapšeni i pogubljeni pod optužbom za zaveru, premda je Hadrijan kasnije tvrdio da su oni bili pogubljeni po naređenju senata, a protiv njegove volje. Do jedinog ozbiljnog ratnog sukoba tokom njegove uglavnom mirne vlade došlo je u Judeji, gde je Bar Kohba (= "Sin zvezde") predvodio ustanak Judejaca (132―135) zbog Hadrijanove odluke da se na mestu Jerusalima podigne rimska kolonija Aelia Capitolina; tamo gde je nekad bio Jerusalimski hram trebalo je da se podigne hram Jupitera Kapitolskog, pod čijim je imenom trebalo da se održava kult samog Hadrijana. Ustanci su se borili snažno, ali bezuspešno.

Umesto vojne ekspanzije Hadrijan je težio definisanim granicama koje se u slučaju potrebe mogu braniti, iza kojih bi se nalazila zavisna kraljevstva, gde je to moguće. Same granice, ukoliko se nije radilo o prirodnim preprekama, bile su snažno utvrđene: u Britaniji je izgrađen tzv. Hadrijanov zid s jednog na drugi kraj ostrva; Germanija i Retija zaštićene su limesom koji se protezao između Majnca na Rajni i Regenzburga na Dunavu. Unutar granica vojska je držana u pripravnosti i bila sastavljena uglavnom od lokalnog stanovništva koje se primalo u legije i u pomoćne trupe (tako da je postpeno napušten Vespazijanov sistem po kome su vojnici u pomoćnim trupama služili daleko od svog zavičaja). Pored toga, nastavljena je tendencija stapanja pomoćnih trupa i legija; čak su i razlike među oficirima postale manje, pošto su sada vitezovi ponekad zamenjivali senatore na visokim položajima. Da bi ovu, u osnovi stajaću, vojsku držao u stalnoj pripravnosti (što nije bio lak zadatak), Hadrijan je često preduzimao lične inspekcije, te je oko polovine svoje vladavine proveo u provincijama (121―125, 128―134).

Hadrijan je takođe zaslužan za značajne promene u civilnoj upravi. Vitezovi više nisu morali obavljati vojne dužnosti da bi napredovali u karijeri, a mnogi od njih su ušli u carsku birokratiju. Formalne su titule obeležavale različite stepene viteškog dostojanstva: prokurator je bio vir egregius, običan prefekt vir perfectissimus, prefekt pretorija vir eminentissimus, što je očigledno bila paralela senatorskoj tituli vir clarissimus. Od Hadrijana vitezovi zamenjuju oslobođenike na dvoru i u carevim kancelarijama, a pojavljuju se i u Hadrijanovom carskom savetu (consilium principis).

Važnu je Hadrijanovu meru predstavljalo i izdavanje tzv. Večitog edikta (Edictum perpetuum): po Hadrijanovom nalogu istaknuti pravnik Salvije Julijan revidirao je pretorske edikte, načinio izbor i sistematisao ono što je sačuvalo značaj za to vreme. Kodifikacija je završena izdavanjem "Večitog edikta", u kome su združeni edikti gradskog pretora i pretora peregrina; na kraju je donesen edikt kurulnih edila. Prvi deo bavio se sudskim postupkom pred magistratom, drugi pravnim formulama i građanskim parnicama, dok je treći deo sadržavao propise o sudskim rešenjima i njihovom izvršavanju. U pravnoj je sferi značajna i Hadrijanova odluka da suđenja po građanskim parnicama u Italiji poveri četvorici konzulara. To je položaj Italije učinilo veoma sličnim položaju provincija; Hadrijanova namera, međutim, nije bila da umanji status Italije, već da sve delove carstva učini podjednako važnim. Za jedan deo carstva bio je posebno zainteresovan: mnogo je vremena proveo u Grčkoj, gde je dao da se posbno raskošnu ukrasi grad Atina.

