[You must be registered and logged in to see this image.]

Većina nedoumica o tome šta se zapravo dogodilo za vreme Kosovskog boja potiče od činjenice da se o Milošu Obiliću, čoveku koji je ubio sultana Murata i tako postao, pored Kraljevića Marka, najslavniji srpski epski junak, istorijski sa sigurnošću skoro ništa ne zna. Čak ni to da li je postojao!
 
Naime, o Milošu Obiliću ne postoji nijedan pisani trag niti dokument iz njegovog vremena koji bi nam otkrio nešto više o ovom čoveku. Sve što sada mislimo da znamo o njemu, plod je kasnijih dopisivanja i narodnih priča i predanja.
 
Pa, ko je onda bio Miloš Obilić?
 
– O Milošu Obiliću najrealniju sliku pruža kontroverzni Gerasimov letopis. Po njemu, Miloš Obilić je bio rodom iz Obilova kod Tjentišta, ispod Peštera (između Novog Pazara i Sjenice). U ratu između kneza Lazara i Nikole Altomanovića njegov grad je uništen i da je on utočište potražio kod Marka Mrnjavčevića u Prilepu – priča za Dnevno.rs Aleksandar Tešić, književnik i jedan od prvih koji su progovorili strani srpske istorije o kojoj se malo zna.
 
Gerasimov letopis je delo brata Vuka Brankovića, monaha Gerasima. O spisu se ne zna ništa sa sigurnošću jer danas ne postoji nijedan zvaničan prepis. Original se čuvao u manastiru Hilandar iz koga ga je jedan monah iz familije Vasojevića preneo kod porodice Femić u Femić Kršu, u Crnoj Gori gde je slučajno izgoreo 1943. godine. O ovom dokumentu se danas zna samo iz onoga što je Milić od Mačve zapisao 1989. da bi sačuvao od zaborava usmeno predanje koje je postojalo u porodici Femić.
Međutim, jedan drugi istorijski izvor, „Kraljevstvo Slavena" Mavra Orbinija iz 16. veka identično opisuje život Miloša Obilića što ukazuje da bi se „Gerasimov letopis" mogao smatrati autentičnim izvorom.
 
Nezvanično, Gerasimov letopis je sadržao mnogo toga što se ne poklapa sa današnjom, „zvaničnom" srpskom istorijom, a da je to slučaj i sa pričom o Milošu Obiliću.
 

Marko Kraljević je u vreme kada je Miloš boravio kod njega već bio sultanov vazal. Prilikom odlaska na poklonjenje u Jedrene, on je poveo i Miloša Obilića sa sobom koji je svojom pojavom i snagom oduševio sultana Murata koji ga je zadržao tamo. Po nekim indicijama iz Gerasimovog letopisa i iz našeg narodnog predanja i epskih pesama, proističe da je Miloš bio zatočnik, vitez koji se borio za slavu – priča Tešić.

Tako je Miloš Obilić kod Murata u službi ostao, prema Gerasimovom letopisu, sedam godina! Ako je ovo tačno, Miloš je i te kako poznavao turski način ratovanja, sve njihove slabosti i snage.
 
– Miloš se u Srbiju vratio nešto pre bitke na Toplici, kada se posebno istakao komandujući vojskom kneza Lazara. Pobedio je upravo jer je dobro poznavao Turke i njihov način ratovanja. Nakon toga, po predanju, knez Lazar mu je dao titulu vojvode i na upravu Braničevo gde i danas postoji mnogo toponima sa njegovim imenom. Međutim, tu je vladao samo 2-3 godine, pa i nije stigao da ostavi neki materijalni trag – objašnjava Tešić.
A onda je došla Kosovska bitka...
[You must be registered and logged in to see this image.]
– Po Gerasimovom letopisu, upravo je zbog toga što je bio sedam godina u službi kod njih, Miloš i mogao da prođe pored Turaka i da priđe dovoljno blizu Muratu da bi ga ubio. Potvrdu tome nalazimo i kod pomenutog Mavra Orbinija koji u svom delu kaže da je Miloš došao „u tabor Turaka kod kojih je bio na velikoj ceni. Stoga je smesta bio uveden pod šator turskog cara, koji se jako obradovao njegovom dolasku". Kako bi drugačije, pre ili za vreme bitke, neko uspeo da priđe sultanu? Sultan nikada nije bio u prvom redu vojnika, nego u svom utvrđenom logoru – bivaku, ograđenim rovovima, kopljima i stražom – naglašava Aleksandar Tešić.
 
