Keramika

Ćup. Bambara, Mali. Glina. Visina 38 cm.

Modelovane glinene glave i figure koje su izrađivali brojni afrički narodi tokom čitava dva milenijuma svedoče ne samo o dugoj tradiciji grnčarstva već i o njegovoj zanatskoj i umetničkoj vrednosti. Značajne podatke o visokom stupnju zanatskog umeća pružaju nalazišta u centralnom delu Nigerije u kojima je otkrivena Nok kultura, nastala u prvom milenijumu pre nove ere. Pronađeni portreti i statuete u terakoti potvrđuju, međutim, i visok umetnički domet afričke umetnosti toga vremena.

Tradicionalna izrada keramike na području južno od Sahare podrazumeva ručnu modelaciju gline, bez upotrebe grnčarskog kola. Tu tradiciju sačuvali su narodni umetnici sve do današnjih dana. Krajnji proces obrade – pečenje, obavlja se na otvorenom prostoru, bez upotrebe peći (koje se danas uglavnom koriste samo u zanatsko-industrijskim centrima).

Ćup sa poklopcem. Bambara, Mali. Glina. Visina 65 cm.

Jednostavna ornamentika karakteristična je za posude namenjene svakodnevnoj upotrebi, dok znatno bogatiju dekoraciju ima kultna grnčarija: od plitko rezanih geometrijskih šara do motiva rađenih u visokom reljefu, pri čemu reljefni ukrasi najčešće predstavljaju antropomorfne i zoomorfne motive ili su ostvareni kao plastični šiljasti i bobičasti ukrasi.

Osnovna proizvodnja grnčarskih predmeta bila je namenjena svakodnevnoj upotrebi (za pripremu i služenje hrane, čuvanje i prenošenje hrane i tečnosti, skladištenje letine i slično). O širokoj primeni keramičkih predmeta u razne svrhe govori i podatak da se izrađuju i tradicionalne svetiljke i lampe, podne pločice, lule za *********, kutije za čuvanje novca, itd. Čak se izrađuju i muzički instrumenti od keramike, poput glinenih bubnjeva koji daju izvanredan zvuk.

U celini može se reći da je zapadnoafrička keramika najviši umentički domet dostigla u delima ritualnog karaktera. Podstaknuti tim zahtevima i inspiracijama, afrički narodni umetnici uspeli su da u svojim delima ostvare značajne plastične oblike koji po svojim estetskim kvalitetima prevazilaze zanatsko umeće, izraženo u delima utilitarnog karaktera.



(Muzej Afričke umetnosti, Beograd)

Afričke životinje