Hadrijan je održavao dobre odnose sa senatom, koji mu, međutim, nikada nije u potpunosti verovao. Njegova je spoljna politika izgledala neherojska, njegov kosmopolitizam nerimski, a njegove reforme smatrane su mešanjem u tradicionalne nadležnosti senata. Pored toga, tokom poslednje dve godine svoje vladavine ponekad se ponašao ćudljivo i tiranski. Kao i Avgust, nije imao sopstvenog sina, pa je grčevito tragao za naslednikom. Nakon što je pogubio svog jedinog muškog rođaka, usvojio je 136. godine Lucija Cejonija Komoda, koji je uzeo ime Lucije Elije Cezar. On je, međutim, uskoro umro, pa je Hadrijan 138. godine izabrao bogatog senatora bez dece, Tita Aurelija Antonina, kome je bila 51 godina. Ali, očigledno u nameri da zasnuje dinastiju, naredio je Antoninu da i sam odmah usvoji dva mladića, 17-godišnjeg Marka Aurelija, nećaka Antoninove žene, i Lucija Vera, sina Elija Cezara. Kada je Hadrijan uskoro potom umro, senat je odbio da ga deifikuje. Da bi to postigao, Antonin je morao uložiti znatne napore. Prema nekima, upravo je zbog te odanosti prema poočimu Antonin dobio nadimak Pije (Pius = Pobožni).


wikipedija

Komod

[You must be registered and logged in to see this image.]

Imperator cezar Marko Aurelije Komod Antonin Avgust (rođen 31. avgusta 161. godine u Lanuviju, umro 31. decembra 192. godine u Rimu, bio je rimski car od 180. do 192. godine.

Komod je nekoliko puta menjao ime. Rođen je kao Lucije Aurelije Komod, a od 191. godine njegovo ime je glasilo Imperator cezar Lucije Elije Aurelije Komod Avgust Pije Feliks.

Komod je rođen kao blizanac od oca Marka Aurelija. Njegov brat je rano umro. Komodova majka zvala se Faustina. Već sa pet godina dobio je titulu cezara, a sa 17 godina postao je savladar (Avgust). Jedan deo svoje mladosti proveo je zajedno sa ocem u ratu protiv Markomana.

Još od ustanka Avidija Kasija, Komod se obučavao za zadatak vladara. 176. godine postao je imperator, a već 178. godine našao se sa ocem na Dunavu, u jednom ratnom pohodu.

17. marta 180. godine umro je Komodov otac, Marko Aurelije, u jednom vojnom logoru na Dunavu. Tako je Komod postao samostalni vladar. Odmah potom, on je sklopio mir sa Markomanima i 22. oktobra 180. proslavio je trijumf u Rimu.

Što se tiče naroda, Komod se od početka starao da mu obezbedi hleba i igra. Sa senatom Komod nije bio u dobrim odnosima. S druge strane pretorijancima Komod je obezbedio mnogo uticaja i to na štetu odnosa sa Senatom.

Vladavina Komoda je sve više bila obeležena njegovim nepoverenjem prema okolini. Počela su besmislena ubistva. Komod se sve više identifikovao sa Heraklom, a počeo se pojavljivati obučen kao gladijator, što je izazivalo zgražavanje. Sve više je pokazivao znake ludila.

190. godine preimenovao je mesec mart u ime "komod". Po njegovoj odredbi sve rimske legije su se imale zvati "Komodove", a čak je svaki Rimljanin trebalo da dobije agnomen Komod, a grad Rim planirao je da nazove Colonia Lucia Annia Commodiana, pošto ga je delimično obnovio posle jednog požara.

Komod je zahtevao da bude poštovan kao bog. Potpuno je zanemario upravaljanje Carstvom, provodeći vreme u svom haremu sa 300 žena. Nekoliko antičkih autora tvrdi da je imao incestuozne odnose sa sestrom.

Poslednjeg dana 192. godine Komod je ubijen u jednoj širokoj zaveri u kojoj su učestvovala i njegova konkubina Marcija. Bio je ubijen u sopstvenom kupatilu, samo jedan dan pre nego što je trebalo da preuzme dužnost konzula, obučen u gladijatora. Odmah nakon smrti, Senat je uveo damnatio memoriae (zabranu sećanja) na Komoda, što je značilo, između ostalog, uništavanje svih javnih natpisa koje je on podigao. Ipak, 195. godine, Septimije Sever je iz političkih razloga zahtevao da se rehabilituje uspomena na Komoda. Senat ga je čak deifikovao.


wikipedija

Pertinaks

Petrinaksova kratka vladavina (manje od tri meseca) nije bila stabilna. Od početka je imao novolja sa pretorijanskom gardom. Da bi ispunio njihova očekivanja u plaćanju, Pertinaks je morao da rasproda Komodovu imovinu. Pertinaks je uspeo da preživi jednu zaveru, ali su ga pretorijanci ubrzo ubili, 28. marta 193. godine. Senator Didije Julijan proglašen je za cara, što je izazvalo kratak građanski rat.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Kada je Septimije Sever pobedio u tom građanskom ratu, on je odmah priznao Pertinaksa kao legitimnog cara, naredio da se ubiju vojnici koji su skovali zaveru protiv cara.