O tome kako su Turci vodili bitke najbolje je opisao Konstantin Mihailović u delu „Janičarove uspomene ili turska hronika": „Ovakav je borbeni red kod Turaka najviše za odlučnu bitku: Zastava carskih ima četiri, koje pripadaju dvoru. Jedna je bela zlatnim slovima pisana, i ona je iznad svih, jer označava da je tu čitava carska sila, i zovu je alem-isandžak, to jest zastava čitave sile. Druga je zastava crvena - dvorske konjice. Treća je zelena i crvena, četvrta žuta i crvena, i ove su janičara dvorskih pešaka. I kad god se razviju te četiri zastave tu je i car među svojim dvoranima. (A vojska carskoga dvora) na ovaj način (se uređuje): dvorski konjanici (stoje) pored njega, pred njim janičari, za njim kamile, a oko njih svuda jarak (se načini i bedem); ispod jaraka veliki štitovi su u zemlju pobijeni (sablje su isto tako vrlo oštre i pripremljene i drugo ratno oružje je bogato opremljeno, pa bi se zato i naši morali isto tako dobro pripremati), oko jaraka svuda je nasut bedem nagore, i na ovom (bedemu) svuda su gusto pobijeni kočevi..."
Iako je Mihailović pisao skoro vek nakon Kosovskog boja, za Osmanlije je poznato da su bili okoreli tradicionalisti i da se njihov kako državni tako i vojni sistem nije menjao vekovima.
 
 
– Ovakvom utvrđenom taboru moglo se prići samo sa posebnom dozvolom, beratom, koju je Miloš Obilić imao jer se, po priči iz Gerasimovog letopisa, Murat nadao da će se Miloš vratiti njemu u službu. Ovo je Miloš iskoristio da bi mu prišao i ubio ga – priča Aleksandar Tešić malo poznatu verziju o tome kako su se događaji na Kosovu polju zapravo odigrali.
 
Sve ostale priče – da je Murat ubijen na prevaru posle bitke, da je Miloš sam uspeo da ubije 12.000 Turaka kao što kaže epska pesma, ili da je sa 12 vojvoda uspeo da se probije do sultana, smatra Tešić, malo su verovatne jer bi turski izvori to naveli, a nijedan ne spominje takav scenario.
 
– Uostalom, za svakog cara najveća čast bi bila poginuti u borbi, a ne kao rezultat nečijeg lukavstva, pa bi savremeni turski izvori s ponosom isticali junačku smrt svog sultana – smatra Tešić.
 
Gerasimov letopis je izgoreo u kući porodice Femić 1943. i navodno ne postoji prepis.

Postoji priča o tome da ga je neki sveštenik čitao i da mu se nije dopalo šta tu sve piše jer bi srpska istorija tog perioda bukvalno morala ponovo da se piše kada bi on ugledao svetlost dana. Zato o njemu ni danas ne znamo mnogo. Ipak, možda ćemo jednog dana saznati istinu i tako što će neko uspeti da se probije do tih turskih arhiva koje oni toliko čuvaju – zaključuje Tešić.

 I sam Konstantin Mihailović o oklopnim konjanicima kaže: „Turcima je naređeno od cara da (više) gledaju konje, a ne ljude. Pristupivši s obeju strana s kopljima i sabljama i drugim različitim oružjem da konje tuku i ranjavaju a posle toga im s ljudima laka bitka biva, i zato se svako mora čuvati opterećenja od oklopa, što ćeš lako i "sam razumeti, jer kad tako opterećen iz bilo kojeg razloga sjašeš, bez pomoći sam ne možeš ponovo da uzjašeš." A da su Turci za to znali mnogo ranije dokaz je bitka kod Stefanijane 1344. kada su na prevaru namamili teške oklopnike vojvode Preljuba da sjašu i da pešice krenu za njima uz brdo, dok su drugi Turci iz prikrajka vrebali priliku da se domognu njihovih konja kojim su posle svi pobegli.