wikipedija

Septimije Sever

Lucije Septimije Sever (rođen 11. aprila 146. godine, umro 4. februara 211. godine) bio je rimski car od 9. aprila 193. godine, pa sve do svoje smrti. On je osnovao dinastiju Severa.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Put ka carskoj vlasti

Septimije Sever je rođen u gradu Leptis Magna, udaljenom 600 kilometara od Kartagine, na severnoj obali Afrike. Njegova porodica pripadala je viteškom staležu.

172. godine car Marko Aurelije primio je Septimija Severa u senatorski stalež. Kasnije je bio upravnik u Lugdunsku Galiju. Tu se oženio Julijom Domnom. 190. godine on je postao konzul. Nešto kasnije, 191. godine, Komod mu je dodelio upravu nad provincijom Gornjom Panonijom. Septimije Sever je sa svojom ženom, Julijom Domnom i tek rođenim sinovima, upravljao ovom provincijom iz Karuntuma.

Kada su pretorijanci ubili Pertinaksa, 193. godine, Septimije Sever se u Karuntumu proglasio za cara. Uputio se u Italiju, koju je osvojio praktično bez otpora. Ali, legionari u Siriji proglasili su za cara Pescenija Nigera, a u Britaniji Klodija Albina. Sve do 197. Septimije Sever je vodio rat protiv ovih pretndenata i na kraju ih je savladao. Tokom ovih i drugih njegovih pohoda, pratila ga je Julija Domna.

Vojni uspesi na Istoku

[You must be registered and logged in to see this image.]
Rimsko carstvo 210. godine

Kao car, Septimije Sever je vodio tokom 195., 197. i 198. godine uspešan rat protiv Parćana. Tada je severni deo Mesopotamije dopao pod rimsku kontrolu. Septimije Sever je čak 197. godine osvojio i parćansku prestonicu Ktesifon, kada je zarobljeno čak 100 000 ljudi. Ova pobeda na istoku prikazana je na Slavoluku Septimija Severa. U slavu ove pobede Septimije Sever se početkom 198. godine proglasio za Parthicus maximus ; time je Septimije Sever želeo da se nasloni na uspehe i titulu koju je još Trajan imao.
[uredi] Autokratska vlast

Odnosi između Septimija Severa i Senata nikada nisu bili najbolji. Septimije Sever nikada nije imao poverenja u senatore, a čak je i kao vojnik gajio izvesno nipodaštavanje prema njima. Pored toga trudio se da spreči korupciju raširenu među senatorima, što nije doprinosilo njegovoj popularnosti. Desetine senatora su bili optuženi tokom njegove vladavine za korupciju i za učešće u zaveri protiv cara i bili su zbog toga proterani ili ubijeni. Na njihovo mesto u Senat su dolazile pristalice Septimija Severa. Pretorijance je takođe zamenjivao vojnicima koji su mu bili lično odani.

Svom sinu Karakali dao je ime Marko Aurelije Antonin kako bi svoju vlast povezao sa spokojnim vremenima vladavine dinastije Antonina, naročito sa vremenom Marka Aurelija. Moć vojske Septimije Sever je kontrolisao na taj način što su vojskovođe imale komandu nad manjim brojem legija nego dotada.


Iako je Septimije Sever ustanovio jednu vojnu despotiju, bio je prilično voljen među stanovnicima Rima. Nakon poraza iz vremena Komoda, činilo se da Carstvo ima opet jednog jakog i sposobnog cara. Nakon povratka sa pohoda protiv Parta, podigao je jedan trijumfalni luk koji i danas postoji.

Progon hrišćana

Pod Septimije Severom došlo je do progona hrišćana: već 202. godine, car je prelazak u hrišćanstvo proglasio kažnjivim. Došlo je do progona hrišćana u Egiptu, kao i u Africi.

Poslednje godine i smrt

U poslednjim godinama svoje vlasti Septimije Sever morao se baviti naročito odbranom Carstva u Britaniji. Naredio je ponovnu izgradnju Hadrijanovog zida. Prilikom organizacije odbrane ove provincije, Septimije Sever je umro u Eborakumu, 4. februara 211. godine. Njegove poslednje reči upućene sinovima su glasile:

Budite složni, plaćajte dobro vojsku i ne brinite ni za šta drugo (Kasije Dion 77,15).