[You must be registered and logged in to see this image.]
Ovu su neki od najdrevnijih i najmanje poznatih "izgubljenih gradova" na svetu, a njihovu listu sastavio je portal VIralnova.

Skara Bre

 

[You must be registered and logged in to see this image.]
Skara Bre je neolitsko naselje izgrađeno od kamena na arhipelagu Orknijskih ostrva, na krajnjem severu Britanije. Skara Bre je najočuvanije evropsko neolitsko naselje. Sastoji se od 8 grupisanih kuća. Smatra se da je ostrvo bilo naseljeno između 3180. i 2500. godine p. n. e. Zbog odlične zaštite od nevremena, Skara Bre se naziva još i "Škotska Pompeja".
 
Skara Bre je nekoliko hiljada godina ležalo zatrpano peskom. Na ostrvo su neolićani dospeli čamcima. Ne zna se zbog čega su se odlučili da naselje sagrade na ovom neplodnom ostrvu. Ispitivanja su pokazala da su se ovde duže zadržali i da je naselje služilo tokom nekoliko generacija. 
 

Caral

[You must be registered and logged in to see this image.]
Caral je veliko naselje u Dolini Supe, u Peruu, oko 200 km severno od Lime. Caral je bio nastanjen otprilike između 3000. p. n. e. i 1600. p. n. e. i predstavlja najstarije poznato gradsko središte u Amerikama, koje je imalo oko 3.000 stanovnika.
 
 
Caral je središte civilizacije Caral Supe, koja se prostirala preko nekoliko naselja duž peruanske obale. Caralske piramide datiraju iz 27. veka p. n. e. pa njihova starost odgovara starosti Velike piramide u Gizi, sagrađene između 2600. i 2480. godine pre nove ere.

Vavilon

 

[You must be registered and logged in to see this image.]
Iako o njemu kruže mnoge legende i mitovi, Vavilom je potpuno stvaran! Reč je o drevnom, uništenom gradu u Mesopotamiji koji je u svoje vreme bio najveći na svetu. Nalazio se blizu današnjeg grada Al Hilaha u Iraku, odnosno oko 88 km južno od Bagdada.
 
 
Vavilon je bio glavni grad Vavilonskog carstva i jedan od najstarijih i najpoznatijih kulturnih, političkih i trgovačkih centara u antičkom svetu. Ime mu potiče od akadske reči Vavilu, što znači „božja kapija“. Ta reč bila je prevod sumerskog imena Kadingira.
 

Timgad

[You must be registered and logged in to see this image.]
Timgad je bio rimski kolonijalni grad u severnoj Africi koji je osnovao imperator Trajan oko 100. posle Hrista. Ruševine su poznate po tome što su jedan od najboljih primera rimskog načina gradnje naselja u obliku kvadrata.
 
Ruševine grada nalaze se u današnjem Alžiru, oko 35 km od grada Batna. Grad je izgrađen "ex nihilo" (na pustoj zemlji) kao vojna kolonija, pre svega kao bastion protiv Berbera sa obližnjih planina Aures. 
 
Grad je mirno živeo prvih nekoliko vekova i bio je centar hrišćanskog delovanja od 3. veka. U 5. veku grad su opustošili Vandali. Vizantijski general Solomon ga je obnovio 535. i on je ostao hrišćansko središte dok ga u 7. veku nisu opustošili Berberi, kada je i napušten. Grad je bio izgubljen do ponovnog iskopavanja 1881.
 

Mohendžo-daro

[You must be registered and logged in to see this image.]
Mohendžo-daro je bio centar civilizacije doline Inda od 2.600. do 1700. godine pre nove ere. Nalazi se na 20 kilometara od Larkane i 80 kilometara od Sukura u Sindu, Pakistan. 
Grad je razaran i ponovo građen najmanje sedam puta. Svaki put bi se novi grad gradio povrh staroga. Pretpostavlja se da su poplave Inda bile razlog tim razaranjima.
 