Nakon smrti, Senat ga je proglasio za boga. Nasledili su ga nesložni sinovi Geta i Karakala. Teško izborena stabilnost Carstva je tako bila izgubljena; Septimije Sever je ostao jedna od najsnažnijih ličnosti na carskom prestolu.




wikipedija

Karakala


Karakala (rođen 4. aprila, 186. godine, umro 8. aprila 217. godine) bio je car Rimskog carstva od 211. do 217. godine.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Karakala je bio rođen u Lugdunumu u provinciji Galiji. Bio je sin budućeg cara Septimija Severa i Julije Domne. Dobio je ime Marko Aurelije Antonin, ali je kasnije dobio nadimak Karakala.

Septimije Sever koji je na vlast došao 193. godine, umro je 211. dok je bio u poseti Eborakumu i Karakala je bio proglašen za cara zajedno sa svojim bratom Getom. Karakala je ubio Getu i nastavio da progoni njegove pristalice. Tokom svoje vladavine Karakala je podigao platu legionarima na 675 dinara i vojnicima je dodeljivao druge beneficije.


Najveće dostignuće njegove vladavine je edikt iz 212. godine Constitutio Antoniniana kojim su se dodeljivala rimska građanska prava slobodnim ljudima širom Rimskog carstva, kako bi se povećala mogućnost oporezivanja. Karakala je podigao velike terme nedaleko od Rima, čiji ostaci i danas postoje.

Karakala nije imao popularnost ni u jednom sloju društva izuzev u vojsci. Dok je putovao iz Edese da bi započeo rat sa Parćanima, bio je ubijen 8. aprila 217. godine. Nasledio ga je pretorijanski prefekt, Makrin.

wikipedija

Maksimijan

Marko Aurelije Valerije Maksimijan Herkulije (rođen oko 250. godine, umro jula 310. godine) bio je rimski car, zajedno sa Dioklecijanom od 1. marta 286. godine do 305. godine.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Rođen je u siromašnoj porodici u okolini Sirmijuma, u Donjoj Panoniji, na tlu današnje Srbije. Maksimijan se probijao u vojsci sve do 285. godine, kada ga je novi car Dioklecijan, njegov prijatelj, načinio cezarom i vladarem zapadnog dela carstva. Sledeće godine Maksimijan je postao avgust, zajedno sa Dioklecijanom, a 293. kada je Dioklecijan uveo tetrarhiju, Konstancije Hlor je postao Maksimijanov cezar i oženio se njegovom ćerkom.

Tokom svoje vladavine, Maksimijan je imao nekoliko puta vojne uspehe, protiv Alemana i Burgunda u severnoj Germaniji, kao i protiv Karpa na Dunavu. Takođe, u Maksimijanovo vreme se pojavio protivcar u Britaniji, Karausije.

1. maja 305. godine, Dioklecijan i Maksimijan su zajedno odstupili sa trona. Jasno je da Maksimijan to nije učinio po sopstvenoj volji. Galerije i Konstancije Hlor postali su novi carevi, koji su uzeli za cezare Severa II i Maksimina Daju. Kada je Konstancije umro sledeće godine, Maksimijanov sin, Maksencije dobio je zapadni deo carstva na upravu i imenovao je Maksimijana za svog avgusta. Maksimijan je u bitkama pobedio Severa i Galerija i privukao na svoju stranu sina Konstancija Hlora, budućeg cara Konstantina Velikog, dajući mu za ženu svoju kći Faustu.

Ipak, 308. Maksimijan je podigao ustanak protiv svog sina, krenuo je na Rim, ali je bio poražen i sa Konstantinom je potražio utočište u Galiji. 310. godine proglasio se po treći put za cara, ali se nije mogao održati protiv Konstantina Velikog, koji ga je primorao da izvrši samoubistvo.


wikipedija

Licinije


Flavije Galerije Valerije Licinijan Licinije (Flavius Galerius Valerius Licinianus Licinius) (rođen oko 250. godine, poginuo 325. godine) bio je rimski car od 308. do 324. godine.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Licinije je bio seljačkog porekla. Rođen je u Dakiji ili u Gornjoj Meziji. Licinije je bio prijatelj cara Galerija, koga je pratio u njegovoj ekspediciji protiv Persijanaca. Posle smrti Severa II, Galerije je uzdigao Licinija na rang avgusta na Zapadu, 11. novembra 308. godine. Licinije je smesta dobio upravu nad Ilirikom, Trakijom i Panonijom.

Nakon Galerijeve smrti, maja 311. godine, Licinije je vlast nad čitavim carstvom podelio sa Maksiminom Dajom. Helespont i Bosfor su bili granica između dva domena.

Marta 313. Licinije se oženio sa Flavija Flavijom Julijom Konstancijom, polusestrom Konstantina Velikog. Do braka je došlo u Milanu, i tom prilikom carevi su izdali Milanski edikt kojim su hrišćanima vratili konfiskovanu imovinu. Oni nisu hristijanizovali Carstvo, kako se često misli, ali je položaj hrišćana posle ovoga bio mnogo bolji. Već sledećeg meseca, Licinije je pobedio Maksimina Daju i tako sebe proglasio za cara na Istoku, dok je njegov zet, Konstantin Veliki, imao vrhovnu vlast na Zapadu.

Licinije se 316. stavio na stranu Basijana protiv Konstantina Velikog. Kada je njegov postupak postao poznat, došlo je do građanskog rata, u kome je Licinije doživeo poraz u Panoniji, kod Cibale (današnjeg Osijeka), 8. oktobra 316. godine. U međuvremenu, Licinije je imenovao za svog savladara lokalnog vojnog zapovednika duksa Valerija Valensa. Međutim, Licinije i Valerije Valens su još jednom potučeni u blizini Jedrena, ali je posle novih preokreta došlo do mirovnih pregovora. Jedan od uslova mira bila je i likvidacija Valerija Valensa. Mir je utanačen 1. marta 317. u Serdiki (današnjoj Sofiji). Licinije je time ostao bez svih evropskih poseda osim dijeceze Trakije.

Konstantin Veliki je 324. započeo drugi veliki rat protiv Licinija nakon što su odnosi dva avgusta postepeno pogoršavani od 320. godine. Naneo mu je poraz a zatim ga je zarobio u zidinama Vizanta. Nakon jednog pomorskog poraza, došlo je do odlučne bitke blizu Halkedona, 18. septembra 324. godine. Licinije je bio zarobljen i odveden u Solun gde je jedno vreme živeo u kućnom zarobljeništvu. Ipak, kada je pokušao da digne ustanak, Konstantin Veliki je naredio da bude ubijen zajedno sa svojim maloletnim sinom Licinijem II, Konstantinovim sestrićem.


wikipedija

Julije Cezar (oko 100-44.pre n.e)

"Nijedan čovjek ne može sve da vidi. Većina nas vidi samo ono što želi."

[You must be registered and logged in to see this image.]

Rimski republikanizam

Rim je prvo bio monarhija. Postoje različiti mitovi o osnivanju Rima, kao, na primjer, da ga je stvorio Mars, bog rata, ili da je njegove osnivače odgajila vučica. Romul, koji je bio istorijska ličnost, bio je prvi krunisani kralj Rima nakon što je ubio svog brata blizanca Rema 753. Grad Rim je dobio ime po njemu.
Iako je grad bio monarhija, Romul je političku vlast podijelio sa drugima osnivajući Senat, kao savjetodavno tijelo, i organizovao je javne skupove na kojima su svi građani imali pravo glasa. Ovakav monarhistički sistem bio je potpuno jedinstven jer su svi učesnici u vlasti, uključujući i kralja, pozivani na javne skupove. Protjerivanje iz Rima Tarkvinija II, zvanog Oholi, sedmog rimskog kralja, označilo je kraj ovog političkog sistema. Rim je postao republika 509. pre n.e.
Proglašenje republike kasnije će postati mrlja u rimskoj istoriji. U zakonu je izričito stajalo: "Svi građani imaju pravo da, bez posebne dozvole, ubiju svakoga ko pokuša da postane kralj." Cezarovo ubistvo bilo je ekstremna reakcija opozicije, jer je bio poznat kao "onaj koji žudi za tronom."

[You must be registered and logged in to see this image.]