Grad je napušten oko 1700. pre nove ere, verovatno zbog promene smera reke. Otkrio ga je Džon Hubert Maršal '20-ih godina prošlog veka. Jezik civilizacije doline Inda još nije dešifrovan, tako da se pravo ime grada ne zna. Mohendžo-daro na sindskom znači „grad mrtvih“.
 

Hatra

[You must be registered and logged in to see this image.]
Hatra je drevni grad u iračkom delu oblasti Al Džazira (drevna persijska oblast Hvarvaran), 290 km severozapadno od Bagdada i 110 km jugozapadno od Mosula.
 
Grad je najpoznatiji po monumentalnim ruševinama prvog arapskog kraljevstva koje je nastalo pod partskim uticajem u 2. veku. One su poslužile kao scenografija na početku filma "Isterivač đavola".
 

Hatuša

[You must be registered and logged in to see this image.]
Hatuša je bio glavni grad Hetitskog carstva. Bio je smešten u centralnoj Anadoliji, oko 145 km severoistočno od Ankare.
 
U ruinama starovekovnog grada bili su pronađeni arhivi sa 35.000 tablica od gline koje su pisane klinastim pismom. Sadržaj u njima su činila državna saopštenja, kraljevski anali, korespondencije, naučna i lepa literatura i drugi tekstovi koji su vodili u delimično poznavanje hetitskog društva. Naučnik koji je najviše zaslužan za rešavanje zagonetke hetitskig pisma i jezika bio je češki naučnik i lingvista Bedržih Hrozni kojem je uspelo da odgonetne jezik i pismo 1913. godine. 
 

Persepolis

[You must be registered and logged in to see this image.]
Persepolis je bio ceremonijalni glavni grad Ahmenidskog carstva u od 550. do 330. godine pre nove ere. Nalazi se u današnjem Iranu. Kompleks Persopolisa nalazi se na uzvišenoj terasi, a sastoji se od nekoliko kraljevskih palata, riznica i popratnih građevina, zatim dve velike ceremonijalne dvorane - „dvorane od hiljadu stubova“ i apadane, koja je mogla primiti 10.000 ljudi.
 
 
Uništenje Persepolisa 330. pre nvoe ere uglavnom se pripisuje Aleksandru Makedonskom, ali za ovo nema čvrstih arheoloških dokaza.
 

Lepis Magna

[You must be registered and logged in to see this image.]
Leptis Magna poznat i kao Lektis Magna ili Neapolis, bio je drevni grad u Rimskom carstvu. Njegove ruševine se nalaze u El Humsu u današnjoj Libiji, 130 km istočno od Tripolija, na obali gde se vadi Lebda uliva u more. Lokalitet predstavlja neke od najbolje očuvanih rimskih ruševina na području Mediterana.
 

Tijavanako

[You must be registered and logged in to see this image.]
Civilizacija Tijavanako je bila najdugotrajnija civilizacija smeštena u blizini jezera Titikaka, visoko u planinama današnjih država Perua i Bolivije. Na vrhuncu moći bila je između 500. i 1000. godine. Nestala je 1000. godine pod misterioznim okolnostima.

Arheolozi veruju da je oko 3.000 vojnika, sahranjenih u Litvaniji, umrlo od gladi.[You must be registered and logged in to see this image.]
Na kostima muškaraca koji su 1812. godine pod vođstvom Napoleona umrli tokom pokušaja napada na Moskvu, pronađeni su tragovi gladovanja, navode arheolozi sa Univerzteta u Centralnoj Floridi, a piše Indipendent.
 
Vojska, koja je na početku marša brojala 500.000 vojnika, nakon 6 meseci, do dolaska u grad Vilnius u Litvaniji, svela se na samo 40.000.
 
Samo u ovom gradu oko 20.000 muškaraca umrlo je od hipotermije, gladi i tifusa.
 
Ovaj neuspeh mnogi su videli kao početak pada Napoleonove moći u Francuskoj, koji je vodio njegovom privremenom izgonu 1814. , pre nego što su ga Britanci zarobili nakon bitke kod Vaterloa 1815. godine.