U ovom republikanskom carstvu, vladu su predvodila dva konzula. Dok je kralju vladavina bila zagarantovana dok god je živ, mandat konzula iznosio je godinu dana. Nijedan zakon nije mogao da postane pravosnažan ukoliko ga ne odobre oba konzula koja su imala pravo veta. U slučaju opasnosti, bio bi imenovan privremeni diktator, ali najduže na period od šest mjeseci. Samo su dvojica konzula imala doživotni mandat - Sula i Cezar.
Dužnost Senata bila je i da pomaže konzulima. Članovi Senata prolazili su rigirozni izborni proces. Ipak, oni nisu neposredno birani. Imali su doživotni mandat i obično su zauzimali važne državne položaje, uključujući i konzulske. U početku, Senat je bio samo savjetodavno tijelo. Kada je vlast Senata osnažila, započeli su sukobi sa građanima, što je stvorilo razdor u republikanskoj vlasti.
Ipak, postojala je pozicija nad kojom ni Senat nije imao vlast. - tribun (zaštitnik naroda). Dok su članove Senata, kao što je konzul, birali svi građani, (bez obzira na klasnu pripadnost) na javnim skupovima, tribuna su birali samo obični građani. Imali su mandat od godinu dana i pravo veta. Tokom svog pohoda na Galiju, Cezar, zastupnik narodne partije, kontrolisao je preko tribuna politiku u prestonici.

Veliki zaduženik

Cezar je imao neobično shvatanje vrijednosti novca. Svaki put kada bi mu porasla popularnost među običnim ljudima, ulagao je ogromnu sumu svog novca. Organizovao je zabave za siromašne, popravljao je puteve i razbacivao je novac tokom izbora da bi zadobio političku podršku. "Kampanje" je finansirao pozajmljenim novcem i uskoro je postao poznat kao "rimski kralj dugova". U početku su njegovi zajmodavci očekivali da će im vratiti veću sumu od one koju su mu pozajmili, imajući u vidu njegov potencijalni uspjeh, i nastavili su da mu pozajmljuju novac, iako im pozajmice nije vraćao. Pošto se ovakva praksa nastavila, količina novca koju je dugovao toliko je porasla da su se uloge zajmodavca i zajmoprimca promijenile. Cezar je vjerovao da nema drugog izbora nego da uloži još novca, ne bi li povratio svoje dugove.
Služio se umijećem pozajmljivanja novca da bi podigao moral i hrabrio vojnike na frontu. Kao vojni komandant pozajmljivao je novac od podređenih komandira nagrađujući njime vojnike. Kada bi bitka počela, komandanti su se očajnički borili da bi povratili svoj novac, a vojnici su bili dirnuti Cezarovom velikodušnošću i pokazivali su svoju zahvalnost na bojnom polju. Cezar, "kralj dugova", znao je kako da razbacuje novac na najefikasniji način.


Komentari o galskim ratovima

Originalan naslov Cezarevog djela "Komentari o galskim ratovima" ("De Bello Gallico"), bio je: "lulii Caesaris Commentarii Rerum Gestarum". što znači: "Sjećanja Gaja Julija Cezara na sopstvene uspjehe", a odnosi se na ratne godine provedene u Galiji. Cezar je postigao značajne vojne uspjehe povećavajući vojsku bez odobrenja Senata. Konzervativni članovi Senata, koji su strogo poštovali propise, bili su zgađeni Cezarevim uspjesima, a oni manje moćni, prozvali su Cezara izdajnikom kada je sklopio primirje sa Galima. Cezaru je bilo važno da rimskoj javnosti odmah opravda svoje postupke.
"Komentari o galskim ratovima" nisu bili samo obična propaganda. Opisi su bili vrlo precizni, zapisani su običaji neprijatelja, preuveličavanje je minimalno, a činjenice su bile jasno izložene. Cezar je izbjegao upotrebu kitnjastog stila koji je u to vrijeme bio popularan, a usredsredio se na sažetu i strogu formu. Zbog toga je dobio mnogobrojne pohvale, a čak ni njegov politički protivnik Ciceron nije mogao da ne pohvali njegov rad. Ovako je Ciceron definisao Cezarov književni dar:
"Cezar je, možda, htio samo da obezbjedi materijal za buduće istoričare, ali to je uradio tako da će oni mudri i pažljivi izgubiti volju za pisanjem."
Priča se da su ovi zapisi, koje je Cezar sa bojnog polja slao u Rim, odmah postali bestseleri. Ugled koji je stekao kao pisac, opstao je i do danas. Sažet, precizan i dostojanstven Cezarov izvještaj o Galima i dalje se koristi u Evropi kao udžbenik latinskog studenta za jezike.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Bitka kod Alesija

Galska plemena prvi put su se ujedinila 52.pre n.e., pokušavajući da se suprotstave Rimljanima. Vojsku je predvodio Vercingetoriks, a Rimljani su pretrpjeli poraze zbog novina koje je mladi vođa unio u planove i gerilskog načina borbe. Ipak, kada je jednom prilikom tokom opsade, Cezar naredio svojim podređenim da se povuku jer im ponestaje zalihe, vojnici su odgovorili da bi bilo nečasno da u tom trenutku prekinu opsadu. Ovo je pokazalo Cezaru da su njegove trupe nepobjedive i odlučne - moral ljudi je još bio neočekivano visok.
Uskoro je Vercingetoriks odabrao grad Alesiju ( u centru današnje Francuske) za poprište bitke protiv Cezara, jer je taj grad imao nesavladivo utvrđenje. Priča se da je bitka kod Alesija odredila kasniju istoriju Francuske i Engleske. Rimska vojska je opkolila brdo kod Alesije, gdje je osamdeset hiljada galskih vojnika napravilo barikade. Cezar je pripremio blokadu, naručivši da se izgradi četiri metra visoko utvrđenje oko galskog logora. Nasuprot njemu, Vercingetoriks je pojačanja rasporedio na različitim mjestima i poslao je ogromnu vojsku od dvjesta pedeset hiljada pješadinaca i osam hiljada konjanika u Alesiju. Dvije vojske hrabro su se borile svakoga dana, ali je, na kraju, pobijedila Cezarova vojna vještina i galska vojska je konačno poražena. Da bi spasio živote svojih vojnika, Vercingetoriks je odlučio da se žrtvuje. Priča se da se pojavio pred Cezarom na konju i u divnom oklopu, bacivši svoje oružje na zemlju. To je bila bitka kojom su završeni galski ratovi.

[You must be registered and logged in to see this image.]

-Dan dolaska pojačanja - Žestoka bitka konjanika dvije vojske . Bitka je trajala od podneva do večeri, ali čim je Cezar uveo u bitku germanske konjanike, galska vojska se povukla.
- Treći dan -U ponoć su u bitku ušle nove galske snage (pojačanje) i napale rimsku vojsku, ali su pretrpjeli poraz jer nisu mogli da prođu sopstvenu liniju odbrane.
- Četvrti dan - Galska vojska promijenila je svoj cilj i izvela opšti napad. Nakon borbe prsa u prsa, pobijedili su Rimljani.
Peti dan - Vercingetoriks se predao.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Pompejev izbor

[You must be registered and logged in to see this image.]

U drevnom Rimu postojala je tradicija da vojni lideri ulaze u grad zajedno sa svojom vojskom. Takođe, postojao je zakon po kojem je konzul trebalo da se vrati u grad i da donese vijesti o borbi. Vojni lideri su čekali ispred grada i birali između kandidature za konzula i trujumfalne ceremonije povodom povratka iz bitke. Pompej je birao ceremonije, a Cezar - kandidaturu.
Prva trijumfalna ceremonija priređena je Pompeju kada je imao dvadeset pet godina. Bio je vrlo ugledan, a kada se Senat okrenuo protiv Cezara poslije pohoda na Galiju, Pompej je podržao Cezara. Nikada nije sijao razdor među senatorima. Plutarh je za njega napisao da je uvijek želio da bude jedan od zaštitnika zemlje, zbog čega je odlučio da se, u svojoj petoj deceniji, priključi Senatu. Na kraju se nije slagao sa Cezarom i napustio je svoju rodnu zemlju da bi okupio vojsku. Napravio je istu grešku kao na sastanku u Luki kada se svađao sa Cezarom. U želji da svijetu pokaže kako je dobar vojni strateg, sakupio je vojsku na Sredozemnom moru i krenuo na Cezara. Ipak, čekala ga je tragična sudbina.

Osjećaj za modu

[You must be registered and logged in to see this image.]

Cezar je bio vrlo mršav i visok čovjek, ni po čemu privlačan. Ipak, bio je vrlo popularan kod žena. Takođe je bio poznat po svojoj aroganciji.
Kada su rimski građani postali punoljetni, u sedamnaestoj godini, bilo im je dozvoljeno da nose togu. Prije toga mogli su da nose samo tunike. Toga je bila napravljena od dugog bijelog ili obojenog platna i obično se nosila preko tunike. Tkanina je, najčešće, bila tri puta duže od visine onoga koji je nosi, tako da je za njeno nošenje bila potrebna i određena vještina. Tkanina je često spadala sa tijela, a smatra se da je tajna propisnog nošenja bila u načinu pravljenja nabora. Prije nego je napunio sedamnaset godina, Cezar je bio vrlo probirljiv po pitanju kaiša za tuniku, a kada je dorastao do toge, strogo je pazio gdje smije da se presavije i kako mu stoji. Kada je postao član Senata i kada mu je bilo dozvoljeno da nosi obojene toge, birao ih je vrlo pažljivo. Konačno je, kao car, izabrao tamno purpurnu togu, i ta boja je ostala poznata kao "rimsko purpurna" ili "carsko purpurna".


Dva Bruta

"Zar i ti, sine Brute?", rekao je Cezar kada je ugledao Bruta među svojim ubicama. Marko Brut je postao poznat zahvaljujući Šekspirovoj drami "Julije Cezar". Sve više se vjerovalo u glasine da je njegova majka dugo bila Cezarova ljubavnica. Tokom unutrašnjih sukoba, Brut se borio na Pompejevoj strani i postao je ratni zarobljenik, ali je zahvaljujući majčinim molbama puštem. Čak je nagovorila Cezara da ga postavi za lokalnog guvernera. Narod je bio posebno ljut na njega nakon Cezarovog ubistva, tako da je bio primoran da napusti zemlju, a kasnije je izgubio bitku protiv Marka Antonija i Oktavijana i izvršio je samoubistvo.
Ipak, postojao je još jedan Brut koji je bio umiješan u Cezarovo ubistvo. Tog jutra, Decim Brut, član Senata, bio je stalno uz Cezara. Cezar je prvi zapazio njegovu vojnu vještinu tokom rata u Galiji, a kasnije se Brut borio uz Cezara. Kada je imao dvadeset godina, upisao se u prestižnu vojnu akademiju. On je bio jedan od ubica koje je Cezar namjeravao da zaposli, a bio je i drugi po redu za Cezarovo naslijedstvo, ukoliko bi Oktavijan odbio da ga preuzme. Vjeruje se da je Cezar, govoreći o Brutu, mislio na ovog drugog. Decim je poblijedio kada je čuo za Cezarov testament. Po Cezarovoj želji, otišao je na mjesto guvernera sjeverne Italije, ali ga je slijedeće godine ubio Antonije.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Marko Antonije-vojnik koji je želio, ali nije uspio da postane Cezarov nasljednik

[You must be registered and logged in to see this image.]

Antonije je, vjerovatno, bio najviše razočaran kada je pročitan Cezarov testament. O njemu je pisao i Šekspir u drami "Antonije i Kleopatra". Bio je Cezarov rođak. Borio se uz Cezara tokom ratnih godina pohoda u Galiji, a prije nego što je prešao Rubikon, zaštitio je glavne konzule. Nakon građanskog rata, bio je glavni sudija uz Cezara i u Rimu je smatran Cezarevom desnom rukom. Kada je čuo da postoji Cezarov testament, bio je ubijeđen da će oistati njegov nasljednik. Ipak, umjesto njega, Cezar je izabrao osamnaestogodišnjeg Oktavija. Dok je više od godinu dana Cezar jurio Pompeja, u Rimu su bjesnele pobune i haos, a pošto Antonije nije uspio da ih uguši, Cezar je zaključio da mu nedostaje vojna moć. Cezar je napravio listu onih koji bi trebali da vode naciju u slučaju njegove smrti, ali se na toj listi nije nalazilo Antonijevo ime.
Antonije je odmah po otvaranju testamenta, osnovao svoju stranku i proglasio sebe nastavljačem Cezarevih ideja. Time je okrenuo konzule i Oktavija protiv sebe. Na kraju su ljudi odlučili da će ipak poštovati volju čovjeka koga je Cezar odredio svojim nasljednikom.
Antonio se konačno pomirio sa Oktavijem i udružili su snage da bi pronašli i kaznili Cezareve ubice. Brutovu vojsku uništio je 42.pre n.e., u bici kod Filipa. Nakon ove pobjede, Oktavije je naslijedio Evropu, Antonije je dobio Egipat, Sredozemlje, Grčku i Bliski istok, a Lipid je vladao Afrikom. Nakon Lipidove smrti, Oktavije je dobio zapadni dio carstva, a Antonije istočni. Ipak, Antonije nije bio vješt političar. Nije uspio da pobijedi Parćane, imao je vezu sa Kleopatrom, a sinovima, koje je sa njom imao, prepustio je vlast nad regionima. Sve je to vodilo njegovom padu. Ubio se 31.pre n.e. nakon bitke protiv Oktavija. Antonijevi potomci bili su i zloglasni carevi Kaligula i Neron.